Sosyal Medya Kullanım Kılavuzu
- 2. beta Bu kılavuz Sosyal Medya’nın ruhuna uygun bir şekilde “Beta”dır. Gelişmeleri hAp://www.mienotes.com adresinden veya kaynaklarda belirGlen bloglar listesinden takip edebilirsiniz... 2
- 3. Sosyal Reklam içindekier Tanımlar Markalı Pla8ormlar Twi<er Facebook Sosyal Ağlar Linkedin Sosyal medyada pazarlama Ping.fm ileLşim stratejisi Kurumsal blog Giriş Dinleme Bloglar yöntemleri Halkla ilişkiler için Blog Ajans seçimi Blog Kaynaklar önerileri 3
- 4. Pazarlama ileLşimi sosyal ağların ve interakLf pla8ormların etkisiyle hızlı bir dönüşüm geçiriyor. Yeni mecralar, yöntemler ve ölçümlerden oluşan gündem hızla daha fazla kişiyi etkisi alVna alıyor. Tüm bu heyecanlı gündemin arasında markalar henüz kullanım alanı tanımlanma aşamasında olan ve deneysel uygulamalar olarak görülen bu karanlık sularda el yordamı ile yollarını bulmaya çalışıyor. Micheal Stelzner’ın Mart 2009’da yayınladığı Sosyal Medya Sektör Raporu pazarlama uzmanlarının bu konuda en çok merak eZği 10 soru ve bu yeni mecranın kullanım amaçları ile ilgili enteresan veriler ortaya koydu. Giriş Rapora göre uzmanların en çok merak eJği üç soru; ‐ Sosyal medyada kullanılması gereken en iyi takLkler neler? ‐ Sosyal medya etkinliğini nasıl ölçebilirim? ‐ Nereden başlamalıyım? Diğer önemli sorulardan biri ise “Sosyal medya etkinliklerimi nasıl somut faydalara dönüştürebilirim?” olmuş. Bu sorulara detaylı bir şekilde eğilmeden önce işe bazı kavramları tanımlamak ve gelişmeleri değerlendirmek ile başlayalım. 4
- 5. Sosyal medya nedir? Kullanıcıların etkileşimi ve kaVlımı ile değer kazanan websitesi veya uygulamalar genel olarak Sosyal Medya olarak tanımlanabilir. Bu tanımı biraz açmak gerekirse, bir websitesi veya uygulamanın sosyal medya olarak tanımlanabilmesi için; 1. Yayıncıdan bağımsız kullanıcıları/üyeleri olması Tanımlar 2. Kullanıcı kaynaklı içeriğe imkan vermesi 3. Kullanıcılar arasında etkileşim sağlaması gerekir. Rakamlarla sosyal medya: Nielsen Online’ın yürü<üğü araşVrmaya göre bloglar ve sosyal ağlar çevrimiçi dünyada gerçekleşen en popüler akLviteler arasında dördüncü sırada geliyor. Çevrimiçi nüfusun %67’si bu ağları düzenli olarak ziyaret ediyor ve bu ağlarda geçirdikleri süre internet kullanımının üç kaV oranında arVş gösteriyor. Üstelik sosyal medya kullanıcılarının demografikleri de hızla değişiyor. Bir zamanlar sadece gençlerin arenası olarak görülen sosyal ağlar hızla yaş ve konumdan bağımsız ağlara dönüşüyor. Nielsen’in Mart 2009’da yayınladığı rapora göre Facebook’un hızlı büyümesinin ardında 35‐49 yaş grubunun kaVlımı ve 18 yaşa oranla iki kat daha fazla arVş gösteren 50 – 64 yaş grubu var. Bu veriler sosyal medyanın sadece gençlere yönelik markalar için bir deneysel bir mecra olarak değerlendirilmemesi gerekLğini gösteriyor. 5
- 6. Öte yandan geleneksel mecralara olan ilgi ve güvenin de azalması bu alanın çok daha etkin değerlendirilmesi ve bütünleşik pazarlama ileLşimi planına mutlaka dahil edilmesi gerekliliğini pekişLriyor. Sosyal medya pla8ormlarında geçirilen süre ve etkileşim miktarı incelendiğinde yeni tükeLcinin medya tükeLm alışkanlıkları net bir şekilde görülebiliyor: Tanımlar 5 milyar: Tüm üyelerinin Facebook’ta 1 günde harcadığı toplam dakika. 13 milyon: Wikipedia’daki yer alan tanımlı konu başlığı sayısı 3 milyon: 1 günde Twi<er’a gönderilen post sayısı 3.6 milyar: Flickr arşivindeki resim sayısı 412.3 yıl: YouTube’taki videoların tamamını izlemek için gerekli olan yaklaşık süre 100 milyon: YouTube’ta 1 günde izlenen video sayısı Nereden çıkX bu Sosyal Medya? Çevrimiçi dünyanın evrimi oldukça dinamik. Pazarlama dünyasını etkisi alVna alan gelişmelerin tarihine bakVğımızda çok değil 9 ‐10 yıl geriye gitmemiz gerekiyor. 1997 yılında kurulan Six Degrees adlı siteyi çevrimiçi sosyal ağların atası olarak gösterebiliriz. Bu sosyal ağın geLrdiği yenilik flört sitelerinde hali hazırda bulunan üye profili özelliğini bir adım ileriye taşıyarak anlık mesajlaşma sistemlerinde yer alan arkadaş listesi özelliği ile birleşLrmesiydi. Arkadaş listesi aracılığıyla ilk topluluk haritaları oluşmaya başladı ve arkadaşlar arasındaki bağlanVlar ortaya çıkV. 2002 yılında kurulan ve sosyal ağların biraz daha yaygınlaşmasını sağlayan Friendster blog yazarları, eşcinseller ve Burning Man sanat fesLvali kaVlımcılarından oluşan 3 ana grubun dikkaLni çekerek hızla büyüdü. Kuruluşundan bir yıl sonra 300.000 kullanıcısı ile basının ilgisini çekmeye başladı. 6
- 7. Basının sosyal ağlara olan ilgisinin artması yaVrımcıların da bu konuyla ilgilenmesini sağladı. Friendster’ın Tanımlar ardından kurulan sosyal ağlar farklı ilgi alanları ve kategorilere odaklanarak hızlı bir büyüme elde eZ. Köpek severlere odaklanan Dogster, dini temalı gruplar kuran MyChurch ve benzerleri ardı ardına kuruldu ve ilgi görmeye başladı. 2004 yılında Harvard öğrencileri için kurulan Facebook’un 2006 yılı iLbarıyla yakaladığı 80 milyon üzerinde üye kazanması da bu akımın geçici bir heves olmadığını kanıtladı. 2007 yılında Facebook’un altyapısını programcılara açarak ortak aplikasyon pla8ormu oluşturması ise bu akımın hızla genele yayılmasını sağladı. Bu arada YouTube ve Flickr gibi paylaşım sitelerinin de hızla ilgi görmesi ve milyonlara ulaşması akımın gelişmesini ve şirketler tarasndan daha ciddi değerlendirilmesini sağladı. 7
