Definite Integral
Definite Integral
∫ (x + 2 ) dx ∫ (x − x ) dx
2 4 β 3
∫α (iv) ∫ x3 dx
2 2
3. (i) (ii) (iii) x 2 dx
0 1 2
2 3 3
∫(x + x ) dx ∫(x + x ) dx ∫ ( 3x + 2 x + 1) dx
2 2 2
4. (i) (ii) (iii)
0 1 1
4 1 1 b
∫ ∫e ∫ (iv) ∫ eλ x dx
2−3 x
5. (i) e x dx (ii) dx (iii) e x dx
0 0 −1 a
2 4 1
6. (i) ∫e (ii) ∫ ( x + e 2 x ) dx (iii) ∫ e3− 2 x dx
x
dx
0 0 0
b b
7. (i) ∫ a
sin x dx (ii) ∫ a
sin 2 x dx .
π /2 sin x π /2 dx π /2 dx
13. (i) ∫ 0 sin x + cos x
dx (ii) ∫ 0 1 + tan x
(iii) ∫ 0 1 + cot x
π /2 sin x π /2 dx π /2 tan x
14. (i) ∫ 0
sin x + cos x
dx (ii) ∫ 0
1 + tan x
(iii) ∫ 0
1 + tan x
dx
π
2
sin 2 x
π
x
π
x tan x
π
2 x (1 + sin x )
15. (i) ∫0 sin x + cos x dx (ii) ∫0 1 + sin xdx (iii) ∫0 sec x + tan x dx 16. ∫π
−
1 + cos 2 x
dx
π /2 sin n x π /2 cos3 x π /3 dx
17. (i) ∫ 0 sin n x + cos n x
dx (ii) ∫ 0 sin 3 x + cos3 x
dx (iii) ∫π /6
1 + tan x
π π
4 x+ π
π /2
4 dx 19. ∫ log (1 + cos x ) dx
18. ∫
−π 2 − cos 2 x 0
20. ∫0
log sin x dx.
4
π /2 π
x x sin x
21. (i) ∫
0
sin x + cos x
dx (ii) ∫ 1 + cos
0
2
x
dx
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
2 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π π
2 2
sin x − cos x
22. (i) ∫0 1 + sin x + cos x dx (ii) ∫ ( 2 log sin x − log sin 2 x ) dx
0
π
1 π 2
x sin x cos x
∫ cot (1 − x + x ) dx
x
∫0 a 2 cos2 x + b2 sin 2 xdx ∫ sin
−1 2
23. 24. 25. 4
dx
0 0
x + cos 4 x
π
x sin ( 2 x ) sin cos x
π x π
2 dx
26. (i) ∫ 0 1 + cos α sin x
dx (ii) ∫ 0 2x − π
Evaluate the following definite integrals (Q.27 to Q.78)
e 3 2 1.5
∫ ∫ [ x ] dx (ii) ∫ x 2 dx ∫ x
2
27. log e x dx 28. (i) (iii) dx
1/ e 0 0 0
2 1
29. ∫ [3x ] dx.
1
30. ∫ f ( x ) dx. if f ( x ) = x − [ x ] , where [ x] is the integral part of
−1
x.
4
3x 2 + 4, when 0 ≤ x ≤ 2
31. (i) ∫ f ( x ) dx, where f ( x ) =
0 9 x − 2, when 2 ≤ x ≤ 4
1 π 2π
(ii) ∫ 5x − 3 dx
0
(iii) ∫ 0
cos x dx (iv) ∫ sin x dx
0
sin x, 0≤ x ≤π /2
1 1 − 2 x, x ≤ 0 9
32. (i) ∫ f ( x ) dx, where f ( x ) = (ii) ∫ f ( x ) dx, where f ( x ) = 1, π /2≤ x ≤3
−1
1 + 2 x, x ≥ 0 0
x −3
e , 3≤ x ≤9
4 3 1
33. (i) ∫ −4
x + 1 dx (ii) ∫ 0
x − 2 dx (iii) ∫ 1/ 4
2 x − 1dx
3 5
34. (i) ∫ f ( x ) dx, where f ( x ) = x + x − 1 + x − 2
0
(ii) ∫ f ( x ) dx, where f ( x ) = x − 2 + x − 3 + x − 4
2
2 2
35. (i) ∫ 0
x 2 + 2 x − 3 dx (ii) ∫ −1
x 3 − x dx
π π /2 π /2
36. (i) ∫ 0
cos x dx (ii) ∫π − /2
sin x dx (iii) ∫ π ( sin x − cos x ) dx
− /2
5 1 4
37. (i) ∫ x − 2 dx (ii) ∫e (iii) ∫( x − 1 + x − 2 + x − 3 ) dx
x
dx
−5 −1 1
π /4 π /2 π /2
38. ∫
0
1 + sin 2x dx 39. ∫
π /4
1 − sin 2x dx 40. ∫
0
1 − cos 2 x dx.
1 1 −1 π /4
1 1 1
41. (i) ∫ dx (ii) ∫ dx (iii) ∫ dx (iv) ∫ tan 2 x dx
0
2x − 3 0 5x + 3 −4
x 0
π π π
1 2 2 2
1
∫ ∫ cos (iii) ∫ cos x dx (iv) ∫ sin 4 x dx
2 3
42. (i) dx (ii) x dx
0 1+ x + x 0 0 0
π π π π
4 4 2 4
1 2
43. (i) ∫ sin 2 x sin 3 x dx (ii)
0
∫
0
1 − sin 2x dx (iii) ∫
π 1 − cos 2 x
dx (iv) ∫ ( tan x + cot x )
π
dx
4 3
2 1 1
x+2 2
44. (i) ∫1 x ( x + 3) dx (ii) ∫ x e dx (iii) ∫ x e dx.
x x
0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 3
4
5x2 1 1
a
π dx 2
45. (i) ∫ 0 1 + sin x
(ii) ∫ 2
1 x + 4x + 3
dx 46. (i) ∫
0 x2 + 2x + 3
dx (ii) ∫
0 ax − x 2
dx
π /2 2 2
1
∫x ∫ ∫ ( x − 1)( 2 − x ) dx.
2 2
47. (i) sin 2 x dx (ii) 2 − x dx (iii)
0 0 1
1/ 2 4 1 2
dx x 2x 5x + 1
48. (i) ∫
1/ 4 x−x 2
dx (ii) ∫2 x 2 + 1 dx 49. (i) ∫0 5 x 2 + 1 (ii) ∫x
0
2
+4
dx
3 2 π /2 1
1 log x π x
50. ∫1 x 2 ( x + 1) dx 51. (i) ∫1 x 2 dx (ii) ∫
0
x sin x dx (iii) ∫ xe x + sin
0 4
dx
1 1 1
1 1− x
52. (i) ∫x
0
2
+ x +1
dx (ii) ∫
0
1+ x
dx (iii) ∫ x (1 − x )dx
0
π
1 1 −1 2
log x x tan
e x
∫( )
e
53. (i) ∫1 x dx (ii) ∫0 1 + e2 x dx (iii) ∫ 3
dx (iv) tan x + cot x dx
0
(1 + x 2 2
) 0
π
π /6 2 ∞
cos θ
54. ∫ ( 2 + 3x 2 ) cos 3x dx 55. (i) ∫0 (1 + sin θ )( 2 + sin θ ) dθ (ii) ∫ (x
dx
0 0
2
+a 2
)( x 2
+ b2 )
π π π
2 2 2
1 1 1
56. (i) ∫ dx (ii) ∫ dx (iii) ∫ 2 cos x + 4sin x dx
0
4sin x + 5cos 2 x
2
0
4 + 9 cos 2 x 0
1 π /2 2π
1 − x2 π x
57. ∫ dx. 58. ∫ cos 2 x log sin x dx 59. ∫e sin + dx.
x
x
0
1 + x2 π /4 0 4 2
π /2 π /2 4 x2 + x π /2 cos x
∫ ∫ ∫ ∫
2 2
60. (i) x cos 2 x dx (ii) x sin 3x dx 61. (i) dx (ii) dx
0 0 2
2x +1 0 1 + sin 2 x
π π
2 2 2
e2
1
2 π 1
x −1 1 − sin x 1
63. (i) ∫ 2 e x dx (ii) ∫ e x
dx (iii) ∫e log x ( log x )2 dx
− (iv) ∫ x tan
−1
x dx
1
x π 1 − cos x .0
2
π /4
π /2 dx π /2 dx
∫ ∫ ∫ tan
3
64. (i) (ii) 65. x dx
0 6 − cos x 0 7 + 2sin x 0
π /2 π /2 π /3
sin x 1 sin x + cos x
66. (i) ∫
0
1 + cos 2 x
dx (ii) ∫ 0
4 sin x + 5cos 2 x
2
dx 67.
π
∫ /6 sin 2 x
dx
1 5 π /2 sin x cos x π /2
68. (i) ∫ x (1 − x )
0
dx (ii) ∫ 0 1 + sin 4 x
dx (iii) ∫
0
sin 2 x tan −1 ( sin x ) dx.
π /2 5 π /2
tan x x 2 + 3x
69. ∫
0
1 + m 2 tan 2 x
dx, m 2 ≠ 1. 70. (i) ∫1 2x −1
dx (ii) ∫
0
cos θ sin 3 θ dθ .
1/ 2 −1 π /2 π π /2
sin x dx dx 1
71. (i) ∫ dx (ii) ∫ . 72. (i) ∫ 5 + 4 cos x (ii) ∫ dx.
0 (1 − x ) 2 3/ 2
0
3 + 2 cos x 0 0
5cos x + 3sin x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
4 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /4 π /4 π /2
sin x + cos x sin x cos x cos 2 x
73. (i) ∫
0
9 + 16sin 2 x
dx (ii) ∫
0
sin 4 x + cos 4 x
dx (iii) ∫0 cos2 x + 4 sin 2 x dx.
2x
∫ ( cos x )
π /2 1 1 2
∫ sin φ cos5 φ dφ ∫ sin −1 −1
74. (i) (ii) dx (iii) dx.
0 0 1 + x2 0
a
x4 (π / 2 )
1/ 3
π /2 1 + cos x π /2 cos θ dθ
75. ∫
0 a −x2 2
dx 76. (i) ∫
0
θ 5 sin θ 3 dθ (ii) ∫π (1 − cos x )
/3 5/ 2
dx (iii) ∫π /4
θ θ
3
cos + sin
2 2
π /2 π /2 π /2
cos x cos x cos x
77. (i) ∫
0 ( 3cos x + sin x )
dx (ii) ∫
0
1 + cos x + sin x
dx (iii) ∫
0 x x
3
dx
cos + sin
2 2
tan 3 x
x ( tan −1 x ) dx
a x π /4 1 2
78. (i) ∫ 0
sin −1
a+x
dx (ii) ∫
0 1 + cos 2 x
dx (iii) ∫
0
∫ ( 3x + 2 x + 1) dx =11, find a .
2
79. If
1
3/ 2 3/ 2
*80. Evaluate : (i) ∫ 0
x cos π x dx (ii) ∫
−1
x sin π x dx
b b 2
*81. If ∫ a
x 3 dx = 0 and ∫ a
x 2 dx = , then find the values of a and b .
3
a π /2 a +1
∫ ∫ sin ∫ x dx.
3
*82. If x dx = 2a x dx, find the value of
0 0 a
π /2 a +1
3 2
a
*83. If ∫0 x x dx = 5 a ∫
0
sin 3 x dx, find the value of ∫ x dx.
0
∫ (x + 2 ) dx = ∫ ( x 2 + 2 ) dx + ∫ ( x 2 + 2 ) dx ∫ (e + 1) dx = ∫ e x dx + ∫ 1.dx
2 1 2 1 1 1
2
*84. Verify that: (i) (ii) x
0 0 1 0 0 0
π /4
π /2 5 π /2 4 1
*85. Show that ∫ sin 6 θ dθ =
6 ∫0
sin dθ . *86. If I n = ∫ tan x dx, prove that I n + I n + 2 =
n
0
0
n +1
π /4
1 1 1 1
*87. If I n = ∫ tan x dx, show that , , , ,....... form an A.P. find the common
n
0
I 2 + I 4 I3 + I5 I 4 + I 6 I5 + I 7
difference of this progression.
π /4 π 1 1
∫ log (1 + tan θ ) dθ = ∫ x (1 − x ) dx = ( n + 1)( n + 2 )
n
*88. Show that: (i) log 2 (ii)
0 8 0
b f ( x) b−a
*89. If f ( x ) is continuous on ( a, b ) show that ∫ f ( x ) + f ( a + b − x ) dx = .
a 2
tan x cot x
t 1
*90. Prove that ∫1/ e 1 + t 2 dt + 1/∫e (1 + t 2 ) dt = 1 for all x for which tan x and cot x are defined.
π /2
*91. Prove that ∫ log tan x + cot x dx = π
0
log e 2 .
π /2 1
1
*92. Prove that: (i) ∫
0
sin 2 x log tan x dx = 0 (ii) ∫ log − 1 dx = 0
0 x
1
∫ e ( x − 1)
n
*93. Determine a positive integer n ≤ 5 such that x
dx = 16 − 6e.
0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
JEE (MAIN & ADV.), MEDICAL + BOARD, NDA, X & IX
Enjoys unparalleled reputation for best results
in terms of percentage selection
www.newtonclasses.net
= lim h[2(0) + 2(h) + 2(2h) + ..... + 2(n − 1)h] = lim 2h 2 [1 + 2 + ...... + (n − 1)]
h→0 h→0
(n − 1)(n − 1 + 1)
= lim 2h 2 . = lim[( nh − h)(nh)] = lim[(4 − h)4] = (4 − 0)4 =16
h →0
2 h →0 h →0
2 b
(ii) Let I = ∫ x dx . Comparing I with
1 ∫a f ( x ) dx , we get a = 1, b = 2, f ( x) = x .
b − a 2 −1 1
Also, let h = = = ⇒ nh = 1 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
(n − 1)(n − 1 + 1)
= lim h [ n + h(1 + 2 + ..... + (n − 1)) ] = lim h n + h.
h →0 h →0
2
(nh − h)(nh) (1 − h)(1) 1 3
= lim nh + = lim 1 + =1 + = .
h →0
2 h →0 2 2 2
3 b
(iii) Let I = ∫
0
( x + 4 ) dx . Comparing I with ∫a f ( x ) dx , we get a = 0, b = 3, f ( x) = x + 4 .
b −a 3−0 3
Also, let h = = = ⇒ nh = 3 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
2 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
(n − 1)(n − 1 + 1)
= lim h [h(1 + 2 + ..... + (n − 1)) + 4n)] = lim h h. + 4n
h→0 h →0
2
(nh − h)(nh) (3 − h)(3) (3 − 0)3 33
= lim + 4nh = lim + 4(3) = + 12 = .
h →0
2 h →0 2 2 2
7 b
(iv) Let I = ∫ ( 5 x − 9 ) dx . Comparing I with ∫a f ( x ) dx , we get a = 2, b = 7, f ( x) = 5 x − 9 .
2
b−a 7−2 5
Also, let h = = = ⇒ nh = 5 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
= lim h {5(2) − 9)} + {5(2 + h) − 9} + {5(2 + 2h) − 9} + ..... + {5(2 + (n − 1)h) − 9}
h→0
(n − 1)(n − 1 + 1)
= lim h 10n + 5h {1 + 2 + ..... + (n − 1)} − 9n = lim h n + 5h.
h →0 h →0
2
5(nh − h)(nh) 5(5 − h)(5) 5(5 − 0)5
= lim nh + = lim 5 + =5+ = 67.5
h →0
2 h →0 2 2
2 b
2. (i) Let I = ∫ ( x + 4 ) dx, comparing I with ∫ f ( x ) dx we get, f ( x) = x + 4, a = 0, b = 2
0 a
b−a 2−0 2
Also, let h = = = ⇒ nh = 2 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
n(n − 1)
= lim h [4n + h{1 + 2 + 3 + ..... + (n − 1)}] = lim h 4n + h
h→0 h →0
2
(nh)(nh − h) 2(2 − h)
= lim 4nh + = lim 4 × 2 + = 8 + (2 − 0) =10
h →0
2 h →0 2
3 b
(ii) Let I = ∫ ( 2 x + 3) dx , comparing I with ∫ f ( x ) dx we get, f ( x) = 2 x + 3, a = 1, b = 3
1 a
b − a 3 −1 2
Also, let h = = = ⇒ nh = 2 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
= lim h [5n + {2h + 4h + ........... + 2(n − 1)h}] = lim h [5n + 2{1 + 2 + 3 + ......... + (n − 1)}h]
h→0 h →0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 3
n(n − 1)
= lim h 5n + 2. .h = lim [5nh + nh(nh − h)] = lim [10 + 2(2 − h)] = 14
h→0
2 h →0 h →0
4 b
(iii) Let I = ∫ ( 2 x − 1) dx , comparing I with ∫ f ( x ) dx we get, f ( x) = 2 x − 1, a = 2, b = 4
2 a
b−a 4−2 2
Also, let h = = = ⇒ nh = 2 , n ∈ N
n n n
b
As we know that ∫ f ( x) dx = lim h [ f (a) + f (a + h) + f (a + 2h) + ........ + f (a + (n − 1))h]
a
h →0
n(n − 1)
= lim h [3n + 2h(1 + 2 + 3 + ........... + (n − 1))] = lim h 3n + 2h.
