A.

Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

Testing methods of power swing blocking functions

of distance protection relays

Author
Adam Smolarczyk

Keywords
power system, power swings, power swing blocking functions, protection relays testing

Abstract
The paper describes testing of distance protection relays power swing blocking functions
(schemes). Basic and extended scopes of tests are proposed for power swing blocking
functions. Test systems are proposed, and test modules of microprocessor tester software
are described, which can be used for testing power swing blocking functions.

1. Introduction
Power swing blocking functions are available in most distance
relays. They are designed to block the distance protection relay
functions undesired responses to power swings, during which
the operating impedance may enter the distance protections
response zones. Protection relay manufacturers apply power
swing blocking functions that employ different methods of power
swing detection. The most common power swing detection
method employed by the classic blocking functions of the Z(t)
type is based on measurement of the rate of operating impedance change between the functions inner and outer zones.
Power swing blocking function types applied by selected protection relay manufacturers are summarized in [1, 2] and papers [3,
4] describe the power swing detection methods they employ.
A power swing blocking functions response should be blocked
(the feature should be disabled) at an internal (symmetrical or
unsymmetrical) fault occurring during power swings to allow
its elimination by the distance protection function. In addition,
in some cases a power swing blocking function may not react
properly. Ablocking functions malfunction means its missing or
unnecessary activation in a given situation. Selected situations
and factors, to which a power swing blocking function may
respond improperly, are summarized in [2, 5].
As with other protection functions available in aprotection relay,
power swing blocking functions should be tested. The tests,
towhich protection relays should be subjected, are summarised,
classified, and described in [68]. There are two main types of
relay testing: (a) type tests and (b) individual tests. Type tests of
particular importance include: (a) functional conformance tests,
(b) functional performance tests, and (c) scheme performance
tests. These types of tests are briefly characterised below.
Functional conformance tests. In these tests relays are tested
124

using signals that can be described with simple relationships

between currents and voltages. Analogue signals are fed
toatested relay, usually of the fundamental frequency, defined
as phasors. Sometimes an additional aperiodic component is
introduced toapure sine test signal. In tests pre-fault, fault, and
post-fault conditions are simulated.
Tests of this type are typically used to check the settings of
protection functions: starting (pickup) characteristics, operating
times, and ratios of return (dropout level). For testing software is
used which is installed in modern microprocessor testers.
Functional performance tests. These tests verify arelays appropriate response tothe power systems specific operating conditions, and toaspecific course of an interference in the system.
They can be done in such a way that electrical quantities are
recorded by adigital disturbance recorder just before, during, and
after adisturbance. Then the records are transferred toalaboratory and uploaded tothe software of atester (simulator reproducing the recorded waveforms). If no records are available, then
the electrical waveforms just before and during a disturbance
can be obtained by computer simulation of the power system or
arelevant portion of it.
The tester plays back the recorded current and voltage waveforms, converts digital signals toanalogue, and amplifies them
tothe tested relays input level. These signals are fed tothe tested
device and its response is monitored by recording activation and
tripping signals. Tests of this type are referred toas an open-loop
test.
Scheme performance tests. This testing method treats a test
of a power protection relay as ablack box, in which all features
are thus configured and set, as in the case of its installation in
abay. The relay testing procedure may be similar to functional

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

performance tests. However, the testing method using the

power systems real time simulators is much more sophisticated
and realistic.
Results of such real time simulation are output as soon as events
take place in the system. With such asimulator atested relay can
be included in apower system model so that the instantaneous
voltages and currents output from the simulator are converted
toanalogue signals, appropriately amplified and input into the
relay. Output signals from the relay are entered to the power
system model mapped in the simulator. If the output signal
is a signal for the opening of a system components circuit
breaker, and this signal occurs during a simulated waveform,
then the corresponding circuit is opened in the system model.
Such testing is called closed-loop testing, because the modelled
systems performance, just as in the real system, depends on the
tested relays actions.
Some microprocessor testers are provided with software for
performing functional conformance tests and simple functional performance tests of power swing blocking functions.
Papers [9, 10] describe power swing blocking function testing
with State Sequencer, Ramping, and NetSim test modules of
OMICRON electronics Test Universe software [11].

2. Situations and factors that may contribute

to a
power swing blocking functions inappropriate performance
When testing power swing blocking functions their performance
should be examined in situations towhich they may inappropriately respond. Inappropriate performance of power swing blocking functions - mainly those impedance based of the Z(t) type
may result from:
long, too heavily loaded lines
high-resistance developing faults, at which aslow impedance
change can be mistakenly recognised as apower swing (blocking functions erroneous response)
arc faults
long durations of three-phase external short circuits, and large
angle changes during afault, towhich apower swing blocking function fails torespond
internal three-phase faults during power swings and swing
blocking functions response (failure todisable the feature)
asymmetric faults (internal or external) during power swings
and swing blocking functions response
faults during power swings (in healthy phases) occurring in
single-phase auto-recloses dead time
different directions of operating impedance changes in the
impedance plane during power swings (changes from and
tothe relay point)
adverse effects of current transformers (CT saturation) and
of capacitance voltage transformers (after short circuit transients) on.

It should be noted that usually cited reasons of a power swing

blocking functions malfunction are not isolated. For example,
high-resistance faults occur in conjunction with arc faults and are
usually single phase short circuits. Amore detailed description of
individual cases in which power swing blocking functions fail can
be found in [2, 5].

3. Power swing blocking functions testing

A power swing blocking function testing algorithm should
enable validation of the functions performance in the basic and
extended scope [2]. The basic testing scope should allow an
initial assessment of the functions performance (synchronous
and asynchronous swings excluding unusual situations listed
in Sec. 2). The extended testing should also take into account
modelling of unusual disturbances in aquite precisely modelled
portion of the power system (accurate models of generator and
its controls, accurate models of transformer and lines, accurate
models of current and voltage transformers, etc.). In terms of the
tests breakdown described in Sec.1 the basic scope may be identified as afunctional conformance test, while the extended scope
covers functional conformance tests and functional performance
tests.
Basic testing may be performed in such away that by means
of a simulation program a simple test system is modelled, by
which the generated current and voltage samples are saved
tofiles in a COMTRADE format. These files are then played back
using a microprocessor tester software and on this basis the
tester generates appropriate currents and voltages. For example,
in [2] the test systems were developed in the PSCAD/EMTDC
v.4.2.1 [12] simulation program. The COMTRADE files with
current and voltage samples generated were played back by the
AdvancedTransPlay test module of OMICRON electronics CMC
testers TestUniverse software [11].
Another basic testing method may consist in the use of ready-made test modules designed for the given microprocessor
tester. For example, papers [9, 10] describe power swing blocking
function testing with StateSequencer, Ramping, and NetSim test
modules of OMICRON electronics CMC testers Test Universe
software [11].
Extended testing differs from the basic testing in that
more extensive test systems are modelled in the simulation
programme. In these systems power system components are
modelled much more accurately (accurate models of generators
and their control systems, accurate line models). For testing of
this type two-machine (with two-circuit line), four-machine, and
seven-machine system models can be used.

3.1. Basic testing of power swing blocking

functions
Testing on asystem model developed in asimulation programme
For basic testing of power swing blocking functions the system
shown in fig.1 may be used. In this system, the generator (and its

125

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

controls) and the unit generator transformer are not modelled

as exactly as it should be done in amodel for extended testing.
Instead, an appropriately controlled voltage source is used.
In this system, by means of the controlled voltage source the
voltage amplitude and angle are changed so that the operating
impedance runs on the impedance plane have the same shapes
as at synchronous and asynchronous power swings. A (single
circuit) line can be modelled by four-terminal networks of PI
type (series reactances and resistances, shunt susceptances), or
without taking into account the shunt susceptances (only series
reactances and resistances).
At various points in the system during the power swing modelling of individual 3ph, 3ph-n, 2ph, 2ph-n, 1ph-n faults with different fault resistances Rf should be possible. In phase-to-phase
short-faults from Rf =0 (metallic short-circuit) up toseveral tens
of ohms, and in ground faults from Rf = 0 in the case of (rare)
metallic short-circuit up to Rf amounting to hundreds of ohms
(high-resistance single-phase short-circuit). It is assumed that the
fault resistance of alow-resistance ground fault Rf <20, and of
ahigh-resistance ground fault Rf=(100200).
A current or voltage instrument transformer in the system for
basic tests at arelay point should be modelled as ideal.
In the case of power swing modelling voltage angle Eb of SEE2
source should be constant and equal to 0, while angle (t) of
voltage Ea of SEE1 source should change in the case of asynchronous swings according toformula:
(1)
where: (t) angle of voltage Ea in [deg], obc initial voltage
angle in [deg], fn=50Hz rated frequency, n=314rad/s rated
angular velocity, f slip frequency in [Hz], t time in [s].
In the case of synchronous swings angle (t) of voltage Ea of
source SEE1 should change according toformula:
(2)
where: (t) angle of voltage Ea in [deg], obc initial
voltage angle in [deg], fn = 50 Hz rated frequency,
n = 314 rad/s rated angular velocity, f slip frequency
in [Hz], t time in [s]; A1 , A2 , B1 , B2 coefficients influencing the swing depth, for example: A1 = 50; A2 = 80; B1 = -5;
B2=-0.01.
Power swing blocking functions basic testing should take into
account the following situations:
asynchronous swings with different frequencies, for example
in the range from 0.2Hz to10Hz
synchronous swings with different frequencies and different
depths (different degrees of entry in the area of distance
protection zones)
126

