dao cua warren buffett
- 2. Table of Contents GIỚI THIỆU LÀM GIÀU VÀ SỐNG GIÀU KINH DOANH NGƢỜI ĐỠ ĐẦU CỦA WARREN GIÁO DỤC NƠI LÀM VIỆC NHÀ PHÂN TÍCH, NHÀ TƢ VẤN,NHÀ GIAO DỊCH - NHỮNG ĐIỀU NỰC CƢỜI CẦN TRÁNH TẠI SAO KHÔNG NÊN ĐA DẠNG HÓA? KỶ LUẬT, CẨN TRỌNG VÀ KIÊN NHẪN CẨN THẬN VỚI SỰ THAM LAM ĐIÊN RỒ THỜI ĐIỂM BÁN RA, THỜI ĐIỂM TỪ BỎ NHỮNG SAI LẦM CẦN LƢU Ý VÒNG TRÒN NĂNG LỰC CÁI GIÁ PHẢI TRẢ GIÁ TRỊ KINH TẾ DÀI HẠN LÀ BÍ QUYẾT ĐỂ TẬN DỤNG SỰ ĐIÊN RỒ CỦA THỊ THƢỜNG CHỨNG KHOÁN TRONG NGẮN HẠN
- 3. Chia sẻ ebook : http://downloadsach.com/ Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi
- 5. Giới thiệu Bộ sƣu tập những lời thông thái súc tích và đầy cảm hứng tiết lộ bí mật thành công của một doanh nhân đƣợc yêu thích của nƣớc Mỹ. Nhƣ những lời thuyết giảng của triết gia Trung Hoa cổ đại Lão Tử, những lời thông thái của Warren Buffet thoạt nhìn cũng đơn giản nhƣng lại rất hiệu nghiệm khi áp dụng. Trong quyển sách Đạo của Warren Buffet, Mary Buffett - đồng thời là tác giả của ba quyển sách khác về phƣơng pháp kinh doanh của Warren Buffett - kết hợp với chuyên gia về Buffett kiêm giảng viên quốc tế David Clark mang đến cho bạn những lời thuyết giảng thông minh nhất, hài hƣớc nhất, đáng nhớ nhất với mục đích tiết lộ triết lý sống và chiến lƣợc đầu tƣ đã giúp Warren Buffet và các cổ đông tại Berkshire Hathaway trở nên cực kỳ giàu có. Thành công trong đầu tƣ của Warren Buffett không ai có thể sánh kịp. Đó là nhờ ông làm việc chăm chỉ, liêm chính, và một yếu tố hiếm thấy nhất, là cảm nhận. Những lời trích dẫn trong quyển sách này tiêu biểu cho các chiến lƣợc thực tiễn của Warren và minh họa cụ thể các mô hình cho các nhà đầu tƣ lớn hay nhỏ làm theo. Những lời trích dẫn này đƣợc chọn lọc từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm đối thoại cá nhân, báo cáo công ty, bài giới thiệu nhân vật, và phỏng vấn trực tiếp. Các tác giả đƣa ra giải thích ngắn gọn cho mỗi lời trích dẫn và sử dụng ví dụ từ các giao dịch của chính Buffett nếu đƣợc để minh họa thực tiễn. Nhƣ Warren Buffett đã nói: “Bạn nên đầu tƣ vào công ty nào mà ngay cả một thằng ngu cũng có thể điều hành, vì thế nào rồi cũng có ngày một thằng ngu lên nắm quyền điều hành.” “Nếu có thông tin tay trong và một triệu đôla, bạn có thể trắng tay trong vòng một năm.” “Có những thứ vẫn phải cần thời gian, bất kể bạn có tài năng hay đổ bao nhiêu công sức: Bạn không thể sinh con trong vòng một tháng bằng cách làm có thai chín phụ nữ.” “Phƣơng pháp của chúng tôi rất đơn giản. Chúng tôi chỉ cố gắng mua những công ty có cơ cấu kinh tế tiềm ẩn từ tốt đến tuyệt hảo, do những ngƣời trung thực và có năng lực quản lý, mua chúng với giá hợp lý. Đó là tất cả những gì tôi đang cố gắng làm.” Mary Buffett, tác giả của cuốn sách này đã chia sẻ trong phần lời mở đầu rằng “Càng lắng nghe Warren, tôi càng học hỏi đƣợc nhiều điều, không chỉ là trong đầu tƣ, mà bao quát trong kinh doanh và cuộc sống nói chung. Những câu cách ngôn của ông cứ day dứt mãi trong đầu bạn. Tôi nhận ra mình thƣờng hay trích dẫn lời của ông, hoặc bật lên những suy nghĩ về chúng nhƣ một cách để ngăn mình khỏi mắc sai lầm, không bị cuốn vào cơn cuồng phong náo nhiệt của thị trƣờng đang lên.
- 6. Chúng còn là chiếc kim chỉ nam giúp tôi biết phải tập trung chú ý vào những công ty nào và chọn thời điểm thích hợp nhất để đầu tƣ...” Đạo của Warren Buffett tạo nguồn cảm hứng, tạo niềm vui, rèn luyện cho trí óc, và mang đến kiến thức kinh doanh vô giá mà ai cũng có thể áp dụng đƣợc khi đi ngân hàng. Quyển sách này đầy thú vị đến mức bạn không thể ngừng đọc, và nó đƣợc tiên định sẽ trở thành một quyển kinh điển. Về tác giả MARY BUFFETT là tác giả và giảng viên về đầu tƣ, đã từng thành hôn với con trai Peter của Warren trong mƣời hai năm. Bà cùng DAVID CLARK - một ngƣời bạn thâm niên trong gia đình Buffett, và là một nhà quản lý danh mục đầu tƣ, luật sƣ, và giảng viên về Học thuyết Buffett - là tác giả của những quyển sách đầu tƣ đƣợc công nhận và bán chạy khắp thế giới nhƣ Buffettology (Học thuyết Buffett), The New Buffettology (Học thuyết Buffett Mới), và The Buffettology Workbook (Bài tập Học thuyết Buffett).
- 7. Mục lục GIỚI THIỆU LÀM GIÀU VÀ SỐNG GIÀU KINH DOANH NGƢỜI ĐỠ ĐẦU CỦA WARREN GIÁO DỤC NƠI LÀM VIỆC NHÀ PHÂN TÍCH, NHÀ TƢ VẤN,NHÀ GIAO DỊCH - NHỮNG ĐIỀU NỰC CƢỜI CẦN TRÁNH TẠI SAO KHÔNG NÊN ĐA DẠNG HÓA? KỶ LUẬT, CẨN TRỌNG VÀ KIÊN NHẪN CẨN THẬN VỚI SỰ THAM LAM ĐIÊN RỒ THỜI ĐIỂM BÁN RA, THỜI ĐIỂM TỪ BỎ NHỮNG SAI LẦM CẦN LƢU Ý VÒNG TRÒN NĂNG LỰC CÁI GIÁ PHẢI TRẢ GIÁ TRỊ KINH TẾ DÀI HẠN LÀ BÍ QUYẾT ĐỂ TẬN DỤNG SỰ ĐIÊN RỒ CỦA THỊ THƢỜNG CHỨNG KHOÁN TRONG NGẮN HẠN
- 8. GIỚI THIỆU Từ năm 1981 đến 1993, trong suốt 12 năm, tôi chính thức là con dâu của Warren Buffett, nhà đầu tƣ thành công nhất thế giới và đồng thời cũng là nhà hảo tâm lớn nhất thế giới. Không lâu sau khi thành hôn với Peter, con trai của Warren, và rất lâu trƣớc khi phần thế giới bên ngoài Wall Street biết đến Warren, tôi đã đƣợc đến thăm gia đình tại Omaha. Tại đây, tôi đã đƣợc gặp một nhóm sinh viên tâm huyết với những lời thông thái của bậc thầy về đầu tƣ, và tự nhận mình là những nhà nghiên cứu Buffett (Buffettology). David Clark là một ngƣời trong nhóm này còn lƣu giữ những quyển sổ ghi chép những lời khuyên rất chi tiết và thú vị của Warren về đầu tƣ. Về sau, những quyển sổ này chính là nền tảng giúp chúng tôi viết nhiều quyển sách với chủ đề đầu tƣ rất đƣợc ủng hộ nhƣ Buffettology, The Buffettology Workbook, và quyển The New Buffettology, đã đƣợc xuất bản bằng mƣời thứ tiếng, trong đó có cả tiếng Hoa và tiếng Nga. Trong những quyển sổ này của David, tôi thích nhất một quyển ghi lại những câu cách ngôn sâu sắc của Warren, vì chúng khiến bạn phải suy nghĩ và chiêm nghiệm. Sau này tôi phát hiện ra rằng, đối với những tín đồ nghiên cứu Buffett, những câu cách ngôn này chẳng khác gì những lời giảng đạo của một bậc trƣởng lão, nghĩa là càng suy ngẫm thì lại càng nghiệm ra đƣợc nhiều điều sâu sắc. Theo thời gian thì chính tôi cũng bắt đầu ghi chép những câu cách ngôn mà Warren hay nói trong gia đình hoặc tại các buổi hội họp với các ngôi sao trong kinh doanh. Những lúc nhƣ thế, Warren đôi khi đứng lên để lắng nghe và trả lời các câu hỏi nhƣ một thầy giáo, đền đáp cho những sinh viên kiên nhẫn bằng sự thông thái của mình. Càng lắng nghe Warren, tôi càng học hỏi đƣợc nhiều điều, không chỉ là trong đầu tƣ, mà bao quát trong kinh doanh và cuộc sống nói chung. Những câu cách ngôn của ông cứ day dứt mãi trong đầu bạn. Tôi nhận ra mình thƣờng hay trích dẫn lời của ông, hoặc bật lên những suy nghĩ về chúng nhƣ một cách để ngăn mình khỏi mắc sai lầm, không bị cuốn vào cơn cuồng phong náo nhiệt của thị trƣờng đang lên. Chúng còn là chiếc kim chỉ nam giúp tôi biết phải tập trung chú ý vào những công ty nào và chọn thời điểm thích hợp nhất để đầu tƣ. David và tôi cho rằng sẽ rất thú vị nếu cho ra một tập hợp những thuyết giảng của Warren Buffett, bằng những câu mà theo chúng tôi là thật sự khai sáng về đầu tƣ, quản trị kinh doanh, về cách chọn nghề nghiệp, và xây dựng một cuộc sống thành công. Những câu này thật sự là ngƣời bạn đƣờng dẫn lối chúng tôi trong cuộc sống, trong công việc, trong đầu tƣ khôn ngoan. Chúng tôi cũng đƣa vào đây cách giải thích của những ngƣời đã dày công nghiên cứu Buffett để làm bối cảnh và mở cánh cửa giúp các bạn khám phá thêm những ẩn ý sâu xa bên dƣới ngôn từ. Tôi hy vọng quyển sách này sẽ làm giàu thêm thế giới của bạn, biến cuộc sống thành một chốn thú vị với nhiều lợi ích dành cho đầu tƣ, làm việc, và sinh sống. Mary Buffett
- 9. Tháng 7/2006
- 10. LÀM GIÀU VÀ SỐNG GIÀU Lời số 1 “Quy luật 1: Không bao giờ làm mất tiền Quy luật 2: Không bao giờ quên quy luật 1” *** Bí quyết vĩ đại nhất để làm giàu là dùng tiền để sinh ra tiền, với số vốn ban đầu càng lớn càng tốt. Thử lấy một ví dụ minh họa: $100.000 với lãi gộp 15% trong vòng 20 năm sẽ đạt tới mức $1.636.653 vào năm thứ 20, tức là số tiền lời của bạn là $1.536.653. Nhƣng giả sử bạn bị mất $90.000 trong số tiền đầu tƣ ban đầu trƣớc khi bắt tay vào kinh doanh và chỉ còn $10.000 để đầu tƣ. Kết quả đầu tƣ của bạn lúc đó chỉ đạt $163.665 vào năm thứ 20, tƣơng đƣơng phần lợi nhuận là $153.665 mà thôi. Một con số thật nhỏ nhoi nếu so với con số ở trên. Số tiền ban đầu bị mất càng lớn, thì khả năng sinh lợi của bạn càng bị ảnh hƣởng trong tƣơng lai. Warren không bao giờ quên quy luật này. Chính vì vậy ông vẫn tiếp tục lái chiếc VW Beetle cũ mèm ngay cả sau khi ông đã trở thành triệu phú.
- 11. Lời số 2 “Tôi đầu tƣ lần đầu tiên lúc 11 tuổi. Vậy là tôi đã bỏ phí nhiều năm trong cuộc đời mình” *** Trong cuộc sống nếu tìm đƣợc niềm đam mê của đời mình từ thuở nhỏ thì thật may mắn, nhất là trong lĩnh vực đầu tƣ khi nó mang đến cơ hội cộng dồn số tiền vốn để khởi nghiệp. Ngƣời ta không đánh bạc khi ngƣời ta trẻ, khi ngƣời ta còn nhiều thời gian để hƣởng lợi từ những quyết định khôn ngoan. Các cổ phiếu Warren mua lúc 11 tuổi là thuộc một công ty dầu khí tên là City Services. Ông mua cổ phiếu của họ với giá $38, nhƣng phải nhìn chúng rớt giá chỉ còn $27. Ông hồi hợp chờ đợi, và khi chúng tăng giá trở lại, đã bán chúng với giá $40. Không lâu sau, giá cổ phiếu này tăng vọt lên đến $200, và ông đã học đƣợc bài học đầu tiên trong đầu tƣ - phải biết kiên nhẫn. Những ngƣời biết chờ đợi sẽ nhận đƣợc điều tốt đẹp - với điều kiện bạn phải chọn đƣợc đúng những cổ phiếu cần giữ.