h→0 h →0
2
= lim [3nh + nh(nh − h) ] = lim [3 × 2 + 2(2 − h)] = 6 + 2(2 − 0) = 10
h →0 h →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
= lim h f ( 0 ) + f ( 0 + h ) + f ( 0 + 2h ) + ....... + f ( 0 + ( n − 1) h )
h →0
( n − 1)( n − 1 + 1) ( 2 ( n − 1) + 1)
h →0 { }
= lim h h 2 12 + 2 2 + 32 + ......... + ( n − 1) + 2n = lim h h 2
2
h →0 6
+ 2n
( n − 1) n ( 2n − 1) ( nh − h ) nh ( 2nh − h )
= lim h h2 + 2n = lim + 2nh
h→0
6 h →0 6
( 2 − h) 2 ( 2 ( 2) − h) ( 2 − 0) 2 ( 2 ( 2) − 0) 8 20
= lim + 2 ( 2) = + 2 ( 2) = + 4 =
h →0
6 6 3 3
1
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
h→0 (2
) (2
) {
= lim h (12 − 1) + (1 + h ) − (1 + h ) + . (1 + 2h ) − (1 + 2h ) + ....... + (1 + ( n − 1) h ) − (1 + ( n − 1) h )
2
}
h→0 {
= lim h 0 + ( h 2 + h ) + ( 4h 2 + 2h ) + ........ + ( n − 1) h 2 + ( n − 1) h
2
}
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
4 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
h →0 ( 2
)
= lim h h 2 12 + 22 + 32 + ......... + ( n − 1) + h (1 + 2 + 3 + ...... + ( n − 1) )
h3 ( n − 1) n ( 2n − 1) h 2 ( n − 1) n ( nh − h ) nh ( 2nh − h ) ( nh − h ) nh
= lim + = lim +
h →0
6 2
h →0
6 2
(3 − h) 3( 6 − h ) (3 − h ) 3 (3 − 0) 3(3 − 0) (3 − 0) 3 9 27
= lim + = + =9 + =
h→0
6 2 6 2 2 2
β
(iii) Let I = ∫ x 2 dx , here a = α , b = β , f ( x ) = x 2 and nh = b − a = β − α , n ∈ N
α
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
= lim h α 2 + (α + h ) + (α + 2h ) + ............. + (α + ( n − 1) h )
2 2 2
h →0
h →0 ( )
= lim h α 2 + (α 2 + 2α h + h 2 ) + α 2 + 2α .2h + ( 2h ) + ............. + α 2 + 2α ( n − 1) h + ( n − 1) h 2
2 2
h →0 (
= lim h nα 2 + 2α h (1 + 2 + ........ + ( n − 1) ) + h 2 12 + 22 + 32 + .......... + ( n − 1)
2
)
= lim h nα 2 + 2α h
( n − 1) n + h 2 ( n − 1) n ( 2n − 1)
h →0
2 6
= lim nhα 2 + α ( nh − h )( nh ) +
( nh − h ) nh ( 2nh − h )
h →0
6
= lim ( β − α ) α 2 + α ( ( β − α ) − h ) ( β − α ) +
(( β − α ) − h ) ( β − α ) ( 2 ( β − α ) − h )
h →0
6
=
( β −α ) 2 2
3α + 3α ( β − α ) + ( β − α ) = ( β −α ) 2 2
α + αβ + β =
( β 3 −α3 )
3 3 3
3
(iv)Let I = ∫ x 3 dx , here a = 2, b = 3, f ( x ) = x 3 and nh = b − a = 3 − 2 = 1 , n ∈ N
2
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
= lim h 23 + ( 2 + h ) + ( 2 + 2h ) + ............. + ( 2 + ( n − 1) h )
3 3 3
h →0
(
8 + ( 8 + 3.22 h + 3.2.h 2 + h3 ) + 8 + 3.22.2h + 3.2. ( 2h ) 2 + ( 2h )3 + .........
)
= lim h
h →0
(
.... + 8 + 3.2 . ( n − 1) h + 3.2. ( n − 1) ( h ) + ( ( n − 1) h )
2 2 2 3
)
(
8n + 12h (1 + 2 + 3 + ........ + ( n − 1) ) + 6h 2 12 + 22 + 32 + .......... + ( n − 1)2
= lim h
)
h→0 3 3 3 3
(
+ h 1 + 2 + 3 + .......... + ( n − 1)
3
)
2
( n − 1) n
2 ( n − 1) n ( 2n − 1) 3 ( n − 1) n
= lim h 8n + 12h. + 6h +h
h→0
2 6 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 5
2 2
= lim 8nh + 6 ( nh − h )( nh ) + ( nh − h )( nh )( 2nh − h ) +
( nh − h ) ( nh )
h→0
4
2 2
= lim 8 (1) + 6 (1 − h )(1) + (1 − h )(1)( 2.1 − h ) +
(1 − h ) (1)
h→0
4
2
= 8 + 6 (1 − 0 ) + (1 − 0 )( 2 − 0 ) +
(1 − 0 ) = 8+6+2+
1 65
=
4 4 4
2
4. (i) Let I = ∫ ( x 2 + x ) dx , here, a = 0, b = 2 , f ( x ) = x 2 + x and nh = b − a = 2 − 0 = 2
0
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
h →0
∴ I = lim h f ( 0 ) + f ( 0 + h ) + f ( 0 + 2h ) + ....... + f ( 0 + ( n − 1) h )
h →0
h→0 {
= lim h 0 + ( h 2 + h ) + ( 4h 2 + 2h ) + ........ + ( n − 1) h 2 + ( n − 1) h
2
}
h→0 { (
= lim h h 2 12 + 22 + 3 + ......... + ( n − 1) )} + h {1 + 2 + 3 + ...... + ( n − 1)}
2 2
( n − 1) n ( 2n − 1) 2 ( n − 1) n ( nh − h ) nh ( 2nh − h ) ( nh − h ) nh
= lim h h + h = lim +
h→0
6 2 h→0
6 2
( 2 − h) 2 ( 4 − h) ( 2 − h) 2 8 14
= lim + = +2=
h →0
6 2 3 3
3
(ii) Let I = ∫ ( x 2 + x ) dx , here, f ( x ) = ( x 2 + x), a = 1, b = 3 and nh = b − a = 3 − 1 = 2
1
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
h→0 { 2
} {
2
}
= lim h (12 + 1) + (1 + h ) + (1 + h ) + (1 + 2h ) + (1 + 2h ) + ..... + {1 + ( n − 1) h} + {1 + ( n − 1) h}
2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
6 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
h →0 { 2 2
} {
= lim h (3 + 2 + 1) + 3 (1 + h ) + 2 (1 + h ) + 1 + 3 (1 + 2h ) + 2 (1 + 2h ) + 1 + ...... }
{
... .. + 3 (1 + ( n − 1) h ) + 2 (1 + ( n − 1) h ) + 1
2
}
h→0 { 2
}
= lim h 3n + 3 12 + 2 2 + 32 + ........ + ( n − 1) h 2 + 6h {1 + 2 + 3 + ...... + ( n − 1)}
+ 2n + 2 {1 + 2 + ..... + ( n − 1)} h + n
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ............. + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
= lim h f ( 0 ) + f ( h ) + f ( 2h ) + ................ + f
h→0
( ( n − 1) h )
= lim h e0 + e1h + e 2 h + ................... + e( ) = lim h
n −1 h
( )
1 1 − e h n
( ) = lim h (1 − e nh
)
h →0 h →0 1 − eh h→0 1− e h
h (1 − e 4 ) 1 1
= (1 − e4 ) lim = ( e4 − 1) lim h = ( e4 − 1) × = e 4 − 1
h
= lim
h →0 1− e h h →0 1− e h h → 0 e −1 1
h
1
(ii) Let I = ∫ e 2−3 x dx , here a = 0, b = 1, f ( x ) = e 2−3 x and nh = b − a = 1 − 0 = 1, n ∈ N
0
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ..... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
= lim h f ( 0 ) + f ( h ) + f ( 2h ) + ..... + f
h→0
( ( n − 1) h ) = lim h e
h →0
2
+ e 2−3 h + e 2− 6 h + ..... + e
2 −3( n −1) h
( n −1)
h 1 + e −3 h + ( e −3h ) + ..... + ( e −3 h )
2
= e2 lim h 1 + e −3h + e −6 h + ..... + e ( ) = e2 lim
−3 n −1 h
h →0 h →0
( ) (
1 1 − e −3 h n
) = e lim h (1 − ( e ) ) = e lim −3 h n
−3 h (
. 1 − e−3nh )
2 2 h
= e2 lim h −3 h
h →0 1 − e −3h h →0 1− e h →0 1− e
= e2 lim
h →0
h
1− e −3 h (
. 1 − e − 3( )
1
) = e (1 − e ( ) ) lim 1 − he
2 −3 1
h→0 −3 h
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 7
1
(iii) Let I = ∫ e x dx , here a = −1, b = 1, f ( x ) = e x and nh = b − a = 1 − ( −1) = 2, n ∈ N
−1
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ..... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
h 1 − ( e )
h n
1 − e 2
h 1 − enh 1
= lim = lim = e lim h h
h →0 e 1 − e h h→0 e 1 − e h
h →0
1 − e
1 − e2 h e2 − 1 1 e 2 − 1 1 e2 − 1
= lim = . = . =
e h→0 1 − e h e eh − 1 e 1 e
lim
h →0 h
b
(iv) Let I = ∫ eλ x dx , here f ( x ) = eλ x . Let nh = b − a, n ∈ N
a
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ..... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
λa λh λh 2 λh 3 λ h n −1 λa 1(1 − (eλ h ) n )
= e lim h 1 + e + (e ) + (e ) + ..... + (e ) = e lim h λh
h →0 h →0
1− e
λa h(1 − eλ nh ) λa h(1 − eλ ( b − a ) ) 1
= e lim λh
= e lim λh
= eλ a (eλ (b − a ) − 1) lim λ h
h →0 1− e h → 0 1− e h → 0 e −1
×λ
λh
1 1
= (eλb − eλ a ). = (e λ b − e λ a ) .
1.λ λ
2
6. (i) Let I = ∫ e x dx , here a = 0, b = 2, f ( x ) = e x and nh = b − a = 2 − 0 = 2, n ∈ N
0
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( 0 ) + f ( h ) + f ( 2h ) + ....... + f
h →0
( ( n − 1) h )
( )
e h n − 1
= lim h e + e + e + ..... + e
0 1h 2h ( n −1) h
= lim h e0 h
h →0 h→0 e − 1
e nh − 1 e2 − 1 e2 − 1
= lim h h = lim = = e2 − 1
e −1 e − 1 1
h→0 h → 0 h
h
4
(ii) Let I = ∫ ( x + e 2 x ) dx, here a = 0, b = 4, f ( x ) = x + e2 x and nh = b − a = 4 − 0 = 4, n ∈ N
0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
8 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( 0 ) + f ( 0 + h ) + f ( 0 + 2h ) + ..... + f ( 0 + ( n − 1) h )
h →0
= lim h [e3 + e3− 2 h + e3− 2(2 h ) + ..... + e3− 2( n −1) h )] = lim he3 [1 + e −2 h + e −2(2 h ) + e−2(3h ) ..... + e −2( n −1) h )]
h →0 h →0
(e −2 nh − 1) 3 e −2 − 1 1 3 −2 1 1 1
= lim he3 −2 h = e lim −2
× − = e (e − 1) × − = − (e1 − e3 ) = (e3 − e1 )
h →0
e −1 h →0 e h
−1 2 2 2 2
−2 h
b
7. (i) Let I = ∫a
sin x dx . Here f ( x) = sin x and nh = b − a, n ∈ N
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
h →0
1 h 1 1 h h
= cos a − − cos a + n − h = cos a − 2 − cos b − 2
h
2sin 2 2 2sin h
2 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 9
1h h h/2 h h
∴ I = lim h. cos a − − cos b − = lim .lim cos a − 2 − cos b − 2
h →0
2sin
h 2 2 h → 0 sin h / 2 h → 0
2
= 1.[cos(a − 0) − cos(b − 0)] = cos a − cos b
b 1 − cos 2 x
b 1 − cos 2 x
(ii) Let I = ∫ a
sin 2 x dx = ∫ a 2
dx , Here f ( x) =
2
and nh = b − a, n ∈ N
b
As we know that ∫ f ( x ) dx = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
a
x →0
∴ I = lim h f ( a ) + f ( a + h ) + f ( a + 2h ) + ....... + f ( a + ( n − 1) h )
x →0
3 4 − (1 + 3 − x) 3 x
I =∫ dx or I = ∫ dx …(2)
1
1 + 3 − x + 4 − (1 + 3 − x) 1
4− x + x
Adding (1) and (2), we get,
3 4− x + x 3 1
∫ 1.dx = [ x ]
3
2I = ∫ dx = = 3 −1 = 2 ⇒I= (2) = 1
1
x + 4− x 1 1
2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
10 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
9. (i) Let f ( x ) = x sin x. 3 4
π π
4 4
So, f ( x ) is an odd function. Hence, ∫π f ( x ) dx = 0 ⇒ ∫π x
3
sin 4 x dx = 0
− −
4 4
1
a a
x
⇒ I = a∫ dx − ∫ dx
−a a2 − x2 −a a2 − x2
1
a a
x
⇒ I = a I1 − I 2 , where I1 = ∫
−a a2 − x2
dx and I 2 = ∫
−a a2 − x2
dx
1
a
x
Let f ( x ) = and g ( x ) = ∫ .
a2 − x2 −a a2 − x2
1 1 −x −x
Then, f ( − x ) = = = f ( x ) and g ( − x ) = = = −g ( x)
2
a −x 2
a −x2 2
a − (−x)
2
a2 − x2
⇒ f ( x ) is an even function and g ( x ) is an odd function.
a
1 1 π
a a
x
∴ I1 =
−a
∫ a2 − x2
dx = 2 ∫
0
2
a −x 2
dx = 2 sin −1 = 2 sin −1 1 − sin −1 0 = 2 − 0 = π
a 0 2
a
x
and I 2 = ∫ dx = 0 . Hence, I = aπ − 0 = aπ .
−a a − x2
2
π
ecos x
10. Let I = ∫ cos x − cos x
dx …(i)
0
e + e
ecos(π − x )
π π
e − cos x
⇒ I = ∫ cos (π − x ) − cos(π − x ) dx = ∫ − cos x cos x dx …(ii)
0 e +e 0
e +e
π
π
Adding (i) and (ii) we get, 2 I = ∫ 1 dx = π ⇒ I =
0
2
2π
1
11. Let I = ∫ 1+ e
0
sin x
dx.
π
1 1 2a a
Then I = ∫
1+ e sin x
+ sin ( 2π − x ) dx ∫
∵ f ( x ) = ∫ { f ( x ) + f ( 2a − x )} dx
0 e 0 0
π π π
1 1 1 esin x
1dx = [ x ]0 = π
π
= ∫
0
1+ e sin x
+
1+ e − sin x
dx = ∫
0
1+ e sin x
+ sin x
1+ e
dx = ∫
0
π /2
1
12. Let I =
−
∫
π /2
1 + esin x
dx.
π /2
1 1 a a
Then, I= ∫ sin x
+ dx
1 + e − sin x
∫ ( )
∵ f x dx = ∫0 { f ( x ) + f ( − x )} dx
0 1 + e −a
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 11
π /2 π /2 π /2
1 esin x 1 + esin x π
1 dx = [ x ]0 =
π /2
⇒ I= ∫
0
1 + e
sin x
+ sin x
1+ e
dx = ∫
0
1+ e sin x
dx = ∫
0
2
π /2 sin x
13. (i) Let I = ∫ dx …(1)
0 sin x + cos x
a a
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx , we get
0 0
π
sin − x
2
π /2
π /2 cos x
I =∫ dx = ∫ dx
0 π π 0 cos x + sin x
sin − x + cos − x
2 2
π /2 cos x
∴ I =∫ dx …(2)
0 cos x + sin x
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫ dx = ∫ = ⇒ I= =
0 cos x + sin x 0 2 2 2 4
π /2 1 π /2 1 π /2 cos x
(ii) ∫
0 1 + tan x
dx = ∫ 0 sin x
dx = ∫ 0 sin x + cos x
dx …(1)
1+
cos x
π
cos − x
π /2 π /2
2 sin x
Also, I = ∫ dx = ∫ dx I …(2)
0 sin
π π sin x + cos x
− x + cos − x
0
2 2
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫ dx = ∫ = ⇒ I= =
0 cos x + sin x 0 2 2 2 4
π /2 1 π /2 1 π /2 sin x
(iii) ∫ 0 1 + cot x
dx = ∫ 0 cos x
dx = ∫ 0 sin x + cos x
dx …(1)
1+
sin x
π
sin − x
π /2
2 π /2 cos x
Then, I = ∫ dx = ∫ dx
0 π π 0 cos x + sin x
sin − x + cos − x
2 2
π /2 cos x
∴ I =∫ dx …(2)
0 cos x + sin x
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫ dx = ∫ = ⇒ I= =
0 cos x + sin x 0 2 2 2 4
π /2 sin x
14. (i) Let I = ∫ dx …(1)
0
sin x + cos x
a a
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx , we get,
0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
12 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π
sin − x
π /2 2 π /2 cos x
I =∫ dx = ∫ dx
0
π π 0
cos x + sin x
sin − x + cos − x
2 2
π /2 cos x
∴ I =∫ dx …(2)
0
cos x + sin x
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫
0
cos x + sin x
dx = ∫0
=
2
⇒ I = =
2 2 4
π /2 1 π /2 1 π /2 cos x
(ii) ∫
0
1 + tan x
dx = ∫
0
sin x
dx = ∫0
cos x + sin x
dx …(1)
1+
cos x
π
π /2 cos − x π /2
2 sin x
Also, I = ∫
0 π π
dx = ∫
0 sin x + cos x
dx …(2)
cos − x + sin − x
2 2
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫
0
cos x + sin x
dx = ∫0
=
2
⇒ I = =
2 2 4
π
sin − x
π /2 2 π /2 cos x
Then, I = ∫ dx = ∫ dx
0
π π 0
cos x + sin x
sin − x + cos − x
2 2
π /2 cos x
∴ I =∫ dx …(2)
0
cos x + sin x
Adding (1) and (2), we get,
π /2 sin x + cos x π /2 π 1π π
1. dx = [ x ]0
π /2
2I = ∫ dx = ∫ = ⇒ I = =
0
cos x + sin x 0 2 2 2 4
π
sin 2 x 2
15. (i) Let I = ∫ dx ….(1)
0 (
sin x + cos x )
π π π π
sin 2 − x 2
2
2
2
cos x 2
cos 2 x
⇒ I=∫ dx = ∫ dx = ∫ dx …(2)
π π ( cos x + sin x ) ( sin x + cos x )
sin 2 − x + cos 2 − x
0 0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 13
π π π
2 2 2 2 2
cos x sin x 1
Adding (1) and (2), we get 2 I = ∫ dx + ∫ dx = ∫ dx
0 ( cos x + sin x ) 0 ( sin x + cos x ) 0
sin x + cos x
π π x
2 2 sec2
dx 2
= ∫ x 2 x
=∫
0 2 x x
dx
2 tan 2 1 − tan 2 1 − tan 2 + 2 tan 2
0
+
1 + tan 2 1 + tan 2 x
x
2 2
x x π
Put tan = t ⇒ sec2 dx = 2 dt . When x = 0, t = 0 and when x = , t = 1 .