Ea

Ea

Eb

S1

TT
LT

SEE1

W1

Z1<

S2
L1

W2

Z2<

Eb

TS
LS

SEE2

Fig. 1. System for basic testing of power swing blocking functions

swings with different source voltage modules ratios kE =Ea/Eb typically kE fits in the range from 0.7 to1.3. This ratio, together
with kX ratio that rules the power flow direction and determines whether the node with relay point is sending or receiving [1, 2]
swings with different reactances ratio kX =Xa/Xb in the relay
point (Xa, Xb means the equivalent reactances on the relay
points left and right sides). Usually kX may be considered in
the range of 0.5 to4. This ratio describes the location of the
circles describing power swings in plane X(R), and it also has
some impact on the radius of agiven circle. For kE>1 higher kX
value increases the circle radius, and for kE<1 higher kX decreases it. This ratio, together with ratio kE rules the power flow
direction and determines whether the node with relay point is
sending or receiving [1, 2]
single 3ph, 3ph-n, 2ph, 2ph-n, 1ph-n faults occurring during
power swings when the operating impedance is in the area
of a power swing blocking functions inner zone (for different
phase voltage angles at the relay point, and different ratios
kE and kX ). The modelled faults fault resistances Rf should
differ: in phase to phase faults from Rf = 0 (metallic short-circuit) up toseveral tens of ohms, and in ground faults from
Rf = 0 (metallic short-circuit) up to hundreds of ohms (high-resistance short-circuit). It can be assumed that the fault
resistance of alow-resistance ground fault Rf<20, and of
ahigh-resistance ground fault Rf=(100200).
impedance trajectory during power swings (owing toproperly
selected ratios kE and kX) passing through (during asynchronous swings) and entering (during synchronous swings) the
distance protection relays first or second or third or reverse
zone, both on the impedance planes right side (sending
node) and left side (receiving node).
In a power swing blocking functions basic testing the above
cases should be combined. A case should be modelled, for
example, of 1Hz asynchronous swings. During these swings the
impedance trajectory should move from the impedance planes
right toleft side (sending node) through the distance protection
relays first zone. While the operating impedance has entered the
distance protections active zone, a three-phase metallic short
circuit should be simulated.

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

a)

b)

Fig. 2. Example testing results of 7SA522 relays power swing blocking: a) waveforms generated by CMC testers AdvancedTransPlay software
module, b) visualization of results of power swing blocking function testing by SIGRA4 software

Fig.2 shows sample testing results of aSiemens 7SA522 relays

power swing blocking function obtained by the above described
method [2]. In the test 1 Hz asynchronous power swings were
modelled. During the swings a200ms long three-phase metallic
circuit (3ph) was modelled. After the faults elimination the
swings persisted. As shown in fig.2b, the 7SA522 relay properly
detected the 3ph fault and triggered three-phase tripping. From
the fault occurrence until the distance protections tripping
signal approx. 147ms passed. From the fault occurrence until the
blocking functions deactivation approx. 67ms passed, i.e. from
the blocking function deactivation until the distance protection
tripping signal 80ms passed. Such distance protection response
is associated with the TripdelayafterPowerSwingBlocking: 80ms

setting of the blocking function (distance protection responds

80ms after the blocking function deactivation).
Testing with test modules of microprocessor tester software.
In addition to the swing blocking functions testing method
described above, the functions can be tested by selected
test modules of microprocessor tester software. Example test
modules of OMICRON electronics CMC testers Test Universe
software that can be used for power swing blocking functions
testing are the Ramping and NetSim modules [11].
Ramping module. With the Ramping module operating impedances slow and fast entries into the active area of distance
127

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

a)

b)

Fig. 3. Sections of Ramping module dialogue windows: a) voltage and current changes simulated at test, b) visualisation of voltage amplitude and
current phase angle changes and of activation of CMC testers binary inputs

protection zones can be modelled, and performance of the

power swing blocking function and distance protection can be
checked.
By simulating the operating impedances slow entry into the
areas of distance protection zones the power swing blocking
function performance can be checked at slow operating impedance changes, which may occur, for example, at load changes
(current and voltage waveforms at load changes have different
shapes than at power swings). By simulating faster impedance
changes with a Ramping module a power swing can be simulated, and by simulation of very rapid impedance changes short
circuits can be simulated.
Power swing blocking function testing with aRamping module
is based on changes in operating impedance that comes from
the operating load area tothe distance protection area. In tests,
the changing impedance should pass, on the impedance plane,
through the power swing blocking functions outer and inner
zones.
The fact should be considered that in tests with this module the
current and voltage waveform shapes do not fully match the
shapes occurring during power swings.
In the course of tests reported in [2] voltages and currents were
changed in three phases at the same time (impedance changes
were symmetric). The following were changed in the tests:
128

modules of three phase voltages (at t = 1 ms interval)

between certain thresholds (voltage phase angles do not
change). Voltage change rate was determined by the respective voltage gains Ucorresponding tothe adopted voltage
change time interval t
phase angles of three phase currents at constant forced
current amplitudes Iwym=1A.
An example of a test with a Ramping module, whereby the
operating impedances slow entry (10/s) tothe 7SA522 relays
distance zone was simulated, is shown in fig.3. Ascreenshot of
the test results is shown in fig.4. As seen in the figure, the power
swing blocking function was properly activated upon the operating impedances entry toits outer zone.
NetSim module. This is a module for simple functional operation tests. Sections of the system are mapped there, in which
faults can be simulated in single-line, parallel-lines, and line with
tapped line. In addition, it enables simulation of synchronous
and asynchronous power swings (with and without a concurrent short-circuit). The types of tests that can be performed with
NetSim are shown in fig.5.
Fig.6 shows examples of waveforms obtained from the modelling of an asynchronous power swing with a slip frequency of
1Hz, with aconcurrent three-phase metallic short-circuit at the
beginning of line L2 (fig.5).

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

Fig. 4. Sections of screenshots of waveforms recorded by 7SA522 relay

3.2. Extended testing of power

swing blocking functions
Extended testing of power swing blocking functions should, in
comparison with the basic testing, additionally include modelling of the untypical disturbances listed in Sec. 2 of the paper.
For testing of this type the power system portion should be
modelled quite accurately (accurate models of generator and
its controls, accurate models of transformer and lines, accurate
models of current and voltage transformers, option of single-phase control of on-off switches, etc.).
For extended testing of power swing blocking functions the
system shown in fig.7 may be used. In this system, the generator
(and its control systems) and the unit generator transformer have

been accurately modelled. Instead of asingle line (fig.1), two line

circuits are provided for (the magnetic coupling between a lines
parallel circuits can also be considered in the test). Lines can be
modelled by four-terminal networks of PI type (series reactances
and resistances, shunt susceptances), or using afrequency model
(taking into account tower geometry, line parameters dependence on the frequency, etc.). The test system shown in fig.7 can
be simplified by replacing the generator and unit generator transformer with acontrolled voltage source. In this case, angle (t) of
the source voltage can be changed using asimple controller based
on the generator rotor motion equation.
During power swings modelling should be possible at various
points in the system of 3ph, 3ph-n, 2ph, 2ph-n, 1ph-n faults with

Fig. 5. Types of tests available in NetSim module

129

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

Fig. 6. Asynchronous swings with concurrent three-phase short-circuit generated by NetSim module

different fault resistances Rf: in phase-to-phase short-faults from

Rf = 0 (metallic short-circuit) up to several tens of ohms, and
in ground faults from Rf =0 in the case of (rare) metallic short-circuit up toRf amounting tohundreds of ohms (high-resistance
single-phase short-circuit). It is assumed that the fault resistances
of alow-resistance ground fault is Rf <20, and of ahigh-resistance ground fault Rf = (100200) . In addition to individual
short-circuits, multiple faults (in different areas of the line) should
also be capable of modelling, and developing faults, such as
a single phase-to-neutral short circuit that after a certain time
evolves to two-phase-to-neutral, and then to pure-phase-toneutral. Additionally, besides purely resistive faults, also transient
currents and voltages can be modelled, which occur at arc faults.
The following should be borne in mind:
primaryarc associated with large current in the short circuits location since its occurrence until there is no current in the line anymore
secondaryarc after the single-pole opening of acircuit breaker
(dead time in a single-phase auto-reclose cycle), which is
maintained by the line phases magnetic coupling, and thus
with small current (tens of amperes).
Current and voltage transformers at the relay point should be
modelled as real items, taking into account their magnetization
characteristics. This will enable testing the impact of current
transformer saturation and transient states in capacitive voltage
transformers on the power swing blocking function performance.
130