- 8. Sosyal Medya Pazarlama İleGşimi nedir? Tanımlar Hedeflerine çeşitli sosyal medya pla8ormlarında iki yönlü diyaloğa izin veren bir kaVlım göstererek ulaşmayı amaçlayan çevrimiçi pazarlama yöntemidir. Bu tanımı biraz açmak gerekirse, çevrimiçi bir pazarlama akLvitesinin sosyal medya ileLşimi olarak tanımlanabilmesi için; 1. Hedeflerini net ve ölçümlenebilir bir şekilde tanımlamış olması 2. Çevrimiçi sosyal medya pla8ormlarını kullanması 3. İki yönlü (ha<a çok yönlü) diyaloğa izin vermesi 4. KaVldığı topluluğun kurallarına uygun kaVlım göstermesi gerekir Sosyal medya pla[ormu nedir? Bireylerin ortak ilgi alanları veya akLvitleri gibi konularda biribirleri ile bağlanV ve ileLşim kurmalarını sağlayan Internet tabanlı bir hizmeZr. 8
- 9. Neden Sosyal Medya’yı Pazarlama İleGşimime katmalıyım? Bu sorunun cevabı “herkes orada” olmamalı. Markaların bu alanı kendi hedefleri doğrultusunda Tanımlar şekillendirmeleri ve değerlendirmeleri gerekir. Genel olarak bazı faydaları; Marka erişimini arVrması Markanın insani bir dokunuş kazanması TükeLcileri ile daha yakın ve etkin ileLşim kurması Toplulukların beyin gücünden faydalanması olarak listelenebilir. Bu listenin markaların spesifik hedefleri doğrultusunda çeşitlenebileceği ve belirlenen ileLşim sorunlarının çözümlenmesi için de kullanılabileceğini eklemek gerekir. Sosyal medya ileGşiminin farkı ne? Çevrimiçi reklamcılığın tümü doğası nedeniyle interakLf olmasına rağmen, Sosyal Medya pla8ormları kullanıcı kontrolüne ve kaVlımına dayandığı için çok daha etkin ve interakLf bir ileLşim sağlar. Hedeflenen tükeLciyi önceden hazırlanan içeriklerden oluşan bir alana davet etmek yerine bulundukları yerde, etkileşimde bulundukları şekilde ileLşim kurmayı temel alır. Bu, markaların tükeLcileriyle daha doğal, samimi ve etkin bir ileLşim kurmalarını sağlar. Aradaki fark, en temel anlamıyla ileLşimin yönü ve içeriğindedir. Tek yönlü ve sınırları belirlenen bir alandan çıkıp, çok yönlü ve sınırları süreç içerisinde oluşan bir alana geçiş yapVğımız söylenebilir. 9
- 10. Yöntemler Sosyal medyada ileGşim yöntemleri Sosyal medyada markaların yer alabileceği birçok farklı yöntem ve uygulama var. Bunları genel olarak kategorilendirmek gerekirse; 1. Sosyal reklam 2. Markalı pla8ormlar 3. Sosyal ağlar 10
- 11. Sosyal reklam Sosyal reklam IAB’nin Mayıs 2009’da yayınladığı “Sosyal Reklam: En iyi Uygulamalar” raporunda yayınlanan tanıma göre; Sosyal reklam: Kullanıcı izniyle kullanıcının etkileşimde bulunduğu pla8ormda reklam mesajını kullanıcının bilgisi ile birlikte teşhir eden ve paylaşan reklam formudur. Kullanıcı bilgileriyle (fotoğraf ve/veya isim) kişiselleşen reklam kullanıcının sosyal çevresinde yayınlanır. 1. Sosyal reklamlarda kullanılan veriler: 1) isim, beğeni, grup veya yüklenmiş olan uygulamalar gibi profil bilgileri 2) bireyler arasındaki ilişkiler gibi sosyal veriler 3) çevrimiçi bağlanVlar (arkadaşlar) gibi etkileşim bilgileri. 2. Sosyal reklam içeriği: Reklam içeriği: Sosyal reklamlar reklam mesajı içerisinde profil ve/veya sosyal veriler gibi bilgileri kullanarak mesajlarını kişiselleşLrebilir ve etkileşim sağlayabilir. Hedefleme: Sosyal reklamlar profil veya sosyal bilgilerini kullanarak etkin hedefleme yapabilir. İşlevsellik: Sosyal reklamlar reklam mesajı içerisinde veya yönlendirme sayfasında arkadaşla paylaşma, yorum yapma, filtreleme gibi sosyal etkileşimler kullanabilir. 11
- 12. Sosyal reklam Sosyal reklam örnekleri Resim 1’de yer alan sosyal reklam kullanıcının onayı ile profilinde fotoğrasnı, ismini ve reklam konusu marka ile ilişkisini açıklayan bir mesaj eşliğinde arkadaşlarıyla paylaşmasını sağlıyor. Sosyal reklamları markanızın bilinirliğini arVrmak için kullanabileceğiniz gibi çevrimiçi topluluklarınızı tanıtmak için de kullanabilirsiniz Resim 2’de yer alan sosyal reklam kullanıcının bir ankete cevap vermesini sağlayarak etkileşim kuruyor. Ankete yanıt verildikten sonra reklam kullanıcının cevabı ile birlikte kullanıcının arkadaşları ile paylaşılıyor. 12
- 13. 2. Markalı pla[ormlar Markalı pla[orm Nielsen Global Online TükeLci araşVrmasına göre alışveriş kararında 10 tükeLciden 9’u tanıdıklarının yorumlarına, %70’i ise çevrimiçi dostlarına ve markaların kurumsal websitelerine güveniyor. Markalar mevcut sosyal ağların yanı sıra kendi oluşturdukları topluluk pla8ormları ile de tükeLcilerine ulaşabiliyor. Starbucks ve Dell mevcut ağlar dışında kendi kurdukları topluluk pla8ormları ile tükeLcileri ile ileLşim kurmayı tercih eden markalara örnek olarak gösterilebilir. Starbucks ‐ MyStarbucksidea Starbucks Mart 2008’de başlazğı MyStarbucksidea.com fikir paylaşma pla8ormu ile markasına dair şimdiden 70.000’in üzerinde fikir elde eZ. Üyelerin marka için önerilerini gönderebildiği ve diğer üyelerin önerilerini değerlendirebildiği pla8ormda yapılan önerilerin bazıları da şimdiden hayata geçL. Pla8orm aracılığıyla gönderilerek hayata geçen fikirlerden bazıları; Gold kart üyelerinin doğumgünlerinde ücretsiz kahve ikramı Starbucks VIP karV Çekirdek kahve ile birlikte ücretsiz bir bardak kahve 13
- 15. Marka pla[ormlarının avantajları neler? Markalı pla[orm 1. İçerik yöneGmi: Sosyal ağlarda gündemi ve içeriği yönetmeniz oldukça zordur. Ürün veya hizmeLnize odaklı tarVşma grupları ve içerik paylaşımı organize etmek isLyorsanız markanıza özel bir pla8orm yaratmanız faydalı olabilir. Bu pla8orm aracılığıyla hem düzenli içerik yöneLmi yapabilir hem de tükeLcilerinizin markanız çerçevesinde diğer tükeLciler ile buluşmasını sağlayabilirsiniz. 2. AraşXrma: Markalara özel topluluk pla8ormlarının bir diğer işlevi de kanLtaLf araşVrmalara altyapı sağlamakVr. Oluşturduğunuz marka topluluğuz için düzenleyeceğiniz anketler ile anlık geribildirimler alabilir veya tarVşma grupları oluşturarak odak grup çalışmaları yürütebilirsiniz. Mektup veya mozaik resim yarışmaları düzenleyerek daha detaylı projekLf tekniklerden de faydalanabilirsiniz. 3. Marka sadakaG ve topluluk duygusu: Marka toplulukları etrasnda kurulan dostluklar ve etkileşim tükeLcilerinizin topluluk bilinci oluşturmasına yardımcı olur. Harley Davidson’un meşhur HOG topluluğu marka sadakaLnin temellerini oluşturur. Siz de markanız etrasnda benzer topluluklar oluşturabilir ve çevrimiçi ve dışı etkinliklerle bu toplululuk bilincini destekleyebilirsiniz. Burada göz önünde bulundurmanız gereken kriter markanızın kimliği ve duruşunun topluluğun özünü oluşturmasını sağlamakVr. Ürün veya hizmet odaklı bir yaklaşım tükeLcilerin özdeşleşebileceği bir kimlik yaratmaktan yoksun olduğu için yeterli olmayacakVr. 15
