Siyasal Sistem

Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu'nun istikrarsız fakat bölgesini etkileme potansiyeli bakımından önemli ülkelerinden Lübnan'da, toplumsal birlikteliğin ve politik istikrarın teminine yönelik olarak gerçekleştirilen seçim sistemi değişikliğinin, din/etnik grup temelinde kurgulanan devlet yönetiminde ortaya çıkaracağı muhtemel sonuçlar ile sistem değişikliği akabinde gerçekleştirilen seçimlerde parlamentonun 1/3'nü elde eden ittifak cephesinin önemli aktörlerinden Hizbullah'ın siyasal dönüşümünün gerek Lübnan siyaseti ile toplumsal hayatındaki gerekse de Ortadoğu'daki olası etkilerinin Yeni Kurumsal İktisat çerçevesinde analiz edilmesidir. Siyasi görevlerin etnik ve dini gruplar arasında orantılı bir şekilde paylaştırılması esasına göre oluşturulan, buna rağmen temsil sorunlarına yol açan seçim sisteminin daha adaletli bir yapıya dönüştürülmesi yönündeki çabaların, ülkenin siyasal kurumlarının dönüşmesi için önemli bir aşama olduğu; ancak Lübnan siyasetini belirleme noktasında etkin olan İran ve Arap devletleri arasındaki yıkıcı rekabetin Hizbullah'ın yükselen konumu nedeniyle İran lehine değişmesinin, ülkede idari, politik ve sosyo-ekonomik yapının reforme edilmesi suretiyle, kurumsal dönüşümün sağlanması yönündeki en önemli engellerden birisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Beş Orta Asya cumhuriyetinden biri olan Kırgızistan, SSCB'nin dağılmasında sonra en "dinamik" ülkelerden biri olmuştur. Bu dinamikliğin en büyük nedeni Kırgızistan'ın hem jeopolitik önemi hem de siyasal durumudur. Kırgızistan'ın Orta Asya'nın merkezinde olması ve hem Çin'e hem de Rusya'ya yakınlığı jeopolitik açıdan benzersiz olmasını sağlıyor. Nitekim Kırgızistan'da hem ABD hem de Rusya üssü bulunması bunun en büyük göstergesi. Bununla birlikte Kırgızistan bağımsızlıktan sonra başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin ilgisine mazhar olmuş ve "demokrasi adası" olarak nitelendirilmiştir.

Özet: Örgütlü toplum yaşayışının temeli sayılabilecek bir yazılı kurallar bütünü meydana ge-tirmek ve özellikle bu yoldan yöneticilerin keyfi davranışlarını önlemek düşüncesi insanlık ta-rihinin önemli aşamalarından biridir. Batı' daki anayasacılık hareketleri sadece her devletin bir anayasası olması şeklinde sözde ana-yasacılık değil, anayasanın üstünlüğünün sağlanmasıyla anayasaya bağlı devlet fikrinin geliş-mesi yönünde olmuştur. Olguların fiili durumu anayasal normların siyasi hayatın dinamikle-riyle tam olarak bütünleşmesine imkân vermemektedir. Genellikle bu gelişmelerin ortaya çıkardığı 'belgeli sonuçlar', bir siyaset ve hukuk etiği sorunu olarak siyasal-toplumsal yaşamda yer bulurlar. Bu hususun somut ve aktüel örneği 1982 Ana-yasasının üreterek " rejim " haline dönüştürdüğü 'çoğunlukçu model' olup, adeta anayasanın boynunda asılı duran bir madalyon gibi; bir yüzü ile 'otoriteyi', diğer yüzü ile de 'demokrasiyi' simgelemektedir. Otorite olarak 'devlet iktidarını', demokrasi olarak mutlak sayısal üstünlüğe olanak sağlayan 'seçim sandığını' ifade etmektedir. Değerlerin hukuka aktarımının siyasal tasarımı " anayasanın kimliği " olarak toplumsal-siyasal yaşamda somutlaşmaktadır. Temel soru, bu kimliğin içinde " yurttaşın " kendini bulup bulama-masıdır. 1982 Anayasası bu soruyu yurttaş için " ödev " , siyasal iktidar için de " vesayet " olarak yanıtlamıştır. Çalışmanın yöneldiği temel hipotez anayasanın patolojik çıkmazında " siyasal iktidar " erkine hükümet edememesi için getirdiği " prangalar " ve nasıl aşılacağı sorunudur.