On-off switches should be capable of controlling their individual

poles in order toimplement asingle-phase auto-reclose cycle.
Some tests cannot be performed in part of the power system
near-real model which can be performed in basic testing (using
controlled voltage sources). For example, only asynchronous
power swings with one specific frequency, resulting from the
modelled systems parameters, can be modelled. No swings
with various frequencies can be modelled (without altering the
modelled systems parameters). Moreover, in part of the power
system model for power swing blocking functions extended
testing constant kX and kE ratios resulting from the modelled
system and power flow parameters should be reckoned with.
Power swing blocking functions extended testing should take
into account the following situations:

TB

S1 W3

TT

F1

LT

L2
F2

W1

Z1<

W4 S2

TS
LS

L1

W2

Z2<

Fig.7. Two-machine system for extended testing of power swing

blocking function

SEE

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

asynchronous (synchronous) swings modelled in such away

that 3ph short circuits are generated in different locations in
line L2 (F1 in fig. 7) with pre-defined durations. After a pre-defined fault duration W3, W4 line circuit breakers are
opened, and line L2 is switched off. In relay points (at circuit
breakers W1, W2) in line L1 such impedance changes can be
observed, like those at asynchronous (synchronous) swings in
the receiving and sending nodes. In order tomodel synchronous swings, the duration of F1 fault (and opening of the
on-off switches in line L2) should be short enough for maintaining the generators synchronism
swings (asynchronous and synchronous) modelled in such
a way that a 3ph short circuit (F1 in fig. 7) is generated at
W4 on-off switch in line L2. After the response times of the
distance protections first and second zones the off-on switches W4 and W3 in line L2 are opened, respectively. With this
the F2 fault is eliminated non-uniformly. In relay points (at
circuit breakers W1, W2) in line L1 such impedance changes
can be observed as those at asynchronous swings in the receiving and sending nodes
3ph external faults (in line L2 in fig. 7), at which the operating
impedance in L1 lines relay points after the external faults
elimination does not leave the blocking functions outer zone,
and enters (resulting from power swings caused by the fault
elimination liquidation of short swing) the area of distance
protections first zone
long-term external 3ph faults (in lines L2, LT and LS in fig. 7), at
which the operating impedance in line L1s relay points enters
(during the fault short circuit) the area of the distance protections first zone
3ph, 3ph-n, 2ph, 2ph-n, 1ph-n internal faults F2 (in line L1)
during power swings (synchronous and asynchronous),
when the operating impedance has entered the area of the
power swing blocking functions inner zone (for various phase
voltage angles at the relay point). Faults (F1 in fig.7) should
be modelled in the first, second, third, and reverse zones. The
modelled faults fault resistances Rf should differ: in phase
tophase faults from Rf =0 (metallic short-circuit) up toseveral
tens of ohms, and in ground faults from Rf=0 (metallic short-circuit) up tohundreds of ohms (high-resistance short-circuit).
It can be assumed that the fault resistance of alow-resistance
ground fault Rf <20, and of ahigh-resistance ground fault
Rf=(100200)
developing short circuits in line L1, for example 1ph-n fault
evolving after a certain time into 2ph-n, and then into 3ph-n,
or 2ph fault evolving after acertain time into 3ph. The time gap
between subsequent short circuits should be greater than 50ms
short circuits in line L1 during power swings, in the course of
which current transformers become saturated
arc faults in line L1 during power swings (synchronous and
asynchronous), when the operating impedance has entered
the area of the distance-protections response. Faults should
be modelled in the first, second, third, and reverse zones
single-phase short-circuit in line L1 followed by asingle-phase
auto reclosing cycle, during which impedances in the two healthy
phases (during the dead time) change as at power swings

single-phase short-circuit in line L1 followed by a single-phase auto reclosing cycle, during which impedances in
the two healthy phases (during the dead time) change as at
power swings. During the automatic reclose cycles dead time
asecondary arc should be modelled
single-phase short-circuit in line L1 followed by asingle-phase
auto reclosing cycle, during which impedances in the two
healthy phases (during the dead time) change as at power
swings. Additionally, during the automatic reclose cycles
dead time another single-phase fault should be modelled (in
ahealthy phase)
different locations for the relay during swings (at circuit
breaker W1 or W2) to verify the performance of the power
swing blocking function in the sending and receiving nodes.
In apower swing blocking functions extended testing the above
cases should be combined. For example, acase of asynchronous
swing occurrence should be modelled (by modelling sufficiently
long F1 fault in line L2) in the sending node (impedance trajectory during the swing should pass from the right tothe left side
of the impedance plane) through the distance protections first
zone. At the time when the operating impedance has entered
the distance protections response zone (Z1< in fig.7), ahigh-resistant single-phase short circuit should be simulated (F2 in fig.7)
eliminated in asingle-phase automatic reclose cycle. During the
cycles dead time another single-phase fault should be modelled
in ahealthy phase.
Of course, more complex test systems for the expanded testing
can be imagined than that presented in fig.7, for example, afour-machine system (fig.8) or aseven-machine system (CIGRE Test
System) [1]. According to this author, however, multi-machine
systems more complex than the one shown in fig.7 (e.g. seven-machine system) are better suited for testing out-of-step protecting systems [1] (including distance protection of generator-transformer set, under-impedance protection of generator, grid
splitting protections, generator pole-slip protections), than for
accurate testing of power swing blocking functions, because in
such systems many more disturbance variants can be simulated
than in the system shown in fig.7.

4. Summary
Apower swing blocking function is an integral part of distance
protection and supports its performance in disturbances, such as
power swings. In simple terms, apower swing blocking function
should block adistance protections response topower swings
when the operating impedance has entered its response area,
and should not block its response toshort circuits.
Apower swing blocking function, like any other protection functions, should be tested. Its settings should be tested, as well as
its performance in specific system conditions. The tests may be
performed in the following two scopes:

131

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | 124132

REFERENCES
W3

L4

F3

L3

L2
F1

W4

F2
L1

W1
W5

W2
W6

Fig.8. Four-machine system for extended testing of power swing

blocking function

basic test, whereby the blocking function performance is

tested in typical operating situations which they have todeal
with (e.g., synchronous and asynchronous swings with various
frequencies, short circuit concurrent with power swings)
extended test, whereby the blocking function is tested in
unusual situations (e.g., swings in healthy phases during automatic reclose cycles dead time, long-term external faults).
For power swing blocking function testing software can be used
which microprocessor testers are provided with. This approach
allows testing the blocking functions in a limited scope. More
sophisticated power swing blocking function testing methods
consist in modelling of a part of the power system and disturbances occurring there in a simulation programme, and then
reconstructing them (currents and voltages on current transformers secondary side) with microprocessor testers, and assessing
its performance based on the tested devices response.
The advantage of the blocking function testing using test
modules of microprocessor testers software is the ability totest
relatively easily and quickly. The disadvantage is its suitability for
simple and typical interference cases only.
The advantage of the blocking function testing by way of
software-enabled simulation of dynamic states in the power
system is its suitability for cases of simple and unusual disturbance alike. The disadvantage is the relatively long testing
process, which consists of the time required to model the test
system and selected disturbances, and of reconstruction by
a microprocessor tester of the waveforms resulting from the
simulation.

1. MachowskiJ., SmolarczykA., BrzeszczakL., Opracowanie zasad

nastaw blokad przeciwkoysaniowych zabezpiecze pod ktem
odbudowy systemu [Setting principles for protection relays power
swing blocking functions with aview tosystem recovery], Power
Engineering Institute of Warsaw University of Technology, research
and development study commissioned by PSE-Operator SA,
Agreement No. SR/RB/IS/008/05, Warsaw 2005.
2. SmolarczykA., Nowe metody selektywnego rozrniania koysa
mocy odzwar oporowych, rozwijajcych si iinnych zoonych
zakce zapewniajce niezawodn prac zabezpiecze
odlegociowych [New methods of selective distinguishing between power swings and resistance, developing, and other complex
disturbances toensure reliable distance protection relay operation],
The Ministrys of Science and Higher Education own research project
NN511358234, Warsaw 20082010.
3. Smolarczyk A, Blokady przeciwkoysaniowe stosowane wzabezpieczeniach odlegociowych [Power swing blocking functions of distance protection relays], Wiadomoci Elektrotechniczne, issue 10/2010.
4. SmolarczykA., Blokady przeciwkoysaniowe stosowane wzabezpieczeniach odlegociowych [Power swing blocking functions of
distance protection relays], XV International Scientific
Conference APE11, Jurata 810 June 2011, vol. 2, pp. 1322.
5. SmolarczykA., Sytuacje iczynniki mogce powodowa
nieprawidowe dziaanie blokad przeciwkoysaniowych [Situations
and factors that may cause inappropriate performance of
the power swing blocking functions], Wiadomoci Elektrotechniczne
2010, issue 11, pp. 712.
6. CIGRE, Analysis and guidelines for testing numerical protection
schemes, CIGRE Report No. 159, Working Group 34.10, August 2000.
7. SmolarczykA., Badanie przekanikw elektroenergetycznych [Power
relay testing], Przegld Elektrotechniczny 2004, issue 11.
8. SmolarczykA., Metody testowania przekanikw elektroenergetycznych [Power relay testing methods], Automatyka
Elektroenergetyczna 2004, issue 2, pp. 2229.
9. Steinhauser F., Testing of the power swing blocking in distance relays,
OMICRON User Meeting 2000, Munich 2000.
10. MeinhardtP., Testing approaches for the power swing blocking
function, International Protection Testing Symposium, OMICRON
electronics, Vienna 2009.
11. OMICRONelectronics: Software description: Test Universe v.2.30,
[online, 2010] http://www.omicron.at/.
12. ManitobaHVDCResearchCentreInc., Information on PSCAD/EMTDC
v.4.2.1 software, [online, 2012] http://www.pscad.com/.