2 2 2
1
1 2 + t −1
1 1 1
dt dt dt
∴ 2 I = 2∫ = 2∫ = 2∫ =2⋅ log
0 (1 − t + 2t ) ( 2 ) − ( t −1)
2 2
0 2 − ( t − 1)
2
0
2
2 2 − t + 1 0
2 − 1 ( 2 − 1) ( 2 − 1)
1 1 1
( )
2
= 0 − log = − log × =− log 2 −1
2 2 + 1 2 ( 2 + 1) ( 2 − 1) 2
− 2 1
⇒ 2 I = − 2 log ( 2 −1 ) ⇒I =
2
log ( )
2 − 1 Hence, I = −
2
log ( )
2 −1
π
x
(ii) Let I = ∫ dx …(1)
0 (1 + sin x )
⇒ I =∫
π
(π − x ) dx = π π − x dx
0
1 + sin (π − x ) ∫0 (1 + sin x ) …(2)
⇒ I =∫
π
(π − x ) tan ( π − x ) dx = π (π − x ) tan x dx
0 (
sec ( π − x ) + tan (π − x ) ) ∫0 ( sec x + tan x ) …(2)
π
tan x tan x ( sec x − tan x )
π
Adding (1) and (2) we get, 2 I = π ∫ dx = π ∫
0 (
sec x + tan x ) 0 ( sec2 x − tan 2 x )
π π
π
= π ∫ sec x ⋅ tan x − ∫ tan x dx = π [ sec x ]0 − ∫ ( sec 2 x − 1) dx
2 π
0 0 0
π
= π −2 − [ tan x ]0 + [ x ]0 = π (π − 2 ) . Hence, I = π − 1 .
π π
2
π
2 x (1 + sin x ) π
2x
π
2 x sin x
16. Let I = ∫
−π
1 + cos 2 x
dx ⇒I = ∫−π 1 + cos2 x dx + −∫π 1 + cos2 x dx
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
14 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π π
2x 2 x sin x
⇒ I = I1 + I 2 , where I1 = ∫ 2
dx and I 2 = ∫ dx
−π
1 + cos x −π
1 + cos 2 x
2x 2 x sin x
Since, f ( x ) = 2
is odd function and is an even function.
1 + cos x 1 + cos 2 x
π π
2 x sin x x sin x
∴ I1 = 0 and I 2 = 2 ∫ 2
dx = 4 ∫ dx …(i)
0
1 + cos x 0
1 + cos 2 x
Then I 2 = 4∫
( π − x ) sin (π − x )
π π
dx = 4 ∫
(π − x ) sin x dx …(ii)
0
1 + cos (π − x )
2
0
1 + cos 2 x
π
1
Adding (i) and (ii) we get, 2 I 2 = 4π ∫ sin x dx
0
1 + cos 2 x
Put t = cos x ⇒ dt = − sin x dx
When x = 0, t = cos 0 = 1 and when x = π , t = cos π = −1
−1
1 −1 −π π
∴ 2 I 2 = −4π ∫ 2
dt = −4π tan −1 t = −4π − = 2π 2 ⇒ I 2 = π 2 . Hence, I = 0 + π 2 = π 2
1
1+ t 1
4 4
π /2 sin n x
17. (i) Let I = ∫ dx …(1)
0 sin n x + cos n x
a a
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx , we get,
0 0
π
sin n − x
π /2
2 π /2 cos n x
I =∫ dx = ∫ dx
n π n π cos n x + sin n x
0 0
sin − x + cos − x
2 2
π /2 cos n x
∴ I =∫ dx …(2)
0 cos n x + sin n x
π /2 sin n x + cos n x π /2 π 1π π
Adding (1) and (2), we get, 2 I = ∫
0 cos n x + sin n x
dx = ∫ 0
1. dx =
2
⇒ I= =
2 2 4
π /2 cos3 x
(ii) Let I = ∫ dx …(1)
0 sin 3 x + cos3 x
a a
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx , we get,
0 0
π
cos3 − x
π /2
2 π /2 sin 3 x
I =∫ dx = ∫ dx
3π 3 π cos3 x + sin 3 x
0 0
sin − x + cos − x
2 2
π /2 sin 3 x
∴ I =∫ dx …(2)
0 cos3 x + sin 3 x
π /2 sin 3 x + cos3 x π /2 π 1π π
Adding (1) and (2), we get, 2 I = ∫ dx = ∫ 1. dx = ⇒ I = =
0 cos3 x + sin 3 x 0 2 2 2 4
π /3 1
(iii) Let I = ∫ dx
π /6
1 + tan x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 15
π /3 1 π /3 cos x
⇒ I =∫ dx = ∫π dx …(1)
π /6
sin x /6
cos x + sin x
1+
cos x
b b
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a + b − x ) dx , we get,
a a
π
cos − x
π /3 2 π /3 sin x
I =∫ dx = ∫π dx …(2)
π /6
π π /6
sin x + cos x
cos − x + sin − x
2 2
Adding (1) and (2), we get,
π /3 cos x + sin x π /3 π π π 1π π
1. dx = [ x ]π / 6 =
π /3
2I = ∫ dx = ∫π − = ⇒I= = .
π /6
cos x + sin x /6 3 6 6 2 6 12
π π π π
4 x+ 4 4
4 dx. Then, I = x π 1
18. Let I = ∫π 2 − cos 2 x ∫
−π 2 − cos 2 x
dx +
4 ∫π 2 − cos 2 x dx
−
−
4 4 4
π x
π 4
1 ∵ 2 − cos 2 x is an odd function
2 ∫ 2 − cos 2 x
⇒ I = 0+ dx
and 1
0
is an even function
2 − cos 2 x
π π
2
π 4
1 + tan x π 4 sec2 x
2 ∫0 1 + 3 tan 2 x 2 ∫0 1 + 3 tan x
⇒ I= dx = dx
( )
2
π
19. Let I = ∫ log (1 + cos x ) dx …(1)
0
π
a a
= ∫ log 1 + cos (π − x ) dx ∵∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx
0 0 0
π
⇒ I = ∫ log (1 − cos x ) dx …(2)
0
π /2
∵ log sin x = log sin (π − x )
⇒ I =2 ∫ log sin x dx
2a a
0 and ∫ f ( x ) dx = 2 ∫ f ( x ) dx, if f ( 2a − x ) = f ( x )
0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
16 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /2
π π
⇒ I = 2×− log e 2 ∵ ∫ log sin x dx = − log e 2
2 0 2
⇒ I = −π log e 2
π /2
20. Let I = ∫ log sin x dx. …(i)
0
π /2 π π /2
∴I =∫ log sin − x dx = ∫ log cos x dx …(ii)
0
2 0
π /2 1 π /2 sin 2 x
Adding (i) and (ii), we get, 2 I = ∫ ( log sin x + log cos x ) dx ⇒I = ∫ log dx
0 2 0 2
π
Put z = 2 x ⇒ dz = 2dx . When x = ⇒ z = π and when x = 0 ⇒ z = 0
2
1 π sin z dz 1 π sin z
∴I =
2 ∫0
log = ∫0 log
2 2 4 2
dz
1 π /2 sin z ∵ 2a
f ( x ) dx = 2 ∫ f ( x ) dx if f ( 2a − x ) = f ( x )
a
= ⋅ 2 ∫ log dz ∫
4 0 2 0 0
1 π /2 1 π /2 1 1
log sin z dz − ∫ log 2 dz = I − ( log 2 ) [ z ]0
π /2
= ∫
2 0 2 0 2 2
1 1 π 1 π 1 π π
= I − log 2 − 0 = I − log 2 ⇒ I = − log 2 ⇒ I = − log 2
2 2 2 2 4 2 4 2
π
2
x
21. (i) Let I = ∫ dx …(1)
0 ( sin x + cos x )
π π π π
2 − x 2 − x
2 2
⇒ I=∫ dx = ∫ dx …(2)
0 (
π π sin x + cos x )
0
sin − x + cos − x
2 2
Adding (1) and (2) we get,
π π π x
2 2 sec 2
2
π dx π dx π 2
2 ∫ ( sin x + cos x ) 2 ∫
2I = = ⇒I= ∫ dx
x 2 x 40 2 x x
0 0
2 tan 2 1 − tan 2 1 − tan + 2 tan
+ 2 2
1 + tan 2 1 + tan 2 x
x
2 2
x 1 x π
Put t = tan ⇒ dt = sec 2 dx . When x = 0, t = 0 and when x = , t = 1
2 2 2 2
1
1 2 + ( t − 1)
1 1
π
2 dt π dt π
∴ I= ∫ = ∫ = ⋅ log
2 − ( t − 1)
( )
2
4 0 1 − t + 2t 2 0 2
2 − ( t − 1)
2 2 2 2
0
π 2 2 − 1 π 2 + 1 π 2 +1
= log − log = 0 + log . Hence, I = log .
4 2 2 2 + 1 4 2
2 − 1 4 2 2 − 1
π
x sin x
(ii) Let I = ∫ dx …(1)
0
1 + cos 2 x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 17
π
⇒ I =∫
(π − x ) sin (π − x ) dx = π (π − x ) sin xdx
0
1 + cos 2 (π − x ) ∫0 1 + cos2 x …(2)
π π π π −π −π π 2 π2
= − tan ( −1) − tan (1) = − − − =
−1 −1
⋅ = . Hence, I = .
2 2 4 4 2 2 4 4
π
2
sin x − cos x
22. (i) Let I = ∫ dx …(i)
0
1 + sin x cos x
π π π π
sin − x − cos − x
2 2
2 2 dx = cos x − sin x
⇒ I=∫ ∫ dx …(ii)
0 1 + sin
π π 1 + cos x + sin x
− x cos − x
0
2 2
π π
2 2
sin x − cos x cos x − sin x
By adding (i) and (ii) we get, 2 I = ∫ dx + ∫ dx
0
1 + sin x cos x 0
1 + sin x cos x
π /2 π /2
sin x − cos x cos x − sin x sin x − cos x + cos x − sin x
⇒ 2I = ∫
0
+
1 + sin x cos x 1 + sin x cos x
dx = ∫
0
1 + sin x cos x
dx = 0 ⇒I =0
π /2
(ii) Let I = ∫ ( 2 log sin x − log sin 2 x ) dx
0
π /2 π /2 π /2 π /2
⇒I = ∫ {2 log sin x − log ( 2sin x cos x )} dx = ∫ log sin x dx − log 2 ∫ 1 dx − ∫ log cos x dx
0 0 0 0
π /2 π /2 π /2
π
= ∫ log sin x dx − ( log 2 ) ∫ 1 dx − ∫ log cos 2 − x dx
0 0 0
π /2 π /2
π π
log sin x dx − ( log 2 ) [ x ]0 −
π /2
= ∫
0
∫ log sin x dx = − ( log 2 ) 2 − 0 = − 2 log 2
0
1 1
1 −1 1
23. Let I = ∫ cot −1
(1 − x + x ) dx . Then, I = ∫ tan
2 −1
dx
−1
∵cot x = tan x
0 0 1 − x (1 − x )
1
x + (1 − x ) 1 1 1
= ∫ tan −1 dx = ∫ { tan −1
x + tan −1
( )}
1 − x dx = ∫ tan −1
x dx + ∫ tan −1 (1 − x ) dx
0 1 − x (1 − x ) 0 0 0
1 1 1 1 1
= ∫ tan x dx + ∫ tan −1 −1
{1 − (1 − x )} dx = ∫ tan −1
x dx + ∫ tan x dx = 2 ∫ tan −1 x dx
−1
0 0 0 0 0
1 1 1
1 x 1 2x
= 2 ∫ tan −1 x.1dx = 2 x tan −1 x − 2 ∫ 2
dx = 2
x tan −1
x
−∫ dx
0
0 1+ x 0
0 1+ x2 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
18 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
1 π π
= 2 x tan −1 x − log (1 + x 2 ) = 2 − 0 − ( log 2 − log1) = − log 2
1
0 0
4 2
π
x
24. We have, I = ∫ dx …(i)
0
a − cos x + b 2 sin 2 x
2 2
π
(π − x ) a a
⇒ I =∫ 2 dx ∵ ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx
0
a cos (π − x ) + b 2 sin 2 x (π − x )
2
0 0
π
π −x
⇒ I =∫ dx …(ii)
0
a cos x + b 2 sin 2 x
2 2
π
x +π − x
Adding (i) and (ii) we get, 2 I = ∫ dx
0
a cos 2 x + b 2 sin 2 x
2
π π /2
1 1
⇒ 2I = π ∫ 2 dx = 2π ∫ dx
0
a cos x + b 2 sin 2 x
2
0
a cos x + b 2 sin 2 x
2 2
π /2 2
sec x
= 2π ∫
0
a + b 2 tan 2 x
2
dx [Dividing numerator and denominator by cos 2 x ]
π /2
sec 2 x
⇒ I =π ∫0
a 2 + b 2 tan 2 x
dx
π
2
x sin x cos x
25. Let I = ∫ 4 4
dx. …(1)
0
sin x + cos x
π π
π π π π
− x sin − x cos − x
2 2 − x sin x cos x
2 2 2 dx = 2
Then, I = ∫
∫
dx …(2)
4 π 4 π sin x + cos 4 x
4
0 sin − x + cos − x 0
2 2
π
2
π sin x cos x
2 ∫ sin
Adding (1) and (2), we get, 2 I = 4
dx
0
x + cos 4 x
π
π tan x sec 2 x dx
2
2 ∫0 1 + tan 4 x
= dx [Dividing numerator and denominator by cos 4 x ]
π π
2
2
π 2 tan x sec x π 2
2 tan x sec 2 x
d ( tan 2 x )
4 ∫ 1+ 4 ∫ 1+
= dx =
( tan x ) ( tan x )
2 2 2 2
0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 19
π
Put t = tan 2 x ⇒ dt = 2 tan x sec2 x dx . When x = 0, t = 0 and when x = , t →∞.
2
∞
1 π π ∞ π π π π2
∴ 2I = ∫ −1 −1 −1
dt = tan t = tan ∞ − tan 0 = − 0 ⇒ I =
4 0 1+ t2 4 0 4 4 2 16
π x
26. (i) Let I = ∫ dx. …(1)
0 1 + cos α sin x
a a
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx, we get
0 0
I =∫
π π −x
dx ⇒ I = ∫
π (π − x ) dx …(2)
0 1 + cos α sin (π − x ) 0 1 + cos α sin x
π π dx π 1
Adding (1) and (2), we get, 2 I = ∫ dx = π ∫ dx
0 1 + cos α sin x 0 1 + cos α sin x
π π dx π π /2 1 ∵ f ( 2a − x ) = f ( x )
2 ∫0
∴ I= = ⋅ 2∫ 2a a
1 + cos α sin x 2 0 1 + cos α sin x ⇒ ∫ f ( x ) dx = 2 ∫ f ( x ) dx
0 0
1
sec2 x
= π∫
π /2
=π∫
dx π /2
dx 2
0 1 0 2 1 1
2 tan x 1 + tan x + 2 cos α tan x
1 + cos α 2 2 2
1
1 + tan 2 x
2
x x π
Put z = tan ⇒ sec 2 dx = 2 dz . When x = 0, z = 0 and when x = , z = 1
2 2 2
1 2dz 1 dz
∴ I = π∫ = 2π ∫
( )
0 1 + z 2 + 2 cos α z
( )
0 1 + z 2 + 2 cos α z
1+ cos α
2π −1 t 2π −1 1 + cos α −1 cos α
=
sin α tan sin α =
sin α tan sin α − tan sin α
cosα
2π −1 α 2π −1 π α −1 π
= tan cot − tan −1
( cot α ) =
sin α tan tan − − tan tan − α
sin α 2 2 2 2
2π π α π 2π α πα
=
sin α 2 − 2 − 2 − α = sin α ⋅ 2 = sin α
π
x sin ( 2 x ) sin cos x
(ii) Let I = ∫
π
2 dx …(1)
0 2x − π
π π
( π − x ) sin 2 (π − x ) sin cos (π − x ) ( π − x )( − sin 2 x ) sin ( − cos x )
∴ I =∫
π
2 dx = π 2 dx
0 2 (π − x ) − π ∫0 π − 2x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
20 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π π
( π − x )( − sin 2 x ) − sin cos x ( x − π ) sin 2 x sin cos x
π 2 π 2 dx
= ∫ dx = ∫ …(2)
0 − ( 2x − π ) 0 2x − π
Adding (1) and (2), we get,
π
( 2 x − π ) sin 2 x sin
cos x
π
2 dx 1 π π
2I = ∫ ⇒ I= ⋅ 2 ∫ sin x cos x sin cos x dx
0 2x − π 2 0
2
Put z = cos x ⇒ dz = − sin x dx
When x = 0, z = cos 0 = 1 and when x = π , z = cos π = −1
−1 π 1 π 1 π π
∴ I = − ∫ z sin z dz = ∫ z sin z dz = 2 ∫ z sin z dz ∵ z sin 2 z is even
1
2 −1
2 0
2
1
π 2 1 π 2
= 2 z − cos z − ∫ − cos z ⋅ dz
2 π 0 0 2 π
1
2 π 2 8 π 8
= 2 0 − 0 + sin z ⋅ = 2 sin 2 − sin 0 = π 2
π 2 π 0 π
e
− log e x, if 1/ e < x < 1
27. Let I = ∫
1/ e
log e x dx . We know that log e x =
log e x, if 1 < x < e
e 1 e e e
∴ I= ∫
1/ e
log e x dx = ∫ − log
1/ e
e x + ∫ log e x dx = − ∫ log e x dx + ∫ log e x dx
1 1/ e 1
1
= − x ( log e x − 1) 1/ e + x ( log e x − 1) 1 ∵ log e x dx = x ( log e x − 1)
e
∫
1 2 2
= − 1( 0 − 1) − ( −1 − 1) + e (1 − 1) − 1( 0 − 1) = − −1 + + [ 0 + 1] = 2 −
e e e
3 1 2 3 1 2 3
28. (i) Let I = ∫ [ x ] dx = ∫ [ x ] dx + ∫ [ x ] dx + ∫ [ x ] dx = ∫ 0 dx + ∫ 1. dx + ∫ 2. dx
0 0 1 2 0 1 2
= 0 + [ x ]1 + [ 2 x ]2 = ( 2 − 1) + ( 6 − 4 ) = 3
2 3
2 1 2 3 2
(ii) Let I = ∫ x 2 dx = ∫ x 2 dx + ∫ x 2 dx + ∫ x 2 dx + ∫ x
2
dx
0 0 1 2 3
1 2 3 2
2 dx + ∫ 3 dx = 0 + [ x ]1 + 2 [ x ] 2 + 3 [ x ]
2 3 2
= ∫ 0 dx + ∫ 1.dx + ∫ 3
0 1 2 3
= 0+ ( 2 −1 + 2 ) ( 3− 2 +3 2− 3 ) ( ) = 2 −1 + 2 3 − 2 2 + 6 − 3 3 = 5 − 2 − 3
1.5 1 2 1.5
∫ x dx = ∫ x dx + ∫ x ∫ x
2 2 2 2
(iii) Let I = dx + dx
0 0 1 2
1 2 1.5
= ∫ 0 dx + ∫ 1.dx + ∫ 2 dx = 0 + [ x ]1 + 2 [ x ]
2 1.5
2
= 0+ ( ) ( )
2 − 1 + 2 1.5 − 2 = 2 − 2
0 1 2
2
29. Let I = ∫ [3x ] dx. We observe that when
1
x ∈[1, 2] , 3x ∈[3, 6] .