- 12. Lời số 3 “Đừng ngần ngại đòi giá thật cao khi bán, hay chào giá thật thấp khi mua” *** Warren hiểu rằng ngƣời ta thƣờng hay sợ mất mặt khi đƣa ra giá bán quá cao hay chào giá mua quá thấp. Không ai muốn mình bị đánh giá là tham lam hay rẻ tiền. Nói một cách đơn giản, trong thế giới kinh doanh, con số bạn thu đƣợc khi bán hay con số bạn phải trả khi mua chính là thƣớc đo cho thấy bạn đang làm ra tiền hay làm mất tiền và mức độ giàu có của bạn sau này. Sau khi bắt đầu thƣơng lƣợng, bạn có thể hạ giá bán hay tăng giá mua, nhƣng rõ ràng muốn làm ngƣợc lại là điều không tƣởng. Warren đã từ bỏ rất nhiều thƣơng vụ khi nó không thỏa đƣợc những tiêu chuẩn về giá mà ông đặt ra. Một ví dụ có thể đƣợc xem là nổi tiếng nhất là khi ông tham gia cùng Capital Cities mua lại kênh truyền thông ABC. Warren đòi một lƣợng cổ phần lớn cho số tiền chi ra nhƣng Capital Cities không đồng ý nên ông bỏ qua vụ làm ăn này. Ngày hôm sau Capital Cities phải chịu nhƣợng bộ và đồng ý ký kết theo đòi hỏi của Warren. Cứ yêu cầu, biết đâu bạn sẽ nhận đƣợc nhƣ mong muốn, còn nếu không đòi hỏi thì bạn sẽ không thể có đƣợc thứ mình mong muốn.
- 13. Lời số 4 “Bạn không thể làm ăn ngon lành với một ngƣời xấu tính” *** Ngƣời xấu là ngƣời xấu, và ngƣời xấu sẽ không bao giờ mang đến cho bạn một thƣơng vụ ngon lành. Thế giới này có đủ số ngƣời tốt và thành thật để bạn giao dịch kinh doanh nên thật là ngu ngốc nếu phải dính dáng đến những ngƣời lừa đảo. Nếu bạn phải tự đặt cho bản thân câu hỏi “Liệu mình có tin tƣởng ngƣời này không?” thì ngay lập tức bạn nên rời bỏ bàn thƣơng lƣợng và tìm đến những ngƣời thật tình hơn để làm ăn. Bạn không muốn mình phải lo lắng không biết chiếc dù có bung ra khi bạn sắp nhảy khỏi máy bay, và tƣơng tự nhƣ vậy bạn không muốn nghi ngờ sự liêm chính của ngƣời bạn sắp bắt tay giao dịch kinh doanh. Nếu bạn không thể tin cậy họ lúc này, bạn sẽ không thể tin cậy họ sau này, vậy thì tại sao bạn phải tin cậy họ chứ? Warren đã học đƣợc bài học này khi tham gia hội đồng quản trị tại Salomon Brothers. Những nhà đầu tƣ tại Salomon bất chấp lời khuyên của Warren vẫn tiếp tục giao dịch với ông trùm ngành truyền thông là Robert Maxwell, một ngƣời có biệt danh là Bouncing Czech (tay ngƣời Séc Bập bùng) vì tình hình tài chính hết sức bấp bênh. Sau cái chết đột ngột của Maxwell, Salomon nhận ra mình đang bị ngập trong một vụ bê bối lớn và phải tìm mọi cách để thu hồi lại vốn. Quy luật này rất đơn giản: Những ngƣời liêm khiết sẽ thực hiện nghĩa vụ; những ngƣời thiếu liêm khiết sẽ không thực hiện nghĩa vụ. Tốt nhất là không nên lẫn lộn hai nhóm ngƣời này.
- 14. Lời số 5 “Tài sản các cá nhân vĩ đại trên đất nƣớc này không đƣợc hình thành dựa trên một danh mục năm mƣơi công ty. Tài sản của họ đƣợc xây dựng nhờ một ngƣời biết xác định đâu là một công ty tuyệt vời.” *** Nếu làm một cuộc khảo sát trong số những gia đình siêu giàu có tại Mỹ, bạn sẽ nhận thấy rằng hầu nhƣ tài sản tất cả các gia đình, không có ngoại lệ, đều đƣợc xây dựng trên một công ty ngoại hạng. Gia đình Hearst làm ra tiền trong ngành xuất bản, gia đình Walton dựa trên ngành bán lẻ, gia đình Wrigley là kẹo cao su, gia đình Mars là ngành sản xuất kẹo, gia đình Gates là phần mềm, và gia đình Coors hay Busch là ngành bia. Danh sách này còn dài nữa, và hầu nhƣ hiếm có ngoại lệ rằng mỗi khi họ đi chệch khỏi ngành kinh doanh tuyệt vời đã giúp họ trở nên giàu có khủng khiếp, họ sẽ phải chịu mất mát số tiền lớn - giống nhƣ khi Coca-Cola tham gia vào kinh doanh điện ảnh. Chìa khóa thành công của Warren là ông biết xác định chính xác đâu là những đặc điểm tài chính của một công ty tuyệt vời - đó là một công ty có lợi thế kinh doanh bền vững đã chiếm đƣợc một vị trí vững chắc trong tâm trí ngƣời tiêu dùng. Khi nhắc đến kẹo cao su là bạn nhớ đến Wrigley, khi nhắc đến một cửa hàng giá rẻ là bạn nghĩ đến Wal-Mart, và khi bạn nhớ đến một ly bia lạnh là bạn nghĩ đến Coors hay Budweiser. Vị thế đặc biệt này giúp họ tạo dựng đƣợc quyền lực về kinh tế. Warren hiểu đƣợc rằng đôi khi bản chất ngắn hạn của thị trƣờng cổ phiếu đánh giá thấp những công ty tuyệt vời này, và những lúc đó ông sẽ vƣợt lên trên hỗn loạn và mua tối đa số cổ phiếu có thể. Công ty Berkshire Hathaway của Warren là tập hợp của một số công ty tuyệt vời nhất trên nƣớc Mỹ, và đều là những công ty mang lại lợi nhuận siêu hạng đã đƣợc Warren mua khi Wall Street quay lƣng lại với họ.
- 15. Lời số 6 “Hợp đồng đã ký thì không thể xóa bỏ, vì vậy phải suy nghĩ thật cẩn thận trƣớc khi đặt bút ký” *** Warren học đƣợc rằng một khi bạn đã ký hợp đồng, thƣơng vụ xem nhƣ đã chốt. Bạn không thể quay ngƣợc lại và suy nghĩ xem đây là một thƣơng vụ tốt hay xấu. Vì vậy hãy nhớ suy nghĩ cặn kẽ trƣớc khi đặt bút ký. Câu này nói dễ hơn làm, bởi vì thƣờng khi giấy tờ đặt trƣớc mặt, bạn quên mất phải để lý trí phân tích mà chỉ chăm chú ký cho xong. Trƣớc khi ký hợp đồng, hãy nghĩ đến tất cả những khả năng xấu nhất có thể xảy ra - vì chúng thƣờng hay xảy ra lắm. Con đƣờng phía trƣớc có bằng phẳng hay không là nhờ khả năng nhìn thấy trƣớc những rắc rối phiền toái. Hãy suy nghĩ thật kỹ và thật lâu trƣớc khi bạn đặt bút ký, nhƣ vậy bạn sẽ không mất công suy nghĩ thật kỹ và thật lâu về những rắc rối mà bạn đã rƣớc vào thân cùng với chữ ký của mình. Warren có lần đã quên đƣa vào một điều khoản chống cạnh tranh trực tiếp khi ký hợp đồng mua siêu thị Nebraska Furniture Mart (NFM) đặt tại Omaha của bà Rose Blumkin (bà B) đã 89 tuổi. Vài năm sau đó bà B không hài lòng về cách quản lý tại cửa hàng nên đã nghỉ việc và mở một cửa hàng mới ngay đối diện - lấy mất biết bao nhiêu khách hàng từ NFM. Sau vài năm vất vả vì tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt, Warren đã chịu thua và đồng ý mua cửa hàng mới với một mức giá ngất ngƣởng là 5 triệu đô la. Lần thứ hai này ông đã buộc bà phải ký một thỏa thuận không cạnh tranh trực tiếp. Cũng may là ông nhớ đến điều này vì bà B còn sống và tiếp tục làm việc đến năm 103 tuổi!
- 16. Lời số 7 “Tránh rắc rối dễ hơn là thoát khỏi rắc rối” *** Tránh xa cám dỗ vi phạm pháp luật để kiếm tiền một cách đơn giản thật dễ dàng hơn rất nhiều so với việc giải quyết hậu quả khi bị bắt quả tang. Để tránh rắc rối, bạn chỉ việc làm đúng mọi lúc. Để thoát khỏi rắc rối, bạn cần phải chi rất nhiều tiền và huy động tài năng của nhiều luật sƣ, mà thậm chí ngay cả sau khi đã tốn kém, bạn vẫn có thể phải chịu tù tội. Bài học này nổi lên khi Warren gần nhƣ mất toàn bộ 700 triệu đôla đầu tƣ vào công ty Salomon Brothers trên Wall Street. Ngân hàng Dự trữ Liên bang gần nhƣ đã đóng cửa hoàn toàn công ty này do những hoạt động mua bán trái phiếu trái pháp luật của họ - do một nhân viên giao dịch muốn kiếm tiền nhanh chóng. Chi phí phải bỏ ra để thoát ra khỏi rắc rối này là bao nhiêu? Là chiếc ghế của vài nhân viên giao dịch cấp cao trong công ty, chiếc ghế của chủ tịch hội đồng quản trị, chiếc ghế của tổng giám đốc, và hàng triệu đôla tiền chi phí, lệ phí hầu tòa, và công việc kinh doanh thua lỗ. Đáng lý ra mọi chuyện đã dễ dàng, và mang lại nhiều lợi nhuận hơn, nếu ngay từ đầu đừng dính dáng đến rắc rối.
- 17. Lời số 8 “Bạn nên đầu tƣ nhƣ một cuộc hôn nhân Công giáo - đầu tƣ vì một đời.” *** Warren biết rằng nếu bạn nhìn nhận quyết định đầu tƣ nhƣ một việc bạn không thể nào thay đổi và làm lại, bạn chắc chắn sẽ rất cân nhắc và nghiên cứu kỹ trƣớc khi quyết định. Bạn chắc chắn sẽ không đi đến hôn nhân nếu không điều nghiên (theo đuổi, tán tỉnh) và trao đổi với nhà tƣ vấn (những anh chàng bạn quen trong quán bar) và suy nghĩ thật lâu, thật cặn kẽ... đúng không? Tƣơng tự nhƣ vậy, bạn không nên nhảy vào đầu tƣ mà chƣa biết nhiều về công ty hay chƣa hiểu rõ về nó. Chính cái thời gian cả đời mới là yếu tố làm ra tiền. Thử nghiệm xem: Năm 1973, Warren đầu tƣ 11 triệu đôla vào công ty Washington Post, đến tận bây giờ ông vẫn còn ràng buộc hôn nhân với vụ đầu tƣ này, và trong vòng 33 năm gắn bó, số cổ phiếu của ông đã tăng lên trị giá 1,5 tỉ đôla. Sự tin tƣởng kiên định có thể mang lại phần thƣởng xứng đáng, với điều kiện là bạn phải chọn đúng ngƣời để đặt niềm tin.
- 18. Lời số 9 “Wall Street là nơi duy nhất có những ngƣời lái Rolls-Royce đến xin ý kiến của những ngƣời đi xe điện ngầm.” *** Warren luôn nghĩ rằng thật kỳ lạ khi những doanh nhân cực kỳ thành đạt và thông minh, những ngƣời đã có bề dày kiếm những khoản tiền lớn, lại đi nghe theo lời khuyên đầu tƣ từ những ngƣời môi giới quá nghèo đến mức không thể làm theo lời khuyên của chính họ. Và nếu lời khuyên của họ rất hay rất đúng, sao họ vẫn chƣa giàu? Có lẽ vì họ làm giàu không phải bằng những lời khuyên này mà bằng cách ăn hoa hồng của bạn? Chúng ta nên cẩn trọng với những ngƣời phải sử dụng tiền của bạn để làm giàu cho bạn, nhất là khi họ càng bán đƣợc nhiều thứ cho bạn thì họ càng kiếm đƣợc nhiều tiền cho bản thân. Đa phần thì suy nghĩ của họ là làm thế nào để sử dụng tiền của bạn làm giàu cho họ. Và giả sử họ có làm thua lỗ tiền của bạn? Thì họ chỉ việc bỏ bạn mà đi tìm một ngƣời khác để bán những lời khuyên đó. Warren hiểu rất rõ về sự trung thành giả dối của Wall Street nên ông thậm chí còn từ chối nhìn vào những viễn cảnh kinh doanh mà các nhà phân tích đƣa ra bởi vì, trong bất cứ ngành kinh doanh nào, các con số dự đoán bao giờ cũng đƣợc tô hồng quá đáng.