Adam Smolarczyk
Warsaw University of Technology
e-mail: Adam.Smolarczyk@ien.pw.edu.pl
Agraduate of Warsaw University of Technology. In December 1999 he started working at the Universitys Institute of Electrical Power Engineering. He is currently an
assistant professor at the Faculty of Electrical Engineering, Warsaw University of Technology. He is an author and co-author of research reports on digital power relays.
His research interests are related tothe digital power protection automatics and the modelling of phenomena occurring in power systems.

132

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

This is asupporting translation of the original text published in this issue of Acta Energetica on pages 124132. When referring tothe article please refer tothe original text.
PL

Sposoby badania blokad koysaniowych

zabezpiecze odlegociowych
Autor

Adam Smolarczyk

Sowa kluczowe

system elektroenergetyczny, koysania mocy, blokady koysaniowe, badanie przekanikw elektroenergetycznych

Streszczenie

Wartykule opisano sposoby badania blokad koysaniowych zabezpiecze odlegociowych. Zaproponowano badania, jakim
powinny podlega blokady koysaniowe wzakresie podstawowym irozszerzonym. Przedstawiono propozycje ukadw testowych
oraz opisano moduy testowe oprogramowania testera mikroprocesorowego, ktre mog zosta wykorzystane dobadania blokad
koysaniowych.

1. Wstp
Funkcje blokad koysaniowych s dostpne
w wikszoci przekanikw odlegociowych. Ich zadaniem jest blokowanie niepodanego dziaania funkcji zabezpiecze
odlegociowych podczas koysa mocy,
w trakcie ktrych impedancja ruchowa
moe wej wobszar stref dziaania funkcji
odlegociowej. Producenci urzdze zabezpieczeniowych stosuj blokady koysaniowe,
wykorzystujce rne sposoby detekcji
koysa mocy. Najczciej stosowanym
sposobem detekcji koysa mocy, wykorzystywanym przez blokad klasyczn typu
Z(t), jest bazowanie napomiarze szybkoci
zmian impedancji ruchowej midzy strefami
zewntrzn iwewntrzn blokady. Rodzaje
blokad koysaniowych, stosowanych przez
wybranych producentw urzdze zabezpieczeniowych, zebrano w[1, 2], awartykuach [3, 4] opisano stosowane przez nie
sposoby detekcji koysa mocy.
Dziaanie blokad koysaniowych powinno
by blokowane (blokada powinna zosta
zdjta) podczas zwar wewntrznych (symetrycznych iniesymetrycznych), wystpujcych podczas koysa mocy, aby umoliwi
ich likwidacj za pomoc funkcji zabezpieczenia odlegociowego. Ponadto wniektrych sytuacjach blokady koysaniowe mog
dziaa niepoprawnie. Niepoprawne dziaanie blokady sprowadza si dobrakujcego
lub zbdnego pobudzenia blokady wokrelonej sytuacji. Wybrane sytuacje i czynniki, wktrych blokady koysaniowe mog
dziaa niepoprawnie, zebrano w[2, 5].
Podobnie jak pozostae funkcje zabezpieczeniowe, dostpne wurzdzeniach zabezpieczeniowych, funkcje blokad koysaniowych
powinny by badane. Podziay testw, jakim
powinny podlega urzdzenia zabezpieczeniowe, zebrano iopisano w[68]. Rozrnia
si dwa gwne rodzaje bada (testw) przekanikw: (a) testy typu i(b) testy indywidualne. Wrd testw typu istotn rol odgrywaj: (a) funkcjonalne testy zgodnoci, (b)
funkcjonalne testy dziaania i(c) systemowe
testy dziaania. Poniej krtko scharakteryzowano wymienione rodzaje testw.

Funkcjonalne testy zgodnoci. Przekanik

podczas tych testw jest poddany badaniom
za pomoc sygnaw, ktre mog zosta
opisane prostymi zalenociami midzy
prdami i napiciami. Podczas testw
dobadanego przekanika doprowadzane s
sygnay analogowe, zwykle oczstotliwoci
podstawowej, zdefiniowane jako fazory.
Niekiedy doczystych sinusoid sygnaw
testowych wprowadzana jest dodatkowa
skadowa nieokresowa. Podczas testw
symuluje si warunki przedzwarciowe,
zwarciowe ipozwarciowe.
Testy tego typu zwykle s wykorzystywane
doweryfikacji nastawie funkcji zabezpieczeniowych: charakterystyk rozruchowych,
czasw dziaania, wspczynnikw powrotu.
Do ich wykonywania wykorzystuje si oprogramowanie, wktre wyposaone s wspczesne testery mikroprocesorowe.
Funkcjonalne testy dziaania. Testy te
dotycz poprawnoci dziaania przekanika
w konkretnych warunkach pracy systemu
elektroenergetycznego (SEE) oraz konkretnego przebiegu zakcenia w SEE. Mona
je wykona wten sposb, eprzebieg wielkoci elektrycznych tu przed oraz wtrakcie
zakcenia ipo zakceniu rejestruje si za
pomoc cyfrowych rejestratorw zakce.
Nastpnie zarejestrowany przebieg przenosi
si za pomoc nonika danych dolaboratorium iwgrywa dooprogramowania testera
(symulatora odtwarzajcego zarejestrowane
przebiegi). Jeli nie dysponuje si zarejestrowanymi przebiegami, toprzebiegi wielkoci
elektrycznych tu przed iwtrakcie zakcenia mona uzyska za pomoc komputerowej symulacji SEE lub odpowiedniego
jego fragmentu.
Tester odtwarza zarejestrowane przebiegi
prdw inapi, zamienia sygnay cyfrowe
na analogowe i wzmacnia do poziomu
wej sprawdzanego przekanika. Sygnay
te wprowadza si dobadanego urzdzenia
i obserwuje jego dziaanie, rejestrujc
sygnay pobudze i zadziaa. Testy tego
typu nazywane s testami wotwartej ptli.

Systemowe testy dziaania. Ta metoda

testowania polega natym, epodczas testw
przekanik elektroenergetyczny traktowany
jest jak czarna skrzynka, wktrej wszystkie
funkcje s tak skonfigurowane inastawione,
jak wprzypadku zainstalowania go wpolu.
Sposb przeprowadzania bada przekanika moe by podobny jak w przypadku
funkcjonalnych testw dziaania. Jednak
owiele bardziej wyrafinowana iodpowiadajca rzeczywistoci jest metoda testowania
zwykorzystaniem symulatorw SEE dziaajcych wczasie rzeczywistym zjawisk (ang.
realtimesimulators).
Dziki takim symulatorom wyniki symulacji wyprowadzane s tak samo szybko,
jak przebiegaj zjawiska w systemie.
Dysponujc takim symulatorem, mona
badany przekanik wczy domodelu SEE
wten sposb, echwilowe wartoci napi
iprdw uzyskane zsymulatora zamieniane
s na sygnay analogowe, odpowiednio
wzmacniane iwprowadzane doprzekanika.
Natomiast sygnay wyjciowe zprzekanika
wprowadza si do modelu SEE odwzorowanego w symulatorze. Jeli sygnaem
wyjciowym jest sygna naotwarcie wycznika jakiego elementu systemu isygna ten
pojawia si wtrakcie symulowanego przebiegu, to w modelu systemu zostaje przerwany odpowiedni obwd. Otakim testowaniu mwi si, eodbywa si wzamknitej
ptli, gdy na zachowanie si modelowanego systemu, tak jak w rzeczywistym
systemie, wpyw ma dziaanie badanych
przekanikw.
Niektre testery mikroprocesorowe wyposaone s woprogramowanie umoliwiajce
wykonywanie funkcjonalnych testw zgodnoci oraz prostych funkcjonalnych testw
dziaania blokad koysaniowych. Wartykuach [9, 10] opisane zostay sposoby testowania blokad koysaniowych zwykorzystaniem moduw testowych StateSequencer,
Ramping, NetSim oprogramowania
TestUniverse firmy OMICRON electronics
[11].