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 21
4/3 5/3 6/3 4/3 5/3 2
∴I= ∫ [3x ] dx + ∫ [3x ] dx + ∫ [3 x ] dx
1 4/3 5/3
= ∫ 1
3 dx + ∫
4/3
4 dx +
5/3
∫ 5 dx
4 5 4 5 4 5
= 3 [ x ]1 + 4 [ x ]4 / 3 + 5 [ x ]5/ 3 = 3 − 1 + 4 − + 5 2 − = 1 + + = 4
4/3 5/3 2
3 3 3 3 3 3
1 0 1
30. Let ∫ ( x − [ x ]) dx =
−1
∫ ( x − [ x ]) dx + ∫ ( x − [ x ]) dx
−1 0
1 0
0 ( x + 1)2
1
x2 1 1
= ∫ ( x + 1) dx + ∫ ( x − 0 ) dx = + = + =1
−1 0 2 −1 2 0 2 2
4 2 4 2 4
∫ f ( x ) dx = ∫ f ( x ) dx + ∫ f ( x ) dx = ∫ ( 3x + 4 ) dx + ∫ ( 9 x − 2 ) dx
2
31. (i) We have
0 0 2 0 2
3x3
2
9 x2
4
9. ( 4 ) 2 9. ( 2 )2
= + 4x + − 2 x = ( 2 + 4.2 ) − 0 +
3
− 2⋅ 4 − − 2 ⋅ 2
3 0 2 2 2
2
4
= ( 8 + 8 ) + 9.8 − 8 − ( 9.2 − 4 ) = 16 + 64 − 14 = 66 . Hence, ∫ f ( x ) dx = 66
0
3
− ( 5 x − 3 ) , when 5 x − 3 < 0, i.e., x <
5
(ii) We know that 5 x − 3 =
5 x − 3, 3
when 5 x − 3 ≥ 0, i.e., x ≥
5
1 3/ 5 1 3/ 5 1
∴ ∫ 5 x − 3 dx = ∫
0 0
5 x − 3 dx + ∫
3/ 5
5 x − 3 dx = ∫ − ( 5 x − 3) dx + ∫ ( 5x − 3)dx
0 3/ 5
3
1
5x2 5x2 5
9 9 5 9 9 9 1 9 13
= 3 x − + − 3 x = − + − 3 − − = + − + =
2 0 2 3 5 10 2 10 5 10 2 10 10
5
π
cos x, when 0 ≤ x ≤ 2
(iii) We know that cos x =
− cos x, when π ≤ x ≤ π
2
π π /2 π π /2 π
∴ ∫
0
cos x dx = ∫
0
cos x dx + ∫
π /2
cos x dx = ∫
0
cos x dx + ∫ ( − cos x ) dx
π /2
= [sin x ]0 − [sin x ]π / 2 = (1 − 0 ) − ( 0 − 1) = 2
π /2 π
sin x, when 0 ≤ x ≤ π
(iv) We know that sin x =
− sin x, when π ≤ x ≤ 2π
2π π 2π π 2π
∴ ∫0
sin x dx = ∫ sin x dx +
0
∫
π
sin x dx = ∫ sin x dx +
0
∫ ( − sin x ) dx
π
1 0 1 0 1
32. (i) ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( x ) dx + ∫ f ( x ) dx = ∫ (1 − 2 x ) dx + ∫ (1 + 2 x ) dx
−1 −1 0 −1 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
22 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
0 2 1
= x − x 2 + x + x = {0 − ( −1 − 1)} + {(1 + 1) − 0} = 2 + 2 = 4
−1 0
9
sin x, 0≤ x ≤π /2
(ii) Let I = ∫ f ( x ) dx . Given, f ( x ) = 1, π /2≤ x ≤3
0 x −3
e , 3≤ x ≤9
∴ ∫0
9
f ( x ) dx = ∫
0
π /2
f ( x ) dx + ∫
9
π /2
f ( x ) dx = ∫
π /2
0
f ( x ) dx + (∫
π /2
3 9
f ( x ) dx + ∫ f ( x ) dx
3 )
π /2 3 9 9
sin x dx + ∫ 1.dx + ∫ e x −3 dx = [ − cos x ]0 + [ x ] π / 2 + e x −3
π /2 3
= ∫
0 π /2 3 3
π π π π
= − cos + cos 0 + 3 − + ( e6 − e0 ) = 0 + 1 + 3 − + e6 − 1 = e6 − + 3.
2 2 2 2
4
33. (i) Let I = ∫ x + 1 dx. Now, x + 1 = 0 ⇒ x = −1
−4
−1 4
( x + 1) ( x + 1)2 1 1
= − + = − ( 0 − 9 ) + ( 25 − 0 ) = 17
2 −4 2 −1 2 2
3
(ii) Let I = ∫ x − 2 dx . Now, x − 2 = 0 ⇒ x=2
0
= ∫
0
3
x dx + ( ∫ x −1 dx + ∫
1
0 1
3
x − 1 dx + ) (∫ 2
0
x − 2 dx + ∫ x − 2 dx
3
2 )
[∵ x − 1 = 0 ⇒ x = 1, x − 2 = 0, ⇒ x = 2]
3 1 3 2 3
= ∫ x dx + ∫ (1 − x ) dx + ∫ ( x − 1) dx + ∫ ( 2 − x ) dx + ∫ ( x − 2 ) dx
0 0 1 0 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 23
3 1 3 2 3
x2 x2 x2 x2 x2
= + x − + − x + 2 x − + − 2 x
2 0 2 0 2 1 2 0 2 2
9 1 9 1 9 9 1 9 19
= + 1 − + − 3 − + 1 + [ 4 − 2] + − 6 − 2 + 4 = + + 4 − 2 + 2 + − 4 =
2 2 2 2 2 2 2 2 2
5 5 5 5 5
(ii) ∫ f ( x ) dx = ∫ ( x − 2 + x − 3 + x − 4 ) dx = ∫
2 2 2
x − 2 dx + ∫ x − 4 dx + ∫ x − 4 dx
2 2
= ∫2
5
x − 2 dx + (∫
2
3 5
x − 3 dx + ∫ x − 3 dx +
3 ) (∫ 2
4 5
x − 4 dx + ∫ x − 4 dx
4 )
[∵ x − 2 = 0 ⇒ x = 2, x − 3 = 0 ⇒ x = 3, x − 4 = 0 ⇒ x = 4]
5 3 5 4 5
= ∫2 ( x − 2 ) dx + ∫2 ( 3 − x ) dx + ∫3 ( x − 3) dx + ∫2 ( 4 − x ) dx + ∫4 ( x − 4 ) dx
∵ x − 2 ≥ 0 on 2, 5 , x − 3 ≤ 0 on [ 2,3] , x − 3 ≥ 0 on 3,5 , x − 4 ≤ 0 on [ 2, 4] , x − 4 ≥ 0 on 4, 5
5 3 5 4 5
( x − 2 )2 ( 3 − x )2 ( x − 3)2 ( 4 − x )2 ( x − 4 ) 2
= + + + +
2 2 −2 2 2 3 −2 2 2 4
1 1 1 1 1 9 1 1
= ( 9 − 0 ) − ( 0 − 1) + ( 4 − 0 ) − ( 0 − 4 ) + (1 − 0 ) = + + 2 + 2 + = 9.5
2 2 2 2 2 2 2 2
2
35. (i) Let I = ∫ x 2 + 2 x − 3 dx.
0
For 0 ≤ x ≤ 1, x 2 + 2 x − 3 = x + 3 x − 1 = ( x + 3) ( −1( x − 1) ) = − x 2 − 2 x + 3
∴ I = ∫ x 2 + 2 x − 3 dx + ∫ x 2 + 2 x − 3 dx = ∫ ( − x 2 − 2 x + 3) dx + ∫ ( x 2 + 2 x − 3) dx
1 2 1 2
0 1 0 1
1 2
x3 x3 1 8 1
= − − x 2 + 3x + + x 2 − 3x = − 3 − 1 + 3 − 0 + 3 + 4 − 6 − 3 + 1 − 3
3 0 3 1
5 2 5 12
= + + = =4
3 3 3 3
2
(ii) Let I = ∫ x3 − x dx.
−1
For −1 ≤ x ≤ 0, x3 − x = x ( x − 1)( x + 1) = − x ( − ( x − 1) ) ( x + 1) = x3 − x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
24 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π π /2 π
36. (i) Let I = ∫ 0
cos x dx = ∫
0
cos x dx + ∫
π /2
cos x dx [∵ cos x = 0 ⇒ x = π / 2]
π /2 π π /2 π
= ∫0
cos x dx + ∫
π /2
( − cos x ) dx = ∫0 cos x dx − ∫ cos x dx
π /2
π π
= [sin x ]0 − [sin x ]π / 2 = sin − sin 0 − sin π − sin = (1 − 0 ) − ( 0 − 1) = 2
π /2 π
2 2
π /2 0 π /2
(ii) Let I = ∫π − /2
sin x dx = ∫
−π / 2
sin x dx + ∫
0
sin x dx [∵sin x = 0 ⇒ x = 0]
0 π /2
sin x dx = [ cos x ]−π / 2 + [ − cos x ]0
0 π /2
= ∫−π / 2 ( − sin x ) dx + ∫0
∵ sin x ≤ 0 on [ −π / 2, 0] and sin x ≥ 0 on [ 0, π / 2]
π π
= cos 0 − cos − − cos − cos 0 = (1 − 0 ) − ( 0 − 1) = 1 + 1 = 2
2 2
π /2
(iii) Let I = ∫
−π / 2
( sin x − cos x ) dx
0 π /2
∴ I =∫
−π / 2
( sin x − cos x ) dx + ∫ ( sin x − cos x ) dx 0
= ∫π
0
− /2 (sin ( − x ) − cos ( − x ) dx + ∫ 0
π /2
( sin x − cos x ) dx )
0 π /2
∫ π ( − sin x − cos x ) dx + ∫ ( sin x − cos x ) dx = [cos x − sin x ] π + [ − cos x − sin x ]0
0 π /2
= − /2
− /2 0
π π π π
= ( cos 0 − sin 0 ) − cos − − sin − + − cos − sin − ( − cos 0 − sin 0 )
2 2 2 2
= (1 − 0 ) − ( 0 + 1) + ( 0 − 1) − ( −1 − 0 ) = 0
5
x − 2 when x − 2 ≥ 0 i.e., x ≥ 2
37. (i) Let I = ∫
−5
x − 2 dx . Clearly, x − 2 =
− ( x − 2 ) when x − 2 < 0 i.e., x < 2
2 5 2 5
∴ I = ∫
−5
x − 2 dx + ∫ x − 2 dx =
2
∫ − ( x − 2 ) dx + ∫ ( x − 2 ) dx
−5 2
2 5
x2 x2 25 25
= 2 x − + − 2 x = 4 − 2 − −10 − + − 10 − ( 2 − 4 )
2 −5 2 2 2 2
45 5
= 2 + + + 2 = 29
2 2
1
x when x ≥ 0
(ii) Let I = ∫ e dx . Clearly, x =
x
∫ e dx + ∫ e dx = −e −1 + e 0 = ( −1 + e ) + ( e − 1) = 2e − 2
0 1
∫ e dx + ∫ e dx =
−x −x 1 1
∴ I =
x x x x
−1 0 −1 0
4
(iii) Let I = ∫(
1
x − 1 + x − 2 + x − 3 ) dx . Also, let f ( x) = x − 1 + x − 2 + x − 3
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 25
( x − 1) − ( x − 2 ) − ( x − 3) , if 1 ≤ x < 2 − x + 4, if 1 ≤ x < 2
∴ f ( x) = ( x − 1) + ( x − 2 ) − ( x − 3) , if 2 ≤ x < 3 ⇒ f ( x) = x , if 2 ≤ x < 3
3x − 6, if x ≥ 3
( x − 1) + ( x − 2 ) + ( x − 3) , if x ≥ 3
4 2 3 4 2 3 4
∴ I = ∫
1
f ( x) dx = ∫
1
f ( x) dx + ∫2
f ( x) dx + ∫
3
f ( x) dx = ∫ (− x + 4) dx +
1
∫ x dx + ∫ (3x − 6) dx
2 3
2 3 4
x2 x 2 3x 2 1 9 4 27
= − + 4x + + − 6 x = ( −2 + 8 ) − − + 4 + − + ( 24 − 24 ) − − 18
2 1 2 2 2 3 2 2 2 2
7 5 9 19
= 6− + + =
2 2 2 2
π /4 π /4
38. Let I = ∫
0
1 + sin 2 x dx = ∫ 0
sin 2 x + cos 2 x + 2sin x cos x dx
π /4
π π 1 1
= sin − cos − ( sin 0 − cos 0 ) = − − ( 0 − 1) = 1
4 4 2 2
π /2 π /2 π /2
2
39. Let I =
π
∫/4
1 − sin 2 x dx =
π
∫
/4
cos 2 x + sin 2 x − 2sin x cos x dx = ∫π ( cos x − sin x ) dx
/4
π π
π /2
∵cos x < sin x for < x <
= ∫ ( sin x − cos x ) dx
4 2
π /4
∴cos x − sin x < 0 ⇒ cos x − sin x = − ( cos x − sin x )
= [ − cos x − sin x ]π /4
π /2
π π π π −2
= − cos − sin − − cos − sin = ( 0 − 1) − = 2 −1
2 2 4 4 2
π /2 π /2 π /2
40. Let I = ∫
0
1 − cos 2 x dx = ∫ 2sin 2 x dx = 2 ∫ sin x dx
0
π
2 [ − cos x ]0 = 2 − cos − ( − cos 0 ) = 2 ( 0 + 1) = 2
π /2
=
2
1
1 1 1
41. (i) Let I = ∫0 2 x − 3 2
dx = log 2 x − 3
0
1 1 1 1
= log −1 − log −3 = [ log1 − log 3] = [ 0 − log 3] = − log 3
2 2 2 2
1
1
1
1 ( 5 x + 3)1/ 2 2
(ii) Let I = ∫ 5x + 3
−1/2
dx = ∫ ( 5 x + 3) dx = 2.