- 19. Lời số 10 “Hạnh phúc không mang lại tiền bạc.” *** Warren không bao giờ lẫn lộn giữa hạnh phúc và giàu có. Chúng ta đang nói đến một anh chàng vẫn còn đi chơi với những ngƣời anh ta quen hồi trung học, vẫn sống trong cùng một khu nhà từ nhỏ đến lớn. Tiền bạc không làm thay đổi con ngƣời. Khi các sinh viên đại học hỏi ông về định nghĩa thành công, ông cho biết thành công là nhận đƣợc sự yêu thƣơng từ những ngƣời bạn mong muốn đƣợc yêu thƣơng. Bạn có thể là ngƣời giàu nhất thế giới, nhƣng nếu thiếu tình yêu thƣơng của gia đình và bè bạn, bạn vẫn chỉ là ngƣời nghèo nhất.
- 20. Lời số 11 “Xây dựng danh tiếng mất 20 năm nhƣng phá huỷ chỉ cần năm phút. Nếu bạn nhớ đến điều này, bạn sẽ hành động khác đi.” *** Chỉ cần một hành động ngu ngốc và những dƣ luận xấu là đủ để phá hủy ngay lập tức danh tiếng mà bạn đã dành cả đời để xây đắp. Tốt nhất bạn không nên làm nếu bạn biết điều đó là sai, bởi nếu bị bắt quả tang, cái giá phải trả có khi quá đắt so với khả năng của bạn. Đây là những lời mà Buffett đã rỉ tai cho các con từ khi chúng còn mang tã nằm nôi. Khi vụ án kế toán bị phanh phui và ngƣời khổng lồ trong ngành bảo hiểm AIG bị sụp đổ, Buffett nói với các giám đốc của mình: “Cuộc điều tra hiện tại trong ngành bảo hiểm lại càng nhấn mạnh đến nội dung thông điệp mà tôi thƣờng xuyên nhắc nhở quý vị trong lá thƣ ngỏ đƣợc gửi mỗi năm hai lần: Berkshire có thể chấp nhận mất tiền, thậm chí là mất nhiều tiền; nhƣng chúng ta không thể chấp nhận mất danh tiếng, dù chỉ là một mảnh nhỏ của danh tiếng... Về lâu dài chúng ta sẽ tạo dựng đƣợc danh tiếng xứng đáng với công sức của mình. Chỉ cần tập trung vào khoảng giữa sân là đƣợc rồi, đất đã đủ rộng để quý vị kiếm tiền, không cần thiết phải chơi ở khu vực ranh giới mập mờ.” Wall Street đầy rẫy những ngƣời khổng lồ gục ngã vì để sự tham lam che khuất con mắt tinh tƣờng và đã không nghe theo lời khuyên này.
- 21. Lời số 12 “Thị trƣờng cũng nhƣ Đức Chúa trời, chỉ giúp những ngƣời nào biết cô gắng vƣơn lên. Nhƣng không giống Đức Chúa trời, thị trƣờng không tha thứ cho những kẻ không biết mình đang làm gì.” *** Thị trƣờng chứng khoán là nơi để bạn làm giàu nếu bạn biết rõ mình đang làm gì. Nhƣng nếu bạn không biết mình đang làm gì, nó sẽ chẳng tiếc gì mà không lấy hết tiền cho bạn nghèo đi. Sự ngu xuẩn, khi kết hợp với tham lam, là nguyên liệu của những thảm họa tài chính. Năm 1969, khi thị trƣờng đang đến hồi đỉnh cao, Warren cho rằng cổ phiếu đã bị nâng giá quá cao nên quyết định rút lui hoàn toàn ra khỏi thị trƣờng chứng khoán. Đến năm 1973 - 74, thị trƣờng đã đảo chiều và cổ phiếu đƣợc bán đổ bán tháo với giá rẻ mạt. Warren bắt đầu thu gom vào một cách hào hứng, mà theo lời ông là, giống nhƣ “một anh chàng bị cấm vận tình dục nay bất ngờ rơi ngay vào giữa hậu cung đầy những phụ nữ đẹp.” Rất nhiều ngƣời đẹp này sau đó đã giúp ông trở thành tỉ phú. Còn đối với những nhà đầu tƣ vẫn tiếp tục năng động trên thị trƣờng sau khi Warren đã rút lui vào năm 1969, nhiều ngƣời trong số họ thậm chí không còn giữ đƣợc cái áo trên ngƣời khi thị trƣờng sụp đổ năm 1973 - 74, và việc gầy dựng lại từ đầu gần nhƣ là ảo tƣởng vì bạn cần có tiền để mua cổ phiếu. Muốn thành công tốt nhất bạn phải biết rõ việc mình đang làm.
- 22. Lời số 13 “Tôi không cố gắng nhảy qua mức xà cao trên 2 mét. Tôi nhìn quanh và kiếm những mức xà chừng vài ba tấc để bƣớc qua.” *** Warren không bao giờ nhắm đến những vì sao. Ông không cố gắng thắng đậm ở mỗi trận ra quân. Ông luôn chờ đợi cơ hội chín muồi với những điều bền vững: những công ty không cần thay đổi sản phẩm, những ngành kinh doanh sẽ còn tồn tại hai mƣơi năm sau, và đƣợc chào bán với mức giá hợp lý ngay cả nếu ông mua toàn bộ công ty. May mắn cho ông là thị trƣờng chứng khoán có tầm nhìn khá hạn hẹp và thƣờng bỏ qua cơ cấu hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn, và vì vậy thị trƣờng chứng khoán thƣờng không định giá chính xác một công ty vĩ đại. Ông chỉ tuân thủ nguyên tắc đơn giản này và dành tất cả những lời bói toán với các chiến lƣợc đầu tƣ phức tạp lại cho ngƣời khác ở Wall Street. Khi thị trƣờng chứng khoán sụp đổ năm 1973 - 74, bạn có thể mua Ogilvy & Mather, một trong những công ty quảng cáo mạnh nhất trên thế giới, với giá 4 đôla một cổ phiếu khi lợi nhuận mỗi cổ phiếu là 0,76 đôla, tƣơng đƣơng với tỉ lệ P/E (giá/lợi nhuận) là 5. Warren đã mua hàng tấn cổ phiếu của công ty này và bán lại sau đó vài năm với tỉ lệ sinh lợi hàng năm cao hơn 20%. Một số thƣơng vụ đầu tƣ nhiều khi đơn giản thế đấy.
- 23. Lời số 14 “Sợi dây xích thói quen nhẹ đến mức rất khó có thể cảm nhận nhƣng cũng nặng đến mức khó có thể gỡ bỏ.” *** Đây là câu Warren trích dẫn từ nhà triết học ngƣời Anh Bertrand Russell. Lời trích dẫn đã khéo léo miêu tả bản chất âm thầm của những thói quen kinh doanh xấu và không bị phát hiện cho đến khi đã quá trễ. Ví dụ nhƣ việc cắt giảm chi phí khi công việc kinh doanh gặp khó khăn, đáng lý ra bạn đã phải làm từ rất lâu trƣớc khi bƣớc chân tới ngƣỡng nguy hiểm. Công ty nào bị ngập tràn trong những chi phí thừa ngay cả trong lúc làm ăn phát đạt thì sẽ bị nhận chìm khi mọi việc không đƣợc nhƣ mong muốn. Xu hƣớng tự lừa dối mình cũng cho bạn biết khá nhiều về những nhà quản lý đã để cho công ty tràn ngập những chi phí thừa. Tốt nhất bạn nên bỏ công kiểm tra những thói quen của mình xem hậu quả sẽ nhƣ thế nào trƣớc khi bạn chính thức bƣớc chân đến con đƣờng đó. Nếu bạn không thích định hƣớng tƣơng lai từ những thói quen này, bạn nên thay đổi trƣớc khi con tàu chìm dần trong biển khó khăn. Đây là một bài học đã xảy ra cho Warren khi áp dụng chiến lƣợc đầu tƣ kiểu Benjamin Graham, mua cổ phiếu giá hời đƣợc bán thấp hơn giá trị sổ sách bất kể bản chất cơ cấu kinh tế trong tƣơng lai của công ty. Warren đã áp dụng cách này rất thành công trong những năm 1950 và 1960. Nhƣng ông đã theo đuổi phƣơng cách này quá lâu, sau khi nó đã mất tác dụng - sợi dây trói buộc của thói quen rất nhẹ. Vào cuối thập niên 1970, ông thức tỉnh và nhận ra rằng cơn sốt giá rẻ kiểu Graham đã không còn nữa, đồng thời ông thay đổi chiến lƣợc sang mua cổ phiếu của những công ty vĩ đại với mức giá hợp lý và giữ lại trong thời gian dài - tạo thời gian cho doanh nghiệp phát triển về giá trị. Ông đã kiếm đƣợc tiền triệu bằng chiến lƣợc cũ, nhƣng chiến lƣợc mới đã mang về cho ông bạc tỉ.
- 24. Lời số 15 “Hôn nhân vì tiền có thể là một ý tƣởng tồi trong bất cứ trƣờng hợp nào, nhƣng đặc biệt điên rồ nếu vốn dĩ bạn đã giàu có.” *** Ngƣời thông thái biết rằng nếu bạn kết hôn vì tiền, bạn sẽ phải trả giá đến từng đồng xu mọn. Vì vậy nếu bạn đã giàu, có lý gì bạn lại muốn làm việc quần quật nữa! Tốt hơn bạn nên kết hôn vì tình và sau đó tập trung kiếm tiền. Mối tình của Warren với Susie đi đúng theo công thức này - họ tìm thấy tình yêu bên nhau và sau đó đồng lòng dốc sức tạo nên một nhà của cải. Thêm vào đó, những đôi vợ chồng cùng chung sức kiếm tiền thƣờng sống chung lâu hơn. Và nếu thậm chí họ chia tay nhau, ít nhất họ cũng có cả núi tiền để tranh giành. (Warren không có ý kiến khuyên nhủ gì về vấn đề li dị.)
- 25. Lời số 16 “Không nhất thiết phải làm những việc vĩ đại mới gặt hái thành quả vĩ đại.” *** Một nhà đầu tƣ không nhất thiết phải cố gắng làm giàu chỉ trong một hai ngày để trở nên giàu có sau này. Warren nhắm đến tỉ lệ sinh lợi hàng năm là 20% chứ không phải là 200%. Đầu tƣ $100.000 trong vòng 20 năm với tỉ lệ sinh lợi hàng năm là 20% thì bạn sẽ có trong tay $3,8 triệu; giữ lại trong vòng 30 năm thì bạn sẽ có $23,4 triệu. Bạn chiến thắng trong cuộc đua dài hạn, chứ không nhờ vào quả bom to. Trong một thế giới mà ai cũng muốn có tỉ lệ sinh lợi 100%, ngƣời ta phạm rất nhiều sai lầm khi nhìn vào cơ cấu kinh tế trong dài hạn, vì vậy việc mua cổ phiếu của những công ty có tỉ lệ sinh lợi ở mức 20% trở nên dễ dàng.
- 26. Lời số 17 “Bạn nên nhìn nhận cổ phiếu nhƣ một phần của công việc kinh doanh.” *** Đôi khi ngƣời ta đầu tƣ, nhƣng ngƣời ta quên mất là mình đang mua một phần lợi tức từ công ty. Warren nhìn nhận việc sở hữu cổ phiếu cũng giống nhƣ đang sở hữu một phần nhỏ của công ty. Cách nhìn này giúp ông nhận định liệu mình có trả giá quá cao để sở hữu công ty hay không. Ông nhân giá cổ phiếu với tổng số cổ phần bán ra, và tự hỏi liệu cái giá này có phải là giá hời hay giá quá đắt nếu giả sử ông mua lại toàn bộ công ty. Nếu cái giá tổng cộng là quá cao so với một công ty, thì giá của một cổ phiếu thôi cũng là quá đắt. Lối suy nghĩ này giúp bạn không bị cuốn vào cơn lốc phỏng đoán thƣờng bùng phát trong một thị trƣờng đang lên, vì những công ty hào nhoáng và các cổ phiếu đang gặp thời ở Wall Street thƣờng hiếm khi bán cổ phiếu với giá hợp lý nếu tính theo cái giá để mua toàn bộ công ty.
- 27. Lời số 18 “Quan điểm của tôi về ý kiến tập thể là cứ nhìn vào gƣơng.” *** Warren không thuộc dạng ngƣời tìm kiếm sự đồng thuận từ ngƣời khác cho những ý kiến của mình, vì rất nhiều lần ý kiến của ông luôn đi ngƣợc lại suy nghĩ của số đông. Để làm ăn lớn trong thế giới đầu tƣ bạn cần phải học cách suy nghĩ độc lập; và để suy nghĩ độc lập bạn phải cảm thấy thoải mái khi đứng riêng một mình. Warren nổi tiếng là đứng riêng một mình ngay từ những ngày đầu mới tham gia sự nghiệp đầu tƣ. Ông chọn sống ở Omaha thay vì New York vì nhƣ vậy sẽ tránh đƣợc áp lực từ Wall Street. Ông mua Berkshire Hathaway khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua American Express khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua Washington Post khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua General Foods khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua RJR Tobacco khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua GEICO khi không ai muốn dính dáng đến nó; ông mua trái phiếu của Washington Public Power Supply System khi không ai muốn mua chúng; và ông mua những trái phiếu sinh lợi cao khi không ai muốn mua chúng. Một số vụ đầu tƣ này ông vẫn còn nắm giữ, một số khác ông đã bán sau nhiều năm nắm giữ, nhƣng trong mọi cơ hội ông đều kiếm đƣợc khoản lời rất lớn. Nếu nghe theo lời khuyên tinh tƣờng của bất cứ ai tại Wall Street, ông chắc hẳn đã lỡ chuyến đò chở những vụ đầu tƣ vĩ đại này.
