Lekts 2
- 1. Товч агуулга лекц №2 • Уураг • Уургийн биологийн үйл ажиллагаа • Уураг түүний үндсэн бүрэлдэхүүний шинж чанар • Уургийн ангилал
- 2. Уураг нь азот агуулсан өндөр молекулт нэгдэл бөгөөд түүний молекулыг бүрдүүлж буй аминохүчил өөр хоорондоо пептид(амид) биополимер үүсгэдэг. Хүний биеийн уургийг 20 төрлийн аминхүчил бүтээдэг.
- 4. Амьд организмын найрлаганд ордог бүх органик бодис дотроос бүтцээрээ хамгийн нийлмэл нь уураг байдаг. Эдгээр бодисыг анх Н. Мульдер 1838 онд Протеин гэж нэрлэсэн бөгөөд энә protos -анхдагч гэсэн утгатай грек үгээс гаралтай юм.
- 5. Энэ утгаар “Амьдрал хаана байна тэнд ямар нэг уурагт бие байдаг, хаана ялзарч задраагүй уураг байна, тэнд заавал амьдралын үзэгдэл тохиолдоно.” гэж Ф. Энгельс бичжээ.
- 6. Уургийн чухал бүрэлдэхүүн элементүүд С-50.6-54.6%, Н- 6.5-7.3%, 0-21.5-23%, N-15- 17.0%, S-0.3-2.5%, P -0.1-2% байдаг бөгөөд уургийн найрлагад йод, төмөр, цахиур болон бусад олон элемент маш бага хэмжээтэй илэрдэг. Уургийн найрлага дахь азотын хэмжээ хамгийн тогтмол (16%)
- 7. Хүний эд, эрхтний хуурай жинд буй уургийн хэмжээ,% Эд эрхтэн Уураг % Эд эрхтэн Уураг % Арьс 63 Яс 20 Шүд 18 Хөндлөн судалт булчингийн эд 80 Нервийн эд 45 Хоол боловсруулах зам 63 Элэг 57 Дэлүү 84 Бөөр 72 Нойр булчирхай 48 Зүрх 60 Уушиг 82 Өөхний эд 14
- 9. • Уураг нь бие махбодын бүх эс, эд, эрхтэн, цус, эс, эдийн хоорондын шингэнд харилцан адилгүй хэмжээтэй байна. Булчин, яс, эвэр, хумс, туурай, үс, арьс, шөрмөс, уураг тархи, цусны дүрст элементүүд нь уургаас тогтоно.
- 10. • Амьд бие махбодын дотор явагдах хоол боловсруулах ажиллагаа, булчингийн агшилт, сулралт, үржил хөгжилт зэрэг нь уурагт бодисын үйл ажиллагаанаас хамаардаг . Уураг нь бие махбодид исэлдэн задарч чөлөөт илч өгнө. (1 г уураг нь 4,1 ккал энерги өгнө.)
- 11. Үл орлуулагдах 8 амин хүчлүүд • Уургийг задралд оруулахад үүссэн 20 гаруй аминхүчлээс триптофан , фенилаланин, метионин, треонин, лизин, валин, лейцин, изолейцин гэсэн 8 аминхүчил нь хүн амьтны бие махбодид нийлэгжин бий болдоггүй зөвхөн хоол ундны хамт гаднаас биед ордог юм. Ийм учраас эдгээр 8 амин хүчил агуулсан хоол хүнсийг хүн, амьтан хоол хүнсэндээ тогтмол хэрэглэх нь чухал юм.
- 12. Уургийн ангилал Бүтцээр нь Нийлмэл(протейд) уураг Энгийн ( протейн ) уураг
- 13. Уургийг хэлбэрээр нь • Альбумин, протамин ,Глобулин, проламин, • Гемоглобин, гистон, пепсин Бөмбөлөг • Коллаген, Кератин • Эластин, Фиброноген, Ретикулин, актин, миозин,Утаслаг
- 14. Нийлмэл уураг нь Хромопротеид Липопротеид Фосфопротеид Гликопротеид Нуклепротеид
- 17. Уургийн биологийн үйл ажиллагаа Уургууд Үүрэг, төлөөлөгчид 1. Фермент (биохурдасгуур уураг ) Трипсин, Химотрипсин , Эластаза 2. Тэжээлийн ба бэлтгэл уураг Өндөгний альбумин, сүүний ээдэмцэр, махны уураг гэх мэт амьтан ургамлын гаралтай уургууд 3. Агшаах болон хөдөлгөөний уураг Миозин, Актин, Актомиозин, Фибрилл
- 18. Уургууд Үүрэг, төлөөлөгчид 4. Зөөвөрлөлтийн уураг Ийлдэсний альбумин, Гемоглобин 5. Бүтцийн уураг Коллаген, Эластин, Кератин 6. Зохицуулах буюу дааврын уураг Уурган дааврууд болох Инсулин, Глюкагон, Соматропин, Пролактин, Кальцитонин, Гистон 7. Хамгаалалтын уураг Иммуноглобулинууд , Цус бүлэгнэлтийн тромбин, фиброноген цус бүлэгнэх явцын төгсгөлд уусдаггүй уураг фибрин болж цус алдалтыг зогсоодог. 8. Энергийн уураг АТФ нийлэгждэг 9. Мэдрэлийн системийн медиатар Сэтгэцийн үйл ажиллагаа зохицуулдаг уураг