‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

INSO Islamic Republic of Iran
14607 ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‬ 14607
1st. Edition Iranian National Standardization Organization ‫ﭼﺎپ اول‬

‫ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺒﺎﻟﺖ – روش‬-‫ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ‬

‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي‬

Hardmetals - Determination of Cobalt -

Potentiometric method

ICS:77.160
 ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻨﺪ ﻳـﻚ ﻣـﺎدة‪ 3‬ﻗـﺎﻧﻮن اﺻـﻼح ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﻣﺆﺳﺴـﺔ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ 1371‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻊ رﺳﻤﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ و ﻧﺸـﺮ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﻣﻠﻲ )رﺳﻤﻲ( اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻳﻜﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و دوﻣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اداري ﻣـﻮرخ ‪ 90/6/29‬ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 206/35838‬ﻣﻮرخ ‪ 90/7/24‬ﺟﻬﺖ اﺟﺮا اﺑﻼغ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻣﺮاﻛﺰ و ﻣﺆﺳﺴـﺎت‬
‫ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪي و اﻗﺘﺼﺎدي آﮔﺎه و ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد وﻛﻮﺷﺸﻲ ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﻲ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪي‪،‬‬
‫ﻓﻨﺎوري و ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻣﺸـﺎرﻛﺖ آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ و ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﺔ ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﺣـﻖ و ﻧﻔـﻊ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺼـﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و وارد ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﺼﺼﻲ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬ﭘﻴﺶ ﻧـﻮﻳﺲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ذي ﻧﻔﻊ و اﻋﻀﺎي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻓﻨـﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ارﺳـﺎل ﻣـﻲﺷـﻮد و ﭘـﺲ از‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ در ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن رﺷﺘﻪ ﻃﺮح و در ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ )رﺳﻤﻲ( اﻳـﺮان‬
‫ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ و ذي ﺻﻼح ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫درﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠﻲ ﻃﺮح و ﺑﺮرﺳﻲ و درﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﭼـﺎپ و ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪.‬ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻣﻠﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﺎد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳـﺮان ﺷـﻤﺎرة ‪ 5‬ﺗـﺪوﻳﻦ و در ﻛﻤﻴﺘـﺔ ﻣﻠـﻲ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺑﻮط ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد )‪، 1(ISO‬ﻛﻤﻴﺴـﻴﻮن ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ اﻟﻜﺘﺮوﺗﻜﻨﻴـﻚ‬
‫)‪ 2(IEC‬و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﻧﺪازه ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ )‪ 3(OIML‬اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻨﻬـﺎ راﺑـﻂ‪ 4‬ﻛﻤﻴﺴـﻴﻮن ﻛـﺪﻛﺲ ﻏـﺬاﻳﻲ‬
‫)‪ 5(CAC‬در ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻠﻲ و ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪي ﻫـﺎي ﺧـﺎص‬
‫ﻛﺸﻮر ‪ ،‬از آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﻬﺎن و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻔـﻆ‬
‫ﺳﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ ﻓﺮدي و ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺮاي ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان را ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪي داﺧﻞ ﻛﺸﻮر و‪/‬ﻳﺎ اﻗﻼم وارداﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﺟﺒـﺎري‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻛﺸـﻮر‪ ،‬اﺟـﺮاي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﺻـﺎدراﺗﻲ و‬
‫درﺟﻪﺑﻨﺪي آن را اﺟﺒﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌﺎل‬
‫در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻴﺰي و ﺻﺪورﮔﻮاﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه‬
‫ﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )واﺳﻨﺠﻲ( وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت را ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﻧﻈﺎم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرت اﺣﺮاز ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﺔ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﻋﻄﺎ و ﺑﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﻫﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮوﻳﺞ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن )واﺳﻨﺠﻲ( وﺳﺎﻳﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻋﻴـﺎر ﻓﻠـﺰات‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان از دﻳﮕﺮ وﻇﺎﻳﻒ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- International Organization for Standardization‬‬

‫‪2 - International Electrotechnical Commission‬‬
‫)‪3- International Organization of Legal Metrology (Organisation Internationale de Metrologie Legale‬‬
‫‪4 - Contact point‬‬
‫‪5 - Codex Alimentarius Commission‬‬

‫ب‬
 ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫» ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺒﺎﻟﺖ – روش ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي«‬

‫ﺳﻤﺖ و‪ /‬ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ‪:‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰ‬ ‫اﻣﻴﺮ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺤﻪ‬
‫) دﻛﺘﺮاي ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫دﺑﻴﺮ‪:‬‬
‫ﮔﻴﺘﻲ ﮔﺴﺘﺮان ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺪﻳﺶ‬ ‫ﻏﻀﻨﻔﺮزاده‪ ،‬آزرم‬
‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫اﻋﻀﺎء‪) :‬اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ(‬