- 28. Lời số 19 “Nếu tôi không thể kiếm tiền từ thị trƣờng trị giá 5.000 tỉ đôla của Mỹ, có lẽ sẽ hơi viển vông khi tôi nghĩ rằng chỉ cần đi đến một đất nƣớc khác cách vài ngàn dặm là tôi đã có thể khoe tài khoe của.” *** Điều thú vị về câu nói này là mƣời năm sau đó Warren đã mở rộng sang một đất nƣớc khác để chi tiền. Năm 2003, ông mua số cổ phiếu của PetroChina trị giá khoảng 500 triệu đôla; đây là một công ty dầu khí có 90% cổ phần do chính phủ Trung Quốc nắm giữ, và nhƣ vậy có nghĩa là “Chỉ có hai đứa chúng tôi chia nhau kiểm soát công ty”, nhƣ cách nói đùa của Warren. PetroChina là công ty dầu khí có lợi nhuận lớn thứ tƣ trên thế giới. Họ sản xuất sản lƣợng dầu thô tƣơng đƣơng với Exxon, và Warren đã mua cổ phiếu với giá chỉ bằng 1/3 so với các công ty dầu khí phƣơng Tây. Nếu bạn có thắc mắc thì giá trị cổ phiếu này đã tăng 400% kể từ đó đến nay. Và nếu nhƣ thế này chƣa gọi là khoe tài khoe của, thì tôi thật không biết phải định nghĩa nó nhƣ thế nào nữa.
- 29. Lời số 20 “Bạn nên đầu tƣ vào công ty nào mà ngay cả một thằng ngu cũng có thể điều hành, vì thế nào rồi cũng có ngày một thằng ngu lên nắm quyền điều hành.” *** Trên thị trƣờng có những công ty có cơ cấu kinh tế hỗ trợ vững mạnh, nhƣng đồng thời cũng có công ty cơ cấu kinh tế rất yếu kém. Bạn chỉ muốn đầu tƣ vào những công ty có cơ cấu kinh tế vững mạnh vì họ sẽ không dễ dàng bị khuất phục. Những công ty Warren chọn đầu tƣ, nhƣ Coca-Cola, Budweiser, Wal-Mart, Wrigley’s, Hershey, và H&R Block, hầu nhƣ đều là những công ty không bị tác động bởi một thằng ngu. Bạn biết chắc mình sẽ kiếm ra tiền với những công ty này, ngay cả khi họ chọn một thằng ngu lên làm tổng giám đốc. Nhƣng nếu bạn chợt lo lắng về tình huống giả sử một thằng ngu điều hành công ty thì có thể đó chƣa phải là một công ty vĩ đại, và bạn có thể không nên nhúng tay vào đó.
- 30. Lời số 21 “Trong mỗi thƣơng vụ đầu tƣ, bạn cần có đủ can đảm và niềm tin để bỏ ra ít nhất là 10% tài sản của mình vào cổ phiếu đó.” *** Sự tin chắc đƣợc dựa trên những gì bạn biết sẽ xảy ra trong tƣơng lai; niềm tin chỉ dựa trên những gì bạn hy vọng sẽ xảy ra. Để kiếm tiền từ trò chơi đầu tƣ, bạn cần phải tin chắc, nghĩa là bạn cần biết rõ việc mình đang làm. Một cách chắc chắn để đạt đến mức tin tƣởng nhƣ Warren là hãy đầu tƣ với một khoản lớn tiền của mình. Điều này buộc bạn phải tập trung và luôn phải “làm bài tập” cân nhắc thật cẩn thận trƣớc khi quyết định đầu tƣ. Nhƣng nếu chiến lƣợc đầu tƣ của bạn chỉ dựa trên niềm tin, thì bạn chƣa phải là ngƣời ngoan đạo biết cầu nguyện.
- 31. Lời số 22 “Tiền bạc, ở một mức độ nào đó, có thể đƣa bạn đến với những môi trƣờng thú vị hơn. Nhƣng nó vẫn không thể thay đổi đƣợc việc bạn có bao nhiêu ngƣời yêu thƣơng hay bạn có mạnh khỏe không.” *** Sự thật là một khoản tiền quá lớn có thể gây ra bất hạnh lớn cho cuộc đời bạn. Con cái của bạn sẽ không chịu làm việc vì chúng nghĩ mình sẽ đƣợc thừa kế một gia tài khổng lồ, và nhƣ vậy chúng sẽ không có đƣợc sự quý trọng bản thân khi làm việc, có nghĩa là sau này chúng sẽ cảm thấy chua chát và chỉ biết ngồi đó cầu mong cho bạn chết sớm. Nếu bạn giàu có một cách không tƣởng, bạn có thể thấy xung quanh mình chỉ toàn những kẻ nịnh nọt luôn miệng tuôn ra những lời gian dối để vuốt ve cái tôi vĩ đại của bạn, biến bạn thành một thằng ngu trong mắt ngƣời khác. Và thay vì dùng tiền của mình để trải nghiệm những việc táo bạo trong cuộc sống, bạn cuối cùng chỉ chăm chăm làm sao kiểm soát tài sản của mình khỏi bọn gia nhân, luật sƣ, kế toán, hay những ngƣời đƣợc gọi là quản lý tiền bạc, những ngƣời đang cố hết sức mình giúp bạn chuyển tiền từ túi của bạn sang túi của họ. Warren tin rằng những ngƣời con đƣợc thừa hƣởng của cải quá lớn từ gia đình thƣờng có khuynh hƣớng không làm gì cả, ông cũng tin rằng xã hội sẽ không đƣợc hƣởng lợi từ một giai cấp thƣợng lƣu tạo dựng của cải nhờ thừa hƣởng. Ông tin rằng một đất nƣớc chỉ thịnh vƣợng khi xã hội đƣợc tạo dựng từ những ngƣời có tài thực sự, và ngƣời ta nhận đƣợc thù lao từ công sức lao động của chính mình. Vì vậy ông đã đóng góp 32 tỉ đôla kiếm đƣợc từ đầu tƣ vào các quỹ từ thiện, với hy vọng nó sẽ quay ngƣợc lại giúp cho chính cái xã hội đã tạo ra nó. Hãy để suy nghĩ này lan tỏa và tìm đến với trái tim của những ngƣời đang làm ra của cải trong xã hội.
- 32. KINH DOANH Lời số 23 “Cái gì không thể tiếp diễn mãi thì sẽ có lúc kết thúc.” *** Giá cổ phiếu đang lên nhanh chóng rồi sẽ dừng lại khi thực tế kinh doanh của công ty cuối cùng cũng hiện rõ. Thoạt nhìn cứ tƣởng nó có thể tiếp diễn mãi mãi, nhƣng nếu công ty không đạt kết quả nhƣ kỳ vọng đã đẩy giá lên cao, thì cổ phiếu của công ty sẽ xem nhƣ đã đạt đỉnh và bắt đầu rớt nhanh nhƣ thả một viên gạch. Hầu hết những công ty đang ăn nên làm ra hiện nay sẽ đến một lúc nào đó khựng lại. Mọi thứ đều thay đổi, vấn đề chỉ là thời gian. Những chiếc roi ngựa đã có thời đƣợc xem là ngành kinh doanh vĩ đại tại Mỹ, đầu máy video đã từng là thời thƣợng, bán và sửa chữa máy đánh chữ là một phần cần thiết và phức tạp trong phƣơng trình kinh doanh. Ngày nay tất cả những thứ này chỉ còn là quá khứ không có chút hy vọng kinh tế nào. Mọi thứ đều kết thúc, và vì vậy bạn không chỉ phải luôn theo dõi tình hình mà còn phải biết lao đi trƣớc một bƣớc. Đã vài lần Warren đầu tƣ vào những công ty hết thời hoặc sụt giảm nghiêm trọng dƣới quyền quản lý của ông. Một ví dụ nổi bật là Blue Chip Stamps, đã hoàn toàn biến mất, và World Book Encyclopedia, hiện nay đang mất dần, cả hai đều thua cuộc trƣớc môi trƣờng kinh doanh thay đổi. Ngay cả một thiên tài cũng có thể sai lầm về con đƣờng phía trƣớc.
- 33. Lời số 24 “Khi một nhà quản lý nổi tiếng về sự khôn ngoan nắm quyền quản lý một công ty nổi tiếng về cơ cấu kinh tế suy yếu, chỉ có tiếng tăm của công ty là không suy suyển.” *** Có những công ty vĩ đại - những công ty có cơ cấu kinh tế vĩ đại - có khả năng tài chính cần thiết để xoay chuyển bản thân khi họ rơi vào khủng hoảng. Và cũng có những công ty tầm thƣờng - những công ty có cơ cấu kinh tế suy yếu - không thể làm gì để cứu thoát ngay cả khi họ có một đội ngũ quản lý cực kỳ thông thái. Một công ty vĩ đại thƣờng có đầy đủ tiền mặt, hiếm khi mắc nợ hoặc mắc nợ rất ít, và đứng ở một vị thế có thể tự mình thoát ra khỏi rắc rối hay thoát ra khỏi chu kỳ suy giảm của nền kinh tế. Những công ty tầm thƣờng luôn phải vất vả tìm tiền mặt, nợ nhƣ chúa chổm, và nếu rơi vào rắc rối, họ thƣờng phải giật bên này đắp bên kia, dẫn đến rắc rối ngày càng trầm trọng. Một công ty tầm thƣờng cho dù đƣợc điều hành khôn khéo đến thế nào, thì cơ cấu kinh tế lỏng lẻo của nó vẫn sẽ cột chặt nó với kết quả yếu kém.
- 34. Lời số 25 “Kế toán là ngôn ngữ của kinh doanh.” *** Có nhiều cách để miêu tả công việc kinh doanh của một công ty, nhƣng nói gì thì nói, cuối cùng cũng quay về với ngôn ngữ của kế toán. Khi con gái một ngƣời đồng nghiệp hỏi Warren về những khóa học thiết yếu tại đại học, ông đã trả lời, “Kế toán - nó là ngôn ngữ của kinh doanh.” Để hiểu đƣợc bản báo cáo tài chính của một công ty bạn cần phải hiểu các con số. Và để làm đƣợc điều này bạn phải học kế toán. Nếu bạn không thể đọc đƣợc bản cáo bạch, bạn không thể tính toán, và đồng nghĩa với việc bạn không thể phân biệt kẻ thắng ngƣời bại.
- 35. Lời số 26 “Các vụ xoay chuyển hiếm khi nhúc nhích.” *** Thế giới này đầy rẫy những công ty có cơ cấu kinh tế yếu kém bán cổ phiếu với giá thoạt nhìn là hời. Warren chỉ tìm những công ty tốt đƣợc bán với giá hợp lý, hay nếu tốt hơn, một công ty vĩ đại đƣợc bán với giá hời (mặc dù thƣờng rất khó tìm). Những công ty yếu kém sẽ mãi là công ty yếu kém bất kể cái giá bạn bỏ ra là bao nhiêu. Giá cổ phiếu có thể thay đổi, nhƣng bản chất bên trong của công ty vẫn không thay đổi. Nếu nó là một công ty tốt, nó sẽ giữ vững vị thế một công ty tốt, còn nếu là một công ty yếu, thì mãi nó vẫn là một công ty yếu kém. Công ty yếu kém không thể đƣợc xoay chuyển thành công ty vĩ đại. Chỉ có trong truyện cổ tích thì con ếch xấu xí mới biến thành hoàng tử, nên mặc dù nhiều tổng giám đốc tin rằng họ có quyền năng thần kỳ, 95% những con ếch họ hôn vẫn chỉ là ếch - và con số 5% còn lại thì ngay từ đầu đã không phải là ếch. Warren tin rằng công sức quản lý và số vốn đầu tƣ tốt hơn nên đƣợc dành để mua một công ty có cơ cấu kinh tế tốt và đƣợc bán với giá hợp lý, thay vì đổ vào cho một công ty yếu kém đang trông đợi một nụ hôn thần kỳ, ngay cả khi nó đƣợc bán với giá rất hời. Sau khi hôn phải vài con ếch trong sự nghiệp của mình, ông kết luận rằng chúng chẳng hấp dẫn tí nào.
- 36. Lời số 27 “Nếu một công ty làm ăn tốt thì giá cổ phiếu cũng sẽ tăng theo.” *** Một hiện tƣợng trên thị trƣờng mà Warren tin tƣởng là nếu công ty làm ăn tốt trong một thời gian dài thì giá cổ phiếu cũng sẽ tăng theo để phản ánh đúng giá trị gia tăng của công ty. Ngƣợc lại, nếu công ty không làm ăn tốt trong một thời gian dài thì giá cổ phiếu sẽ giảm để thể hiện đúng hơn giá trị của công ty. Giá trị trong dài hạn của công ty chính là thƣớc đo điều chỉnh tình hình thị trƣờng, lên hoặc xuống. Vì vậy, cổ phiếu của các công ty mạng Internet tăng bất thƣờng trong giai đoạn thị trƣờng bùng nổ đều tụt giảm nặng nề khi họ không thể kiếm ra tiền trong dài hạn. Trong khi đó, những công ty vĩ đại có giá cổ phiếu giảm khi thị trƣờng chứng khoán sụp đổ đều ngay lập tức phục hồi khi thị trƣờng nhận thấy năng lực sinh lợi của họ không hề suy suyển. Nếu bạn mua cổ phiếu có giá thấp, bạn phải chắc chắn rằng cơ cấu kinh tế dài hạn của công ty vẫn ổn định. Nếu đúng nhƣ vậy, và công ty làm ăn tốt về lâu dài, thì cổ phiếu của bạn cũng tăng theo. Muốn cho giá cổ phiếu gia tăng thì công ty phải làm ăn thuận lợi, và muốn làm ăn tốt, nếu ngay từ đầu đã là một công ty vĩ đại thì sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Những công ty nhƣ Washington Post, Coca-Cola, Disney, American Express, General Foods, Wells Fargo, Interpublic Group, và GEICO đều là những công ty có cơ cấu kinh tế thuận lợi vào thời điểm Warren mua cổ phiếu của họ, nhƣng giá cổ phiếu lúc đó không thuận lợi vì một vấn đề chƣa giải quyết đƣợc hay vì ngành đang trong giai đoạn suy thoái, hay thị trƣờng đang hồi sụt giảm. Trong tất cả các trƣờng hợp này thì cơ cấu kinh tế dài hạn của họ cuối cùng đã buộc thị trƣờng phải đánh giá lại và giá cổ phiếu tăng đáng kể.