133

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

2. Sytuacje iczynniki mogce przyczynia

si donieprawidowego dziaania blokad
koysaniowych
Podczas bada blokad koysaniowych naley
sprawdzi ich zachowanie si wsytuacjach,
wktrych mog one bdnie dziaa. Bdne
zadziaania blokad koysaniowych gwnie
impedancyjnych typu Z(t) mog wystpi
naskutek:
dugich, zbyt silnie obcionych linii
wysokooporowych zwar rozwijajcych
si, podczas ktrych powolne zmiany
impedancji mog by bdnie potraktowane jako koysania mocy (bdne zadziaanie blokady)
zwar ukowych
dugich czasw trwania trjfazowych
zwar zewntrznych i duych zmian
ktw wtrakcie zwarcia, podczas ktrych
blokady koysaniowe bdnie nie dziaaj
wewntrznych zwar trjfazowych
wystpujcych podczas koysa mocy
idziaania blokady koysaniowej (bdny
brak zablokowania dziaania blokady
koysaniowej)
zwar niesymetrycznych (wewntrznych i zewntrznych) wystpujcych
podczas koysa mocy idziaania blokady
koysaniowej
zwar podczas koysa mocy (wzdrowych
fazach) wystpujcych wtrakcie przerwy
bezprdowej cyklu SPZ jednofazowego
rnych kierunkw zmian impedancji
ruchowej napaszczynie impedancyjnej
podczas koysa mocy (zmiany od
ido punktu przekanikowego)
niekorzystnego wpywu przekadnikw
prdowych (nasycanie si przekadnikw)
ipojemnociowych napiciowych (stany
przejciowe po zwarciu) napoprawno
dziaania blokady koysaniowej.
Naley podkreli, e zwykle przywoane
przyczyny bdnego dziaania blokad koysaniowych nie wystpuj samodzielnie.
Przykadowo zwarcia wysokooporowe
wystpuj w powizaniu ze zwarciami
ukowymi i maj zwykle charakter zwar
jednofazowych. Dokadniejszy opis poszczeglnych przypadkw, w ktrych blokady
koysaniowe zawodz, mona znale w[2,
5].
3. Sposoby badania blokad koysaniowych
Algorytmy badania blokad koysaniowych
powinny umoliwia sprawdzenie poprawnoci ich dziaania wzakresie podstawowym
oraz rozszerzonym [2]. Sprawdzenie blokad
wzakresie podstawowym powinno umoliwi wstpn ocen poprawnoci dziaania
blokady (koysania synchroniczne i asynchroniczne bez uwzgldnienia nietypowych sytuacji wymienionych w rozdz. 2).
Natomiast sprawdzenie wzakresie rozszerzonym powinno dodatkowo uwzgldnia
zamodelowanie zakce nietypowych
w do dokadnie zamodelowanym fragmencie SEE (dokadne modele generatora
ijego regulatorw, dokadne modele transformatora i linii, dokadne modele przekadnikw prdowych inapiciowych itp.).
Biorc pod uwag podzia testw przedstawiony wrozdz.1, badania wzakresie podstawowym mona zaliczy dofunkcjonalnych
testw zgodnoci, a badania w zakresie
rozszerzonym obejmuj funkcjonalne testy
zgodnoci ifunkcjonalne testy dziaania.

134

Badania w zakresie podstawowym mog

zosta wykonane wten sposb, eza pomoc
programu symulacyjnego zamodelowany
jest prosty ukad testowy, za pomoc ktrego
generowane prbki prdw inapi zapisywane s doplikw wformacie COMTRADE.
Pliki te s nastpnie odtwarzane za pomoc
oprogramowania testera mikroprocesorowego i na ich podstawie tester generuje
odpowiednie prdy inapicia. Przykadowo
w pracy [2] ukady testowe zbudowane
zostay wprogramie symulacyjnym PSCAD/
EMTDCv.4.2.1 [12]. Wygenerowane pliki
typu COMTRADE z prbkami prdw
inapi odtwarzane byy za pomoc moduu
testowego Advanced TransPlay oprogramowania TestUniverse, testera typu CMC
firmy OMICRON electronics [11].
Inny sposb wykonywania bada wzakresie
podstawowym moe polega na wykorzystaniu gotowych moduw testowych,
przeznaczonych dla danego testera mikroprocesorowego. Przykadowo wartykuach
[9, 10] opisane zostay sposoby badania
blokad koysaniowych za pomoc moduw
testowych StateSequencer, Ramping, NetSim
oprogramowania TestUniverse, testera typu
CMC firmy OMICRON electronics.
Badania wzakresie rozszerzonym rni
si w tym od bada w zakresie podstawowym, e w programie symulacyjnym
modelowane s bardziej rozbudowane
ukady testowe. W ukadach tych o wiele
dokadniej modelowane s elementy
SEE (dokadne modele generatorw i ich
ukadw regulacji, dokadne modele linii).
Do bada tego typu moe zosta wykorzystany model ukadu dwumaszynowego
(z lini dwutorow), czteromaszynowego,
siedmiomaszynowego.
3.1. Badanie blokad koysaniowych
wzakresie podstawowym
Badania zwykorzystaniem modelu ukadu
zbudowanego wprogramie symulacyjnym
Do badania blokad koysaniowych
w zakresie podstawowym moe zosta
wykorzystany ukad przedstawiony
narys.1. Wukadzie tym generator (ijego
ukady regulacji) oraz transformator
blokowy nie s dokadnie modelowane,
tak jak powinno toby zrobione wmodelu
dobada wzakresie rozszerzonym. Zamiast
niego wykorzystuje si odpowiednio sterowane rdo napiciowe. Wukadzie tym za
pomoc sterowanego rda napiciowego
dokonywane s zmiany amplitudy oraz
kta napicia, tak aby przebiegi impedancji
ruchowej na paszczynie impedancyjnej
miay ksztaty takie, jak podczas koysa
synchronicznych iasynchronicznych. Linia
(jednotorowa) moe by zamodelowana
za pomoc czwrnikw typu PI (reaktancje irezystancje wzdune, susceptancje
poprzeczne) lub te bez uwzgldnienia
susceptancji poprzecznych (tylko reaktancje
irezystancje wzdune).
W rnych miejscach ukadu w trakcie
koysa mocy powinna istnie moliwo
zamodelowania pojedynczych zwar typu
3f, 3f-n, 2f, 2f-n, 1f-n ornych rezystancjach przejcia Rf . W zwarciach midzyfazowych od Rf = 0 (zwarcia metaliczne)
dokilkudziesiciu omw, natomiast wzwarciach doziemnych odRf =0 wprzypadku

Ea

Ea

Eb

S1

TT
LT

SEE1

W1

Z1<

S2
L1

W2

Z2<

Eb

TS
LS

SEE2

Rys.1. Ukad dosprawdzania blokad koysaniowych

wzakresie podstawowym

zwar metalicznych (rzadko spotykanych)

do Rf wynoszcych setki omw (w zwarciach jednofazowych wysokooporowych). Zakada si, e zwarcia doziemne
niskooporowe maj rezystancj przejcia
Rf <20, azwarcia doziemne wysokooporowe maj rezystancj przejcia wzakresie
Rf=(100200).
Przekadniki prdowe inapiciowe, wukadzie do bada podstawowych, w punkcie
przekanikowym powinny zosta zamodelowane jako idealne.
W przypadku modelowania koysa kt
napicia Eb rda SEE2 powinien by stay
iwynosi 0, natomiast kt (t) napicia Ea
rda SEE1 powinien si zmienia wprzypadku koysa asynchronicznych zgodnie
zewzorem:
(1)
przy czym: (t)kt napicia Ea w[deg],
obc kt pocztkowy napicia w [deg],
f n = 50 Hz czstotliwo znamionowa, n = 314 rad/s prdko ktowa
znamionowa, f polizg w [Hz],
t czas w[s].
Wprzypadku koysa synchronicznych kt
(t) napicia Ea rda SEE1 powinien zmienia si zgodnie zewzorem:
(2)
przy czym: (t)kt napicia Ea napicia
w [deg], obc kt pocztkowy napicia
w[deg], fn=50Hz czstotliwo znamionowa, n = 314 rad/s prdko ktowa
znamionowa, f polizg w[Hz], t czas
w[s]; A1, A2, B1, B2 wspczynniki wpywajce nagboko koysa, np.: A1=50;
A2=80; B1=-5; B2=-0,01.
W ramach podstawowego zakresu bada
blokady koysaniowe powinny zosta sprawdzone z uwzgldnieniem nastpujcych
sytuacji:
koysa asynchronicznych o rnych
czstotliwociach, np. w zakresie
od0,2Hz do10Hz
koysa synchronicznych o rnych
czstotliwociach i rnej gbokoci
koysa (rnym stopniu wejcia
w obszar stref dziaania funkcji
odlegociowej)
koysa o rnym stosunku moduw
napi rdowych kE =Ea/Eb typowo
kE mieci si w zakresie od 0,7 do 1,3.
Wspczynnik ten, razem zewspczynnikiem kX, decyduje okierunku przesyu
mocy i okrela, czy wze z punktem