- 16. Markalı pla[orm Marka pla[ormu oluştururken dikkat edilmesi gerekenler 1‐ Yatay olarak segmentasyon: Markanız farklı demografik ve psikografik değerlere sahip tükeLcilere çekici gelebilir. Bu gibi durumlarda oluşturduğunuz pla8ormun farklı segmentlerin ilgi alanlarına uygun kategorilere ayrılması genel tükeLci grubunuzu ve segmentlerinin ihLyaçlarını daha etkin bir şekilde değerlendirebilmenize yardımcı olur. 2‐ İki yönlü değer paylaşımı: Marka pla8ormunuz sadece size değil oluşturduğu topluluğa da fayda sağlamalıdır. Pla8ormun içeriğini ve yapısını oluştururken tükeLci açısından değerlendirmeniz oldukça önemlidir. “Neden bu pla8orma kaVlmalıyım? Bilgilerimi neden paylaşmalıyım?” gibi sorulara mutlaka net cevaplar vermelisiniz. 3‐ Kullanım kolaylığı: Pla8ormunuz üzerindeki ileLşimi sağlamak için tasarladığınız araçlar ve site haritanız son derece basit olmalıdır. Üyeleriniz pla8orm üzerinde rahatlıkla ileLşim kuramazsa katkıda bulunamazlar. Bu gibi özellikleri tasarlarken genel olarak tercih edilen pla8ormları incelemeniz faydalı olabilir. 4‐ Üye ilişkileri: Topluluğunuzda bulunan üyeler sadece sizinle değil birbiri ile de rahatça ileLşim kurabilmelidir. Organik yolla büyüyen ilişkiler hem topluluğunuzun sadakaLni arVrır hem de site üzerinde geçirilen süreyi arVrır. İlişkilerin kurulmasına yardımcı olun ve üyelerin birbiri ile olan etkileşimini arVracak etkinlikler düzenleyin. Üyelerinizin de kendi etkinliklerini tasarlayıp duyurabilmeleri için altyapı sunun ve teşvik edin. 5‐ Güvenilirlik: Topluluğunuzun size güvenmesi oldukça önemlidir. PaylaşVkları bilginin nasıl kullanılacağını ve kimlerle paylaşılacağını net bir şekilde açıklayın. Kullanım koşulları ve Gizlilik Sözleşmeleri’ni okumalarını beklemeyin. Koşullarınızı hukuk dilinden uzak ve basit bir şekilde açıklayın. Bu topluluğunuzun size güvenmesini ve çok daha rahat bilgi paylaşmasını sağlar. 16
- 17. 3. Sosyal Ağlar Sosyal Ağlar Ocak 2007’de yayınlanan Time dergisinin meşhur kapağından sonra yükselişe geçen sosyal medya pla8ormları her geçen gün yenileri eklenerek gelişiyor. Sosyal medyanın göz bebeği Facebook ve Twi<er’ın da katkılarıyla her gün yeniden tanımlanan bu dünya farklı kullanım şekilleriyle hem bireylerin hem de markaların hayaVna yepyeni bir boyut kaVyor. Kendi içlerinde yarazkları sosyal normlar, ileLşim jargonları ve yöntemleri ile yeni başlayanlara biraz karmaşık gelen bu ağlar nice markaları vezir nicelerini de rezil eZ. 17
- 18. Öncelikle sosyal ağları kullanım alanlarına göre kategorilendirerek incelemeye başlamak faydalı olabilir; 1. Sosyal ağ siteleri: Kullanıcılarını benzer ilgi alanları, arkadaşlar veya mesleki gruplar gibi ortak bir payda etrasnda birbirleyiyle bağlanV kurmalarını sağlayan sitelerdir. Örnek olarak; Facebook, Linkedin. MySpace gösterilebilir. 2. Sosyal paylaşım siteleri: Video ve fotoğraf gibi paylaşımlara imkan veren sitelerdir. Örnek olarak YouTube, Sosyal Ağlar Vimeo ve Flickr gösterilebilir. 3. Sosyal haber siteleri: İsminden de anlaşılacağı gibi kullanıcıların haber paylaşmalarına, oylamalarına ve yorumlamalarına imkan veren sitelerdir. Örnek olarak Digg, TechnoraL, ve Reddit gösterilebilir. 4. Sosyal link paylaşımı siteleri: Kullanıcıların arşivlemek istediği site linklerini paylaşmalarına izin veren sitelerdir. Örnek olarak Delicious, Diggo, Blinklist ve Simpy gösterilebilir. 5. Sosyal yorum siteleri: Kullanıcıların ürün, hizmet veya şirketler hakkında yorumlarını paylaşmalarına imkan veren sitelerdir. Örnek olarak Epinions, Viewpoints veYelp gösterilebilir. Şimdi, kullanıcı rakamları ve sosyal medyanın tanımlanmasında olan etkileri açısından önemli görülen birkaç sosyal ağ sitesini inceleyerek devam edelim; 18
- 19. 1. Sosyal Ağlar Sosyal medyaya gözünü diken markaların en popüler duraklarından biri olan Twi<er Temmuz 2009 iLbariyle 25 milyon kullanıcıya sahip. Rakamlarla TwiAer dünyası: Twi<er 2009 yılında yayınlanan Nielsen Online verilerine göre % 1382 büyüme göstererek sadece ABD’de 7 milyon kullanıcıya ulaşV. Diğer ülkelerdeki kullanıcı sayısını da hızla arVrıyor. Fakat büyümenin ne kadarının verimli olduğu tarVşma konusu. Harvard Business School’da MBA öğrencisi olan Bill Heil’in Mayıs 2009 tarihinde yürü<üğü araşVrmaya göre örneklem dahilinde (300,542 kullanıcı) kullanıcıların %80’inin sadece bir takipçisi vardı veya bir kişiyi takip ediyordu. Ve üreLlen içeriğin %90’ını kullanıcıların %10’u oluşturuyordu. TwiAer Bu rakamlar Lpik bir sosyal ağdan oldukça farklı. Diğer sosyal ağlarda içeriğin %30’u kullanıcıların %10’u tarasndan oluşturuluyor. Twi<er'ın kullanım modeli de oldukça farklı. Tipik bir Twi<er kullanıcısı çok nadir kaVlım gösteriyor. Twi<er kullanıcılarının yarısından fazlası 74 günde bir içeriğe tek bir mesaj ile katkıda bulunuyor. Nedir? En basit tanımı ile birbirini takip eden kullanıcıların 140 karakter sınırlaması ile ileLşim kurabilmesini sağlayan sosyal bir ağ. 19