- 37. Lời số 28 “Quản lý sự nghiệp bản thân cũng giống nhƣ đầu tƣ - mức độ khó khăn không đƣợc tính đến. Vì vậy bạn có thể tiết kiệm đƣợc tiền bạc và công sức bằng cách chọn đúng chuyến tàu cần lên.” *** Ngƣời ta không chỉ cần phải học hỏi nên đầu tƣ vào những công ty nào mà còn phải biết nên làm cho công ty nào. Nếu ta đi làm cho một công ty có cơ cấu kinh tế yếu kém thì ta không thể trông mong mình đạt thành quả cao, bởi công ty của ta không làm ăn tốt. Lƣơng bổng sẽ thấp hơn mức trung bình thị trƣờng, tăng lƣơng là rất hiếm và xa vời, và nguy cơ mất việc cũng rất cao vì nhà quản lý luôn phải chịu áp lực cắt giảm chi phí. Nhƣng nếu bạn đi làm cho một công ty có cơ cấu kinh tế dài hạn thuận lợi, thì công ty này lúc nào cũng có dòng tiền luân chuyển mạnh. Điều này có nghĩa là lƣơng bổng cao hơn, cơ hội tăng lƣơng thăng chức nhiều hơn khi bạn làm tốt công việc. Ngoài ra bạn cũng có nhiều cơ hội tiến bộ khi cấp quản lý tìm cách chi tiêu số tiền lãi đó. Bạn nên làm việc cho một công ty có tỉ lệ sinh lợi cao và làm ra nhiều tiền. Và bạn cũng nên tránh xa những công ty có lợi nhuận biên thấp và liên tục thua lỗ. Trƣờng hợp đầu là một chỗ ngồi trên toa hạng nhất đến với đƣờng Thuận lợi; còn trƣờng hợp kia là một chỗ ngồi trên toa chở hàng vừa chậm chạp, vừa dằn xóc đến một địa điểm hẻo lánh ở vùng Siberia.
- 38. Lời số 29 “Phản ứng của bộ máy quản lý yếu kém trƣớc công việc kinh doanh yếu kém là một hệ thống kế toán yếu kém.” *** Nếu một công ty có cơ cấu kinh tế yếu kém, và bộ máy quản lý không liêm chính, nó sẽ tạo điều kiện cho hệ thống kế toán yếu kém, thể hiện qua việc tạo ra các con số doanh thu ảo. Đây là một việc làm đơn giản, cực kỳ đơn giản - chỉ việc đƣa chi phí vào phần đầu tƣ của đối tác, sau đó yêu cầu đối tác trả tiền lãi từ phần vốn đầu tƣ này, và ghi vào phần doanh thu. Giảm chi phí và tăng doanh thu chỉ là việc nâng bút lên hay xuống. Gia tăng doanh thu sẽ khiến cổ đông và Wall Street vỗ tay hoan nghênh nhiệt liệt, giúp bạn đẩy giá cổ phiếu lên cao, đồng nghĩa với việc bạn sẽ đƣợc nhận tiền thƣởng hàng triệu đôla, lại còn đƣợc mời ăn trƣa với chủ tịch hội đồng quản trị. Thử nhớ lại vụ Enron, ngoài ra còn nhiều nữa.
- 39. Lời số 30 “Sự chênh lệch giữa một công ty cần nguồn vốn lớn để tăng trƣởng và một công ty tăng trƣởng không cần vốn là rất lớn.” *** Đây là bí mật rất lớn trong chiến lƣợc mua và giữ cổ phiếu của Warren. Nếu bạn mua và giữ cổ phiếu của một công ty cần nguồn vốn lớn để tăng trƣởng, cổ phiếu của bạn sẽ không bao giờ tăng giá trị. Lý do là công ty luôn trong tình trạng thiếu vốn để giữ cho nó không bị nhận chìm bởi các đối thủ. Nếu bạn phải chi hàng tỉ đồng để tái thiết kế danh mục sản phẩm của mình sau mỗi năm năm, nghĩa là bạn đã mất cơ hội sử dụng hàng tỉ đồng vào việc mở rộng sản xuất hay mua lại công ty khác hay mua lại cổ phần. Nhƣng nếu một công ty có thể tăng trƣởng mà không cần đƣợc bơm thêm vốn, nó có thể sử dụng số tiền dƣ ra này để làm đƣợc nhiều việc, gia tăng tỉ lệ lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, từ đó, đƣa giá cổ phiếu của công ty gia tăng. Đó chính là lý do vì sao Warren thích mua cổ phiếu của những công ty nhƣ Wrigley’s và Coca-Cola thay vì GM hay Intel. Những công ty nhƣ Wrigley’s và Coca-Cola không bao giờ phải chi hàng tỉ đôla để thiết kế lại sản phẩm của mình hay trang bị mới cho nhà máy sản xuất, vì vậy họ có nhiều tiền để làm những việc vui thú hơn nhƣ mua lại cổ phần của chính mình. Ngƣợc lại, GM hay Intel phải liên tục chi hàng tỉ đồng để thiết kế mới và trang bị lại dây chuyền sản xuất. Chỉ cần họ ngừng chi số tiền này vào các thiết kế mới hay dây chuyền sản xuất mới, họ sẽ bị qua mặt ngay lập tức bởi các đối thủ. Nếu một công ty cần nhiều vốn để tăng trƣởng, nó sẽ không bao giờ làm bạn giàu có; còn nếu một công ty tăng trƣởng không cần thêm vốn, nó sẽ không bao giờ để bạn nghèo khổ.
- 40. Lời số 31 “Khi công ty gặp khó khăn thì cứ giải quyết xong vấn đề này sẽ có ngay vấn đề khác nảy sinh - chẳng bao giờ chuột không chạy theo đàn trong bếp.” *** Một công ty có cơ cấu kinh tế yếu kém là một chiếc thuyền lững lờ vô định, không đem lại hiệu quả đầu tƣ dài hạn. Bản chất cạnh tranh khốc liệt trong môi trƣờng kinh doanh khiến cho nó phải vất vả gói ghém trong phần lợi nhuận quá mỏng đồng thời vẫn phải liên tục nâng cấp nhà máy để giữ đƣợc thế cạnh tranh. Nếu nó còn phải liên tục thay đổi sản phẩm để cạnh tranh thì lại phải chi tiền cho nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới. Ví dụ, nếu một công ty sản xuất ô tô quyết định thay đổi dòng sản phẩm, nó sẽ phải đổ hàng tỉ đôla để thay đổi dây chuyền sản xuất. Chỉ cần một ƣớc tính sai là toàn bộ hệ thống vận hành sẽ tan vỡ. Tất cả những thứ này uống đi phần vốn đáng lẽ ra có thể đƣợc dùng để tăng doanh thu, ví dụ nhƣ mở rộng sản xuất, mua thêm các công ty con, hay mua lại cổ phần. Liên tục giải quyết vấn đề lợi nhuận thấp, doanh thu thấp, đối nghịch với chi phí, cộng thêm vấn đề lao động rẻ ở nƣớc ngoài, nghe có vẻ nhƣ bạn đang mắc kẹt trong một mô hình kinh doanh không bao lâu nữa sẽ không còn phù hợp. Nếu muốn đầu tƣ dài hạn thì đây là những loại hình kinh doanh bạn nên tránh. Warren tránh chúng nhƣ tránh bệnh dịch, ngay cả khi giá cổ phiếu của chúng rẻ nhƣ cho.
- 41. Lời số 32 “Muốn tăng doanh số thì chỉ cần nhảy sang thị trƣờng thấp cấp, nhƣng muốn nhảy sang thị trƣờng cao cấp trở lại thì không đơn giản.” *** Một số sản phẩm nhất định đã chiếm lĩnh đƣợc tâm trí của bạn - chúng là những thƣơng hiệu bạn nghĩ đến ngay khi bạn có nhu cầu về ngành hàng đó. Kleenex, Tampax, Windex, Snickers, Wrigley’s, Disney, và Coke là những thƣơng hiệu đã chiếm đƣợc tâm trí của ngƣời tiêu dùng. Đồng thời chúng cũng là tiêu chuẩn xác định đƣợc kỳ vọng của ngƣời tiêu dùng dành cho sản phẩm của mình. Và bởi vì những sản phẩm này bao giờ cũng thỏa mãn kỳ vọng khách hàng, nhà sản xuất ra chúng có quyền đòi một mức giá cao hơn. Các nhà sản xuất chi hàng triệu đôla để đƣa sản phẩm của mình vào khu vực riêng biệt này. Tuy nhiên, nếu có một nhà sản xuất nào nhân danh lợi nhuận, giảm chất lƣợng sản phẩm của mình, họ có thể đối mặt với một nguy cơ cao là đánh mất vị thế trong tâm trí ngƣời tiêu dùng. Chúng ta đã chứng kiến những trƣờng hợp này xảy ra trong thực tế - một sản phẩm chất lƣợng mà chúng ta đã quen sử dụng, bỗng nhiên nhà sản xuất hạ thấp chất lƣợng, thế là chúng ta thôi sử dụng và chuyển sang một sản phẩm khác. Sau khi tình huống này xảy ra, rất khó để nhà sản xuất quay lại vị trí ban đầu, bởi vì một trải nghiệm xấu đã đánh mất chỗ của họ trong tâm trí ngƣời tiêu dùng.
- 42. Lời số 33 “Khi một tổng giám đốc đƣợc các nhà tƣ vấn khuyến khích ký hợp đồng làm ăn, anh ta sẽ đáp ứng theo kiểu một cậu thiếu niên đƣợc cha mình khuyên nên sinh hoạt tình dục bình thƣờng. Nó chẳng giúp gì đƣợc cho anh ta.” *** Blaise Pascal, nhà toán học và triết học ngƣời Pháp, đã từng nói: “Bất hạnh của con ngƣời đều xuất phát từ việc họ không thể ngồi yên trong phòng một mình.” Tổng giám đốc không thể chỉ ngồi yên đó, họ cần phải ký hợp đồng làm ăn, một việc tƣơng đối đơn giản nhờ Wall Street, từ đó tạo nên ảo tƣởng rằng họ đang làm việc xứng đáng với mức lƣơng chất ngất của mình. Ngoài ra, mua thêm một mớ vấn đề bao giờ cũng dễ dàng hơn là cố gắng giải quyết mớ vấn đề cũ. Giải pháp của Warren đối phó với tình trạng mải mê tăng trƣởng thông qua sáp nhập là chỉ mua những công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững. Những công ty này có cơ cấu kinh tế vĩ đại thể hiện qua tỉ lệ doanh lợi đầu tƣ cao và doanh thu vững vàng liên tục. Những công ty khác đƣợc ông định danh là công ty hàng hóa, thể hiện qua tỉ lệ lợi nhuận thấp và doanh thu trồi sụt. Đa số các công ty trên thế giới đều rơi vào loại hàng hóa, vì vậy Warren chỉ việc ngồi nghỉ ngơi - nhƣng khi ông phát hiện ra một công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững, ông sẽ nhảy ngay vào chỉ trong vòng 10 phút. Warren biết rõ những gì ông muốn ngay cả trƣớc khi ông muốn.
- 43. Lời số 34 “Bạn không nhất thiết phải gom lại tiền bằng đúng con đƣờng bạn đã làm mất tiền.” *** Những nhà đầu tƣ mới tham gia thị trƣờng thƣờng nghĩ rằng cách chơi duy nhất là phải bám vào số cố phiếu mà họ vừa mới thua lỗ, giống nhƣ khi chơi mãi một trò trong sòng bạc, với hy vọng thời vận thay đổi. Nhƣng trong chứng khoán, không phải nhƣ trò chơi trong sòng bạc, rủi ro chênh lệch rất nhiều giữa các loại chứng khoán khác nhau, tùy thuộc vào hai yếu tố - chất lƣợng kinh doanh của công ty và cái giá bạn trả cho cổ phiếu của họ so với chất lƣợng này. Chất lƣợng càng cao, rủi ro càng thấp, tỉ lệ giá và chất lƣợng càng thấp, rủi ro càng giảm. Đa số trƣờng hợp chất lƣợng kinh doanh cao đi kèm với giá cổ phiếu cao, nghĩa là không phải một vụ làm ăn hời, nhƣng thỉnh thoảng thị trƣờng chứng khoán cũng khó lƣờng và bạn thấy giá cổ phiếu của công ty có chất lƣợng cao đƣợc bán với giá thấp. Đây là lúc kiếm tiền dễ dàng. Bạn cần nên tránh những công ty có chất lƣợng kinh doanh thấp nhƣng đƣợc bán với giá cao, vì đây là lúc bạn bị thua lỗ. Chất lƣợng thấp và giá cao so với chất lƣợng nghĩa là tránh xa, còn chất lƣợng cao cộng với giá thấp so với chất lƣợng nghĩa là nhảy vô. Nhƣng mỗi loại cổ phiếu là một cuộc chơi khác nhau, có tỉ lệ rủi ro khác nhau, thay đổi tùy theo giá cổ phiếu, vì vậy bạn nên kiên nhẫn đợi đến khi thời vận nghiêng về phía bạn, mức độ an toàn chấp nhận đƣợc, và đánh cƣợc thật lớn. Điều thú vị về thị trƣờng chứng khoán là không giống nhƣ sòng bạc, đôi khi nó cũng chia cho bạn cơ hội thắng chắc. Warren là ngƣời chuyên đợi những lúc thắng chắc nhƣ vậy.
