Çanakkale Savaşları Türkiye'de ve dış dünyada bugün de üzerinde sıklıkla bahsedilen bir konudur. Çanakkale denilince bütün olumsuz şartlara rağmen Türk askerinin yazdığı zafer destanı ve bu zaferin şahsında sembolize edildiği Anafartalar... more
Çanakkale Savaşları Türkiye'de ve dış dünyada bugün de üzerinde sıklıkla bahsedilen bir konudur. Çanakkale denilince bütün olumsuz şartlara rağmen Türk askerinin yazdığı zafer destanı ve bu zaferin şahsında sembolize edildiği Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal akla gelmektedir. Pek az bilinmekle birlikte, Çanakkale Savaşları'nın komutasının Alman Generali Liman von Sanders'te olduğunu ve onun komuta heyetinde birçok Alman subayın da yer aldığını hatırlamak gerekir. Türk askeri ile kıyas-lanamayacak kadar az sayıda da olsa Çanakkale Savaşları'nda Türklerle aynı safta Alman askerleri de çarpışmış ve hayatlarını kaybetmiştir. O döneme ait bilgi ve belgelere bakıldığında, Alman kamuoyu-nun bu konudan pek haberdar olmadığını ya da bu konuya ilgi göstermediğini söylemek çok da yanlış olmayacaktır. Ayrıca, bu savaşta görev yapan birçok Alman subayının yazmış olduğu hatıralarda önemli bilgiler ve değerlendirmeler kayıtlıdır ancak, bu durum da sadece konuyla ilgili çalışmalar yapan çok az sayıda Alman tarihçi tarafından bilinmektedir. Bu çalışmanın odak noktasını Alman subayı Carl Mühlmann'ın Çanakkale Savaşı adlı eseri ile ilgili Liman Sanders'in üç farklı tarihte yazmış olduğu Alman Arşivi'nden elde edilen mektupları oluştur-maktadır. Sanders söz konusu mektuplarında Çanakkale Savaşları ile ilgili dikkat çekici iddialarda bulunmaktadır. Bunlar, Enver Paşa'nın Gelibolu'da bir ordu konuşlandırılmasına karşı çıkarak Os-manlı İmparatorluğu'nun kaderini riske ettiği; Sanders'in sadece emirlerini yerine getiren Mustafa Kemal'in savaştaki başarıyı tek başına sahiplenip abarttığı; Anafartalar bölgesine tüm topların, top-çuların yerleştirilmesinin, idaresinin tamamen bir Alman işi olduğu ve Çanakkale Savaşları'nda emir komutanın 'sadece Almanlarda' olduğu iddialarıdır. Çalışmamızda, bu bağlamda, Çanakkale Savaşları'nda çarpışan başta Sanders, Mühlmann ve Heuck olmak üzere Alman subaylarının eserleri, Liman von Sanders'in mektuplarında ileri sürdüğü iddialar açısından ele alınıp değerlendirilmiştir.
The Gallipoli campaign is still a widely studied issue in Turkey and abroad. Gallipoli reminds us of the Anafartalar hero Mustafa Kemal and the legend of the victory written by the Turkish soldiers despite all the impossibilities. It is little known that the Turkish troops were commanded by a German general called Liman von Sanders, and the fact that there were a lot of German officers in his command chain should be remembered. Nevertheless, incomparable to the number of the Turkish soldiers and much less than them, there were a small number of German troops who fought and lost their lives during the Gal