‫اداره ﻛﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﭘﻴﺮا‪ ،‬روﻳﺎ‬
‫آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ‬ ‫)ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫ﻃﺮح ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮﺗﻲ‪ ،‬راﺣﻠﻪ‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫ﻃﺮح ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﺖ‬ ‫رﺳﺘﻤﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮام‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﺴﺘﺮ ﺧﻼق‬ ‫ﻃﻬﻤﺎﺳﺐﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد‬

‫)ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺷﻴﻤﻲ(‬

‫ج‬
 ‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد " ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺒﺎﻟﺖ – روش ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي" ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﮔﻴﺘﻲ ﮔﺴﺘﺮان ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺪﻳﺶ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه و در ﻫﻔﺘﺼﺪو دﻫﻤﻴﻦ اﺟﻼﺳﻴﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ و ﻓﻠﺰﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮرخ ‪ 90/12/15‬ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺎده ‪ 3‬ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﺮان ﻣﺼﻮب ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ‪ 1371‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻫﻤﮕﺎﻣﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﻠﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ‪ ،‬ﻋﻠﻮم و ﺧﺪﻣﺎت ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻠﻲ اﻳﺮان در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﻮد در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ درﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻓﻨﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺎﺧﺬي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﺔ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ISO 3909: 1976, Hardmetals - Determination of Cobalt -Potentiometric method‬‬

‫د‬
 ‫ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺒﺎﻟﺖ – روش ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي‬

‫ﻫﺪف و داﻣﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‬ ‫‪1‬‬

‫ﻫﺪف از ﺗﺪوﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪارﻛﺒﺎﻟﺖ ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ ﺑﻪ روش ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪:‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮﺑﻴﺪﻫﺎ و ﭘﻮدر ﻓﻠﺰات ﭘﺎﻳﻪ آنﻫﺎ ﺑﺪون روﻏﻦ؛‬ ‫‪-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫اﻧﻮاع ﻓﻠﺰات ﭘﻴﺶ ﺳﺨﺖ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﺪه ﺣﺎوي ﻣﻘﺪار ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 1 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫اﺻﻮل آزﻣﻮن‬ ‫‪2‬‬

‫ﻛﺒﺎﻟﺖ را در ﻣﺤﻠﻮل ﻏﻠﻴﻆ آﻣﻮﻧﻴﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ )‪ (III‬ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎزاد ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ )‪ (III‬را ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﺎ ﺣﺠﻢﺳﻨﺠﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺰاﺣﻢ‬ ‫‪3‬‬

‫اﺛﺮ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻧﺎدﻳﻢ و ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬واﻧﺎدﻳﻢ و ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات )‪ (III‬اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﻧﺎدﻳﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي‪ 3‬واﻛﻨﺶ داده و اﮔﺮ‬
‫ﻣﻘﺪار آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/5 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي آن ﺗﺼﺤﻴﺤﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺪار ﺗﺎﻧﺘﺎﻟﻴﻢ و ﻧﻴﻮﺑﻴﻢ در ﻓﻠﺰات ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/02 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﺎ‬
‫‪ 0/2 %‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﻮﻛﻴﻮﻣﺘﺮي واﻛﻨﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﮕﻨﺰ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ‪ 0/03‬ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روش ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد و‪ /‬ﻳﺎ واﻛﻨﺸﮕﺮﻫﺎ‬ ‫‪4‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻓﻘﻂ از ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﻣﺸﺨﺺ و ﻓﻘﻂ از آب ﻣﻘﻄﺮ ﻳـﺎ آب ﺑـﺎ ﺧﻠـﻮص ﻣﻌـﺎدل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت‪.‬‬ ‫‪1-4‬‬
‫ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪1/19 g/ml‬‬ ‫‪2-4‬‬
‫ﻫﻴﺪروﻓﻠﻮﺋﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪1/12 g/ml‬‬ ‫‪3-4‬‬
‫ﻧﻴﺘﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﭼﮕﺎﻟﻲ ‪1/42 g/ml‬‬ ‫‪4-4‬‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪1/84 g/ml‬‬ ‫‪5-4‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﻲ ‪0/91 g/ml‬‬ ‫‪6-4‬‬