- 44. Lời số 35 “Tôi đi tìm những công ty nào mà tôi nghĩ mình có thể tiên đoán tƣơng lai của họ trong mƣời hay mƣời lăm năm sau. Ví dụ nhƣ công ty sản xuất chewing gum Wrigley’s. Tôi không nghĩ Internet sẽ làm ngƣời ta thay đổi cách nhai chewing gum.” *** Những sản phẩm nhất quán giúp doanh thu ổn định. Nếu một sản phẩm không phải thay đổi, bạn có thể thu về tất cả lợi nhuận vì không phải chi tiền cho nghiên cứu và phát triển, và cũng không phải làm nạn nhân của thời trang lên hay xuống. Ví dụ nhƣ bia, nƣớc ngọt, và kẹo. Budweiser đã sản xuất cùng một thứ bia trong hàng trăm năm, Coke vẫn bán thứ nƣớc ngọt màu caramel kỳ diệu đó trong hơn một trăm năm, và Wrigley’s vẫn sản xuất thứ kẹo chewing gum trong suốt hơn một trăm năm. Bạn đã thấy xu hƣớng chƣa? Bạn có nghĩ mình dự đoán đƣợc những công ty này sẽ bán món gì trong mƣời lăm năm nữa không? Nếu bạn làm đƣợc, thì bạn có thể chính là một Warren Buffett tiếp theo.
- 45. NGƯỜI ĐỠ ĐẦU CỦA WARREN Lời số 36 “Có ngƣời hôm nay đƣợc ngồi dƣới bóng mát là nhờ có ngƣời đã trồng cây từ rất lâu.” *** Nếu không nhờ vào công sức khó nhọc mà Benjamin Graham, ngƣời đỡ đầu cho Warren, đã triển khai khái niệm đầu tƣ giá trị, Warren có lẽ đã không thoát đƣợc ra khỏi quầy tính tiền tại tiệm tạp hóa của ông nội. Bởi vì mọi việc thật đơn giản nếu bạn đƣợc đứng trên đôi vai của một ngƣời khổng lồ - vấn đề là phải tìm ra đúng ngƣời khổng lồ để đứng. Trong trƣờng hợp của Warren, ông chọn Graham, ngƣời đƣợc gọi là Trƣởng khoa của trƣờng Wall Street. Graham triển khai khái niệm đầu tƣ giá trị và giảng dạy về nó trong một khóa học tại đại học Columbia, New York. Warren tham dự khóa học này, và theo lời thuật lại của anh bạn cùng lớp Bill Ruane, “Những tia lửa điện nảy nở khi hai ngƣời gặp nhau.” Sau khóa học ở Columbia, Warren đến làm việc cho công ty đầu tƣ của Graham tại Wall Street, và kết thúc câu chuyện này là những gì kết tinh nên các huyền thoại tài chính.
- 46. Lời số 37 “Nếu có đủ thông tin tay trong và một triệu đôla, bạn có thể trắng tay trong vòng một năm.” *** Hãy tỉnh táo đi, lúc bạn có đƣợc thông tin tay trong, thì tất cả những ngƣời khác cũng đã biết rồi và đã đƣa ra các quyết định giao dịch dựa trên thông tin này. Ngoài ra, giao dịch dựa trên thông tin tay trong là vi phạm pháp luật. Warren thƣờng nói vui rằng một trong những ƣu điểm khi sống ở Omaha là không có ai ở gần để rủ rỉ vào tai bạn những thông tin tay trong khi ngồi ăn trƣa. Thông thƣờng, kẻ gian khởi đầu những lời đồn để họ đẩy giá cổ phiếu lên cao và đổ chúng vào túi những nhà đầu tƣ khờ khạo. Nhà đầu tƣ Bernard Baruch vĩ đại nổi tiếng trong những năm 1920 vì ông luôn bán ngay lập tức cổ phiếu nếu có ai đó chia sẻ với ông thông tin tay trong nóng hổi. Baruch là một ngƣời cực kỳ giàu khi ông mất.
- 47. Lời số 38 “Đọc sách của Ben Graham và Phil Fisher, đọc các báo cáo hàng năm, nhƣng đừng làm toán bằng các con số Hy Lạp.” *** Ben Graham dạy bạn rằng chỉ nên mua cổ phiếu khi nó đƣợc bán thấp hơn mức giá tƣơng ứng với giá trị trong dài hạn. Mức giá thấp này mang đến cho bạn một mức an toàn nếu gặp thảm họa. Phil Fisher cho rằng bạn cần phải mua cổ phiếu của một công ty có chất lƣợng cao, và giữ chúng trong một khoảng thời gian dài, thật dài và để cho thu nhập giữ lại có đủ thời gian nhân lên. Warren nghe theo lời của Ben “mua với giá thấp để có mức an toàn” và kết hợp nó với lời của Phil “mua cổ phiếu của những công ty có chất lƣợng cao và giữ thật lâu” thành một phƣơng châm của mình “mua cổ phiếu của những công ty có chất lƣợng cao với giá thấp hơn tƣơng quan giá trị và giữ chúng trong thời gian dài.” Đây là một phƣơng trình có kết quả cao hơn tổng của những thành tố trong đó. Warren cuối cùng kiếm ra đƣợc rất nhiều tiền so với cả Ben hay Phil là những bậc thầy về đầu tƣ trong thời đại của họ. Còn đối với những phƣơng trình chỉ toàn những chữ số Hy Lạp, chúng chỉ dành cho những nhà đầu tƣ Wall Street chƣa bao giờ đọc về Ben và Phil.
- 48. Lời số 39 “Tôi là nhà đầu tƣ giỏi vì tôi là ngƣời kinh doanh, và tôi là ngƣời kinh doanh giỏi vì tôi cũng là nhà đầu tƣ.” *** Một ngƣời kinh doanh giỏi biết phân biệt rõ ràng giữa một công ty tốt và một công ty tồi - và một nhà đầu tƣ giỏi biết rõ khi nào một công ty đƣợc bán với giá rẻ hay bị định giá quá cao. Vì vậy để đầu tƣ giỏi bạn cần phải là một ngƣời kinh doanh, hiểu rõ thế nào là một công ty tốt hay xấu; và khi bạn chuẩn bị mua lại một công ty, bạn phải là một nhà đầu tƣ thông minh, hiểu rõ liệu mức giá chào bán là thấp hay cao. Kết hợp đƣợc cả hai và bạn có thể kiếm tiền tỉ. Đơn giản vậy thôi, nhƣng cũng cực kỳ khó khăn. Khi mới bắt đầu lập nghiệp Warren chỉ quan tâm đến tình hình tài chính của công ty, ông không thật sự để ý đến các sản phẩm do công ty sản xuất. Ngƣời đỡ đầu Graham của ông tin rằng con số đã phản ánh tất cả những gì cần biết; ông ấy không tách biệt những công ty thuộc dạng hàng tiêu chuẩn nhƣ dệt may, thƣờng có cơ cấu kinh tế dài hạn yếu kém, với những công ty hàng tiêu dùng độc quyền nhƣ Coke, có cơ cấu kinh tế dài hạn vững vàng. Nhƣng khi Warren bắt đầu tham gia và phải vất vả điều hành một công ty hàng tiêu chuẩn, ông sớm nhận thấy rằng chỉ có những công ty hàng tiêu dùng đặc quyền mới có lợi thế cạnh tranh và mang lại hiệu quả siêu đẳng. Graham sẵn sàng mua bất cứ cổ phiếu nào miễn là nó đƣợc bán với giá rẻ. Warren chỉ mua cổ phiếu của công ty hàng tiêu dùng độc quyền có lợi thế cạnh tranh, và ông cũng không cần phải đợi đến khi có đƣợc giá hời. Một mức giá hợp lý là cũng đủ rồi, và chỉ cần ông nắm giữ chúng đủ lâu thì ông cũng có thể thành tỉ phú.
- 49. Lời số 40 “Khi các nguyên tắc đã có tuổi, chúng không còn đƣợc xem là nguyên tắc nữa.” *** Warren thức dậy một buổi sớm mai và nhận thấy rằng những nguyên tắc đầu tƣ mà ông học đƣợc từ ngƣời thầy Graham giờ đây không còn phù hợp nữa. Graham ủng hộ việc mua cổ phiếu giá rẻ của các công ty bất kể cơ cấu kinh tế của nó. Chiến lƣợc này rất hiệu quả trong thập niên 40 và 50, nhƣng không còn tác dụng nữa khi một nhóm lớn các nhà đầu tƣ cùng thực hiện chiến lƣợc này - ngày càng khó khăn để tìm ra những quả trứng vàng. Thay vì đi theo con đƣờng mòn này, Warren nhảy khỏi đoàn tàu và đƣa ra một triết lý đầu tƣ vào những công ty siêu hạng có lợi thế cạnh tranh bền vững, miễn là cổ phiếu của họ đƣợc bán với giá hợp lý - sau đó ông chỉ việc nƣơng vào mức nƣớc dâng theo thời gian và doanh thu để đẩy giá cổ phiếu lên cao. Triết lý này đã đƣa ông từ một ngƣời giàu chuyển sang siêu giàu. Một ví dụ tuyệt vời cho triết lý này là khi ông đầu tƣ vào Coca-Cola, ông đã trả tƣơng đƣơng hai mƣơi lần lợi nhuận của một cổ phiếu. Một Warren thời kỳ cũ đã chẳng bỏ tiền ra nhƣ thế này vì kỹ thuật định giá của Graham cho thấy cái giá này quá cao. Nhƣng một Warren thời kỳ mới thì thấy rằng đây là một mức giá hết sức hợp lý sẽ mang lại cho ông tiền tỉ. Đôi khi nếu một chú báo mà thay đổi đƣợc màu da thì cũng hay đấy chứ.
- 50. Lời số 41 “Bạn phải trả giá rất cao nếu đƣợc sự đồng thuận trong thị trƣờng chứng khoán.” *** Nếu ai cũng đồng ý với bạn rằng một cổ phiếu nào đó sẽ là một Microsoft thứ hai, thì bạn sẽ phải trả một cái giá cao ngất ngƣởng - nghĩa là sẽ chẳng còn lợi nhuận bao nhiêu mà rủi ro lại nhiều. Cái bạn muốn là phải tìm ra một cổ phiếu không ai quan tâm đến, hoặc không đƣợc các quỹ đầu tƣ ƣa chuộng mấy, và đƣợc chào bán với giá thấp nếu so với giá trị kinh tế về lâu dài. Những cổ phiếu đang lên sẽ có lúc rớt xuống, và những cổ phiếu đang rớt sẽ có lúc trồi lên. Đây là tiếng gọi xung trận của Benjamin Graham, ngƣời đỡ đầu cho Warren. Chúng ta chỉ quan tâm đến phần đang rớt rồi sẽ trồi lên - chúng ta không muốn phải trả giá trên trời cho những cổ phiếu chờ đợi bị rớt - chúng ta muốn trả một giá hời cho những cổ phiếu chờ đợi sẽ lên.
- 51. GIÁO DỤC Lời số 42 “Nếu phải giỏi đại số hay tích phân mới là một nhà đầu tƣ vĩ đại thì chắc tôi phải quay về đi giao báo thôi.” *** Theo nhƣ Warren thì những kỹ năng toán mà bạn cần trang bị để trở thành một nhà đầu tƣ vĩ đại là cộng, trừ, nhân, chia, cùng khả năng tính nhẩm tỉ lệ phần trăm và xác suất. Nếu có thêm nữa, theo cách nói của ngƣời Pháp, thì chỉ là phí phạm. Nhƣng nếu thiếu đi thì bạn lại không thể vào cuộc chơi.
- 52. Lời số 43 “Bạn phải tự suy nghĩ. Tôi luôn ngạc nhiên khi thấy nhiều ngƣời có chỉ số IQ cao nhƣng chỉ biết nhắm mắt bắt chƣớc ngƣời khác. Tôi chƣa bao giờ tiếp thu đƣợc ý kiến gì hay bằng cách nói chuyện với ngƣời khác cả.” *** Nhiều ngƣời thuộc dạng có chỉ số IQ cao lại cho rằng cách làm giàu là phải bắt chƣớc ngƣời khác. Điều này một phần xuất phát từ hệ thống giáo dục khen ngợi sự bắt chƣớc thầy cô giáo. Trên Wall Street, chiến lƣợc đầu tƣ phổ biến là dựa trên những gì nhiều ngƣời khác đang hành động - bạn dễ dàng bán một món hàng phổ biến hơn là mua bán một món hàng ít ngƣời quan tâm. Warren không cố gắng bán cho bất cứ ai các cơ hội đầu tƣ - ông chỉ muốn làm giàu từ đầu tƣ. Điều này đến không phải bằng cách nghe theo số đông, mà phải tìm ra những cổ phiếu mà Wall Street hôm nay còn bỏ quên nhƣng ngày mai sẽ tranh nhau mua lại. Còn đối với những ngƣời chỉ làm theo số đông - thƣờng thì họ phải dành thời gian ngồi gọt đất khỏi gót giày.