5
=
5
( 8− 3 )
0 0
0
−1
1 −1
(iii) Let I =
−4
∫ x dx = log x −4
= log −1 − log −4 = log1 − log 4 = 0 − log 4 = − log 4
π π
4 4
π π π
(iv) Let I = ∫ tan 2 x dx = ∫ ( sec2 x − 1)dx = [ tan x − x ]0
π /4
= tan − − ( tan 0 − 0 ) = 1 −
0 0 4 4 4
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
26 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
1 1
1 1+ x − x
42. (i) Let I = ∫ dx = ∫ dx
0 1+ x + x 0 ( )(
1+ x + x 1+ x − x )
1 1
2 3
2 3
2 3
2 3 2 3
2 3
=∫ ( ) 3 0 3 3 3 3
1 + x − x dx = (1 + x ) 2 − ( x ) 2 = (1 + 1) 2 − (1) 2 − (1 + 0 ) 2 − ( 0 ) 2
3
0
2 32 2 2 4
= 2 − 1 − [1 − 0] = 2 2 − 2 = 2 − 1
3 3 3 3
π π π
2
12 1 sin 2 x 2 1 π sin π π
(ii) Let I = ∫ cos x dx = ∫ (1 + cos 2 x ) dx = x + − {0 + 0} =
2
= +
0
20 2 2 0 2 2 2 4
π
π /2 2
cos 3 x + 3cos x
(iii) Let I = ∫
0
cos3 x dx = ∫
0
4
dx ∵ cos 3 x = 4 cos3 x − 3cos x
π π
12 1 sin 3 x 2
= ∫ ( cos 3 x + 3cos x ) dx = + 3sin x
40 4 3 0
3π
sin
1
=
2 + 3sin π − sin 0 + 3sin 0 = 1 − 1 + 3 − ( 0 + 0 ) = 2
3
4 3 2 3 4 3
π π π
2
12 12
(iv)Let I = ∫ sin 4 x dx = ∫ ( 2 sin 2 x ) dx = ∫ (1 − cos 2 x ) dx
2 2
0
40 40
π π
2
1 1 2 1 + cos 4 x
=
40∫ (1 − 2 cos 2 x + cos 2
2 x ) dx = ∫
4 0
1 − 2 cos 2 x +
2
dx
π π
12 1 4 sin 4 x 2
= ∫ ( 3 − 4 cos 2 x + cos 4 x ) dx = 3 x − sin 2 x +
80 8 2 4 0
1 3π 1 1 3π 3π
= − 2sin π + sin 2π − {0 − 0 + 0} = − 0 + 0 =
8 2 4 8 2 16
π π
4
14
(i) Let I = ∫ sin 2 x sin 3 xdx = ( cos x − cos 5 x ) dx ∵ 2 sin A sin B = cos ( A − B ) − cos ( A + B )
2 ∫0
43.
0
π
1 sin 5 x 4 1 π 1 5π
= sin x − = sin − sin − 0
2 5 0 2 4 5 4
1 1 1 1 1 6 3 2
= + = = .
2 2 5 2 2 2 5 10
π π π
4 4 4
2
(ii) Let I = ∫ 1 − sin 2 x dx = ∫ sin 2 x + cos 2 x − 2 sin x cos x dx = ∫ ( cos x − sin x ) dx
0 0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 27
π
4
π
= ∫ ( cos x − sin x ) dx
0
∵0 < x < 4 ∴ cos x > sin x ⇒ cos x − sin x > 0
π /4 π π 1 1 2
= [sin x + cos x ]0 = sin + cos − ( sin 0 + cos 0 ) = + − ( 0 + 1) = −1 = 2 −1
4 4 2 2 2
π π π
2 2
1 1 12
(iii) Let I = ∫π 1 − cos 2 x π∫ 2 sin 2 x
dx = dx = ∫
2π
cosec2 x dx
4 4 4
1 1 π π 1 1
[ − cot x ]π / 4 = − cot + cot = [ 0 + 1] =
π /2
=
2 2 2 4 2 2
π π
4 π /4 4
π π π π 1 −2
= [ tan x − cot x ]π / 3 = tan − cot − tan − cot = (1 − 1) − 3 −
π /4
4 4 3 3 =
3 3
2
x+2 x+2 A B
44. (i) Let I = ∫ dx . Now, = + ⇒ x + 2 = A ( x + 3) + Bx
1
x ( x + 3) x ( x + 3) x x + 3
2 1
Put x = 0, 2 = A × 3 ⇒ A= ; Put x = −3, − 1 = −3B ⇒ B=
3 3
2
2
2 1 2 1
Hence, I = ∫ + = log + log + 3
3 x 3 ( x + 3) dx 3 x
3
x
1 1
2 1 2 1 5 1 5
= ( log 2 − 0 ) + {log ( 5) − log ( 4 )} = log 2 + log = 2 log 2 + log
3 3 3 3 4 3 4
1 5 1
= log 4 × = log 5
3 4 3
1 1 1
(ii) Let I = ∫ x e x dx = x e x − ∫ 1 e x dx = (1e1 − 0 ) − ∫ e x dx = e − ( e1 − e0 ) = e − e + 1 = 1.
1
0
0 0 0
1
2
0 2 2 0 2 2
π dx π 1 1 − sin x π 1 sin x
45. (i) Let I = ∫ ∴I = ∫ . dx = ∫ 2
− 2 dx
0 1 + sin x 0 1 + sin x 1 − sin x 0
cos x cos x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
28 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
2
5x 20 x + 15
So by long division, we get, 2 =5− 2 ….(1)
x + 4x + 3 x + 4x + 3
Also, 2
20 x + 15
=
20 x + 15
=
( −5 ) + −45 = −5 + 45
x + 4 x + 3 ( x + 1)( x + 3 ) ( x + 1)( 2 ) ( −2 )( x + 3) 2 ( x + 1) 2 ( x + 3)
5x2 −5 45 5 45
Hence 2 = 5 − + = 5 + −
x + 4x + 3 2 ( x + 1) 2 ( x + 3) 2 ( x + 1) 2 ( x + 3)
2
2 5 45 5
∴ I = ∫ 5 + − dx = 5 x + log x + 1 − 45log x + 3
1 2 ( x + 1) 2 ( x + 3) 2
1
5 45 5 45
= 10 + log 3 − log 5 − 5 + log 2 − log 4
2 2 2 2
5 45 5 3 45 5
= 5 + ( log 3 − log 2 ) − ( log 5 − log 4 ) = 5 + log − log
2 2 2 2 2 4
4 4
1 1
46. (i) Let I = ∫ dx = ∫ dx
( 2)
2 2
0 x + 2x + 3 0
( x + 1)
2
+
4
4
( 2)
2
= log x + 1 + ( x + 1)
2
+ = log x + 1 + x 2 + 2 x + 3
0
0
5+3 3
( ) (
= log 5 + 16 + 8 + 3 − log 1 + 3 = log 5 + 3 3 − log 1 + 3 = log ) ( ) ( )
1+ 3
1 1 1
a a a
(ii) Let I = ∫ ax − x 2
dx = ∫ a2 a2
dx = ∫ 2 2
dx
0 0
− x 2 − ax + −
0 a a
4 4 −x −
2 2
a
a
−1 x − 2
a
−1 2 x − a π
= sin = sin = sin −1 1 − sin −1 ( −1) = 2sin −1 (1) = 2 = π
a
a 0 2
2 0
π /2 π /2 π /2
cos 2 x cos 2 x
∫ x sin 2 x dx = x 2 − ∫ 2 x −
2
47. (i) Let I = − dx [Integrating by parts]
0 2 0 0
2
π /2
1π2 π /2 π2 sin 2 x
π /2
sin 2 x
= − cos π − 0 + ∫ x cos 2 x dx = − ( −1) + x − ∫ 1 dx
2 4 0 8 2 0 0 2
π /2
π2
1 π 1 cos 2 x π2 1 π2 1 π2 1
= + sin π − 0 − − = + [ cos π − cos 0 ] = + ( − 1 − 1) = − .
8 22 2 2 0 8 4 8 4 8 2
2
( )
2
2 2 2
x 2 − x2
∫ ( 2)
2
− x dx =
x
∫ 2 − x 2 dx = 2
(ii) Let I = + sin −1
2 2 2
0 0
0
2 ×0 0× 2 π π
= + sin −1 (1) − + sin −1 ( 0 ) = 0 + − ( 0 + 0 ) = .
2 2 2 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 29
2 2 2
1 1 1
(iii) Let I = ∫ ( x − 1)( 2 − x )
1
dx = ∫
1 −2 + 3 x − x 2
dx = ∫
1 −2 − ( x 2 − 3 x )
dx
2
3
2 2
x −
1 dx 2
= ∫ 9 2 9
dx = ∫ 2 2
= sin −1
1/ 2
1 1 1 3
− 2 − x − 3x + − x− 1
4 4 2 2
2 π π
= sin −1 ( 2 x − 3) = sin −1 1 − sin ( −1) = − − = π .
1 2 2
1/ 2 1/2 1/2
dx 1 1
48. (i) Let I = ∫ x − x2
dx = ∫ 1 1
dx = ∫ 2
1/ 4 1/4
− x2 − x + − 1/4 1 1
4 4 − x − −
2 4
1/2 1/ 2
dx x − 1/ 2 1/ 2 −1 1 π
∫ = sin −1 = sin ( 2 x − 1) 1/ 4 = 0 + sin
−1
= =
1/4 1 1
2 2
1/ 2 1/ 4 2 6
− x −
2 2
4 4
1 2x 1 4 1 1 17
dx = log ( x 2 + 1) = log (17 ) − log ( 5 ) = log
x
(ii) Let I = ∫ 2
dx = ∫ 2
2
x +1 2 2 x +1 2 2 2 2 5
1 1
2x 1 10 x 1 1 1 1
49. (i) Let I = ∫ 2
dx = ∫ 2 dx = log ( 5 x 2 + 1) = [ log 6 − log1] = log 6
0
5x + 1 5 0 5x + 1 5 0 5 5
2 2 2
5x + 1 5x 1
(ii) Let I = ∫ dx = ∫0 x 2 + 4 dx + ∫0 x 2 + 4 dx
0
x2 + 4
2 2 2
5 2x 1 5 2 1 x
= ∫ 2
2 0 x +4
dx + ∫ 2
x +2 2
dx =
2
log ( x 2
+ 4 )
0
+ tan −1
2 2 0
0
5 1 5 8 1 π 5 π
= [ log 8 − log 4] + tan −1 (1) − tan −1 0 = log + − 0 = log 2 +
2 2 2 4 24 2 8
3
1 1 A Bx + C
50. Let I = ∫ x ( x + 1) dx and let
1
2
=
x ( x + 1) x + 1
2
+
x2
....(i)
⇒ 1 = Ax 2 + ( Bx + C )( x + 1) ⇒ 1 = ( A + B ) x2 + ( B + C ) x + C …(ii)
Putting x = 0, x = −1 respectively in (ii), we get C = 1 and A = 1
Equating coefficients of x 2 on both the sides of (ii), we get 0 = A + B ⇒ B = − A = −1
Substituting the values of A, B and C in (i), we get,
1 1 −x +1 1 1 x 1 1 1 1 1
= + 2 ⇒ 2 = − 2+ 2 ⇒ = − + 2
x ( x + 1) x + 1
2
x x ( x + 1) x +1 x x x ( x + 1) x + 1 x x
2
3 3
1 1 1 1
∴ I = ∫ − + 2 dx = log x + 1 − log x − x
1
x +1 x x 1
1 4 1 2 2
= log 4 − log 3 − − ( log 2 − log1 − 1) = log − + 1 = log +
3 2×3 3 3 3
2 2 2 2
log x 1 1 1 1
51. (i) Let I = ∫1 x 2 dx = ∫1 log x ⋅ x 2 = log x. − x 1 − ∫1 x − x dx [Integrating by parts]
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
30 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
2 2
1 1 1 1 1
= − log x − = − log 2 + (1 ⋅ log1) − −
x 1 x 1 2 2 1
1 1 1 1 1 e
= − log 2 + = ( − log 2 + 1) = ( − log 2 + log e ) = log
2 2 2 2 2 2
π /2 π /2
π /2
(ii) Let I = ∫ x sin x dx = [ − x cos x ]0 − ∫ 1⋅ ( − cos x ) dx [Integration by parts]
0 0
π /2 π /2 π π π
= [ − x cos x ]0 + [sin x ]0 = − cos + 0 cos 0 + sin − sin 0 = 1
2 2 2
1 1 1
πx πx
(iii) Let I = ∫ xe x + sin dx = ∫ xe dx + ∫ sin
x
dx
0
4 0 0
4
1 1
4 π x 4 π
= xe x − ∫ 1 ⋅ e x dx − cos = (1 ⋅ e1 − 0.e0 ) − ( e1 − e0 ) − cos − cos 0
1
0
0
π 4 0 π 4
4 1 4 2 2
= ( e − 0 ) − ( e − 1) − − 1 = 1 + −
π 2 π π
1
1
1 1 1
x +
1 dx dx 2 −1 2
52. (i) Let I = ∫ 2 dx = ∫ = ∫ = 3 tan
x + x +1 0 2 1 3 0 1
2
3
2
3
0
x + x + 4 + 4
x+ +
2 2
2
0
1
2 −1 2 x + 1 2 −1 1 2 π π π
= tan
3 3 0
= tan
3
( 3 ) − tan −1
=
3
− =
3 3 6 3 3
(ii) Let I = ∫
1
1− x
1
1− x
dx = ∫
1− x
1
(1 − x ) 1
dx 1 ( −2 x )
1
0
1+ x 0 1+ x
× dx =
1 − x
∫
0 1 − x2
dx = ∫
0 1 − x2
+
2 ∫0 1 − x 2
dx
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 31
log x 1
e
53. (i) Let I = ∫ dx . Put log x = t ⇒ dx = dt
1
x x
1 1
t2 1 1
Also, when x = e, t = log e = 1 and when x = 1, t = 0 . ∴ I = ∫ t dt = = − 0 =
0 2 0 2 2
1
ex
(ii) Let I = ∫ 2x
dx . Put e x = t ⇒ e x dx = dt
0
1+ e
e
dt π
= tan −1 ( t ) = tan −1 e − tan −1 1 = tan −1 e −
e
When x = 0, t = 1 and when x = 1, t = e . ∴ I = ∫ 2
1
1+ t 1 4
1
x tan −1 x
(iii) Let I = ∫ 3
dx . Put tan −1 x = θ ⇒ x = tan θ ⇒ dx = sec 2 θ dθ
0
(1 + x ) 2 2
π π
Now, when x = 0, tan θ = 0 ⇒ θ = 0 and when x = 1, tan θ = 1 = tan ⇒θ =
4 4
π /4 π /4 π /4
θ tan θ π
∫ θ ⋅ sin θ dθ = [ −θ cos θ ]
/4
∴ I= ∫0
3
sec θ
sec 2 θ dθ =
0
0
− ∫ ( − cosθ ) dθ
0
[Integrating by parts]
π 1 4 −π
= [ −θ cos θ ]0 + [ sin θ ]0
π /4 π /4
= − − 0 + − 0 =
4 2 2 4 2
π /2 π /2
sin x cos x
(iv) We have, I = ∫{
0
tan x + cot x dx = } ∫
0
cos x
+ dx
sin x
π /2 π /2 π /2
sin + cos x sin + cos x sin + cos x
= ∫ sin x cos x
dx = 2 ∫ 2sin x cos x
dx = 2 ∫ 2
dx
0 0 0 1 − ( sin x − cos x )
Putting ( sin x − cos x ) = t ⇒ ( cos x + sin x ) dx = dt
π
Now when x = 0 , t = −1 and when x = , t =1
2
1
dt 1 π
∴ I = 2∫ = 2 sin −1 t = 2 sin −1 (1) − sin −1 ( −1) = 2 2sin −1 (1) = 2 2. = 2π
−1 1− t 2 −1 2
π /6 π /6 π /6
54. Let I = ∫ ( 2 + 3x 2 ) cos 3x dx = ( 2 + 3x 2 ) sin33x − ∫ 6x
sin 3 x
3
dx [Integrating by parts]
0 0 0
π /6 π /6
2 sin 3 x 1
π /6
− x cos 3 x π /6 π /6 cos 3 x
= ( 2 + 3 x ) − 2 ∫ x sin 3 x dx = ( 2 + 3 x ) sin 3 x − 2
2
− ∫ − 3 dx
3 0 0 3 0 3 0 0
π /6
1 − x cos 3 x π /6 1 π /6
= ( 2 + 3 x ) sin 3 x − 2
2
+ [ sin 3 x ]0
3 0 3 0 9
1 π2 π 1 π π 0 cos 0 1 π
= 2+ sin − ( 2 + 0 ) 0 − 2 − cos + + sin − sin 0
3 12 2 3 18 2 3 9 2
1 π2 1 2 π
2
2 π2 4 1
= 2+ −
0 − 2 0 + (1 − 0 ) = +
3 36 9
− = +
36 9
=
36
( π 2 + 16 )
3 12 9
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
32 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π
2
cos θ
55. (i) Let I = ∫ (1 + sin θ )( 2 + sin θ ) dθ
0
Putting sin θ = t ⇒ cos θ dθ = dt
π π
When θ = 0, t = sin 0 = 0 and when θ = , t = sin =1
2 2
1
1
1
1 1
1 1
∴ I =∫ dt = ∫ dt = ∫ − dt [By Partial fraction]
0 (1 + t )( 2 + t ) 0 (1 + t ) ( 2 + t )
0 1 + t 2 + t
1 1
= log (1 + t ) 0 − log ( 2 + t ) 0 = ( log 2 − log1) − ( log 3 − log 2 )
4
= log 2 − log 3 + log 2 = 2 log 2 − log 3 = log 4 − log 3 = log
3
∞
dx
(ii) Let I = ∫
0 (x 2
+a 2
)( x 2
+ b2 )
1 1 x2 + a2 − ( x2 + b2 ) 1 1 1
By inspection, = 2 2 = 2 2 2 − 2
(x 2
+ a 2 )( x 2 + b 2 ) ( a − b ) ( x + a )( x + b ) ( a − b ) x + b x + a 2
2 2 2 2 2
∞ ∞
1 1 1 1 1 −1 x 1 −1 x
2 ∫ 2 b tan b − a tan a
∴ I= 2 2
− 2 2
dx = 2 2
a −b 0 x +b x +a a −b 0
1 1 −1 1 −1 1 −1 1 −1
= b tan ∞ − a tan ∞ − b tan 0 − a tan 0
a − b2
2
1 1 π 1 π 1 π a −b π
= 2
⋅ − ⋅ −0 = 2 ⋅ =
2
a − b b 2 a 2 2
a − b 2 ab 2ab ( a + b )
π π
2
1 2
sec 2 x dx
56. (i) Let I = ∫ dx = ∫0 4 tan 2 x + 5 dx [Dividing N r and D r by cos 2 x ]
0
4 sin x + 5 cos 2 x
2
1 π π
= log cosec + α − cot + α − log cosec α − cot α
r 2 2
π π 5 1
cosec + α − cot + α +
1
= log 2 2 = 1 log 2 2
r cosec α − cot α 2 5 5−2
1 5 +1 1 1 2
= log
∵tan α = 2 ⇒ sin α = ⇒ cos α = etc.