- 20. Nasıl kullanılır? 1. Profil oluşturmak: Profil oluştururken vermeniz gereken önemli kararlardan biri şirkeL logosu ve kurumsal bilgileri ile mi yoksa hesabı yönetecek kişinin fotoğras ve bilgileri ile mi sergileyeceğinizdir. Bireysel fotoğraflar ve bilgilerle birlikte açılan şirket hesapları şirkete insancıl bir duruş kazandırır ve somut bir ilişkinin temelini kurar. Öte yandan logo kullanımı ve kurumsal bilgilerin yer alması da ileLşim sürecinde isLkrarın sağlanması ve gerekli olan durumlarda marka bilinirliğinin artması için faydalı olabilir. Tercihi pazarlama ileLşimi amaçlarınıza göre yapmanızı tasviye ederim. 2. Takip: Kullanıcı hesabı açar açmaz elinize geçen bir liste veya gelişigüzel bir takip listesi oluşturmak yerine öncelikle anahtar kelimeler aracılığıyla bu ortamı dinlemenizi ve markanız veya kategorinizle ilgilenen TwiAer kişilerle temasa geçmenizi öneririm. 3. İçerik: Şirket hesabınız ile ne amaçladığınıza karar vermeden gelişigüzel bir paylaşıma girmeniz sizi kendi rızasıyla takip etmeye karar vermiş kullanıcılarınızın bir anda yokolmasına neden olabilir. Takip aşamasında başlazğınız dinleme araçları takipçilerinizin sizden ne beklediğine dair önemli ipuçları verecekLr. 20
- 21. TükeLci soru ve ihLyaçlarına karşılık vermenin yanı sıra promosyon duyuruları, anlık yarışmalar gibi ödüllendirici duyurular yapmayı da tercih edebilirsiniz. Önerim duyurular ve promosyonlar için bir hesap, müşteri ilişkileri, teknik veya ürün desteği gibi konular için ayrı bir hesap açmanız olur. Böylece sizi takip edenlerin baştan kabul eZği ve beklediği bir içerik sunabilirsiniz. Twi<er jargonu: RT (ReTweet): Bir kullanıcının paylaşVğı içeriği tekrar kullanıcı ismi ile birlikte kendi takipçilerinizle paylaşmak için mesajın önüne RT:kullanıcı ismi koyabilirsiniz. Böylece alınV yapVğınız kullanıcıyı da haberdar etmiş olursunuz. Hashtag #: Anahtar kelimeler aracılığıyla paylaşVğınız içerikler bu konuyla ilgilenen kullanıcıların takibini kolaylaşVrır ve bu kodu kullanarak paylaşılan tüm içeriği görmenizi sağlar. Örnek: German BND denies magzn reports, says Iran iMANY YEARS away from nuke. Who gave that story to TwiAer mags, why? #iranelecGon @: Bir kullanıcıya cevap vermek veya sadece ona özgü bir içerik paylaşımında bulunmak için mesajınızın önüne @kullanıcıismi koymanız gerekir. 4. İçerik yöneGmi: Marka hesabınızın kimin yöneLminde olacağı vermeniz gereken en önemli kararlardan biridir. Eğer yeni işe başlayan, bu işlerden anlayan stajyerinize veya dijital ajansınıza devretmeyi düşünüyorsanız hemen vazgeçin. 21
- 22. Önerim, pazarlama ileLşimi planınızın önceliklerine hakim, bir kriz durumunda şirkeLn harekete geçmesini sağlayabilecek ve ileLşimi etkin bir şekilde yürütebilecek ve tükeLci sorun ve şikayetleri için etkin çözümler üretebilecek yetkiye sahip birkaç kişiden oluşan bir takım kurmanızdır. Böylelikle markanızın tükeLci ile en interakLf ileLşim kurabileceği ve zamanla bir “yüze” sahip olacağı bir alanda tüm kontrolü şirkeLnizde geleceği belli olmayan tek bir personele atamamış olursunuz. Eğer şirkeLnizin basın toplanVsını veya sorunlu tükeLci haznı stajyerlere devretmiyorsanız bu alanı da devretmemelisiniz. TwiAer 22
- 23. Pazarlama İleGşimi için nasıl kullanırım? 1. İçerik paylaşımı: Ürün hakkında gelişmeleri, promosyonları ve kullanım önerilerini ilgili kitleye duyurabilir, websitenizde veya blogunuzda yayınladığınız içeriği paylaşabilirsiniz. 2. Anlık haberler: Ürün gelişmelerini, anlık promosyonlarınızı, ödüllü yarışma ve sorularınızı duyurabilir veya kriz durumunda ilgili kitleyle gerekli bilgileri paylaşabilirsiniz. 3. Müşteri ilişkileri: TükeLcilerinizin sorularını cevaplayabilir, şikayetlerini ilgili departmanların da kaVlımı ile anında çözümleyebilir veya destek haznıza ek olarak kullanabilirsiniz. Comcast ve Zappos müşteri ilişkilerini Twi<er’da başarıyla uygulayan iki marka olarak örnek gösterilebilir. Zappos CEO’sunun da bulunduğu geniş bir ekip ile tükeLci sorularını ve şikayetlerini anında cevaplıyor. Comcast ise tek bir hesap üzerinde devriye usülü hizmet veren bir kadrosu ile müşteri ilişkilerini yöneLyor. Oluşturdukları soru cevap bilgi bankası sayesinde etkin bir şekilde hizmet verebiliyorlar. TwiAer Dell de @delloutlet hesabıyla Twi<er’ı akLf bir şekilde kullanan markalardan biri. 650.000’den daha fazla takipçiye ulaşarak Mayıs 2009 iLbariyle üç milyon dolardan daha fazla saVş yapmayı başardılar. 4. AraşXrma/Dinleme: Mevcut veya potansiyel müşterilerinizin ürün veya hizmeLniz hakkında neler düşündüğünü öğrenebilir, yorumlarını takip ederek soruları olduğu takdirde cevap verebilirsiniz. 5. Trend takibi: Ürün veya hizmet kategorinizdeki gelişmeleri veya tükeLci trendlerini takip ederek gündem doğrultusunda iyileşLrmeler veya gelişLrmeler yapabilirsiniz. 23
- 24. Nelere dikkat etmeliyim? 1. Takip: Twi<er’da en çok arkadaşı olan kazanmıyor. Niceliğe takılmayın. Sizi gerçekten dinlemek isteyenleri bulun. Ve unutmayın takip karşılıklı olmak zorunda değil. Fakat Twi<er’ın bireysel hesaplar şu an için 2000 sınırı var. Eğer 2000 kişiden fazla kişiyi takip etmek isLyorsanız takip eZkleriniz ve takipçilerinizin arasındaki fark %10’dan fazla olmamalı. Twi<er bu sistem sayesinde kullanıcıların geniş kitlelere “spam” mesaj göndermesini engellemeyi amaçlıyor. Veya ücret karşılığında kurumsal hesaplar için sunduğu farklı önerileri de değerlendirebilirsiniz. 2. İçerik: Twi<er geleneksel mecralar gibi tek yönlü haberlerinizi yayınlayacağınız bir mecra değil. Unutmayın burada ilgi çekici bir içerik formaV veya bilgi paylaşımı sunmazsanız takipçileriniz hızla azalır. Twi<er kullanma amacınız pazarlama ileLşim planınıza hizmet eZği kadar takipçilerinize de hizmet etmek durumunda. Öte yandan paylaşVğınız her içeriğin takipçileriniz tarasdan dikkatle okunmasını da beklemeyin. Eş zamanlı TwiAer veri akışı özelliği kullanıcıların içeriğini takip etmesini zorlaşVrıyor. Bu yüzden farklı saatlerde azğınız mesajların etkinliğini ölçerek ideal zaman aralığını bulabilir veya mesajınızı tekrar edebilirsiniz. 3. Topluluk kuralları: Kimseyi tanımadığınız bir parLde masanın üstüne çıkıp kartviziLnizi dağıtmıyorsanız bu ortamda da bunu yapmayın. Buraya kimse sizin ürünlerinizi dinlemek, basın bültenlerinizi okumak için gelmiyor. Geleneksel pazarlama şapkanızı kapıda bırakın. 24