‫‪1-Presintered‬‬
‫‪2-Sintered‬‬
‫‪3- Stoichiometrically‬‬

‫‪1‬‬
 ‫ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻴﺘﺮات‬ ‫‪7-4‬‬
‫‪ 100 g‬ﺳﻴﺘﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ را در ‪ 900 ml‬آب ﺣﻞ ﻛﺮده و ‪ 100 ml‬از ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك )ﺑﻨﺪ‪ (6-4‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-4‬ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺟﻊ ﺣﺎوي ‪ 3 g‬ﻛﺒﺎﻟﺖ در ﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل را از ﻛﺒﺎﻟﺖ ﻓﻠﺰي ﻓﺸﺮده ﻳﺎ از دي آﻣﻮﻧﻴﻢ ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻳﺎ از ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت‬
‫ﻟﺰوم‪ ،‬ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن وزنﺳﻨﺠﻲ را ﺑﺎ ‪ -1‬ﻧﻴﺘﺮوز‪ -‬ﻧﻔﺘﻞ‪ 2 -‬ﻳﺎ ﺑﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺰ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-4‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات)‪ ،(III‬ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺣﺠﻢﺳﻨﺠﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﻴﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 3 g‬ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ K 3 FeCN 6  17 g‬را در ‪ 1 l‬آب ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت )ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ (8-4‬و ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات )‪ (III‬را ﺑﻪ‬
‫روش زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-9-4‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺸﺮ ‪ 5 g ،400 ml‬آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت )ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 40 ml ،(1-4‬از ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻴﺘﺮات‬
‫)ﺑﻨﺪ ‪ (7-4‬و ‪ 50 ml‬ﺗﺎ ‪ 100 ml‬آب‪ 80 ml ،‬از ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك ﺳﺮد ﺷﺪه )ﺑﻨﺪ ‪ (6-4‬و از ﻳﻚ ﺑﻮرت ﺣﺪود‬
‫‪ 9 ml‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﮕﺰاﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات)‪ (III‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪. V3 ml :‬‬
‫ﻓﻮرا آن را ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت )ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ (8-4‬ﺗﻴﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪. V4 ml :‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت )ﺑﻨﺪ ‪ (8-4‬و ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﻫﮕﺰا ﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات)‪ (III‬را‬ ‫‪2-9-4‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪V4‬‬
‫‪K‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪V3‬‬
‫‪ 10-4‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﺘﻴﻞ ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ ،1 g/l‬ﻳﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﺑﺮاي ‪ pH=3‬ﺗﺎ ‪. pH=5‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ‬ ‫‪5‬‬
‫از وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺘﺪاول آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-5‬دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺰن ‪.‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮود ﭘﻼﺗﻴﻦ‬ ‫‪2-5‬‬
‫ﺳﻴﻢ ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ ﻳﺎ ﻫﺮ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺮﺟﻊ دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫‪3-5‬‬
‫ﺑﻮرت‪ ،‬ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪.10 ml‬‬ ‫‪4-5‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 1-6‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﻫﺎون ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻣﺎدهاي ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺮد ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد‬
‫ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از اﻟﻚ ‪ 0/18 mm‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-6‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روي دو ﻳﺎ ﺳﻪ آزﻣﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫روش اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن‬ ‫‪7‬‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ‬ ‫‪1-7‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺒﺎﻟﺖ ‪ (0/1 - 0/5) g‬از آزﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ‪ 0/0001 g‬وزن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-7‬ﺣﻤﻠﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫آزﻣﻮﻧﻪ را ﺑﻪ ﺑﺸﺮ ‪ 400 ml‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮده و ‪ 10 ml‬ﺗﺎ ‪ 15 ml‬ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ 3 ml ،(5-4‬ﻫﻴﺪروﻛﻠﺮﻳﻚ‬
‫اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (2-4‬و ‪ 5 g‬آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت )‪ (1-4‬را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺸﺮ را ﺑﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﮔﺮم ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻧﺤﻼل ﻛﺎﻣﻼ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ آن را ﺳﺮد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ‪ 40 ml‬ﺗﺎ ‪ 50 ml‬از ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻴﺘﺮات )ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ (7-4‬را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﻋﺖ و دﻳﻮاره‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﺑﺸﺮ را ﺑﺎ ‪ 20 ml‬ﺗﺎ ‪ 50 ml‬آب ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل را ﺑﻪ آراﻣﻲ ﮔﺮم ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﻚﻫﺎ ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن را‬
‫ﺳﺮد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫روش ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ زﻳﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬آزﻣﻮﻧﻪ را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺸﺮ ﭘﻠﻲ ﭘﺮوﭘﻴﻠﻨﻲ‬
‫‪ 400 ml‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻇﺮف ﭘﻼﺗﻴﻨﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ 10 ml ،‬آب و ‪ 5 ml‬ﻫﻴﺪروﻓﻠﻮﺋﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (3-4‬اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺸﺮ را ﺑﺎ ﻳﻚ در ﭘﻮش ﭘﻠﻲﭘﺮوﭘﻴﻠﻨﻲ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 60º C‬ﮔﺮم ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺮﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ ‪ (4-4‬را‬
‫ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻧﺤﻼل ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬آن را ﺳﺮد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ‪ 10 ml‬ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺳﻴﺪ )ﺑﻨﺪ‪ (5-4‬و‬
‫‪ 40 ml‬ﺗﺎ ‪ 50 ml‬ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﻢ ﺳﻴﺘﺮات )ﺑﻨﺪ ‪ (7-4‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ )اﮔﺮ واﻧﺎدﻳﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل را‬
‫ﮔﺮم ﻛﺮده و دوﺑﺎره ﺳﺮد ﻛﻨﻴﺪ(‪ .‬درﭘﻮش و دﻳﻮارهﻫﺎي ﺑﺸﺮ را ﺑﺎ ‪ 20 ml‬ﺗﺎ ‪ 50 ml‬آب ﺑﺸﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 3-7‬ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي‬
‫ﻳﻚ ﻗﻄﺮه از ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ ﻣﺘﻴﻞ ﻗﺮﻣﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ از ﻛﺎﻏﺬ ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ )ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ (10-4‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫دﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﻴﺪ را ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك )ﺑﻨﺪ ‪ (6-4‬ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪن ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﻴﺪ ﺿﻌﻴﻒ)‪ pH=5‬ﺗﺎ‬
‫‪ (pH=3‬ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﺧﻨﺜﻲ ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آن را ﺳﺮد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ 4-7‬ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن‬
‫‪ 80 ml‬ﻣﺤﻠﻮل آﻣﻮﻧﻴﺎك )ﺑﻨﺪ ‪ (6-4‬را ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎ ﺗﺎ ‪ 10º C‬ﺳﺮد ﺷﺪه‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﻮرا ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‬
‫ﻫﮕﺰاﺳﻴﺎﻧﻮ ﻓﺮات)‪) (III‬ﺑﻨﺪ ‪ (9-4‬را ﺑﻪ ﻃﻮري از ﺑﻮرت اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺎزاد ﺑﺮ ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪.V1 ml :‬‬
‫ﺗﻴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﻣﻌﻜﻮس را ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت)ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ (8-4‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪. V2 ml :‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫‪8‬‬