Günümüz demokrasilerinin en önemli problemlerinden olan iktidarların basının özgürlük alanına doğrudan veya dolaylı müdahaleleri, basın mensuplarının farklı yöntemlerle baskı altına alınması, basın alanının mülkiyet değişiklikleri yaratılarak siyasal iktidar taraftarlarına geçmesi, iktidar gücünün kullanılarak basın özgürlüğüne müdahale edilmesi farklı zeminlerde basın odaklı tartışmaların konusunu oluşturmaktadır. İşte sık tartışılan ve uygulamalarına Türkiye örneğinde de rastlanılan siyasi iktidarların basına müdahalelerinin demokratik siyasal hayatta yarattığı sorunlar bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Makalede önce basın ile iktidarlar arasındaki mücadelenin sebepleri üzerinde durulmuş, basının demokrasinin ayrılmaz bir parçası haline gelmesi ve evrensel metinlerde yer alarak özgürlük alanının genişlemesine yer verilmiştir. Daha sonra ise, basın hürriyetinin sınırlarının oluşması, bu hürriyetlerin güvence altına alınması, basın özgürlüğüne doğrudan müdahalelerin ve basının denetim altına alınmasının siyasal sistem üzerinde yarattığı olumsuz etkilere değinilerek elde edilen bulgular ortaya konmuştur. Bu çerçevede son yıllarda daha yoğun görülen basının mülkiyet yapısına müdahale edilerek siyasal iktidarlar tarafından kontrol edilmesine yönelik çabaların yaratacağı sakıncalar üzerinde durulmuştur.

ÖZ
Tacikistan İslami Yeniden Doğuş Partisi (TİYDP) Orta Asya ülkeleri arasında
programında İslami ilkelere yer veren yegâne partidir. TİYDP her ne kadar 1990’ların
başında rejimle çatıştıysa da, başlangıcından günümüze siyasal yelpazede süreklilik
göstermiş olan nadir siyasal partilerden biridir. Bu parti 1990’ların başında benimsediği
radikal İslamcı kimliği, Seyit Abdullah Nuri ve Muhiddin Kabiri dönemlerinde terk ederek daha yapıcı bir tutum sergilemeye başlamıştır. Özellikle partinin Kabiri liderliğinde
ılımlı İslam anlayışına yönelmesi önemli bir dönüm noktasıdır. Bu makalede, TİYDP’de
gerçekleştirilen bu politika değişikliği çözümlenecektir. İlk olarak, TİYDP’nin kuruluş
süreci, amaçları ve üye tabanı hakkında bilgi verilecek, daha sonra parti programı ve
izlenen politikalara değinilecektir. Bunu müteakiben iç savaş, Hacı Ekber Turacanzade
ile parti arasında yaşanan çekişme ve partinin 1997 sonrası karşılaştığı sorunlar ortaya konulacaktır. Son olarak Kabiri döneminde gerçekleştirilen dönüşüm üzerinde
durulacaktır. Bu araştırmada, niteliksel metin analizi ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır.

Özet:

Latin Amerika ve Karayipler’de yer alan 33 ülkenin her birinin tarihsel gelişimi ve ülke yapısı, tüm ortak paylaşımlarına ve miraslarına rağmen, birçok farklı özelliğe sahiptir. Orta Amerika’nın en büyük nüfusa ve ekonomisine sahip olan Guatemala; demografisi, siyasal sistemi, iktisadi yapısının iniş çıkışları ve sosyokültürel çeşitliliğinin var olma mücadelesi ile kayda değer zenginlikler barındırmaktadır. Maya uygarlığına ev sahipliği yapan, 15. yüzyıl sonlarında kıtanın keşfiyle İspanya sömürgesi olarak 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar yaklaşık 300 yıl geçiren bu ülke, 2021 yılında bağımsızlığının 200. yılını kutlamaktadır. Fark edilmektedir ki gerek Orta Amerika gerekse de Guatemala özelinde ulusal literatürde çalışmalar oldukça azdır. Dolayısıyla bu çalışma literatüre katkı sunabilmek için Guatemala’nın yapısal özelliklerine yönelik güncel bir ülke analizi olarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Guatemala, Siyasal Sistem, Demografi, Dış Politika, Ekonomi.

///

Abstract:

The historical development and country structure of each of the 33 countries in Latin America and the Caribbean, despite all their common shares and heritage, has many different characteristics. Guatemala, which has the largest population and economy in Central America has unique features with its demography, political system, fluctuations in its economic structure and the struggle for the existence of sociocultural diversity. Home to the Maya Civilization, Guatemala, which spent 300 years as a Spanish colony from the 16th to the 19th century with the discovery of the continent in the late 15th century, celebrates the 200th anniversary of its independence in 2021. It is noticed that there are very few studies in the national literature both in Central America and in Guatemala. Therefore, this study has been prepared as a country analysis for the structural features of Guatemala in order to contribute to the literature.

Keywords: Guatemala, Political System, Demography, Foreign Politics, Economy.