- 25. Nasıl ölçerim? Etkin bir ölçüm yapabilmek için öncelikle hedeflerinizi belirlemelisiniz. Twi<er hesabı açarak ne elde etmeyi amaçlamışVnız? Hedefleriniz ile birlikte Twi<er akLvitenizin etkinliğini ölçmek için kullanabileceğiniz bazı değerler; Takipçiler: Twi<er’da sizi kendi rızasıyla takip etmeyi kabul etmiş takipçileriniz size markanızla ilgilenen topluluk hakkında genel bir bilgi verebilir. Takipçi sayısını düzenli olarak değerlendirin. ArVyor mu? Azalıyor mu? Sizi takip edenlerin yüzde kaçı içeriğinize karşılık veriyor? Soru soruyor? Mesajlarınızı RT aracılığıyla kendi takipçileri ile paylaşıyor? Algı yöneGmi: Geleneksel marka iLbarı yöneLminin yanı sıra bu alanda da marka iLbarınızı takip edebilirsiniz. Eğer etkin bir şekilde dinlemeyi başardıysanız tükeLcilerinizin markanız hakkındaki görüşlerini biliyorsunuz demekLr. Olumsuz görüşleri değişLrebildiniz mi? Şikayetçi olan müşterilerinize yardımcı TwiAer olabildiniz mi? SaXş ve yönlendirme: Sadece bu alan üzerinden verdiğiniz promosyonlar tasarlarsanız bu alanın etkinliğini daha net ölçebilirsiniz. Özel bir kod veya kupon sistemi ile bu alandaki takipçilerinizin ne kadarının sizi gerçekten takip edip, içeriğiniz veya ürününüzle ilgilendiğini net bir şekilde görebilirsiniz. Bu uygulama, bu alandaki akLvitenizi daha net ölçümlemenizi ve yapmanız gereken gelişLrmeler varsa yapabilmenizi sağlar. 25
- 26. Facebook her geçen gün artan kullanıcı rakamları ile sosyal ağların göz bebeği. Gerçek isim ve soyad kullanmayı teşvik ederek yarazğı ortam sayesinde çok daha geniş kitlelere ulaşmayı ve her yaş grubundan bireyin ilgisini çekmeyi başardı. 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarasndan kurulan Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştu. Daha sonra Boston civarındaki okulları ve iki ay içerisindeki Ivy Ligi okullarının tamamını kapsadı. İlk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm okullar Facebook'da mevcu<u. facebook Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun e‐mail adresiyle (.edu, .ac.uk, vb.) üye olabildiği için gerçek isim, soyad ve ileLşim bilgilerinin girilmesi akımını başlatabildi. Daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketler de kaVldı. 11 Eylül 2006 tarihinde ise facebook tüm e‐mail adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açıldı. Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler iLbarıyla kaVlım gösterebiliyordu. 26
- 27. Rakamlarla Facebook Facebook 2009 iLbariyle 250 milyondan fazla akLf kullanıcıya sahip. Kullanıcıların 120 milyondan fazlası günde en az bir kere sayfalarını ziyaret ediyor ve ortalama 120 arkadaşı var. 30 milyona yakın kullanıcı her gün durumlarını güncelliyor ve 8 milyon kullanıcı her gün üye oldukları hayran sayfalarını ziyaret ediyor. Üstelik Facebook sadece gençler için de değil. Facebook verilerine göre en hızlı artan demografi 35 yaş üstü. 25 – 34 yaş grubu ise 6 ayda bir ikiye katlanıyor. 55 yaş üstü de %194.3 oranında büyüme gösteriyor. Nedir? Facebook en basit tanımıyla profil bilgileri girerek üye olabildiğiniz ve arkadaşlarınızı bulmanıza ve facebook arkadaşların arkadaşları gibi özellikleri ile tüm sosyal ağınızı görebilmenizi ve ileLşim kurabilmenizi sağlayan bir pla8ormdur. Hayran sayfaları, aplikasyonları ve fotoğraf, yazı, video paylaşımı gibi özellikleriyle interakLf ve eğlenceli bir ileLşim kurabilmenizi sağlar. Bu özellikler sayesinde sitede geçirilen süre ortalaması birçok benzer siteye göre oldukça uzundur. 27
- 28. Nasıl kullanılır? 1. Profil: İsim, soyad, fotoğraf gibi temel bilgilerin yanı sıra ilgi alanları, sevdiğiniz müzik, film, kitap gibi daha detaylı bilgiler de ekleyebileceğiniz profiliniz arama sonuçlarında bulunmanızı sağlıyor. 2. Aplikasyonlar: Site altyapısı ile çalışan ve kullanıcıların hazırlayabildiği bağımsız uygulamalar olarak tanımlanan aplikasyonlar uygulamayı kurmayı kabul eden kullanıcılara çeşitli etkileşim imkanları sağlıyor. Örnek olarak Türkiye’nin en meşhur uygulamalarından biri olan Rakı Sofrası gösterilebilir. 3. Arkadaşlar: Facebook arkadaşlık esasına dayanır. Arkadaşlarınızı gizlilik ayarlarına bağlı olarak izni ile veya direkt olarak arkadaş ağınıza ekleyebilirsiniz. facebook 4. Ana haber akışı: Ana sayfanızda görüntülenen haberler arkadaşlarınızın güncellemeleri, haber, fotoğraf ve video paylaşımlarından oluşur. Profil sayfanızda yapVğınız güncellemeler ve aplikasyon ve kutular aracılığıyla eklediğiniz bilgilerin arkadaşlarınızın haber akışında yer almasını istemiyorsanız gerekli düzenlemeleri gizlilik ayarlarından yapabilirsiniz. 28