‫‪ 1-8‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﺒﺎﻟﺖ )‪ ،(M‬را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺟﺮﻣﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ،(2‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪K  V1  V2   T  100‬‬
‫‪M ‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪m‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻨﺪ ‪ 2-9-4‬؛‬ ‫‪K‬‬
‫ﺟﺮم ﻛﺒﺎﻟﺖ در ‪ 1 ml‬از ﻣﺤﻠﻮل ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺳﻮﻟﻔﺎت‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم؛‬ ‫‪T‬‬
‫ﺟﺮم آزﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮم‪.‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ‪ 0/01 %‬ﮔﺮد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 2-8‬ﺗﺼﺤﻴﺢ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺻﻼﺣﻲ زﻳﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫واﻧﺎدﻳﻢ‪ :‬واﻧﺎدﻳﻢ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ‪ 0/100 %‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ‪0/116 %‬‬
‫ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ :‬ﻣﻨﮕﻨﺰ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ‪ 0/100 %‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺒﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﺟﺮﻣﻲ ‪0/107 %‬‬
‫‪ 3-8‬رواداري‬
‫اﻧﺤﺮاف ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 1‬ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول‪ – 1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ رواداري ﺑﺮاي دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﮔﺴﺘﺮه ﺑﺮاي ﺳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮه ﺑﺮاي دو ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻛﺒﺎﻟﺖ‬
‫‪%‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪%‬‬
‫‪0/12‬‬ ‫‪0/10‬‬ ‫از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪5‬‬
‫‪0/18‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 5‬ﺗﺎ ‪8‬‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/20‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 8‬ﺗﺎ ‪20‬‬
‫‪0/35‬‬ ‫‪0/30‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪20‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪2-11‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺮدﺷﺪه ﺗﺎ ‪ 0/1 %‬ﮔﺰارش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارش آزﻣﻮن‬ ‫‪12‬‬

‫ﮔﺰارش آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ 1-12‬روش آزﻣﻮن ﻃﺒﻖ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻠﻲ؛‬
‫‪ 2-12‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آزﻣﻮﻧﻪ؛‬
‫‪ 3-12‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه؛‬
‫‪ 4-12‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ارﺟﺎع داده ﺷﺪه ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﺧﺘﻴﺎري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛‬
‫‪ 5-12‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻫﺮ ﻣﻮردي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ؛‬
‫‪ 6-12‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن‪.‬‬

‫‪4‬‬