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

przekanikowym ma charakter wza

wysyajcego, czy wza odbiorczego
[1, 2]
koysa o rnym stosunku reaktancji
kX = Xa/Xb w punkcie przekanikowym
(Xa, Xb oznaczaj reaktancje zastpcze
po lewej iprawej stronie punktu przekanikowego). Zwykle kX mona rozpatrywa
wzakresie od0,5 do4. Wspczynnik ten
opisuje pooenie okrgw opisujcych
koysania mocy na paszczynie X(R),
apoza tym ma pewien wpyw napromie
danego okrgu. Dla kE>1 wiksza warto
wspczynnika k X zwiksza promie
okrgu, adla kE <1 wiksza warto kX
zmniejsza promie okrgu. Wspczynnik
ten, razem zewspczynnikiem kE, decyduje okierunku przesyu mocy iokrela,
czy wze zpunktem przekanikowym ma

charakter wza wysyajcego, czy wza

odbiorczego [1, 2]
pojedynczych zwar typu 3f, 3f-n, 2f, 2f-n,
1f-n wystpujcych w trakcie koysa
mocy, gdy impedancja ruchowa znajdzie
si wobszarze strefy wewntrznej blokady
koysaniowej (dla rnych ktw napi
fazowych w punkcie przekanikowym
irnych wspczynnikach kE oraz kX ).
Zamodelowane zwarcia powinny by
o rnych rezystancjach przejcia Rf :
w zwarciach midzyfazowych od Rf = 0
(zwarcia metaliczne) do kilkudziesiciu omw, natomiast w zwarciach
doziemnych od Rf = 0 (zwarcia metaliczne) do setek omw (zwarcia wysokooporowe). Mona przyj, e zwarcia
doziemne niskooporowe maj rezystancj
przejcia Rf<20, azwarcia doziemne

wysokooporowe maj rezystancj przejcia wzakresie Rf=(100200)

trajektorii impedancji podczas koysa
mocy (dziki odpowiednio dobranym
wspczynnikom kE i kX) przechodzcych (podczas koysa asynchronicznych) iwchodzcych (podczas koysa
synchronicznych) dostref pierwszej lub
drugiej lub trzeciej lub wstecznej zabezpieczenia odlegociowego, zarwno
z prawej strony paszczyzny impedancyjnej (wze wysyajcy), jak i z lewej
strony paszczyzny impedancyjnej (wze
odbiorczy).
Podczas przeprowadzania bada blokad
koysaniowych w zakresie podstawowym
naley wyej wymienione przypadki czy
zesob. Przykadowo naley zamodelowa

a)

b)

Rys.2. Przykadowe wyniki bada blokady koysaniowej przekanika 7SA522: a) przebiegi wygenerowane za pomoc moduu AdvancedTransPlay oprogramowania testera CMC,
b) wizualizacja wynikw testu blokady za pomoc oprogramowania SIGRA4

135

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

przypadek, w ktrym wystpi koysanie

asynchroniczne o czstotliwoci koysa
1Hz. Trajektoria impedancji podczas tego
koysania powinna przechodzi z prawej
strony nalew paszczyzny impedancyjnej
(wze wysyajcy) przez pierwsz stref
dziaania funkcji odlegociowej. Wchwili,
gdy impedancja ruchowa znajdzie si
wpierwszej strefie dziaania funkcji odlegociowej, naley zasymulowa zwarcie trjfazowe metaliczne.

Od chwili wystpienia zwarcia do chwili

odwzbudzenia si funkcji blokady upyno
ok. 67ms, czyli odmomentu odwzbudzenia
si funkcji blokady do momentu podania
impulsu na wyczenie przez funkcj odlegociow upyno 80 ms. Takie dziaanie funkcji odlegociowej jest zwizane
znastaw czasu TripdelayafterPowerSwing
Blocking: 80 ms funkcji blokady (funkcja
odlegociowa dziaa po czasie 80 ms
od momentu odwzbudzenia si funkcji
blokady).

Na rys. 2 przedstawione zostay przykadowe wyniki bada blokady koysaniowej

przekanika 7SA522 firmy Siemens, wykonane za pomoc opisanej wyej metody
[2]. Podczas testu zamodelowano koysanie asynchroniczne oczstotliwoci 1Hz.
Wtrakcie koysania zamodelowano zwarcie
trjfazowe metaliczne (3f) oczasie trwania
200ms. Po zakoczeniu zwarcia koysanie
trwao nadal. Jak wida na rys. 2b, przekanik 7SA522 poprawnie wykry zwarcie
3f ida impuls dowyczenia trjfazowego.
Od chwili wystpienia zwarcia do chwili
podania impulsu na wyczenie (Trip) przez
funkcj odlegociow upyno ok. 147ms.

Badania zwykorzystaniem moduw testowych oprogramowania testera mikroprocesorowego

Oprcz sposobu badania blokad koysaniowych, opisanego wyej, istnieje moliwo badania blokad za pomoc wybranych moduw testowych oprogramowania
testerw mikroprocesorowych. Przykadami
moduw testowych oprogramowania
Test Universe, testera typu CMC firmy
OMICRON electronics, ktre mog by
wykorzystane do badania blokad koysaniowych, s modu Ramping i modu
NetSim [11].

Modu Ramping. Za pomoc moduu

Ramping mona modelowa wolne iszybkie
wejcia impedancji ruchowej wobszar dziaania stref funkcji odlegociowej i sprawdza poprawno dziaania blokady koysaniowej ifunkcji odlegociowej.
Symulujc wolne wejcie impedancji
ruchowej w obszar stref funkcji odlegociowej, mona sprawdzi poprawno dziaania blokady koysaniowej podczas wolnych
zmian impedancji ruchowej, takich jakie
mog wystpowa np. podczas zmian obcienia (przebiegi prdw i napi podczas
zmian obcienia maj inne ksztaty ni
w koysaniach mocy). Przy symulacji szybszych zmian impedancji za pomoc moduu
Ramping mona zasymulowa koysania
mocy, a przy symulacji bardzo szybkich
zmian impedancji mona zasymulowa
zwarcia.
Testy blokady koysaniowej wykonywane
za pomoc moduu Ramping polegaj
na zmianach impedancji ruchowej, ktra
wchodzi z obszaru obcienia ruchowego
doobszaru dziaania funkcji odlegociowej.

a)

b)

Rys.3. Fragmenty okien dialogowych moduu Ramping: a) symulowane zmiany napi fazowych iprdw podczas wykonywania testu, b) wizualizacja zmian amplitud napicia
iktw prdw fazowych oraz pobudzenia wej dwustanowych testera CMC

136

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

Rys.4. Fragmenty zrzutw ekranu zarejestrowanych przebiegw przez rejestrator przekanika 7SA522

Podczas testw zmieniajca si impedancja

powinna przechodzi, na paszczynie
impedancyjnej, przez strefy zewntrzn
iwewntrzn blokady koysaniowej.
Naley wzi pod uwag fakt, e podczas
testw z wykorzystaniem tego moduu
ksztaty prdw inapi nie dokoca odpowiadaj ksztatom prdw inapi wystpujcym podczas koysa mocy.
W trakcie bada wykonanych w ramach
raportu [2] zmiany napi iprdw wykonywane byy wtrzech fazach jednoczenie
(zmiany impedancji miay charakter symetryczny). Podczas testw zmieniane byy:
moduy trzech napi fazowych (zkrokiem
t=1ms) midzy okrelonymi wartociami
progowymi (kty napi fazowych nie ulegy

zmianie). Szybko zmian napicia okrelano za pomoc odpowiednich przyrostw

napicia Uodpowiadajcych przyjtemu
krokowi czasowemu zmian napicia t
kty fazowe trzech prdw fazowych przy
staych wartociach amplitud wymuszanych prdw Iwym=1A.
Przykad testu wykonanego za pomoc
moduu Ramping, wktrym zasymulowano
wolne wejcie (10/s) impedancji ruchowej
dostrefy1 funkcji odlegociowej przekanika 7SA522, pokazano na rys. 3. Zrzuty
ekranu zwynikami przeprowadzonego testu
przedstawiono narys.4. Jak wida naprzedstawionym rysunku, nastpio poprawne
pobudzenie si blokady koysaniowej po
wejciu impedancji ruchowej wobszar strefy
zewntrznej blokady koysaniowej.

Modu NetSim. Modu ten jest moduem

dowykonywania prostych funkcjonalnych
testw dziaania. Odwzorowano wnim fragmenty systemu, w ktrych mona symulowa zwarcia w liniach jednotorowych,
dwutorowych iliniach zodczepem. Ponadto
istnieje w nim moliwo zasymulowania
koysa synchronicznych, asynchronicznych (zezwarciem ibez zwarcia wtrakcie
koysania). Rodzaje testw, ktre mona
wykona za pomoc moduu NetSim, pokazano narys.5.
Na rys.6 pokazano przykadowe przebiegi
otrzymane podczas zamodelowania koysania asynchronicznego o czstotliwoci
polizgu 1 Hz, podczas ktrego wystpio
zwarcie 3f metaliczne napocztku linii L2
(rys.5).

Rys.5. Rodzaje testw dostpne wmodule NetSim

137

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

Rys.6. Przebiegi koysa asynchronicznych, podczas ktrych wystpio zwarcie 3f wygenerowane za pomoc moduu NetSim

138

3.2. Badanie blokad koysaniowych

wzakresie rozszerzonym
Badanie blokad koysaniowych wzakresie
rozszerzonym powinno, w porwnaniu
z badaniami w zakresie podstawowym,
dodatkowo uwzgldnia zamodelowanie
zakce nietypowych, wymienionych
w rozdz. 2 artykuu. Do bada tego typu
fragment SEE powinien by do dokadnie
zamodelowany (dokadne modele generatora i jego regulatorw, dokadne modele
transformatora i linii, dokadne modele
przekadnikw prdowych inapiciowych,
moliwo sterowania jednofazowego
wycznikw itp.).