- 29. Pazarlama İleGşimi için nasıl kullanırım? Facebook sadece bireyler için değil şirketler için de harika çözümler sunuyor. Bu ağı markanızın mevcut ve potansiyel tükeLcileri ile buluşturmak için şu an için 3 farklı şekilde değerlendirebilirsiniz. 1. Profil sayfası: Eğer markanızın pazarlama ileLşiminde kullandığınız bir sözcüsü veya temsilcisi varsa bunu bu ağa da taşımanız faydalı olabilir. Şirket sözcünüzün bireysel hesabından farklı olarak marka odaklı ileLşim ve paylaşımları yürütebileceği bir profil oluşturmanız marka etkileşimini arVrır ve yeni bir bağlanV noktası oluşturur. 2. Aplikasyonlar: Markanızın temel vaadine uygun bir aplikasyon gelişLrebilirsiniz. Bu aplikasyon sayesinde hem markanızla ilgilenen tükeLcilerinizin paylaşmayı kabul eZği profil bilgilerine ulaşabilir hem de düzenli olarak ileLşim kurabilirsiniz. facebook Başarılı aplikasyon uygulamalarına örnek olarak “CiGes I’ve visited” aplikasyonu gösterilebilir. TripAdvisor.com bu aplikasyon sayesinde gündelik 85,635 , aylık 2,941,893 adet kullanıcısının bulunduğu, giZği ve gitmek istediği şehirler hakkında bilgi sahibi olmanın yanı sıra şehirler hakkında paylaşVğı bilgiler ile de kullanıcılarına önerilerde bulunabiliyor. 3. Hayran Sayfaları: Profil sayfalarından farklı olarak toplu mesaj gönderme, tarVşma panosu ve etkinlik organize etme özelliği ile markalar için neredeyse bir mikro site görevi görüyor. Üstelik bu sayfaların mikro sitelere oranla arama sonuçlarında çok daha iyi sonuçlar verdiğini de belirtmek gerekir. TükeLcilerinizi marka sitenize çağırmak yerine onlarla oldukları yerde istedikleri şekilde bağlanV kurmak çok daha etkilidir. 29
- 30. Hayran sayfanızı marka gelişmeleri hakkında bilgi vermek, etkinlik ve sponsorluklarınızı duyurmak, özel promosyonlar ve yarışmalar düzenlemek için kullanabilirsiniz. Burada düşünmeniz gereken kaç kişiyi haran sayfanıza çekebileceğinizden ziyade onlarla ne yapmak istediğiniz olmalı. Tıpkı Twi<er’da olduğu gibi buradada kullanıcılarınız geldiği hızla gidebilir veya bir daha asla sayfanızı ziyaret etmeyebilir. Başarılı fan sayfalarına örnek göstermek gerekirse; En popüler 25 Facebook Fan sayfaları listesinde Temmuz 2009 iLbariyle 9547371 üyesi ile 1. Sırada Micheal Jackson, 6461619 üyesiyle Barrack Obama 2. sırada, 3477210 üyesiyle Starbucks Coffe Company 11. sırada ve 3502604 üyesiyle Coca Cola 12. sırada ve yer alıyor. facebook 30
- 31. Nelere dikkat etmeliyim? Facebook kullanıcıların arkadaşları ile bağlanVda kalması ve çevrelerinde olan biteni takip etmesi içindir. Markaların basın bültenlerini okumak ve reklam mesajlarına maruz kalmak için değil. Hangi yöntemi seçerseniz seçin kullanıcılarınıza nasıl bir “fayda” sunduğunuzu mutlaka değerlendirin. Bu “fayda” sadece o pla8orma özel indirimler de olabilir, markanız hakkında “diğerlerinden” önce haberdar olabileceği bir gelişme ile “statü” de olabilir. Nasıl ölçerim? Hedefi olmayan gemiye hiçbir rüzgar faydalı olmazmış. Öncelikle pazarlama ileLşimi hedeflerinizi bütünüyle gözden geçirmeniz en doğru adım olur. Bunun dışında göz önünde bulundurabileceğiniz diğer ölçütler; facebook 1. Hayran/Kullanıcı/Arkadaş: Nicelik tek başına bir başarı ölçütü olarak değerlendirilemez. Ama eğer tasarladığınız aplikasyon veya hayran sayfanızın sadece 3 kullanıcısı varsa birşeyleri doğru yapmadığınız söylenebilir. Öte yandan hayran sayfanızın 3 milyon üyesi sayfanızı sadece bir defa ziyaret edip hiçbir paylaşımda bulunmadan çıkVysa bunu da başarısızlık olarak değerlendirmeniz gerekir. Burada önemli olan hedeflediğiniz tükeLcilere ne kadar ulaşabildiğiniz ve ulaşVklarınızı ne kadar etkin değerlendirdiğinizi tespit etmekLr. 2. Veriler: Aplikasyon veya hayran sayfası aracılığıyla elde eZğiniz verilerle ne yapıyorsunuz? Eğer bir sayfaya listeleyip kenara koyduysanız emeğinizin yarısı çöpe giZ demekLr. Bu verileri etkin bir CRM planı için kullanabilirsiniz. TükeLcileriniz çağırdığınız kapıdan içeri girdi. Önemli olan buradan sonra onlarla ne yapacağınızı planlamak. Nelerden hoşlanıyorlar? En çok hangi dizileri izlemişler? Hangi müzisyenleri seviyorlar? Bu aralar gündemlerinde ne var? Ürününüz hakkında ne düşünüyorlar? 31
- 32. LinkedIn özellikle iş dünyasına odaklanan bir sosyal ağdır. İş çevresi, iş arkadaşları ve potansiyel yeni iş bağlanVları kurma ve güncel bir özgeçmiş sergileme imkanı sunar. Ortak arkadaşları keşfetme özelliği, ana haber akışı, grupları, soruları ve 2009 yılında başlazğı aplikasyonları ile iş dünyası için interakLf bir ortamdır. Rakamlarla LinkedIn linkedIn Yahoo!’nun eski yöneLcisi Jeff Weiner’ın CEO’luğunu yapVğı LinkedIn Mayıs 2009 iLbariyle 40 milyon kayıtlı kullanıcıya ve 170’in üstünde sektöre ev sahipliği yapıyor. Nedir? LinkedIn ile detaylı bir özgeçmiş veya şirket sayfası oluşturarak iş bağlanVları kurabilir, mevcut ve geçmiş iş arkadaşları ile bağlanVda kalabilir, potansiyel iş ortakları ile gruplar veya ortak bağlanVlar aracılığıyla ileLşim kurabilirsiniz. 32
- 33. Nasıl kullanılır? LinkedIn iş dünyasına dair birçok ipucu verebilir ve hem kendinizi hem de şirkeLnizi detaylı ve güncel bir şekilde tanıtmanıza yardımcı olabilir. Şirket sözcüsü, yöneLcisi veya yetkilisi olarak etkin bir profil oluşturabilmeniz için bazı öneriler; 1. İsim: İsim ve soyad bilgilerinizi tam girmeniz arama sonuçları açısından oldukça önemli. 2. Fotoğraf: Bireysel profillerde şirket logosu yerine profesyonel görünümlü bir fotoğraf kullanmak çok daha olumlu sonuçlar almanızı sağlar. ŞirkeLn arkasındaki bireylerin bilinmesi şirkete insancıl bir duruş kazandırır. 3. Profesyonel tanım: (Professional headliner) Şirket içerisindeki görev tanımınızı net bir şekilde belirtmeniz linkedIn ilgili kişilerin sizi bulmasını kolaylaşVrır. 5. Özet ve Uzmanlık: (Summary/ SpecialLes) Özet bölümü hem şirkeLnizin müşterilerine ne sunduğunu anlatmak hem de sizin görev tanımınızı net bir şekilde belirtebilmeniz için oldukça önemli bir alandır. Bu alanı boş bırakmayın ve görev tanımınızı uluslararası standartlara uygun bir şekilde tanımlayın. Fakat bir özgeçmişten farklı olarak bu alanı şirkeLnizin veya sizin başarı hikayenizi ve müşterilerinize nasıl yardımcı olduğunuzu anlatmak için kullanmanız daha faydalı olur. 7. Websiteleri: ŞirkeLnizin hem kurumsal sitesini hem de varsa blogunu mutlaka belirLn. Sizi tanımak isteyenlere daha detaylı bilgiye ulaşabilecekleri pla8ormlara yönlendirmeniz faydalı olur. 33