2 5 2 5 − 2
( )
5 5
1
57. Let x 2 = t ⇒ 2 x dx = dt ⇒ x dx = dt. When x = 0, t = 0 and when x = 1, t = 1.
2
1 1 1
1 − x2 1− t 1 1 1− t 1− t
∴ ∫x
0
1+ x 2
dx = ∫
0
1 + t 2 2 ∫0 1 + t 1 − t
dt = × dt
1 1 1 1
1 1− t 1 dt 1 t 1 1 1 t
=
2 ∫
0 1− t2
dt = ∫ − ∫
2 0 1− t2 2 0 1− t2
dt = sin −1 t − ∫
2 0 2 0 1− t2
dt
1
1 1
sin −1 t + ∫ (1 − t 2 ) ( −2t ) dt
1 −1/ 2
=
2 0 40
1
1 1 1− t2 1 π 1 π 1
= sin −1 1 − sin −1 0 + = − 0 + [ 0 − 1] = −
2 4 1/ 2 22 2 4 2
0
π /2
58. Let I =
π /4
∫ cos 2 x log sin x dx
π /2 π /2
1 1
⇒ I = ( log sin x ) sin 2 x − ∫ cot x sin 2 x dx [Integrating by parts]
2 π /4 π / 4 2
π /2 π /2
1 1 1 1
∫ (1 + cos 2 x ) dx
2 π∫/ 4
2
= 0 − log − cos x dx = log 2 −
2 2 π / 4 4
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
34 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /2
1 1 sin 2 x 1 1 π π 1 1 π 1
= log 2 − x + = log 2 − + 0 − + = log 2 − +
4 2 2 π / 4 4 2 2 4 2 4 8 4
2π
π x
59. Let ∫e sin + dx
x
0 4 2
2π 2π
π x 1 π x
On integrating by parts, we get, I = sin + ⋅ e x − ∫e cos + dx
x
4 2 0 2 0 4 2
2π 2π
5π 2π π 1 x π x 1 π x
= sin e − sin − e cos + + ∫ e x sin + dx
4 4 2 4 2 0 2 0 4 2
e 2π 1 1 e 2π 1 1 e 2π + 1 e 2π + 1 1
= − − − − − + I = − − + − I
2 2 2 2 2 2 2 2 2 4
1 e 2π + 1 5I e 2π + 1 2 2π
⇒ I+
4
I=
2 2
(1 − 2 ) ⇒
4
=−
2 2
⇒I = −
5
( e + 1)
π /2
60. (i) Let I = ∫ x 2 cos 2 x dx . Integrating by parts, we get
0
π /2
sin 2 x π /2 sin 2 x π 2 sin π π /2
I = x2
2 0
− ∫0 2
2 x dx =
4 2
− 0 − ∫0 x sin 2 x dx
cos 2 x π / 2 π / 2 cos 2 x
= 0 − x − − ∫ 1. − dx
2 0 0
2
π /2
π cos π 1 π /2 π 1 1 sin 2 x
= − 0 − ∫0 cos 2 x dx = − −
2 2 2 2 2 2 2 0
π 1 π π
=− − [sin π − sin 0] = − + 0 = −
4 4 4 4
π /2
(ii) Let I = ∫
0
x 2 sin 3 x dx . Integrating by parts, we get
π /2
2 cos 3 x π /2 cos 3 x π 2 cos ( 3π / 2 ) 2 π /2
I = x −
3 0
− ∫0 3
2 x − dx =
4
−
3
− 0 +
3 ∫0
x cos 3 x dx
π /2
2 sin 3 x sin 3 x
π /2
π2
= ( )
0 + x − ∫0 3 dx
4 3 3 0
π /2
2 2 π /2 2 π 3π 2 cos 3x
[ x sin 3x ]0 − ∫0 sin 3x dx = sin − 0 − −
π /2
=0 +
9 9 9 2 2 9 3 0
2π 2 π /2 π 2 3π
= ( −1) + [ cos 3 x ]0 = − + cos − cos 0
9 2 27 9 27 2
π 2 π 2 3π + 2
= − + ( 0 − 1) = − − =−
9 27 9 27 27
x2 + x
dx = ∫ ( x 2 + x ) ( 2 x + 1) dx
4 4 −1/ 2
61. (i) Let I = ∫
2
2x +1 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 35
1/ 2 1/ 2 4
2
Integrating by parts, we get, I = ( x + x )
( 2 x + 1) 4 ( 2 x + 1)
− ∫2 ( 2 x + 1) dx
1 1
⋅2 ⋅2
2 2 2
4
4 3/ 2
( 2 x + 1)5 / 2
= ( 20 ) 91/ 2 − ( 6 ) 51/ 2 − ∫ ( 2 x + 1) dx = 60 − 6 5 −
2
5 2
2 2
1 1
= 60 − 6 5 − 95 / 2 − 55 / 2 = 60 − 6 5 − 243 − 25 5
5 5
243 243 57
= 60 − 6 5 − + 5 5 = 60 − − 5 = − 5
5 5 5
π /2
cos x
(ii) Let I = ∫ 1 + sin
0
2
x
dx . Put z = sin x ⇒ dz = cos x dx
π π
When x = 0, z = sin 0 = 0 and when x = , z = sin =1
2 2
1
dz 1 π π
∴ I =∫ 2
= tan −1 ( z ) = tan −1 (1) − tan −1 ( 0 ) = − 0 =
0
1+ z 0 4 4
π π π π
2 2
x 2 (1 + cos 2 x ) 1 2 2
12 2
(i) Let I = ∫ x 2 cos 2 x dx = ∫ 2 ∫0 2 ∫0
62. dx = x dx + x cos 2 x dx
0 0
2
π
2 3
π π
2
1 x 1 x sin 2 x
2 2 sin 2 x
= +
2 3 0 2 2 − ∫ 2 x ⋅ 2 dx [Integrating by parts]
0 0
2π π
2 sin
3
π 1 π 2
2 − 0 − 1 x sin 2 x dx
= +
48 2 2 2
∫
20
π
3
2
π
π 1 π 1 − x cos 2 x 2 2 cos 2 x
= + ⋅0 −
48 2 8 2 2 + ∫ 2 dx [Integrating by parts]
0
0
−π π
cos π
sin 2 x 2 π
3 3
π 1 2 π π3 π
= − + = − + 0 = −
48 2 2 4 0 48 8 48 8
π /2 π /2 π /2
1 1
(ii) Let I = ∫ x sin x sin 2 x dx = ∫ x ( 2sin 2 x sin x ) dx = ∫ x ( cos x − cos 3x ) dx
0
2 0
2 0
π /2 π /2
1 1
=
2 ∫
0
x cos x dx −
2 ∫
0
x cos 3 x dx
π
1
π /2
1 x sin 3 x 2 1 π / 2
= [ x sin x ]0 −
π /2
∫ sin x dx − − ∫ sin 3 x dx [Integrating by part]
2 0 2 3 0 3 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
36 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π π
1 1 x sin 3 x 2 1 cos 3 x 2
= [ x sin x ]0 + [ cos x ]0 −
π /2 π /2
−
2 2 3 0 6 3 0
π 3π
sin
1 π π π 1 2 2 − 0 − 1 cos 3π − cos 0
= sin − 0 + cos − cos 0 −
2 2 2 2 2 3 18 2
1 π 1 π 1 π 4
= ⋅ ⋅1 − + + = −
2 2 2 12 18 3 9
2 2 2
(iii) Let I = ∫ log x dx = ∫ log x dx = ∫ log x ⋅1dx
1 1 1
2
1
= [ x log x ]1 − ∫ ⋅ x dx
2
[Integrating by parts]
1
x
= [ 2 log 2 − log 1] − [ x ]1 = ( 2 log 2 − 0 ) − ( 2 − 1) = 2log 2 − 1
2
2 2
x −1 1 1
63. (i) Let I = ∫ e x 2 dx = ∫ e x − 2 dx
1 x 1 x x
2 2
1 d 1 1 e2 ∵ e x f ( x ) + f ' ( x ) dx = e x f ( x )
= ∫ e x + dx = e x ⋅ =
∫
−e
x dx x x 1 2
1
π π
1 − sin x 1 sin x
(ii) Let I = ∫ e x dx = ∫e
x
1 − cos x − 1 − cos x dx
π 1 − cos x π
2 2
x x
π
2sin cos π
1 2 2 dx = 1 2 x x
= ∫ ex − ∫e
x
2 cosec 2 − cot 2 dx
x x
π 2sin 2 2sin 2 π
2 2 2 2
π π
x 1 x x d x
= − ∫ e x cot − cos ec 2 dx = − ∫ e x cot + cot dx
π 2 2 2 π 2 dx 2
2 2
π π π
x x π π π π2
= − e cot = − e cot − e cot = − 0 − e = e
2 2
2 π 2 4
2
1 e2 e2 e2
1 1 1
(iii) Let I = ∫
log x
−
( log )
2
dx = ∫e log x
⋅1 dx − ∫
( log )
2
dx
e x e x
2
x e e2 − x ⋅ dx e2 dx
= −
log x e ∫e x ( log x ) ∫e ( log x )
− 2 2
[Integrating by parts]
2 2
e2 e
e
dx
e
dx e2
= − ∫
+ 2
− ∫e ( log x )2 2 − e
=
log e log e e ( log x )
2
1 1 1 1
x2 1 x2
(iv) Let I = ∫ x tan x dx = ∫ ( tan x ) ⋅ x dx = ( tan −1 x ) − ∫
−1 −1
2
⋅ dx [Integrating by parts]
0 0 2 0 0 1 + x 2
1
x2 1 1 x2 + 1 −1 1
1
1 1
= tan −1 x − ∫ 2 dx = tan −1 1 − 0 − ∫ 1 − 2 dx.
2 0 2 0 x +1 2 2 0 x + 1
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 37
1 π 1 π 1 π 1 π π 1
= ⋅ − x − tan −1 x = − (1 − tan −1 1) − 0 = − + = −
1
2 4 2 0 8 2 8 2 8 4 2
x
sec 2
64. (i) Let I = ∫
π /2 dx
∴I = ∫
π / 2 dx
=∫
π / 2
2 dx
0 6 − cos x 0
1 − tan 2 x 0
5 + 7 tan 2
x
2 2
2 x
1 + tan
2
x 1 x π π
Put z = tan ⇒ dz = sec 2 dx . When x = , z = tan = 1 and when x = 0 , z = tan 0 = 0
2 2 2 2 4
1
1 2dz 2 1 dz 2 1 −1 z
∴ I =∫ = ∫ = . tan
0 5 + 7z 2
7 5
+ z2 7 5 / 7 5 / 7 0
0
7
2 −1 7 2 7
= tan ×1 − tan −1 0 = tan −1
35 5
35 5
x
π /2 π /2 π /2
sec2
dx dx 2
(ii) Let I = ∫
7 + 2sin x ∫0
= =∫ dx
0 x 0 2 x
7 + 7 tan + 4 tan
x
2 tan 2 2 2
7 + 2
x
1 + tan 2
2
x 1 x
Put x = tan ⇒ dz = sec 2 dx
2 2 2
π π
When x = , z = tan = 1 and when x = 0, z = tan 0 = 0
2 4
1 2 dz 2 1 dz 2 1 dz 2 1 dz
∴ I =∫ = ∫ = ∫ = ∫
2
0 7 + 7z + 4z 7 0 z2 + 4 z +1 7 0 2 4 4 4 7 0 2
2 45
z + z + + 1 − z+ +
7 7 49 49 7 49
2
Again, put t = z + ⇒ dt = dz
7
2 9 2 2
When z = 1, t = 1 + = and when z = 0, t = 0 + =
7 7 7 7
9/7
2 9 / 7 dt 2 1 −1 t
∴ I= ∫ = ⋅ tan
7 2 / 7 45 7 45 / 7 45 / 7 2 / 7
t2 +
49
2 −1 7 9 −1 7 2 2 −1 3 2
= tan − tan = tan − tan −1
3 5 3 57 3 5 7 3 5 5 3 5
π /4 π /4 π /4 π /4 π /4
65. Let I = ∫ tan 3 x dx = ∫ tan 2 x tan x dx = ∫ ( sec2 x − 1) tan x dx = ∫ tan x sec 2 x dx − ∫ tan x dx
0 0 0 0 0
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
38 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
1 π /4 1
t2
tan x dx = − [ log sec x ]0
π /4
∴ I = ∫ t dt − ∫
0 0 2 0
1 π 1 1 1 1
= − 0 − log sec + log sec 0 = − log 2 + log1 = − log 2 = (1 − log 2 )
2 4 2 2 2 2
π /2
sin x
66. (i) Let I = ∫ 1 + cos
0
2
x
dx . Put cos x = t ⇒ − sin x dx = dt
π π
When x = 0 ⇒ t = cos 0 = 1 and when x = ⇒ t = cos =0
2 2
0 0
sin x − dt dt 0 π π
∴ I =∫ 2 = − ∫ 2
= − tan −1 t = tan −1 0 − tan −1 1 = − 0 − =
1
1 + t sin x 1
1+ t 1
4 4
π /2
1
(ii) Let I = ∫
0
4 sin x + 5cos 2 x
2
dx
π /2
sec 2 x
⇒ I= ∫
0
4 tan 2 x + 5
dx [Dividing numerator and denominator by cos 2 x ]
∞
1 −1 2t 1 1 π π
⇒ I= tan = tan −1 ∞ − tan −1 0 =
× =
2 5 5 0 2 5 2 5 2 4 5
π /3 π /3
sin x + cos x sin x + cos x
67. Let I = ∫ dx = ∫ dx
π /6 sin 2 x π / 6 1 − ( cos x − sin x )
2
π π π 1− 3 π π π 3 −1
When x = ⇒ t = cos − sin = and when x = ⇒ t = cos − sin =
3 3 3 2 6 6 6 2
1− 3
2
1 (1− 3 ) / 2 1− 3 3 − 1
∴ I =− ∫ 1− t 2
dt = − sin −1 t
( 3 −1) / 2
= − sin −1
2
− sin −1
2
3 −1
2
1− 3 3 −1 3 −1
= − sin −1 + sin −1 = 2sin −1
2 2 2
1 5
68. (i) Let I = ∫ x (1 − x ) dx. Put z = 1 − x ⇒ dz = − dx
0
∴ I = ∫ (1 + − z ) z 5 ( − dz ) = ∫ ( z − 1) z 5 dz = ∫ ( z 6 − z 5 ) dz
0 0 0
1 1 1
1
z7 z6 1 1 1
= − = ( 0 − 0) − − =
7 6 0 7 6 42
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 39
π /2 sin x cos x
(ii) Let I = ∫ 4
dx. Put z = sin 2 x ⇒ dz = 2 sin x cos x dx
0 1 + sin x
π π
When x = , z = sin 2 = 1 and when x = 0, z = sin 2 0 = 0
2 2
1
1 dz 1
1 1 1 π π
∴I =∫ ⋅ = tan −1 z = tan −1 1 − tan −1 0 = − 0 =
0 1+ z2 2 2 0 2 24 8
π /2
(iii) Let I = ∫ sin 2 x tan −1 ( sin x ) dx.
0
π /2
∴ I =∫ 2sin x cos x tan −1 ( sin x ) dx . Put z = sin x ⇒ dz = cos x dx
0
π π
When x = , z = sin = 1 and when x = 0, z = sin 0 = 0
2 2
∴ I = ∫ 2 z tan −1 z dz = 2 ∫ ( tan −1 z ) z dz
1 1
0 0
1
z2 1 z2
Integrating by parts, we get, I = 2 ( tan z ) − ∫
1
−1
⋅ dz
2 0 0 1 + z2 2
1 1 z2 1 1 π 1
= z 2 tan −1 z − ∫ 2
dz = 1. tan −1 1 − 0 − ∫ 1 − 2 dz = − z − tan −1 z
0 1+ z
0 0
1+ z 4 0
π π π π
= − (1 − tan −1 1) − ( 0 − 0 ) = −1+ = −1
4 4 4 2
π /2 π /2
tan x sin x cos x
69. Let I = ∫
0
1 + m 2 tan 2 x
dx = ∫
0
cos x + m 2 sin 2 x
2
dx
Note that
d
dx
( cos2 x + m2 sin 2 x ) = 2 cos x ( − sin x ) + m2 ( 2sin x cos x ) = 2 ( m2 − 1) sin x cos x
1
π /2 2 ( m 2 − 1) sin x cos x dx 1 π /2 f ′( x)
= ∫ = log cos 2 x + m 2 sin 2 x form
2 ( m 2 − 1) 0
cos 2 x + m 2 sin 2 x 2 ( m2 − 1) 0
f ( x)
1
=
2 ( m − 1)
2 {
log 0 + m 2 − log 1 + 0 }
1 log m log m
=
2 ( m − 1)
2
2
log m − 0 = 2 ( = 2
2 ( m − 1) m − 1
2
. )
5
x 2 + 3x
70. (i) Let I = ∫ dx
1 2x −1
t2 +1 2t dt
Put 2x −1 = t ⇒ 2x −1 = t 2 ⇒ x = ⇒ dx = ⇒ dx = t dt
2 2
When x = 1, t = 2 × 1 − 1 = 1 and when x = 5, t = 2 × 5 − 1 = 9 = 3
2
t2 +1 t2 +1
3 + 3 t 3
2 2 t + 2t + 1 t + 1
4 2 2
∴ I= ∫ dt = ∫ + 3 dt
1
t 1 4 2
3 3 3
t 4 + 2t 2 + 1 + 6t 2 + 6 1 1 t 5 8t 3
= ∫ dt = ∫ ( t 4 + 8t 2 + 7 ) dt = + + 7t
1
4 41 45 3 1
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
40 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
5 3
1 3 3 1 8 1 243 1 8
= + 8. + 7 × 3 − + + 7 = − + 72 − + ( 21 − 7 )
45 3 5 3 4 5 5 3
1 242 208 1 726 + 1040 + 210 1976 394
= + + 14 = = =
4 5 3 4 15 60 15
π π
π /2 2 2
(ii) Let I = ∫ cos θ sin 3 θ dθ = ∫ cos θ sin 3 θ dθ = ∫ cos θ (1 − cos 2 θ ) sin θ dθ
0 0 0
1 1 π
When x = 0, t = sin −1 ( 0 ) = 0 and when x = , t = sin −1 =
2 2 6
π /6 π /6 π /6
t t cos t dt t cos t
∴ I= ∫ cos t dt = ∫ = ∫ dt
(1 − sin t ) ( cos t )
3/ 2 3/ 2
0
2
0
2
0
cos3 t
π /6 π /6
π π π /6
t dt = [t tan t ]0 −
π /6
∫ t sec ∫ 1tan t dt
2
= = tan − 0 − − log cos t 0
0 0 6 6
π 1 3 π 3
= ⋅ + log − log1 = + log .