W rnych miejscach ukadu w trakcie

koysa mocy powinna istnie moliwo
zamodelowania zwar typu 3f, 3f-n, 2f,
2f-n, 1f-n ornych rezystancjach przejcia
Rf: w zwarciach midzyfazowych odRf=0
(zwarcia metaliczne) do kilkudziesiciu
omw, natomiast w zwarciach doziemnych

Do badania blokad koysaniowych wzakresie

rozszerzonym moe zosta wykorzystany
ukad przedstawiony narys.7. Wukadzie
tym generator (ijego ukady regulacji) oraz
transformator blokowy zostay dokadnie
zamodelowane. Zamiast jednej linii (rys.1)
przewidziano dwa tory linii (podczas bada
dodatkowo mona uwzgldnia sprzenie
magnetyczne midzy torami rwnolegymi
linii). Linie mog zosta zamodelowane
za pomoc czwrnikw typu PI (reaktancje irezystancje wzdune, susceptancje
poprzeczne) lub te z wykorzystaniem
modelu czstotliwociowego (uwzgldnianie parametrw supw, zalenoci parametrw linii odczstotliwoci itp.). Pewnym
uproszczeniem ukadu testowego z rys. 7
moe by wykorzystanie zamiast generatora
i transformatora blokowego sterowanego
rda napiciowego. W takim przypadku
kt (t) napicia tego rda moe by zmieniany z wykorzystaniem prostego regulatora bazujcego narwnaniu ruchu wirnika
generatora.

Rys.7. Ukad dwumaszynowy dosprawdzania blokad

koysaniowych wzakresie rozszerzonym

TB

S1 W3

TT

F1

LT

L2
F2

W1

Z1<

W4 S2

TS

SEE

LS
L1

wystpuje w miejscu zwarcia od chwili

jego wystpienia do momentu, kiedy
wlinii przestanie pyn prd
uk wtrny (ang. secondary arc) po
otwarciu jednobiegunowym wycznika
(przerwa bezprdowa wcyklu SPZ jednofazowego), ktry jest podtrzymywany
wskutek sprzenia magnetycznego faz
linii, awic zprzepywem maego prdu
(prdy rzdu dziesitek amperw).

W2

Z2<

odRf =0 wprzypadku zwar metalicznych

(rzadko spotykanych) do Rf wynoszcych
setki omw (w zwarciach jednofazowych
wysokooporowych). Zakada si, ezwarcia
doziemne niskooporowe maj rezystancj
przejcia Rf < 20 , a zwarcia doziemne
wysokooporowe maj rezystancj przejcia wzakresie Rf=(100200). Oprcz
zwar pojedynczych powinna istnie moliwo zamodelowania zwar wielokrotnych
(w rnych miejscach linii) oraz zwar
rozwijajcych si, np. zwarcie 1f-n przechodzce po okrelonym czasie wzwarcie 2f-n,
apotem wzwarcie 3f-n. Dodatkowo oprcz
zwar czysto rezystancyjnych mog zosta
zamodelowane stany przejciowe wprdach
inapiciach pojawiajce si podczas zwar
ukowych. Naley tu mie nauwadze:
uk pierwotny (ang. primary arc) zwizany zprzepywem duego prdu, ktry

Przekadniki prdowe i napiciowe

wpunkcie przekanikowym powinny zosta
zamodelowane jako rzeczywiste, zuwzgldnieniem ich charakterystyk magnesowania.
Dziki czemu bdzie istniaa moliwo
sprawdzenia wpywu nasycenia przekadnikw prdowych oraz stanw przejciowych w pojemnociowych przekadnikach napiciowych na dziaanie blokad
koysaniowych.
W wycznikach powinna istnie moliwo sterowania poszczeglnymi biegunami wycznika wcelu realizacji cyklu SPZ
jednofazowego.
W zamodelowaniu fragmentu SEE zblionego do rzeczywistego nie ma moliwoci przeprowadzenia niektrych bada,
ktre byy moliwe wbadaniach wzakresie
podstawowym (przy wykorzystaniu sterowanych rde napicia). Przykadowo
istnieje moliwo zamodelowania koysa
asynchronicznych tylko ojednej, okrelonej
czstotliwoci, wynikajcej z parametrw
zamodelowanego ukadu. Natomiast nie
ma moliwoci (bez ingerencji w parametry zamodelowanego ukadu) zamodelowania koysa ornych czstotliwociach.

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

Ponadto dla zamodelowanego fragmentu

SEE, przeznaczonego do bada blokad
wzakresie rozszerzonym, naley si liczy
zestaymi wspczynnikami kX ikE wynikajcymi z parametrw zamodelowanego
ukadu irozpywu mocy.

W ramach rozszerzonego zakresu bada

blokady koysaniowe powinny zosta sprawdzone z uwzgldnieniem nastpujcych
sytuacji:
koysa asynchronicznych (synchronicznych) modelowanych wten sposb,
ewrnych miejscach linii L2 generowane s zwarcia 3f (F1 narys.7) ozdefiniowanym wczeniej czasie trwania. Po
zdefiniowanym czasie trwania zwarcia
otwierane s wyczniki W3, W4 linii,
aco za tym idzie linia L2 jest wyczana.
W punktach przekanikowych (przy
wycznikach W1, W2) wlinii L1 mona
zaobserwowa zmiany impedancji, jak dla
koysa asynchronicznych (synchronicznych) wwle odbiorczym iwysyajcym.
Wcelu zamodelowania koysa synchronicznych czas zwarcia F1 (i otwarcie
wycznikw w linii L2) powinien by
natyle krtki, aby generator nie wypad
zsynchronizmu
koysa (asynchronicznych i synchronicznych) modelowanych wten sposb,
e przy wyczniku W4 linii L2 generowane jest zwarcie 3f (F1 narys.7). Po
czasie dziaania pierwszej strefy zabezpieczenia odlegociowego otwierany
jest wycznik W4, apo czasie dziaania
drugiej strefy zabezpieczenia odlegociowego otwierany jest wycznik W3
linii L2. Dziki takiemu dziaaniu wystpuje nierwnomierna likwidacja zwarcia
F2. Wpunktach przekanikowych (przy
wycznikach W1, W2) wlinii L1 mona
zaobserwowa zmiany impedancji jak
dla koysa asynchronicznych w wle
odbiorczym iwysyajcym
zwar zewntrznych 3f (w linii L2
na rys. 7), podczas ktrych impedancja
ruchowa w punktach przekanikowych
linii L1 po likwidacji zwarcia zewntrznego nie wychodzi poza stref zewntrzn
blokady iwchodzi (naskutek powstaych
po likwidacji zwarcia koysa) wobszar
strefy pierwszej funkcji odlegociowej
dugotrwaych zwar zewntrznych 3f
(wliniach L2, LT iLS narys.7), podczas
ktrych impedancja ruchowa w punktach przekanikowych linii L1 wchodzi
(w trakcie trwania zwarcia) w obszar
strefy pierwszej funkcji odlegociowej
zwar wewntrznych F2 (wlinii L1) typu
3f, 3f-n, 2f, 2f-n, 1f-n, wystpujcych
w trakcie koysa mocy (synchronicznych i asynchronicznych), gdy impedancja ruchowa znajdzie si wobszarze
strefy wewntrznej blokady koysaniowej
(dla rnych ktw napi fazowych
w punkcie przekanikowym). Zwarcia
(F1 na rys. 7) powinny by zamodelowane w strefie pierwszej, drugiej, trzeciej iwstecznej. Zamodelowane zwarcia
powinny by o rnych rezystancjach
przejcia Rf: wzwarciach midzyfazowych
odRf =0 (zwarcia metaliczne) dokilkudziesiciu omw, natomiast wzwarciach
doziemnych odRf=0 (zwarcia metaliczne)

do setek omw (zwarcia wysokooporowe). Mona przyj, e zwarcia

doziemne niskooporowe maj rezystancj
przejcia Rf <20, azwarcia doziemne
wysokooporowe maja rezystancj przejcia wzakresie Rf=(100200)
zwar rozwijajcych si w linii L1, np.
zwarcie 1f-n przechodzce po okrelonym
czasie wzwarcie 2f-n, apotem wzwarcie
3f-n lub zwarcie 2f przechodzce po okrelonym czasie wzwarcie 3f. Czas midzy
kolejnymi zwarciami powinien by
wikszy od50ms
zwar wlinii L1 wystpujcych podczas
koysa, w trakcie ktrych wystpuje
nasycenie przekadnikw prdowych
zwar ukowych w linii L1 podczas
koysa (synchronicznych i asynchronicznych), gdy impedancja ruchowa
znajdzie si w obszarze strefy dziaania
funkcji odlegociowej. Zwarcia powinny
by zamodelowane w strefie pierwszej,
drugiej, trzeciej iwstecznej
zwarcia jednofazowego wlinii L1 iwystpujcego po nim cyklu SPZ jednofazowego, podczas ktrego impedancje
w dwch zdrowych fazach (w czasie
przerwy bezprdowej) zmieniaj si jak
podczas koysa mocy
zwarcia jednofazowego wlinii L1 iwystpujcego po nim cyklu SPZ jednofazowego, podczas ktrego impedancje
w dwch zdrowych fazach (w czasie
przerwy bezprdowej) zmieniaj si jak
podczas koysa mocy. Podczas przerwy
bezprdowej cyklu SPZ naley zamodelowa uk wtrny
zwarcia jednofazowego wlinii L1 iwystpujcego po nim cyklu SPZ jednofazowego, podczas ktrego impedancje
w dwch zdrowych fazach (w czasie
przerwy bezprdowej) zmieniaj si
jak podczas koysa mocy. Dodatkowo
w czasie przerwy bezprdowej naley
zamodelowa kolejne zwarcie jednofazowe (wjednej zezdrowych faz)
rnego miejsca umieszczenia przekanika podczas koysa (przy wyczniku
W1 lub wyczniku W2) w celu sprawdzenia poprawnoci dziaania blokady
koysaniowej w wle wysyajcym
iodbiorczym.