- 53. Lời số 44 “Nếu nhà báo càng thông minh thì xã hội càng tốt đẹp.” *** Chúng ta sử dụng thông tin để xử lý các ý tƣởng đầu tƣ từ các phƣơng tiện truyền thông, nghĩa là chúng ta hoàn toàn bị lệ thuộc vào các nhà báo cung cấp thông tin chính xác và phân tích hợp lý về tình hình. Bạn có muốn nhận thông tin từ những ngƣời ngu ngốc, hay bạn muốn giao công việc này cho những ngƣời thông minh? Warren vẫn luôn tin tƣởng vào quan điểm là nếu giáo viên càng giỏi thì sinh viên càng giỏi. Vì vậy, nhà báo càng thông minh thì xã hội càng hƣởng lợi. Chỉ có những ngƣời lừa đảo, trộm cƣớp, hay các chính trị gia muốn giấu giếm mới không mong muốn một xã hội thông minh hơn.
- 54. Lời số 45 “Bạn muốn học từ kinh nghiệm, nhƣng tốt nhất nên học từ kinh nghiệm của ngƣời khác nhiều hơn.” *** Kinh nghiệm là ngƣời thầy tốt nhất, nhƣng cái giá đôi khi quá đắt nếu bạn phải học từ chính sai lầm của mình. Tốt hơn là ta nên học từ sai lầm của ngƣời khác. Đó cũng là lý do vì sao Warren đã đƣa vào chƣơng trình học của mình phần tham khảo và phân tích công việc kinh doanh và sai lầm trong đầu tƣ của những ngƣời khác. Ông muốn biết rõ chuyện gì đã sai lầm để từ đó ông biết mà tránh. Đây là một chiến lƣợc hoàn toàn khác so với đa số các trƣờng kinh doanh, nơi chỉ chăm chú đến những câu chuyện thành công. Trong kinh doanh và đầu tƣ, có nhiều ngƣời bị kẹt trên máng xối hơn là rơi xuống Con đƣờng Bằng phẳng - vì vậy bạn cần phải học về những việc nên làm và cả những việc không nên làm.
- 55. NƠI LÀM VIỆC Lời số 46 “Thật không dễ gì dạy cho chú chó con những trò khó.” *** Warren nhận thấy rằng sự nhạy bén trong kinh doanh tích lũy theo thời gian gần nhƣ không thể truyền đạt cho các nhà quản lý trẻ tuổi. Những con chim kỳ cựu đã quá thành thạo và biết cách làm ra tiền. Warren đã bƣớc vào tuổi 70, đối tác hợp tác Charlie Munger cũng đã bƣớc vào tuổi 80, bà B. điều hành Nebraska Furniture Mard lúc đã hơn 100 tuổi, và nhiều nhà quản lý tại Berkshire Hathaway, công ty cổ phần của Warren, cũng đã vƣợt qua tuổi 70 từ lâu. Warren không đƣa ra tuổi về hƣu bắt buộc đối với những ngƣời làm việc tại Berkshire. Trong thế giới của Warren, 65 chỉ mới là sự bắt đầu - tuổi tác và kinh nghiệm là những giá trị quan trọng hơn nhiều so với tuổi trẻ và nhiệt tình trong lĩnh vực kiếm tiền theo cách cổ điển.
- 56. Lời số 47 “Khi tuyển ngƣời, bạn cần tìm kiếm ba phẩm chất: liêm chính, thông minh, và nhiệt tình. Nhƣng quan trọng nhất vẫn là sự liêm chính, vì nếu thiếu sự liêm chính thì hai phẩm chất còn lại, sự thông minh và nhiệt tình, sẽ giết chết bạn.” *** Khi bạn thuê ngƣời khác để điều hành công việc kinh doanh, bạn đang giao cho họ cả con heo tiết kiệm của mình. Nếu những ngƣời bạn thuê khôn ngoan và chăm chỉ, họ sẽ mang về cho bạn rất nhiều tiền, nhƣng nếu họ không trung thực, họ sẽ tìm ra rất nhiều cách để biến tiền của bạn thành tiền của họ. Vì vậy nếu bạn phải thuê những ngƣời không trung thực, hãy cố gắng tìm những ngƣời không chăm chỉ và đầu đặc đầy đất - nhƣ thế thì có muốn ăn cắp họ cũng chỉ ăn cắp đƣợc đất đặc mà thôi. Liêm chính là một nguyên liệu chính trong triết lý quản lý của Warren. Khi ông mua lại Nebraska Furniture Mart từ bà B. ông đã làm bà và các nhân viên quản lý vô cùng ngạc nhiên khi không yêu cầu kiểm toán sổ sách. Ông chỉ hỏi bà giá trị của công ty, và sau khi bà trả lời, thì ngay ngày hôm sau ông đƣa cho bà một tấm sec trị giá 40 triệu đôla. Sau này, khi bà B. hỏi, ông cho biết mình tin tƣởng bà nhiều hơn tin tƣởng các kế toán viên. Ngoài ra, phong cách quản lý của Warren cũng là để cho các nhà quản lý của mình có quyền độc lập tối đa trong việc điều hành công việc kinh doanh. Họ có quyền điều hành công ty nhƣ thể họ chính là những ngƣời chủ của nó. Ông hẳn đã không thể trao quyền nhƣ thế nếu họ không liêm chính.
- 57. Lời số 48 “Làm thế nào bạn giải thích đƣợc cho một con cá về cuộc sống trên cạn? Một ngày trên cạn có thể khiến bạn nói hàng ngàn năm mới hết, và một ngày điều hành công ty cũng mang đến những giá trị tƣơng tự.” *** Nhƣ cách ngƣời ta vẫn nói về đời sống trong quân đội, mọi việc đều vui vẻ nhƣ một trò chơi cho đến khi phía bên kia bắt đầu bắn trả. Trong thế giới kinh doanh cũng vậy. Giải quyết những vấn đề sản xuất thực sự hay tìm và giữ chân khách hàng trên thị trƣờng chính là điểm khác biệt giữa thế giới học thuật và thế giới quản lý thực tế thƣơng trƣờng. Tại công ty Nebraska Furniture Mart thuộc sở hữu của Berkshire tại Omaha, nhà sáng lập và nhà quản lý cao cấp nhất, bà B. liên tục trải qua hết chiến thắng này đến chiến thắng khác, từ thập niên này sang thập niên khác, cùng với đội quân tinh nhuệ tại Mart. Tuổi tác và kinh nghiệm đặt trên tuổi trẻ và nhiệt tình đã trở thành vũ khí của Warren giúp cho chiếc máy tính tiền của Berkshire liên tục reo vang.
- 58. Lời số 49 “Chỉ khi thủy triều rút hết thì bạn mới biết đƣợc ai là ngƣời bơi trần.” *** Các kỹ thuật kế toán sáng tạo đã giúp nhiều đứa con cƣng của Wall Street nổi bật lên trên. Nhƣng nếu tiền thật không xuất hiện thì đến một lúc nào đó sự hào hứng và các ảo tƣởng cũng dần phai nhạt, và tất cả những gì còn sót lại là một tài khoản ngân hàng trống rỗng với bộ hồ sơ xin phá sản. Thủy triều đã rút khỏi bãi biển Enron và chúng ta đã chứng kiến một vị hoàng đế không mặc quần áo. Vấn đề là phải làm sao chỉ ra đƣợc những kẻ đang bơi trần trụi trƣớc khi thủy triều rút đi.
- 59. Lời số 50 “Khi ý tƣởng đã thất bại, lời nói trở nên thật hữu dụng.” *** Đây là lời trích dẫn Goethe mà Warren hay dùng, với ý nghĩa rằng khi ý tƣởng vĩ đại của bạn bị thất bại thảm hại và bạn mất đi cơ hội kinh doanh, bạn sẽ sử dụng lời nói để đổ lỗi sao cho bạn không bị mọi ngƣời nhìn nhận là thiếu khả năng. Trong thế giới các tổng giám đốc ngƣời ta liên tục tìm kiếm những lời bào chữa thích hợp để xoa dịu sự nổi giận của cổ đông trƣớc các quyết định tồi của cấp quản lý. Khi không chấp nhận bị chỉ trích cũng đồng nghĩa họ nói rằng đó không phải là trách nhiệm của họ. Nhƣng nếu trách nhiệm không phải thuộc về các tổng giám đốc, thì họ không thật sự là nhà lãnh đạo của chúng ta phải không? Nếu đó không phải là ngƣời lãnh đạo, vậy sao chúng ta không đi tìm một ngƣời lãnh đạo khác có thể điều hành công ty? Đây là công ty của chúng ta phải không? Chúng ta là những ngƣời chủ phải không? Warren chƣa bao giờ quên rằng chính những cổ đông của Berkshire mới là ngƣời chủ của công ty ông đang điều hành. Đó là lý do vì sao ông luôn thẳng thắn thông báo không chỉ tin tốt mà cả những tin xấu.
- 60. Lời số 51 “Một nhà quản lý công ty giỏi không thức dậy buổi sớm mai và quyết định: “Hôm nay là ngày tôi phải cắt giảm chi phí”, cũng nhƣ họ không thức dậy và quyết định phải luyện thở.” *** Thời điểm tốt nhất để tiêm ngừa không phải là ngay sau khi bạn mắc bệnh. Trong thế giới kinh doanh, rất nhiều việc đƣợc hành động một cách đối phó. Warren tin tƣởng vào cách quản lý chủ động - giải quyết vấn đề tiềm ẩn trƣớc khi nó bộc phát thành một vấn đề thật sự. Bạn phải giữ cho chi phí thật thấp ngay từ ban đầu, giúp bạn có thêm thuốc nổ khi bị đối thủ tấn công, và mang lại thêm nhiều lợi nhuận khi tình hình kinh doanh thuận lợi. Warren trang bị cho văn phòng chính của Berkshire với một cỗ máy tinh gọn gồm 17 ngƣời. Warren là một ngƣời thực hiện những gì ông tuyên bố. Nếu bạn đọc thấy rằng một công ty đang khởi động chƣơng trình cắt giảm chi phí, nghĩa là bạn biết bộ máy quản lý của họ đã không làm tốt công việc giữ chi phí ở mức thấp ngay từ đầu. Bạn nghĩ sao về một công ty có bộ máy quản lý không biết theo dõi chi phí chặt chẽ? Bạn có nghĩ họ sẽ mang đến cho các cổ đông thật nhiều tiền không?
- 61. Lời số 52 “Mọi chuyện thật tuyệt vời nếu ta mua đƣợc tình yêu với giá 1 triệu đôla. Nhƣng cách duy nhất để chiếm đƣợc tình yêu là ta phải đáng yêu. Bạn luôn luôn nhận đƣợc nhiều hơn những gì bạn cho đi. Nếu bạn không cho đi cái gì cả, thì bạn cũng không nhận lại đƣợc cái gì cả. Tôi chƣa từng biết ai đƣợc ngƣời khác yêu quý mà không cảm thấy mình thật thành công, và tƣơng tự tôi cũng không nghĩ ra đƣợc ai không đƣợc yêu mà cảm thấy thành công cả.” *** Tình yêu là một phần quan trọng trong đời sống cá nhân của Warren và ông đã đƣa nó vào trong triết lý quản lý và kinh doanh của mình. Ông chỉ tuyển dụng những ngƣời nào yêu thích công việc mình làm, bởi vì nếu bạn yêu công việc của mình, bạn sẽ đối xử với ngƣời khác tử tế, tạo cơ hội cho họ cũng sẽ yêu công việc của mình. Ông không bao giờ hạ thấp các nhà quản lý của mình khi họ mắc sai lầm. Ngƣợc lại, ông khuyến khích họ không nên suy nghĩ mãi về những sai lầm này mà hãy cứ tiếp tục công việc. Tình yêu và lòng kính trọng ông dành cho những nhà quản lý của mình mạnh mẽ đến mức ông hoàn toàn tin tƣởng vào cách điều hành công ty của họ. Ông giao cho họ quyền kiểm soát hoàn toàn, tạo nên một tinh thần trách nhiệm rất cao. Warren luôn nói không biết chán về niềm tự hào của ông đối với đội ngũ quản lý và không bao giờ ngần ngại khen ngợi họ công khai. Đây là cách ông thu hút đƣợc những tài năng giỏi nhất, thông minh nhất trên thế giới. Tình yêu và lòng kính trọng thật sự đã mang đến tình yêu và lòng kính trọng, là hòn đá đầu tiên trên con đƣờng dẫn đến thành công trong cuộc sống.