6 3 2 6 3 2
π /2
dx
(ii) Let I = ∫
0
3 + 2 cos x
x x 1 2dt
Put tan = t ⇒ sec 2 ⋅ dx = dt ⇒ dx =
2 2 2 1+ t2
x
2 1 − tan 2
π 2 = 1− t π
When x = 0, t = tan 0 = 0 and when x = , t = tan = 1, also, cos x =
2 4 x 1+ t2
1 + tan 2
2
2 1
1 1 1
1 + t 2 dt dt 1 −1 t
∴ I =∫ dt = 2 ∫ = 2∫ 2 = 2. tan
0
3 + 2.
1 − t 2
0 3 (1 + t 2
) + 2 (1 − t 2
) 0
t + 5 5 5 0
1+ t2
2 −1 1 2 1
= tan − tan −1 0 = tan −1
5 5 5 5
π
dx x x 1 2 dt
72. (i) Let I = ∫ . Put tan = t ⇒ sec 2 ⋅ dx = dt ⇒ dx =
0
5 + 4 cos x 2 2 2 1+ t2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 41
x
1 − tan 2 2
When x = 0, t = tan 0 = 0 and when x → π , t → ∞. Also, cos x = 2 = 1− t
x 1+ t2
1 + tan 2
2
2
∞ ∞ ∞
2 2 dt
∴ I = ∫ 1 + t 2 dt = ∫
dt
1− t 0 5 (1 + t ) + 4 (1 − t )
2 2
= 2 ∫ 2
t +9
0
5+ 4 2
0
1+ t
∞ ∞
1 t 2 t 2 2π π
= 2 tan −1 = tan −1 = tan −1 ( ∞ ) − tan −1 0 = − 0 =
3 3 0 3 3 0 3 3 2 3
π /2
1
(ii) Let I = ∫
0
5 cos x + 3sin x
dx
x x 1 2dt
Put tan = t ⇒ sec 2 ⋅ dx = dt ⇒ dx = .
2 2 2 1+ t2
π 2t π 1− t2
When x = 0, t = tan 0 = 0 and when x = , t = tan = 1 . Also, sin x = and cos x = .
2 4 1+ t2 1+ t 2
2
1 1 1
1 + t 2 2 dt dt
∴ I =∫ dt = ∫ = 2∫
2
0 1− t 2t
2
5 − 5t + 6t 0 5 − 5 t 2 −
6
5 2
+ 3 2
0
t
1+ t 1+ t 5
1 1 1
2dt dt 2 dt
= 2∫ 2
= ∫ 2
= = ∫
0 3 9 5 0 34 3 5 0 34 3 2
5 − 5 t − + − t − − t −
5 5 25 5 25 5
1
34 3
+t −
2 1 5 5 1 34 + 2 34 − 3
= log = log − log
5 34 34 3 34 34 − 2 34 + 3
2× −t +
5 5 5
0
=
1
log
( 34 + 2 )( 34 + 3
=
) 1 40 + 5 34
log
1 8 + 34
log
=
34
( 34 − 2 )( 34 − 3
) 34 40 − 5 34 34 8 − 34
π /4
sin x + cos x
73. (i) Let I = ∫ dx . Put sin x − cos x = t ⇒ ( cos x + sin x ) dx = dt
0
9 + 16sin 2 x
2
and ( sin x − cos x ) = t 2 ⇒ 1 − 2sin x cos x = t 2 ⇒ sin 2 x = 1 − t 2
π
When x = 0, t = −1 and when x = , t =0
4
0
5
0 0 0
+t
dt dt 1 dt 1 1 4
∴ I= ∫
−1 9 + 16 (1 − t )
2
= ∫−1 25 − 16t 2 = 16 −∫1 5 2 2 = 16 ⋅ 5 log 5
2. −t
−t 4 4 −1
4
0
1 5 + 4t 1 1 1 1
= log = log1 − log = log1 − ( log 1 − log 9 ) = log 9.
40 5 − 4t −1 40 9 40 40
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
42 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /4
sin x cos x
(ii) Let I = ∫ 0
4
cos x + sin x4
dx. Put sin 2 x = t ⇒ 2 sin x cos x = dt
π π 1
When x = 0, t = 0 and when x = , t = sin 2 =
4 4 2
1
1/ 2 1/ 2 1/ 2 1/ 2
2 1 dt 1 1 dt 1 dt
∴ I= ∫ (1 − t ) 2
+t 2
dt =
2 ∫ 2
= ⋅
2t − 2t + 1 2 2 ∫ 1
=
4 ∫ 1 1
0 0 0 t2 − t + 0 t2 − t + +
2 4 4
1/ 2
1
t−
1 1 −1 2
1/2
1 1 1 π π
1 = {tan 0 − tan ( −1)} = ⋅ =
dt
= ∫ 2 2
= ⋅ tan −1 −1
4 0 1 1 4 1/ 2 2 2 4 8
t − +
2
0
2 2
π /2
cos 2 x
(iii) Let I = ∫
0
cos 2 x + 4sin 2 x
dx,
π /2
sec 2 x dx
= ∫
0
sec2 x + 4 tan 2 x sec2 x
[Divide numerator and denominator by cos 4 x ]
−1
Put tan x = t ⇒ sec 2 x dx = dt . When x = 0, t = 0 and when x → (π / 2 ) , t → ∞
∞ ∞
dt dt
∴ I= ∫0 (1 + t 2 ) + 4t 2 (1 + t 2 ) = ∫0 (1 + t 2 )(1 + 4t 2 )
1 1
Put t 2 = y ∴ =
(1 + t )(1 + 4t ) (1 + y )(1 + 4 y )
2 2
1 A B
Now, let = + ⇒ 1 = A (1 + 4 y ) + B (1 + y )
(1 + y )(1 + 4 y ) 1 + y 1 + 4 y
1 1 1 3 4
Put y = −1 ⇒ 1 = −3A ⇒ A = − and put y = − ⇒ 1 = B 1 − = B ⇒ B=
3 4 4 4 3
1 −1/ 3 4 / 3
∴ = +
(1 + t )(1 + 4t ) 1 + t 2 1 + 4t 2
2 2
1 4
−3
∞
3 dt = − 1 tan −1 t ∞ + 4 ⋅ 1
∞
dt
∴ I = ∫ + ∫
0
2 2
1 + t 1 + 4t 3 0 3 4 0 1 + t2
4
∞
1π 1 1 −1 t π 2π π π π
= − − 0 + ⋅ tan = − + − 0 = − + =
3 2 3 1 1
6 3 2 6 3 6
2 2 0
π /2
74. (i) Let I = ∫ sin φ cos 5 φ dφ
0
z (1 − z 2 ) dz = ∫ z (1 + z 4 − 2 z 2 ) dz = ∫ (z + z 9 / 2 − 2 z 5/ 2 ) dz
1 2 1 1
∴ I =∫ 1/ 2
0 0 0
1
2 z 3/ 2 2 z11/ 2 2 z1/ 2 2 3/ 2 2 11/2 4 7/2 2 3/ 2 2 11/ 2 4 7/ 2
= + − 2. = (1) + (1) − (1) − ( 0 ) + ( 0 ) − ( 0 )
3 11 7 0 3 11 7 3 11 7
2 2 4 154 + 42 − 132 64
= + − −0 = =
3 11 7 231 231
1 2x
(ii) Let I = ∫ sin −1 dx.
0 1 + x2
Put x = tan θ ⇒ dx = sec 2 θ dθ
When x = 1 ⇒ tan θ = 1 ⇒ θ = π / 4 and when x = 0 ⇒ tan θ = 0 ⇒ θ = 0 .
π /4 2 tan θ π /4
∴I = ∫ sin −1 ⋅ sec θ dθ = ∫0 sin ( sin 2θ ) sec θ dθ
2 −1 2
2
0
1 + tan θ
π /4 π /4 π /4
θ .sec2 θ dθ = 2 [θ tan θ ]0 − ∫ 1.tan θ dθ
π /4
= ∫0
2θ sec2 θ dθ = 2 ∫
0 0
π π π /4 π π
= 2 tan − 0. tan 0 − [ log sec θ ]0 = 2 − 0 − log sec + log sec 0
4 4 4 4
π π π 1 π
= 2 − log 2 + log1 = − 2 log 2 = − 2. log 2 = − log 2
4 2 2 2 2
π /2 π /2 π /2 π /2
2
0 π π 0
cos − 2 [θ sin θ ]π / 2 − ∫ 1.sin θ dθ
0 0
= θ 2 cos θ − 2 ∫ θ cos θ dθ = 0 −
π /2 π /2 4 2 π /2
π π 0 π
= 0 − 2 0 − sin − [ − cos θ ]π / 2 = 2. .1 − 2 [ cos θ ]π / 2
0
2 2 2
π
= π − 2 cos 0 − cos = π − 2 [1 − 0] = π − 2
2
x4
a
75. Let I = ∫ dx
0 a2 − x2
Put x = a sin θ . Then, dx = d ( a sin θ ) = a cos θ dθ
π
Also, x = 0 ⇒ a sin θ = 0 ⇒ θ = 0 and when x = a ⇒ a sin θ = a ⇒ sin θ = 1 ⇒ θ =
2
4
π /2
( a sin θ ) π /2
∫ a cos θ dθ = a 4 ∫ sin
4
∴ I= 2
θ dθ .
2 2
0 a − a sin θ 0
π /2 π /2 π /2
1 1
∫ ( 2sin θ )
2 2
∫ sin 4 θ dθ = ∫ (1 − cos 2θ )
2
Let I1 = dθ = dθ
0
4 0
4 0
π /2 π /2
1 1 1 + cos 4θ
∫ (1 − 2 cos 2θ + cos 2θ ) dθ = ∫ 1 − 2 cos 2θ +
2
= dθ
4 0
4 0
2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
44 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /2 π /2
1 1 4 sin 4θ
= ∫ ( 3 − 4 cos 2θ + cos 4θ ) dθ = 3θ − sin 2θ +
8 0
8 2 4 0
1 3π 1 1 3π 3π
= − 2sin π + sin 2π − {0 − 0 + 0} = − 0 + 0 =
8 2 4 8 2 16
3π a 4
∴ I = a 4 I1 =
16
1/ 3
(π / 2 )
76. (i) Let I = ∫ θ 5 sin θ 3 dθ . Put z = θ 3 ⇒ dz = 3θ 2 dθ
0
1/ 3
When θ = (π / 2 ) ⇒ z = π / 2 and when θ = 0 ⇒ z = 0
π /2 dz 1 π / 2
∴ I =∫
3 3 ∫0
z sin z = z.sin z dz
0
1 π /2 1 1
z ( − cos z ) 0 − ∫ 1( − cos z ) dz = − [ z cos z ]0 + [sin z ]0
π /2 π /2 π /2
=
3 0
3 3
1 π π 1 π 1 1 1
= − cos − 0 ( cos 0 ) + sin − sin 0 = − [ 0 − 0] + [1 − 0] =
32 2 3 2 3 3 3
π /2 1 + cos x
(ii) Let I = ∫ 5/ 2
dx.
π /3
(1 − cos x )
π /2 2 cos 2 x / 2 π /2 2 cos x / 2 1 π / 2 cos x / 2
∴ I =∫ dx = ∫ = ∫ dx
( 2sin x / 2)
5/ 2 5
π /3 2 π /3
4 2 sin 5 x / 2 4 π / 3 sin x / 2
x 1 x
Put z = sin∴dz = cos dx
2 2 2
π π 1 π π 1
When x = ⇒ z = sin = and when x = ⇒ z = sin =
2 4 2 3 6 2
1/ 2 1/ 2
1 1/ 2 2 dz 1 1/ 2 −5 1 z −4 1 1
∴ I= ∫ 5
= ∫ z dz = ⋅ =− 4
4 1/ 2 z 2 1/ 2 2 −4 1/ 2 8 z 1/ 2
1 1 1 1 3
=− − = − [ 4 − 16] =
8 1 1
4 4
8 2
2
2
π /2 cos θ
(iii) Let I = ∫ 3
dθ .
π /4
θ θ
cos + sin
2 2
θ θ θ θ
cos 2 − sin 2 cos − sin
π /2
2
2 dθ = π /2
2 2 θ θ
∴ I =∫ 3 ∫π / 4 2
dθ . Put z = cos + sin
π /4
θ θ θ θ 2 2
cos + sin cos + sin
2 2 2 2
1 θ 1 θ 1 θ θ
∴ dz = − sin + cos dθ = cos − sin dθ
2 2 2 2 2 2 2
π π π 1 1 π π π
When θ = ⇒ z = cos + sin = + = 2 and when θ = ⇒ z = cos + sin
2 4 4 2 2 4 8 8
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 45
2 2
2 2 dz 2 z −1 1
∴ I =∫ π π 2
= 2 ∫ π π z −2
dz = 2 = −2
cos + sin
8 8 z cos + sin
8 8 −1 cos π +sin π z cos π +sin π
8 8
8 8
1 1 2
= −2 − = − 2
2 π π π π
cos + sin cos + sin
8 8 8 8
π /2
cos x
77. (i) Let I = ∫ ( 3cos x + sin x ) dx
0
d
Put cos x = K ( 3cos x + sin x ) + L ( 3cos x + sin x )
dx
⇒ cos x = K ( 3cos x + sin x ) + L ( −3sin x + cos x )
Comparing coefficients of cos x and sin x, we get, 3K + L = 1 and K − 3L = 0
3 1
Solving these two equations we get, K = and L =
10 10
3 1
∴ cos x = ( 3cos x + sin x ) + ( −3sin x + cos x )
10 10
3 1
.2 ( 3cos x + sin x ) + ( −3sin x + cos x ) 3
π /2
3cos x + sin x 1
π /2
−3sin x + cos x
∴ I = ∫ 10 10 dx = ∫ dx + ∫ dx
0
3cos x + sin x 10 0 3cos x + sin x 10 0 3cos x + sin x
π /2 π .2
3 1 −3sin x + cos x 3 1 π /2
[ x ]0 + log 3cos x + sin x 0
π /2
=
10 ∫ 1⋅ dx +
0
10 ∫
0
3cos x + sin x
dx =
10 10
3 π 1 3π 1
= − 0 + ( log1 − log 3) = − log 3
10 2 10 20 10
x x
π /2 π /2 π /2 cos 2
− sin 2
cos x cos x 2 2
(ii) Let I = ∫ 1 + cos x + sin x
dx = ∫ (1 + cos x ) + sin x
dx = ∫ 2 x x x
dx
0 0 0 2 cos + 2 sin cos
2 2 2
2 x
π /2 1 − tan
2 x
= ∫ x
dx [Dividing numerator and denominator by cos 2
2
]
0 2 + 2 tan
2
x x
π / 2 1 − tan 1 + tan π /2
1 2 2 1 x
=
2 0 ∫ x
dx = ∫ 1 − tan dx
2 0 2
1 + tan
2
π /2
1 x 1 π π
= x + 2 log cos = + 2 log cos − ( 0 + 2 log1)
2 2 0 2 2 4
1 π 1 1 π 1 1 π
= + 2 log = + log = − log 2
22 2 22 2 2 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
46 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
2 x x x x
π /2 π / 2 cos − sin 2 π / 2 cos − sin
cos x 2 2 dx = 2 2 dx
(iii) Let I = ∫ 3
dx = ∫ 3 ∫ 2
0 x x 0 x x 0 x x
cos + sin cos + sin cos + sin
2 2 2 2 2 2
x x 1 x x x x
Put cos + sin = t ⇒ − sin + cos dx = dt ⇒ cos − sin dx = 2dt
2 2 2 2 2 2 2
π π π 2
Also when x = 0 ⇒ t = cos 0 + sin 0 = 1 and when x = ⇒ t = cos + sin = = 2
2 4 4 2
2 2 2
2 dt 1 1 1
∴ I= ∫ t 2
= 2 ∫ 2 dt = 2 − = 2 −
t t 1
+ 1 = 2 − 2
2
( )
0 1
a
x
78. (i) Let I = ∫ sin −1 dx. Put x = a tan 2 θ ⇒ dx = 2a tan θ sec 2 θ dθ
0
a+x
When x = a ⇒ a tan 2 θ = a ⇒ tan 2 θ = 1 ⇒ tan θ = 1 ⇒ θ = π / 4
and when x = 0 ⇒ a tan 2 θ = 0 ⇒ tan 2 θ = 0 ⇒ tan θ = 0 ⇒ θ = 0
π /4 a tan 2 θ
∫
−1
∴ I= sin ⋅ 2a tan θ sec2 θ dθ
a + a tan 2 θ
0
π /4 π /4
tan θ
∫ sin −1 .tan θ sec θ dθ = 2a ∫ sin ( sin θ ) .tan θ sec θ dθ
2 −1 2
= 2a
0 sec θ 0
π /4 tan 2 θ π / 4 π / 4 tan 2 θ
∫ − ∫ 1.