- 34. Bir ipucu: Eklerken diğer (other) seçeneğini Vklarsanız blogunuzun ismini girebilir ve profilinde Blogum (My Blog) değil ismi ile yer almasını sağlayabilirsiniz. Bu, ilgilenen kişinin Vklamadan blogunuzun ne hakkında olduğunu anlamasını sağlar. Örneğin: Mienotes on MarkeLng… 8. Profil URL: Profilinin URL’sini mutlaka isim, soyisim olarak ayarlamanızı tavsiye ederim. Böylece link verdiğinde isim ve soyisim görünür. 9. Aplikasyonlar: Profil sayfanızda şirkeLnizi veya kendinizi daha detaylı tanıtabilmek için ekleyebileceğiniz birçok aplikasyon seçeneği de var. Slideshare ve Blog’u faydalı olan iki uygulama olarak gösterebilirim. SlideShare’de bir hesap açarak şirkeLnizin hizmetleri hakkında bir sunum hazırlayarak bunu profilinizde paylaşabilirsiniz. Şirket veya kişisel linkedIn blogunuzu da bu pla8ormda tanıtmanız faydalı olacakVr. 10. Status: ŞirkeLniz veya bireysel kariyeriniz hakkındaki gelişmeleri bu alanda duyurabilir, bağlanVlarınızın iş dünyasındaki gelişmelerini takip edebilirsiniz. Önemli uyarı: LinkedIn’i direkt tükeLcilerinizle bağlanV kurmak için değil potansiyel işe alımları yönetmek, iş ortakları ile etkin ileLşim kurmak, hissedarlar ve diğer finans çevreleri ile güncel bilgi paylaşmak için kullanmanızı öneririm. 34
- 35. Pazarlama İleGşimi için nasıl kullanırım? ŞirkeLniz gücünü çalışanlarından alır. İnsan kaynakları en önemli sermayenizdir. Bu pla8ormu etkin insan kaynakları yöneLmi ve başarılı elemanların ilgisini çekmek ve şirkeLnize çekmek için kullanmanız oldukça faydalı olacakVr. Eleman alımı gerekLğinde telaşla ilanlar verip, özgeçmişleri değerlendirmeye çalışmak yerine başarılı eleman avını şirkeLnizin iş akışının bir parçası olarak yöneLn. Sektörünüze yön verenleri, başarı grafiği yükselenleri veya rakibinizin eleman alımlarını buradan takip edebilirsiniz. Unutmayın rekabet analizinin bir öğesi de çalışan analizidir. Rakibinizin işe alımlarından nasıl bir yapılanmaya giZğini öğrenebilir, değişim rüzgarları esLrip esLrmeyeceğini takip edebilirsiniz. linkedIn LinkedIn’in şirketlere sağladığı imkanlardan biri de şirket sayfaları. Bu sayfalar aracılığıyla hem rakibinizin hem de potansiyel iş ortaklarınızın mevcut çalışanlarını, geçmiş çalışanlarını ve yeni alımlarını öğrenebilirsiniz. Şirket genelinde eğiLm düzeyini ve görev dağılımını inceleyebilirsiniz. Fakat unutmayın şirkeLniz için de aynı koşullar geçerli. Üstelik siz isteseniz de, istemeseniz de. Bu yüzden bu sayfa aracılığıyla insan kaynaklarınızın etkinliğini de değerlendirmenizi ve sayfayı etkin bir şekilde yönetmenizi tavsiye ederim. 35
- 36. Diğer kullanım önerileri; 1. Sorular/Anketler: Ürün veya hizmeLniz hakkında görüşlerini almak istediğiniz kişilere tek bir mesaj ile soru sorabilir, fikir alabilirsiniz. 2. Gruplar: Ürün veya hizmet kategoriniz hakkında oluşturulan gruplara kaVlarak sektör gündemini takip edebilir veya yeni bir grup başlatarak fikir liderliği görevini üstlenebilirsiniz. Nelere dikkat etmeliyim? Aslında bu sorunun cevabı çok basit. İş dünyasına ait bir toplanV veya seminere giZğinizde ne yapıyorsanız burada da aynısı geçerli. Tanımadığınız kişilerle ileLşim kurarken nasıl kendinizi nasıl tanıVyorsanız burada da öyle tanıVn. OtomaLk mesajlara bırakmayın işinizi. linkedIn Nasıl ölçerim? ŞirkeLnizin iş dünyasındaki iLbarını yönetmek oldukça önemlidir. Bu ağ sayesinde hem iLbar yöneLminizi yürütebilir hem de potansiyel eleman alımları için etkin bir araşVrma yapabilirsiniz. Hedefleriniz doğrultusunda düzenli olarak değerlendirme yapmanız faydalı olacakVr. 36
- 37. Sosyal ağlarda hedef kitlenizle buluşmak genellikle birden çok kanalı yönetmenizi gerekLrir. Bu kanalların hepsinde gerekli güncellemeleri yapmak ve içeriği yönetmek zorlu bir sürece dönüşebilir. Sosyal ağlarda yöneZğiniz tüm kullanıcı hesaplarınızı tek bir yerden kontrol etmek ve topluluğunuzun içeriğini takip edebilmek için Ping.fm gibi agregatör pla8ormlardan faydalanabilirsiniz. Ping.fm şu anda cep telefonu, anlık mesajlaşma ve pla8orm üzerinden güncelleme yapma imkanı ile 40 farklı sosyal ağ için destek hizmeL sunuyor. Ping.fm 37
- 38. 2. Sosyal paylaşım siteleri: YouTube ve Flickr gibi sosyal paylaşım siteleri sosyal medya pla8ormları arasında en çok ve en sık kullanıcı çeken sitelerdir. 2005 yılında kurulan ve kurulduktan bir yıl sonra Google tarasndan $1.65 milyara saVn alınan YouTube Alexa verilerine göre en sık ziyaret edilen siteler arasında üçüncü sırada yer alıyor ve günde ortalama 22.5 dakika kullanılıyor. 22 dile çevrilen YouTube’un Temmuz 2009 iLbariyle günde ortalama 15.32 sayfası görüntüleniyor. Sosyal ağlar.. Universal McCann’in 29 ülkede 17.000 internet kullanıcısı ile yürü<üğü çevrimiçi kullanım alışlanlıkları araşVrmasında fotoğraf ve video içeriği üretenler %16 oranında. 38
- 39. Fakat tükeLm oranları çok daha yüksek. Örneğin Türkiye çevrimiçi video tükeLminde % 93.4 ile dördüncü sırada. Sosyal paylaşım sitelerini pazarlama ileLşimim için nasıl kullanabilirim? Video ve fotoğraf gibi dinamik içerikler marka algı yöneLminde oldukça etkilidir. Bu kanallara özel içerik üretmeniz ve tükeLcilerinizin kaVlımını teşvik etmeniz çevrimiçi ileLşiminizin hem etkileşim düzeyini hem de Sosyal ağlar.. görünürlüğünü arVrır. Reklam filmlerinizin ve ürün demo görüntülerinizin katma değerini değerlendirmelisiniz. Çevrimiçi dünyada paylaşılan her video veya her fotoğrasn viral olarak yayılma imkanı yoktur. Bu tür içerikleri tasarlarken tükeLcinizin bu ortamdan beklenLlerini araşVrmak ve bu doğrultuda içerik hazırlamakta fayda var. 39