- 62. Lời số 53 “Chúng ta cảm thấy hứng thú với quá trình làm việc hơn là kết quả doanh thu, mặc dù tôi cũng đã học đƣợc cách tận hƣởng doanh thu.” *** Những ngƣời nào thật sự đam mê công việc của mình sẽ trở thành nổi bật trong nghề nghiệp vì họ thích thú với quá trình làm việc hơn là số tiền kiếm đƣợc. Điều buồn cƣời về đam mê là tiền bạc thƣờng đến theo sau. Những ngƣời yêu tiền bạc hơn công việc sẽ phí phạm cuộc đời trong khổ sở và cuối cùng lại kiếm đƣợc ít tiền hơn nếu họ nghe theo lời trái tim ngay từ đầu. Điều tuyệt với nhất khi bạn yêu thích công việc là khi đó bạn không còn làm việc nữa; bạn đang vui vẻ tận hƣởng. Warren luôn nói rằng ông yêu thích công việc của mình đến mức ông có thể trả tiền để đƣợc làm việc. Nhƣng thực tế ông không phải làm thế vì ông đã kiếm ra hàng đống tiền từ công việc mình yêu thích.
- 63. Lời số 54 “Nếu đến lỗ nào bạn cũng chỉ cần một gậy là đánh banh vào lỗ, thì bạn sẽ chẳng chơi golf đƣợc lâu.” *** Một công việc thử thách khiến mọi việc trở nên thú vị, mang đến cho bạn sự quý trọng bản thân, thúc đẩy sáng tạo, và thu hút đƣợc những ngƣời giỏi nhất. Một công việc không thử thách gây nhàm chán, không mang đến sự kính trọng, và chỉ thu hút đƣợc những ngƣời không có động lực làm việc. Tuy nhiên để có thử thách thì cũng phải có rủi ro. Trong thế giới kinh doanh, khi thử thách gia tăng, quyết định phải đƣợc đƣa ra, và sai lầm là không thể tránh khỏi. Đây là bản chất của việc ra quyết định và cũng chính là lý do làm cho nó thú vị. Warren đã học đƣợc rằng nếu muốn thu hút đƣợc những nhà quản lý giỏi nhất, thông minh nhất, những ngƣời hăng hái và sẵn sàng chấp nhận thử thách, ông phải mang đến cho họ một môi trƣờng làm việc chấp nhận sai lầm đi song hành với thành công.
- 64. Lời số 55 “Sẽ đến một lúc bạn nên bắt đầu chỉ làm những gì mình muốn. Hãy làm một công việc bạn yêu thích. Bạn sẽ nhảy bật dậy khỏi giƣờng mỗi buổi sớm. Tôi nghĩ bạn thật điên rồ nếu cứ tiếp tục với những công việc mình không thích chỉ để tô đẹp hồ sơ xin việc của mình. Cái này nghe sao giống nhƣ để dành ham muốn cho lúc tuổi già thế?” *** Dành cả cuộc đời để thức dậy và đi làm một công việc bạn căm ghét, với những ngƣời bạn không tôn trọng, khiến cho bạn bực bội và tức tối, bạn mang theo mình về nhà, đổ lên đầu những ngƣời thân trong nhà, và làm cho họ cũng bực bội theo. Điều này hình thành một cuộc sống nhạt nhẽo cho những ngƣời bạn yêu thƣơng, trong đó có cả bản thân của bạn. Tốt hơn cả là bạn hãy tìm một công việc mình yêu thích. Sau đó, khi đi làm bạn tƣơi cƣời vui vẻ, và mang nụ cƣời này về nhà lúc cuối ngày để chia sẻ với ngƣời thân yêu. Và nếu bạn còn lo lắng về tiền bạc, thì hãy nhớ rằng những ngƣời yêu thích công việc của mình là ngƣời sẽ nổi bật trong lĩnh vực của mình và cuối cùng sẽ làm ra nhiều tiền nhất, cho dù khởi đầu là một ngƣời di cƣ từ Nga không biết đọc biết viết nhƣng yêu thích bán đồ gỗ, hay một thằng con trai kỳ quặc của một anh trực quầy rau quả có khiếu về số má và cổ phiếu. Hãy làm những gì bạn yêu thích và tiền bạc sẽ đến. Triết lý này đã đúng với nhiều ngƣời khác và cũng sẽ đúng với bạn.
- 65. Lời số 56 “Tôi có một ngƣời bạn mất hai mƣơi năm để đi tìm ngƣời đàn bà hoàn hảo của cuộc đời mình; nhƣng không may là khi anh ta tìm đƣợc cô ấy, anh ta phát hiện ra cô ấy cũng đang đi tìm ngƣời đàn ông hoàn hảo của đời mình.” *** Bạn của Warren đã không nhận thức đƣợc rằng việc bán cho ngƣời khác những gì mình có không giống nhƣ mua từ ngƣời khác những gì họ có. Anh ta cảm thấy ƣng ý với những gì cô ấy có, nhƣng cô ấy lại không bằng lòng với những gì anh có. Trong cuộc sống và trong kinh doanh cũng vậy, bạn phải thuyết phục những ngƣời khác về con ngƣời của mình và bạn có gì để bán cho họ. Warren phải thuyết phục đƣợc những nhà đầu tƣ ban đầu, và sau đó vẫn phải thuyết phục những công ty riêng của các gia đình mà Berkshire muốn mua - những ngƣời đã dành cả đời xây đắp cho công ty của mình và không quan tâm đến việc bán đi đứa con của mình cho bất cứ ai. Warren thuyết phục họ rằng ông sẽ mang đến cho những công ty này một ngôi nhà mới tốt đẹp hơn. Trong cuộc sống chúng ta phải giới thiệu bản thân mình với nhà tuyển dụng và khách hàng. Mối quan hệ trong kinh doanh cũng giống nhƣ những mối quan hệ cá nhân - bạn phải bắt đầu bằng cách thể hiện sự quan tâm của mình đến ngƣời khác, tìm hiểu xem nhu cầu của họ là gì, bởi vì rõ ràng chúng ta phải làm thỏa mãn những nhu cầu này. Ngƣời nào quên điều này sẽ ngồi một mình cô độc bên quầy nƣớc.
- 66. NHÀ PHÂN TÍCH, NHÀ TƯ VẤN,NHÀ GIAO DỊCH - NHỮNG ĐIỀU NỰC CƯỜI CẦN TRÁNH Lời số 57 “Đừng bao giờ hỏi thợ cắt tóc xem đã đến lúc bạn phải cắt tóc chƣa.” *** Hỏi nhà tƣ vấn liệu bạn có gặp vấn đề gì không thì ông ta sẽ tìm ra cho bạn một vấn đề - ngay cả khi bạn không có vấn đề gì. Warren nhận thấy điều này rất đúng khi áp dụng cho các ông chủ ngân hàng đầu tƣ, nhà tƣ vấn quản trị, luật sƣ, thợ sửa xe, tƣ vấn chăm sóc sân vƣờn, và những dạng nghề tƣơng tự. Những ngƣời đƣợc trả tiền để chỉnh sửa các vấn đề sẽ luôn tìm ra vấn đề bởi vì nếu không có vấn đề thì lấy gì để chỉnh sửa.
- 67. Lời số 58 “Các dự báo chỉ cho chúng ta biết về ngƣời dự báo nhiều hơn là về vấn đề đƣợc dự báo.” *** Đa số mọi ngƣời đều quên rằng những nhà dự báo thƣờng thiên về phản ánh mối quan tâm của những ngƣời trả lƣơng cho họ - nếu họ đƣợc trả lƣơng để đƣa ra thông tin bi quan, họ sẽ bi quan đúng nhƣ thế; nếu cần phải lạc quan, thì bạn sẽ nhận đƣợc thông tin lạc quan. Con ngƣời ta thể hiện đúng những gì họ đƣợc trả tiền để thể hiện, không hơn không kém. Những ngƣời dự báo không có trong tay một quả cầu pha lê để nhìn vào đó mà thấy tƣơng lai, nhƣng họ cũng có những khoản thế chấp nhà cửa cần phải chi trả và có con cái cần phải vào đại học. Wall Street luôn mong muốn nhìn thấy các hoạt động giao dịch tấp nập, đồng nghĩa với việc họ cần phải có vô vàn lý do khiến bạn thay đổi danh mục đầu tƣ của mình. Nếu nhà dự báo loan tin rằng lãi suất tiết kiệm sẽ gia tăng, bạn sẽ bán cổ phiếu; nếu anh ta tuyên bố lãi suất sẽ giảm, bạn sẽ mua thêm cổ phiếu. Họ cũng làm tƣơng tự với các cổ phiếu riêng lẻ - dự đoán doanh thu quý này thấp và bạn sẽ bán ra, dự đoán doanh thu cao và bạn sẽ mua vào. Wall Street kiếm tiền từ những hoạt động chuyển nhƣợng tiền đầu tƣ từ nơi này sang nơi khác, vì vậy, lẽ đƣơng nhiên là những nhà dự báo cho Wall Street, hay còn gọi là nhà phân tích, sẽ tìm ra hàng loạt lý do để bạn phải làm đúng nhƣ ý họ, nghĩa là chuyển khoản tiền đầu tƣ từ nơi này sang nơi khác. Vấn đề là tất cả những hoạt động này không làm cho bạn giàu có thêm tí nào cả.
- 68. Lời số 59 “Một cuộc trƣng cầu ý kiến không thể thay thế cho suy nghĩ của bạn.” *** Bạn cảm thấy thoải mái tự tin khi đầu tƣ theo đám đông. Ai cũng đồng ý với bạn. Tuy nhiên, khi bạn đầu tƣ theo đám đông, bạn phải lo lắng xem lúc nào đám đông sẽ rời bỏ cuộc chơi, bởi vì, cũng giống nhƣ khi bạn còn học trung học, không ai đƣợc yêu thích mãi mãi. Thƣờng thì chẳng còn mấy hy vọng đi lên sau khi một cổ phiếu đã qua thời đƣợc yêu thích, điều này có nghĩa là bạn chịu nhiều rủi ro với tỉ lệ lợi nhuận thấp. Nếu bạn là một nhà đầu tƣ biết suy nghĩ, nhƣ Warren, bạn sẽ đi tìm những cổ phiếu đang trải qua giai đoạn không đƣợc ƣa chuộng, bởi vì đây là nơi bạn tìm thấy những Ngôi sao của ngày mai đƣợc bán với giá cực rẻ, đồng nghĩa với việc rủi ro mất tiền thấp trong khi tiềm năng lợi nhuận lại cao.
- 69. Lời số 60 “Các trƣờng kinh doanh khen ngợi những hành vi phức tạp, khó khăn thay vì cổ vũ hành vi đơn giản; nhƣng chính hành vi đơn giản mới hiệu quả hơn.” *** Triết gia ngƣời Anh thời Trung cổ và tu sĩ dòng Franciscan William xứ Ockham (sống trong khoảng 1285 - 1349), đƣợc gọi thân mật trong giới học thuật là Billy Occam, đã đƣa ra ý tƣởng rằng cách giải thích đơn giản nhất thƣờng là cách giải thích tốt nhất. Vấn đề của ý tƣởng này là các nhà thuyết giảng trong bất cứ ngành nghề nào cũng cần đến sự phức tạp để ngăn cản những ngƣời ngoại đạo chiếm mất sự huyền ảo của họ. Nếu bạn hiểu rõ quy trình đầu tƣ, bạn sẽ không cần đến những nhà phân tích hay tƣ vấn đầu tƣ, và bạn cũng không cần đến các quỹ hỗ tƣơng hay bất cứ nhà rao giảng nào trong “nghề” này. Tìm một công ty vĩ đại và mua lại với giá tuyệt vời và sau đó nắm giữ suốt hai mƣơi năm không phải là một việc quá khó khăn để học hỏi và thu lợi nhuận, trong khi các nhà rao giảng tại Wall Street đều thuyết giáo về những chiến lƣợc đầu tƣ ngắn hạn, mà nói cho đúng, chỉ đƣợc thiết kế để mang lại giàu có cho ngƣời tƣ vấn chứ không phải ngƣời đƣợc tƣ vấn.
- 70. Lời số 61 “Con ngƣời dƣờng nhƣ sở hữu một tính cách ngang bƣớng chỉ làm khó khăn thêm những vấn đề đơn giản.” *** Mỗi ngành nghề chuyên môn rõ ràng đều là một âm mƣu chống lại ngƣời bình thƣờng ngoại đạo. Chỉ khi nào một vấn đề quá hóc búa không thể hiểu đƣợc thì ngƣời ta mới cần đến các chuyên gia, những ngƣời có thể đòi chi phí rất cao để giải thích mọi thứ. Sự phức tạp càng cao, thì nhu cầu phải có chuyên gia hƣớng dẫn càng tăng. Wall Street là một ngành kinh doanh chuyên môn về chọn cổ phiếu đầu tƣ, vì vậy các nhà môi giới luôn cố gắng trình bày trò chơi đầu tƣ này một cách cực kỳ phức tạp khó hiểu đối với ngƣời thƣờng, ngoại trừ những ngƣời chuyên nghiệp. Kế hoạch của họ rất đơn giản - họ sẽ làm giàu bằng cách giúp bạn giàu có, và họ phải giữ chân bạn bằng cách thuyết phục bạn rằng trò chơi đầu tƣ rất phức tạp đến mức bạn không thể hiểu đƣợc. Nhƣng chƣa có ai từng đặt câu hỏi tại sao nếu họ thông minh khôn khéo đến thế họ lại cần dùng đến tiền của ngƣời khác để làm giàu? Có thể họ cần tiền của bạn vì trò chơi này không liên quan gì đến việc làm giàu từ đầu tƣ. Thay vào đó, họ làm giàu bằng số tiền hoa hồng họ tính cho bạn khi mua và bán các khoản đầu tƣ. Nhƣ Woody Allen đã từng nói: “Ngƣời môi giới giao dịch chứng khoán là ngƣời đầu tƣ bằng tiền của ngƣời khác cho đến khi số tiền này bốc hơi hoàn toàn.”