Öz Postmodernizmin etkisiyle metinlerarasılığın en güçlü silahlarından biri olan parodik anlatım, seksen sonrasında yazılan tiyatro eserlerinde yaygınlık kazanır. Bu parodik metinlerde birçok söylemin sesini duymak, farklı okuma teknikleri ile mümkün hale gelir. Zehra İpşiroğlu'nun " Pinokyo Kral Übü'nün Ülkesi'nde " (2003) adlı oyunu bu metinlere bir örnek teşkil eder. Jarry'nin ünlü Kral Übü'süne (1896) çokça göndermeler yapan oyun, onun distopik ülkesini çağımızın yetişkinler dünyası ile eşleştirir. Oyunda, masalların değişmez kaderlerine eleştiride bulunan İpşiroğlu, insani ve çocuksu duygulara dikkat çekerek kara mizah örneği sergiler. İktidar ve para hırsının kişiyi acımasız bir yaratığa dönüştürdüğü oyunda, birçok masal kahramanının da verilmek istenen mesajlara uygun olarak yeniden kurgulandığı görülür. Çalışmanın amacı oyundaki parodik anlatımı desteleyen unsurları açıklamak ve böyle bir teknik kullanımının ne tür söylemlere hizmet ettiğini gözler önüne sermektir. Anahtar Kelimeler: Metinlerarasılık, Parodi, Tiyatro, Zehra İpşiroğlu, Pinokyo Kral Übü'nün Ülkesinde. Abstract Paradoxical expression, one of the most powerful weapons of intertextuality under the influence of postmodernism, becomes popular in post-eighties theater works. In these parodical texts, to hear the voices of various discourses can be possible with different reading techniques. The play "Pinocchio in King Ubu's Country" written by Zehra İpşiroğlu in 2003 is an example of the mentioned plays. This play, which makes several references to the famous play of Alfred Jarry, King Ubu (1896), matches its dystopic country with the adult world of our time. İpşiroğlu, who criticizes the unchanging fates of fairy tales through this play, points out human and childlike emotions and at the same time displays a black humor example. In this play, Jarry's King Ubu figure is presented as a proof of the fact that power and money greed turn a person into a ruthless beast; and many fairytale heroes we have previously met is also reconstructed in accordance with the messages to be given. This study aims to explain the elements that support the parodical narration in the given play, and to show to what kind of discourses such a technique serves. postyapısalcılığın ve postmodernizmin önemli kuramcılarında Nietzche ve Heidegger'in belirgin etkileri görülür. Postmodern düşüncenin temel bir savunusu hakikat ile batılın, öz ile görünüşün ve rasyonel olan ile irrasyonel olan arasındaki ayrımın ortadan kalkmasına, yöneliktir. (Karacabey, 2006, s.110) Nietzche ve Heidegger de bu ayrımların dayandığı dilsel ifadelerin ötesinde değişmez sınırların ve belli bir ayrımın olmadığı, yaşamdaki her şeyin bir yorumdan ibaret olduğu görüşündedirler. Mutlak bir gerçeği oluşturma çabasında olan otoriteyi reddeden postyapısalcılar, metindeki yeni arayışlarını, anlamı çoğaltarak istikrarsızlaştırma ve belli bir köken düşüncesini dışlama olarak açıklarlar. Edebiyatın kendine özgülüğü, gitgide tarihsel belgeleri, felsefi yazıları ve hukuk davalarını insan bilimleri başlığı altında şiir ve edebiyatı da kapsayarak tarayan yaklaşımla bir tür metinerötesilik içinde çözünmeye başlar. (Fuchs, 2003, s.15) Metinlerarasılığın uygulama biçimleri olan parodi ve pastiş, zamansal ve türe dayalı bütün sınırları bozarak üsluba dayalı yeni yazma biçimleri olarak yaygınlaşır. Tiyatroda bütünlüğün ve anlam kotarma amacının yerini alan çoğulluk ve parçalılık, özellikle de Shakespeare oyunlarını kullanan özgür pastişlerle kendini ifade eder. Yani artık, Hamlet'i, Karayip adalarından birindeki diktatörlüğe taşımak yerine, yönetmenler Shakespeare'i, eş zamanlı olarak birden fazla tarihsel dönemde geçirmekte, her bir karakterin sırtına kendi teatral dünyalarını yüklemeyi tercih etmektedirler. (Fuchs, 2003, s.16) Bir başlangıçtan, bir başyapıttan, mutlak hakikatten ya da belli bir özneden bahsedilemeyen yeni dünyada, her şey " benzer " olandan ibarettir. Böylece " simülasyonun 1 ufkunda " kaybolan bir dünyada her şey tiyatrodur; ama her şey tiyatro haline * Arş. Gör., Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitimi Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü,
e.ulu@alparslan.edu.tr 1 Simulakr: Bir gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünüm. Simüle etmek: Gerçek olmayan bir şeyi gerçekmiş gibi sunmak, göstermeye çalışmak. Simülasyon: Bir araç, bir makine, bir sistem, bir olguya özgü işleyiş biçiminin incelenme, gösterilme ya da açıklanma amacıyla bir maket ya da bir bilgisayar programı aracılığıyla yapay bir şekilde yeniden üretilmesi. (bkz. Baudrillard, 2011, s.7)