Podczas przeprowadzania bada blokad

koysaniowych w zakresie rozszerzonym
naley wyej wymienione przypadki czy
zesob. Przykadowo naley zamodelowa
przypadek, w ktrym wystpi koysanie
asynchroniczne (modelujc odpowiednio
dugie zwarcie F1 wlinii L2) wwle wysyajcym (trajektoria impedancji podczas tego
koysania powinna przechodzi z prawej
strony nalew paszczyzny impedancyjnej)
przez pierwsz stref dziaania funkcji
odlegociowej. Wchwili, gdy impedancja
ruchowa znajdzie si w strefie dziaania
funkcji odlegociowej (Z1< na rys. 7),
naley zasymulowa zwarcie jednofazowe
wysokooporowe (F2 na rys. 7) likwidowane wcyklu SPZ jednofazowego. Podczas
przerwy bezprdowej tego cyklu powinno
zosta zasymulowane wjednej zezdrowych
faz kolejne zwarcie jednofazowe.
Oczywicie mona sobie wyobrazi
bardziej rozbudowane ukady testowe

wykorzystywane dobada wukadzie rozszerzonym ni ten przedstawiony narys.7, np.

ukad czteromaszynowy (rys. 8) lub siedmiomaszynowy (CIGRE Test System) [1].
Ukady wielomaszynowe bardziej rozbudowane ni ten przedstawiony na rys. 7

W3

L4

F3

L3

L2
F1

W4

F2
L1

W1
W5

W2
W6

Rys.8. Ukad czteromaszynowy dosprawdzania blokad

koysaniowych wzakresie rozszerzonym

(np. ukad siedmiomaszynowy) s jednak

zdaniem autora artykuu bardziej przydatne dosprawdzania systemu zabezpiecze
zwizanych zkoysaniami mocy [1] (wtym
zabezpiecze odlegociowych bloku generatortransformator, zabezpiecze podimpedancyjnych generatora, zabezpiecze
rozcinajcych sie, zabezpiecze odpolizgu
biegunw generatora) ni do dokadnego
badania blokad koysaniowych pojedynczych zabezpiecze odlegociowych,
poniewa liczba wariantw zakce, jakie
mona zasymulowa, jest owiele wiksza ni
wukadzie pokazanym narys.7.
4. Podsumowanie
Funkcje blokad koysaniowych s integraln
czci zabezpiecze odlegociowych
i wspomagaj prac funkcji zabezpiecze
odlegociowych podczas zakce, jakimi
s koysania mocy. Wuproszczeniu, blokada
koysaniowa powinna blokowa dziaanie
funkcji odlegociowej podczas koysa
mocy, gdy impedancja ruchowa wejdzie
w obszar stref dziaania funkcji odlegociowej, inie blokowa dziaania stref funkcji
odlegociowej podczas zwar.
Funkcje blokad koysaniowych, tak jak
iinne funkcje zabezpieczeniowe, powinny
by badane. Badania powinny dotyczy
zarwno sprawdzenia poprawnoci nastawienia blokady, jak ijej poprawnoci zachowania si podczas specyficznych warunkw
systemowych. Mog one mie charakter
bada wzakresie:
podstawowym, podczas ktrych sprawdzane jest zachowanie si blokad wtypowych sytuacjach, z jakimi maj one
do czynienia podczas swojej pracy (np.
koysania synchroniczne i asynchroniczne o rnej czstotliwoci, zwarcia
wtrakcie koysa mocy)
rozszerzonym, podczas ktrych badane
jest zachowanie blokad w nietypowych
sytuacjach (np. koysania w zdrowych
fazach podczas przerwy bezprdowej
wcyklu SPZ jednofazowego, dugotrwae
zwarcia zewntrzne).

139

A. Smolarczyk | Acta Energetica 4/13 (2012) | translation 124132

Do bada blokad koysaniowych mona

wykorzysta oprogramowanie, w ktre s
wyposaone testery mikroprocesorowe.
Takie podejcie pozwala na sprawdzenie
blokad wograniczonym zakresie. Bardziej
wyrafinowane metody sprawdzania blokad
koysaniowych polegaj na zamodelowaniu fragmentu SEE i zakce w nim
wystpujcych w programie symulacyjnym, anastpnie ich odtworzeniu (prdy
inapicia po stronie wtrnej przekadnikw
prdowych) za pomoc testerw mikroprocesorowych iocenie poprawnoci jego dziaania napodstawie zachowania si badanego
urzdzenia.
Zalet testowania blokad z wykorzystaniem moduw testowych oprogramowania
testerw mikroprocesorowych jest moliwo stosunkowo atwego i szybkiego ich
wykonania. Wad moliwo wykonania
bada jedynie dla prostych itypowych przypadkw zakce.
Zalet testowania blokad zwykorzystaniem
oprogramowania dosymulacji stanw dynamicznych wSEE jest moliwo wykonania
bada zarwno wprostych, jak inietypowych zakceniach. Wad stosunkowo
dugotrway proces badania blokady koysaniowej, naktry skada si czas potrzebny
do zamodelowania ukadu testowego
i wybranych zakce oraz odtworzenie
przebiegw bdcych wynikiem symulacji
za pomoc testera mikroprocesorowego.

Bibliografia
1. Machowski J., Smolarczyk A.,
BrzeszczakL., Opracowanie zasad nastaw
blokad przeciwkoysaniowych zabezpiecze pod ktem odbudowy systemu,
Instytut Elektroenergetyki Politechniki
Warszawskiej, praca badawczo-rozwojowa zlecona przez PSE-Operator SA,
umowa nr SR/RB/IS/008/05, Warszawa
2005.
2. SmolarczykA., Nowe metody selektywnego rozrniania koysa mocy odzwar
oporowych, rozwijajcych si i innych
zoonych zakce zapewniajce niezawodn prac zabezpiecze odlegociowych, projekt badawczy wasny MNiSW,
nr NN511358234, Warszawa 20082010.
3. Smolarczyk A., Blokady przeciwkoysaniowe stosowane w zabezpieczeniach odlegociowych, Wiadomoci
Elektrotechniczne 2010, nr 10, s. 2128,
ISSN 0043-5112.
4. Smolarczyk A., Blokady przeciwkoysaniowe stosowane w zabezpieczeniach odlegociowych,
XV Midzynarodowa Konferencja
Naukowa APE11, Jurata 810 czerwca
2011, tom 2, s. 1322.
5. Smolarczyk A., Sytuacje i czynniki mogce powodowa nieprawidowe
dziaanie
blokad
przeciwkoysaniowych, Wiadomoci
Elektrotechniczne 2010, nr 11, s. 712.

6. CIGRE, Analysis and guidelines for testing numerical protection schemes, CIGRE Report
No. 159, Working Group 34.10, August
2000.
7. Smolarczyk A., Badanie przekanikw elektroenergetycznych, Przegld
Elektrotechniczny 2004, nr 11.
8. SmolarczykA., Metody testowania przekanikw elektronergetycznych,
Automatyka Elektroenergetyczna 2004,
nr 2, s. 2229.
9. SteinhauserF., Testing of the power swing
blocking in distance relays, OMICRON
User Meeting 2000, Monachium 2000.
10. Meinhardt P., Testing approaches
for the power swing blocking function, International Protection Testing
Symposium, OMICRON electronics,
Vienna 2009.
11. OMICRONelectronics: Opis oprogramowania Test Universe v.2.30, [online, 2010]
http://www.omicron.at/.
12. Manitoba HVDC Research Cen
tre Inc., Informacje o programie
PSCAD/EMTDC
v. 4 . 2 . 1 ,
[online, 2012] http://www.pscad.com/.

Adam Smolarczyk
dr in.
Politechnika Warszawska
e-mail: Adam.Smolarczyk@ien.pw.edu.pl
Absolwent Politechniki Warszawskiej. Wgrudniu 1999 roku rozpocz prac wInstytucie Elektroenergetyki PW. Obecnie jest adiunktem naWydziale
Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Autor oraz wspautor raportw z bada cyfrowych przekanikw elektroenergetycznych. Jego zainteresowania naukowe zwizane s z cyfrow elektroenergetyczn automatyk zabezpieczeniow oraz modelowaniem zjawisk wystpujcych w systemach
elektroenergetycznych.

140