Elchin Suleymanov

SWOT analizi, incələnən ölkənin, sektorun, quruluşun, üsulun, prosesin və ya vəziyyətin güclü və zəif tərəflərini müəyyən etməkdə və xarici çevrədən qaynaqlanan imkan və təhlükələri müəyyən etməkdə istifadə edilən bir üsuldur .SWOT analizi ilə hədəflənən; daxili və xarici təsirləri diqqətə alaraq, ən üst səviyyədə faydalanacaq şəkildə güclü olunan və böyük fürsətlərin yatdığı sahələrə hədəflənib, təhdid və zəif tərəflərin təsirini ən aza salacaq plan və strategiyalar inkişaf etdirməkdir.SWOT analizi, stratejik bir plan inkişaf etdirilməsi mərhələsində ya da problem müəyyən etmə və həll axtarılması mərhələlərində istifadə edilir.Yuxarıda qısa olaraq izah edilən SWOT analizi həm ölkə iqtidarı, həm yerli və xarici investor, həm də ölkə iqtisadiyyatı haqqında ümumi olaraq məlumat sahibi olmaq istəyənlər tərəfindən əhəmiyyət kəsb edir.Dövrümüzün qlobal rəqabət şəraitində, Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatına keçid və iqtisadi inkişafı əldə etmək məqsədi ilə proqramlarla inkişaf siyasətləri və strategiyaları müəyyən edən ölkə iqtidarı üçün bilərəkdən və sistematik analizlər edərək, ölkənin potensial qaynaqlarını və imkanlarını ən yaxşı şəkilde istifadə edə bilməsi və yeni strategiyaları inkşaf etdirə bilməsi üçün, SWOT analizi stratejik əhəmiyyətə sahibdir.Yerli və xarici investor üçün isə, neft sektoru xaricindəki sektorlara investisiya qoya bilmə baxımından, ölkə iqtisadiyyatı haqqında makro iqtisadiyyat, sektoral və iqtisadiyyat xaric sahələrə dair ampirik olmayan bir analiz, stratejik ilk addım olaraq lazımdır.Yuxarıdaki əhəmiyyət və lazımlılığa sahib olan SWOT üsulu ilə bu hissədə Azərbaycan iqtisadiyyatı analiz ediləcəkdir. Analizdə metod olaraq ölkə iqtisadiyyatının güclü və zəif tərəfləri; makro iqtisadi, sektoral-regional və iqtisadiyyat xaric olaraq, təhdid və fürsətlər isə; iqtisadiyyat və qeyri-iqtisadiyyat olaraq analiz ediləcəkdir.SWOT analizinə aid güclü və zəif tərəflər, təhdid və fürsətlər əsas başlıqlar olaraq vəriləcəkdir. Bu səbəblə aşağıda bəhs olunan SWOT analizində bir tərəfdən daha əvvəlki hissələrdə edilən makro iqtisadi, regional və sektoral analizlərin və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya səviyyəsinin ümumi bir şəkli çəkilmiş olacaqdır.Həyata keçirilən analiz sonrasında ölkə idarəçiləri ilə yerli və xarici investorlara baxan tərəfləriylə xəbərdarlıq edəcəklər.

Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini qazandığı ilk illərində iqtisadi tənəzzüllə qarşılaşmışdır. 1995-ci ildən etibarən iqtisadi artım təmin edilmişdir. Tədqiqatlar göstərir ki, bu iqtisadi artımın əsəs səbəbi neft sektoruna cəlb olunan investisiyaların və bu sektorla əlaqəli tikinti işlərini artmasının payına düşür. Bu səbəbdən qeyri-neft və neft sektorunda istehsal artım dinamikasını üzrə olan məlumatlar hər iki sektorda iqtisadi artımın eyni sürətli olmadığını qeyri-neft sektorunda iqtisadi artım tepminin daha az olduğu göstərilməkdədir.

European Economic and Monetary Union is the most important development since creating in 1946 and establishing flexible monetary system in 1971 of Bretton Woods System. Nowaday, Euro is the common currency of the European Union. Shortly, EURO is the name of currency which have been created by common wishes of member states of the European Monetary Union, as the last level of common market system, who withdrawed from own national currencies and admitted common one. The lattest purpose of EU to create political union is based on economical issues, so for realisation of this purpose it was suggested transition to the common currency-EURO.

Dövlətin ictimai, iqtisadi, tarixi və mədəni həyatdakı fəaliyyətləri dövlət maliy- yəsi sisteminin əhəmiyyətini və əhatə dairəsini artırmaqdadır. Klassik iqtisad mək-təbinin nümayəndələrinin “Buraxın etsinlər, buraxın keçsinlər” deyimi, liberal iq-tisadiyyat və inzibati dövlət anlayışı ilə dövlət fəaliyyətlərini ən alt səviyyədə nəzər-də tutmuşdur. Kapitalizmin meydana çıxması ilə birlikdə müdaxiləçi dövlət anlayı- şının ortaya çıxması, dövlət fəaliyyətlərinin əhatə dairəsini genişləndirmişdir. Gü-nümüzdəki iqtisadi strukturlara baxdığımızda dövlətin vəzifələrinin, diplomatik xid-mətlərindən istehlak malları istehsalına qədər uzanan geniş bir sahəni əhatə etdiyimüşahidə edilməkdədir. Qısaca dövlət iqtisadi, ictimai və mədəni həyata çox təsir mexanizmi olduğu üçün bu sahələridə bilavasitə və ya dolayılı olaraq müdaxiləetməkdədir. Xüsusiylə Amerikada başlayaraq bütün dünyanı cənginə alan qlobal maliyyə böhranı iqtisadiyyata dövlətin müdaxiləsinin zəruriliyini bir daha ortayaçıxardı. Đ...

Lately the dynamic development speed observing in all areas of economy – social and social – cultural life of our republic is stricken frankly. There is no doubt that? This is the result of large internal and external investments directing to the development of the oil and non – oil sectors and large oil projects realizing in our republic.
Increasing in the amount of the investments directing to the development of the oil and non – oil sectors of our republic by the government for the development of this area, and useful economy atmosphere creating in our republic/ This increasing shows itself not only in theoretically and also in practical statistical indicators.
Paying attention to the last prognosis indicators, we’ll see that, in its payment period in the result of exploitation of the pipe pump BTC forming a part of “Agreement of the Century” signed on September 20, in 1994, in 2008-2015 years the incomes is expected to be 35-42 billion USD. If one barrel of oil is 30-60 dollar till the last period of the project, exactly till 2029-2030 years, the total income amount taking from this area is expected to be in the amount of 120-140 billion USD.