2
= 2a θ .tan θ sec θ dθ = 2a θ . dθ
0 2 0 0
2
= a.
π π π πa
− a tan − − ( tan 0 − 0 ) =
π πa
− a 1 − = −a+
πa πa
= −a =
(π − 2 ) a
4 4 4 4 4 4 4 2 2
π /4 tan 3 x 3
π / 4 tan x 1 π /4
(ii) Let I = ∫ dx. = ∫ 2
dx = ∫ tan 3 x sec2 x dx
0 1 + cos 2 x 0 2 cos x 2 0
Put z = tan x ⇒ dz = sec 2 x dx
π π
When x = ⇒ z = tan = 1 and when x = 0 ⇒ z = tan 0 = 0
4 4
1
1 1 1 z4 1 4 4 1
∴ I = ∫ z 3 dz = ⋅ = (1) − ( 0 ) =
2 0 2 4 0 8 8
2
(iii) Let I = ∫ x ( tan −1 x ) dx = ∫ ( tan −1 x ) x dx
1 1 2
0 0
2 1
2 x 1 1 x2
Integrating by parts, we get, I = ( tan −1 x )
2 0 ∫0
−1
− 2 tan x ⋅ dx
1 + x2 2
2
2 1 π 2 1 1 1 −1
= ( tan −1 1) ⋅ − 0 − ∫
1 x
2
tan −1
x dx = ⋅ − ∫ 1 − tan x dx
2 0 1+ x 16 2 0 1 + x 2
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 47
1
2 ( tan −1 x )2
−1 2
π tan x π
− ( tan x ) ⋅1 dx +
1 1 1
32 ∫0
− tan xdx + ∫
32 ∫0
−1 −1
= dx =
0 1 + x2 2
0
π2 1 1 1
− ( tan −1 x ) x − ∫ ⋅ x dx + ( tan −1 1) − ( tan −1 0 )
1 2 2
=
2
2
32 0 0 1+ x
π2 1 1 2x 1 π
2
= − ( tan 1) .1 − 0 − ∫
−1
2
dx + − 0
32 2 1+ x
0
2 16
π2 1 π 1 π2 π2 π 1 π π 1
= − + log (1 + x ) +
2
= − + [ log 2 − log1] = − 1 + log 2
32 4 2 0 32 16 4 2 44 2
a
∫ ( 3x + 2 x + 1) dx = 11 ⇒ x 3 + x 2 + x = 11⇒ ( a 3 + a 2 + a ) − (1 + 1 + 1) = 11
2 a
79. Given,
1
1
⇒ a 3 + a 2 + a − 3 = 11 ⇒ a 3 + a 2 + a − 14 = 0 ⇒ ( a − 2 ) ( a 2 + 3a + 7 ) = 0
3 3z
When x = , z = and when x = 0, z = 0
2 2
3π /2 z dz 1 3π /2
∴I =∫ cos z = 2 ∫ z cos z dz
0 π π π 0
π
For, 0 ≤ z ≤ ⇒ cos z ≥ 0 ⇒ z cos z ≥ 0 ⇒ z cos z = z cos z
2
π 3π
And for, ≤z≤ ⇒ cos z ≤ 0 ⇒ z cos ≤ 0 ⇒ z cos z = − z cos z
2 2
1 π /2 3π / 2 1 π /2 3π / 2
z cos z dz = 2 ∫ z cos z dz − ∫ z cos z dz
π 2 ∫0
∴ I= z cos z dz + ∫
π /2 π 0 π /2
We know that ∫ z cos z dz = z sin z − ∫ 1.sin z dz = z sin z + cos z + C
1
2 [
z sin z + cos z ]0 − [ z sin z + cos z ]π / 2
π /2 3π / 2
∴ I =
π
1 π 3π π 1 π 3π π 5π − 2
= 2
+ 0 − 0 − 1 − − + 0 − − 0 = 2 − 1 + + =
π 2 2 2 π 2 2 2 2π 2
3/ 2
(ii) Let I = ∫
−1
x sin π x dx . Put z = π x ⇒ dz = π dx
3 3π
When x = ⇒ z= and when x = −1 ⇒ z = −π
2 2
3π / 2 z dz 1 3π / 2
∴I =∫ sin z = 2 ∫π z sin z dz
−π π π π −
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
48 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
1 0 3π /2 π
∴ I = 2 ∫ z sin z dz + ∫ z sin z dz + ∫ z sin z dz
π −π 0 π
1 0 π 3π / 2 1 π 3π / 2
= 2 ∫ z sin z dz + ∫ z sin z dz − ∫ z sin z dz = 2 ∫ z sin z dz − ∫ z sin z dz
π
− π 0 π
π
− π π
We know that ∫ z sin z dz = z ( − cos z ) − ∫ 1. ( − cos z ) dz = − z cos z + sin z + C
1 1 3π + 1
2 [
− z cos z + sin z ]−π − [ − z cos z + sin z ]π = 2 {(π + 0 + π − 0 ) − ( 0 − 1 − π − 0 )} =
π 3π / 2
∴ I=
π π π2
b
x4 b x4 b4 a4
*81. ∫ x dx = + C But given
3
∫
3
x dx = 0 ⇒ = 0 ⇒ − = 0 ⇒ b4 − a4 = 0 …(1)
4 a
4 a 4 4
b
x3 b 2 x3 2 b3 a 3 2
and ∫ x dx = + C , also given
2
∫
2
x dx = ⇒ = ⇒ − = ⇒ b3 − a 3 = 2 …(2)
3 a 3 3 a 3 3 3 3
∵ b − a = 0 ⇒ b3 − a 3 ≠ 2
From (1), ( b − a )( b + a ) ( b + a 2 2
) = 0 ⇒ ( b + a ) = 0 ⇒ b = −a 2 2
and a + b ≠ 0
3
From (2), ( −a ) − a 3 = 2 ⇒ − 2a 3 = 2 ⇒ a 3 = −1 ⇒ a = −1.
Also, b = −a = − ( −1) = 1.
a π /2
∫ ∫ sin
3
*82. Given, x dx = 2a x dx …(1)
0 0
2 3/2 a 2 3/2
a
Now, ∫
0
xdx = x = a
3 0 3
π /2 π /2 π /2
3sin x − sin 3 x 1 cos 3x
∫ sin ∫
3
Also, x dx ⇒ dx = −3cos x +
0 0 4 4 3 0
3π
cos
1 π
2 1 1 1 1 1 2
= −3cos + − −3 + = 0 − −3 + = 3 − =
4 2 3 3 4 3 4 3 3
2
a
Hence, from (1), ∫ xdx = 2a ⇒ a3/ 2 = 2a ⇒ a 3 = 4a 2 ⇒ a 2 ( a − 4 ) = 0 ⇒ a = 0, 4.
0 3
a +1 1 1
x2 1 1
When a = 0, then the value of ∫ a
x dx = ∫ x dx = = − 0 =
0 2 0 2 2
a +1 5 5
x2 25 16 9
and when a = 4, then the value of ∫
a
x dx = ∫ x dx = =
4
− =
2 4 2 2 2
a +1
9 1
Hence, ∫ x dx = 2
a
or
2
π /2
3 2
a
∫0 x x dx = 5 a ∫ sin
3
*83. Given, x dx
0
π /2 π /2
a 3 3sin x sin 3x
⇒ ∫ 0
x 3/ 2 dx = a 2 ∫
5 0 4
dx − ∫
0
4
dx
∵ sin 3 x = 3sin x − 4 sin 3 x
th
Office.: 606 , 6 Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 49
a π /2 π /2 π /2
x 5/ 2 3 2 2 3a 2 − cos 3 x
⇒ = a ∫ 3sin x dx − ∫ sin 3 x dx ⇒ a 5/ 2 − 0 = 3 ( − cos x ) −
3 0
5 / 2 0 20 0 0 5 20
π /2 π /2
2 2 3a 2 1 2 3 1
⇒
5
a a=
20 −3cos x + 3 cos 3x ⇒
5
a = −3cos x + cos 3x
20 3 0
0
3a 2 π 1 3π
⇒ 2a 2 a = −3 cos 2 − cos 0 + 3 cos 2 − cos 0
4
3a 2 1 3a 2 1
⇒ 2a 2 a =
4 −3 ( −1) + 3 ( −1) ⇒ 2a 2 a = 3−
4 3
⇒ 2 a 2 a = 2a 2
⇒ 2a 2 ( a −1 = 0 ) ⇒ a 2 = 0 or a =1 ⇒ a = 0 or a = 1
a +1 1 1
x 2 12 02 1
When a = 0 , then ∫
0
x dx = ∫ x dx = = − =
0 2 0 2 2 2
a +1 2 2
x2 4 1 3
When a = 1, then ∫
a
x dx = ∫ x dx = = − =
1 2 1 2 2 2
2
x3 8 20
*84. (i) L.H.S. = ∫ ( x + 2 ) dx = + 2 x = + 4 − ( 0 + 0 ) =
2
2
0
3 0 3 3
1 2
x3 x3
∫ (x + 2 ) dx + ∫ ( ) 3 + 3 + 2x
1 2
2 2
R.H.S. = x + 2 dx = + 2 x
0 1
0 1
1 8 1 7 20 7 20
= + 2 − ( 0 + 0 ) + + 4 − + 2 = − 0 + − =
3 3 3 3 3 3 3
∴ L.H.S. = R.H.S. Hence, verified.
1
(ii) L.H.S. = ∫ ( e x + 1) dx = e x + x = e1 + 1 − e0 − 0 = e
1
0
0
1 1
R.H.S. = ∫ e dx + ∫ 1.dx = e x + [ x ]0 = ( e1 − e0 ) + (1 − 0 ) = e − 1 + 1 = e
x 1 1
0
0 0
sin 4 θ (1 − sin 2 θ ) dθ
π /2 π /2
= 0 − 0 + 5∫ sin 4 θ cos 2 θ dθ = 5∫
0 0
π /2 π /2 π /2
= 5∫ sin 4 θ dθ − 5∫ sin 6 θ dθ = 5∫ sin 4 θ dθ − 5I
0 0 0
π /2 5 π /2 4
⇒ 6 I = 5∫
6 ∫0
sin 4 θ dθ ⇒I= sin θ dθ
0
π /4 π /4
∫ ∫ tan
n+2
*86. Given, I n = tan n x ∴I n+ 2 = x
0 0
π /4 π /4
∫ tan ∫ tan
n+2
Now, I n + I n + 2 = n
x dx + x dx
0 0
Office.: 606 , 6th Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
50 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
π /4 π /4 π /4
⇒ I n + I n+2 = ∫ ( tan n x + tan n+2 x ) dx = ∫ tan n x (1 + tan 2 x ) dx = ∫ tan
n
x sec 2 x dx
0 0 0
0 0
1 1 π /4
∴ I n + I n + 2 = ∫ tan x dx + ∫ tan ∫ tan x (1 + tan x ) dx
n+2 2
n
x dx = n
0 0 0
π /4 1
= ∫ tan x sec 2 x dx = ∫ t n dt , where t = tan x
n
0 0
1
t n + 1 1 1
⇒ I n + I n+ 2 = = , n = 2, 3, 4, 5..... ⇒ = n + 1, n = 2, 3, 4, 5......
n + 1 0 n +1 I n + I n+ 2
1 1 1 1
∴ = 3, = 4, = 5, = 6,.......
I2 + I4 I3 + I5 I4 + I6 I5 + I7
Clearly, 3, 4, 5, 6….. is and AP with common difference 1.
1 1 1
Hence, , , ,..... is an A.P. with common difference 1.
I 2 + I 4 I3 + I5 I 4 + I6
π /4 a a
*88. (i) Let I = ∫ log (1 + tan θ ) dθ . Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx, we get,
0 0 0
π /4 π π /4 1 − tan θ π /4
I =∫ log 1 + tan − θ dθ = ∫ log 1 + dθ = ∫ log 2 − log (1 + tan θ ) dθ
0
4 0
1 + tan θ 0
π /4 π /4 π /4
=∫ log 2dθ − ∫ log (1 + tan θ ) dθ = log 2∫ 1⋅ dθ − I
0 0 0
π π π
⇒ 2 I = log 2 [θ ]0
π /4
= log 2 − 0 = log 2 ⇒ I = log 2
4 4 8
n a a
1
(ii) Let I = ∫ x (1 − x ) dx. Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a − x ) dx we get,
0
0 0
I = ∫ (1 − x ) (1 − (1 − x ) ) dx = ∫ (1 − x ) x n dx = ∫ ( x n − x n +1 ) dx
1 n 1 1
0 0 0
1
x n +1 x n + 2 1 1 n + 2 − n −1 1
= − = − − (0 − 0) = = .
n + 1 n + 2 0 n + 1 n + 2 ( n + 1)( n + 2 ) ( n + 1)( n + 2 )
b f ( x)
*89. Let I = ∫ dx …(1)
a f ( x) + f (a + b − x)
b b
Using ∫ f ( x ) dx = ∫ f ( a + b − x ) dx, we get,
a a
b f (a + b − x) b f (a + b − x)
I =∫ dx = ∫ dx …(2)
a f ( a + b − x ) + f ( a + b − ( a + b − x )) ( ) ( )
a f a+b− x + f x
Office.: 606 , 6th Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
(BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES 51
Adding (1) and (2) we get,
f ( x) + f (a + b − x) b−a
dx = ∫ 1 dx = [ x ]a = b − a ⇒ I =
b b
2I = ∫
b
a f ( x) + f (a + b − x) a 2
tan x cot x
t 1
*90. Given ∫ dt + ∫ dt = 1
1/ e (1 + t )
2
1/ e
1+ t 2
tan x cot x
t 1
For L.H.S., let I1 = ∫1/ e 1 + t 2 dt and I 2 = ∫ (1 + t ) dt
1/ e
2
1 1 1
Put t = ⇒ dt = − 2 du in I 2 , also when t = , u = e and when t = cot x, u = tan x
u u e
tan x tan x tan x
u3 1 u t
∴ I2 = ∫
e
1+ u 2
× − 2 du = −
u ∫
e
1+ u2
du ⇒ I2 = − ∫
e
1+ t2
dt [By changing variable]
tan x
1/ e 1/ e
t t t
⇒ I2 = − ∫ dt + ∫ dt ⇒ I2 = − ∫ dt − I1
e 1 + t
2
1/ e
1+ t 2
e
1+ t2
1 1/ e 1 1 + e2
∴ I1 + I 2 = − log (1 + t 2 ) = − log 2 − log (1 + e 2 )
2 e 2 e
1 1 1
⇒ I1 + I 2 = − log 2 = − × −2 log e = 1 = R.H.S. Hence proved.
2 e 2
π /2 π /2
sin x cos x
*91. Let I = ∫ log tan x + cot x dx = ∫ log cos x + sin x
0 0
dx
π /2 π /2
1 1 π
= ∫
0
log
sin x cos x
dx = ∫ log sin x cos x dx
0
∵ sin x > 0, cos x > 0 for all x ∈ 0, 2
π /2 π /2 π /2
=− ∫ log ( sin x cos x ) dx
0
=− ∫ log sin x dx − ∫ log cos x dx
0 0
π π
= − log e 2 − − log e 2 ⇒ I = π log e 2
2 2
π
2
*92. (i) Let I = ∫ sin 2 x log tan x dx …..(i)
0
π π
2 2
π π
⇒ I = ∫ sin 2 − x log tan − x dx = ∫ sin 2 x.log cot x dx …..(ii)
0 2 2 0
π π
2 2
Adding (i) and (ii), we get, 2 I = ∫ sin 2 x [ log tan x + log cot x ] dx = ∫ sin 2 x log ( tan x ⋅ cot x ) dx
0 0
π
2
⇒ 2 I = ∫ sin 2 x.log1.dx = 0 ⇒I =0
0
1 1
1 1− x
(ii) I = ∫ log − 1 dx = ∫ log dx ….(i)
0 x 0 x
Office.: 606 , 6th Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968
52 (BOARD LEVEL, XII) BY R. K. MALIK’S NEWTON CLASSES
1
1 − (1 − x ) 1
x
⇒ I = ∫ log dx = ∫ log dx ….(ii)
0 1 − x 0 1 − x
1 1
1− x x
Adding (i) and (ii), we get: 2 I = ∫ log + log dx = ∫ log1.dx = 0 ⇒ I =0
0 x 1 − x 0
1 1 1 1 n −1
*93. Let I n = ∫ e x ( x − 1) dx = ∫ ( x − 1) e x dx = ( x − 1) e x − ∫ n ( x − 1) e x dx
n n n
0 0 0 0
1
n −1
= 0 − ( −1) e − n ∫ ( x − 1) e x dx = − ( −1) − n I n −1 ⇒ I n = − ( −1) − n I n −1
n 0 n n
…(1)
0
1 1
1
Put n = 1 in (1), we get, I1 = − ( −1) − (1) I 0 = 1 − ∫ e x dx = 1 − e x = 1 − e + 1 = 2 − e
0 0
2
Put n = 2 in (1), we get, I 2 = − ( −1) − 2 I1 = −1 − 2 ( 2 − e ) = 2e − 5
3
Put n = 3 in (1), we get, I 3 = − ( −1) − 3I 2 = 1 − 3 ( 2e − 5 ) = 16 − 6e . ∴ n = 3.
Office.: 606 , 6th Floor, Hariom Tower, Circular Road, Ranchi-1, Ph.: 0651-2562523, 9835508812, 8507613968