- 40. 3. Sosyal haber siteleri: Sosyal haber sitelerini basın ilişkilerinizi yönetmek ve tükeLcilerinizin markanız ile ilgili haberlere kolayca ulaşmasını sağlamak için kullanabilirsiniz. 4. Sosyal link paylaşımı siteleri: Sosyal haber sitelerine benzer bir şekilde sosyal link paylaşımı sitelerini de markanızla ilgili haberleri paylaşmak için kullanabilirsiniz. Bununla birlikte çok daha geniş çapta değerlendirebilir ve çevrimiçi dünyada hakkınızda yer alan diğer tüm içerikleri de bir noktada toparlamak için kullanabilirsiniz. Sosyal ağlar.. 5. Sosyal yorum siteleri: Sosyal yorum siteleri alışveriş kararını yönlendiren temel bilgi kaynaklarından biridir. Bu konuda yapılan araşVrmaların sonuçlarına göre; ‐ Sosyal yorum sitelerine yorum ve mesaj ekleyen kullanıcılar kaVlım göstermeyenlere oranla bu tür siteleri dokuz kat daha sık ziyaret ediyor. KaVlımcılar aynı zamanda iki kat daha fazla alışveriş yapıyor. (McKinsey & Co./Jupiter Media Metrix araşVrması, Ocak 2002) ‐ Sosyal yorum sitelerinde yorumları okuyan kullanıcılar bu tür içeriklere profesyonellerce sağlanan içeriklerden daha fazla güveniyor. (comScore/The Kelsey Group, Ekim 2007) ‐ Çevrimiçi yorumlar saVn alma kararında kişisel tavsiyeden sonra ikinci güvenilir kaynak olarak etkili oluyor. Kullanıcı yorumları üçüncü parL yorumlarından daha fazla etkili oluyor. ("Web users and web community," Rubicon ConsulLng, Ekim 2008) ‐ TükeLcilerin %86’sı saVn alma kararı vermeden önce çevrimiçi yorumları okuyor ve okuyanların %90’ı bu yorumlara güveniyor. (Kudzu.com, Aralık 2008) 40
- 41. Bu tür pla8ormlarda ürünleriniz hakkında doğru ve güncel bilgi bulunması oldukça önemlidir. Markanız ve ürün kategorinizle ilgili bir arama yaparak nerelerde yer aldığınızı değerlendirebilir ve içerik güncellemelerinde katkıda bulunabilirsiniz. Fakat yorumların içeriğini yönlendirmeye çalışmamanızı tavsiye ederim. Çevrimiçi dünyada sahte yorum skandalları hızla yayılır ve tükeLcilerinizin güvenini tümüyle kaybetmenize neden olur. Olumsuz yorumları markanızı gelişLrmek için veri olarak değerlendirin ve gelişmeleri gerçekleşLrdikten sonra ilgili sitelerde duyurun veya olumsuz yorum sahipleri ile temasa geçerek Sosyal ağlar.. güncel bilgilerinizi paylaşın. 41
- 42. Bloglar, markalara sunulan sosyal medya önerilerinin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. PR şirketeri blog yazarları aracılığıyla hizmet verdikleri markaları duyurmak için yöntemler keşfetmeye, şirketler de bu dünyada nasıl yer almaları gerekLğini çözmeye çalışıyor. Diğer sosyal medya araçları ve pla8ormları gibi bloglarda etkin kullanılmadığında ve topluluk normlarını bilmeden harekete geçildiğinde en iyi ihLmalle başarısız oluyor ve genellikle ters tepiyor. Önce nedir ne değildir ile başlayalım. Sonra nasıl kullanabileceğimize göz atalım. Nedir? 1997 yılında Jorn Barger’in ortaya azğı bir tanım olan web log 1999 yılında Blogger’ın bu hizmeL vermeye başlaması ve kısa süre sonra bunu ücretsiz hale geLrmesi ile yaygınlaşV. En genel tanımı ile yazarın adı ve yazdığı tarihi belirten, kronolojik sıraya göre yayınlanan, ve yorum ekleme özelliğiyle belirli ölçüde etkileşime Bloglar izin veren bir yayın mekanizması olarak tanımlanabilir. Bir websitesinden farkı ise içeriğin güncel olması ve yoruma izin veren yapısı ile belirli ölçüde interakLf olmasıdır. ŞirkeLniz veya markanız için blogları iki farklı şekilde değerlendirebilirsiniz. Şirket blogu hazırlayarak Basın ve halkla ilişkiler faaliyetlerinize blogları ekleyerek 42
- 43. 1. Şirket blogu Neden Blog tutmalıyım? Eğer markanız veya şirkeLniz için bir blog açmak isLyorsanız harika! Bu sayede; Markanız veya şirkeLniz hakkında yetkili ağızdan sunduğunuz bilgileri paylaşabilir Bu bilgilerin arama motorlarında daha kolay yer almasını sağlayabilir Blogununuz aracılığıyla sosyal ağlarda yer edinebilir TükeLcilerinize güncel bilgiler sunabilir TükeLcilerinizin yorumlarını dinleyebilir Marka mesajınızı ve duruşunuzu net bir şekilde ifade edebilirsiniz. • Bloglar 43
- 44. Nereden başlamalıyım? Önce sektörünüz veya sunacağınız içerik hakkında yazılan diğer blogları takip etmekte ve gündemi keşfetmekte fayda var. 1. RSS Reader hesabı RSS: Turuncu sembolü ile RSS yani Real Simple SyndicaLon sayesinde güncel içeriğin seçLğiniz okuyucuya (reader) gönderilmesini sağlayabilirsiniz. Bloglar RSS Reader: RSS gönderilerini tek bir yerde toplayarak, takip etmek istediğiniz tüm içeriği okumanıza yardımcı olan çevrimiçi bir yazılımdır. Örnek: Google Reader 2. AraşXrma: Sektörünüz veya sunacağınız içerik ile ilgili diğer blogları araşVrın • Blogsearch.Google.com • TechnoraL.com • Icerocket.com gibi adreslerde anahtar kelimeler aracılığıyla yeni bloglar keşfedebilirsiniz. Takip eZğiniz yazarların önerilerini de inceleyrek listenizi gelişLrebilirsiniz. 44
- 45. 3. Takip: Takip etmek istediğibiz blogları RSS reader hesabınıza ekleyin ve takip etmeye başlayın 4. İleGşim: Bloglar Takip eZğiniz bloglara yorum yazarak hem o konu hakkındaki fikirlerinizi paylaşmış hem de blog yazarları ile temasa geçmiş olursunuz. Yorum yazarken dikkat etmeniz gerekenler; Marka veya şirkeLnizin reklamını yapmayın Gerçekten katkıda bulunun veya sizin için önemli olan bir soru sorun İsim ve soyadınızı kullanın (Şirket ismini parantez içinde yazabilirsiniz) 45
- 46. Evet, kendi blogunuza yazmaya hazırsanız başlayalım, 1. İçerik Öncelikle blogunuzun içeriğine karar vermelisiniz. Bu pla8orm basın bültenlerinizi ve reklamlarınızı yayınlamak için çok uygun bir ortam değil. Onları kurumsal websitenize saklayın. Bu ortam için içerik hazırlarken düşünmeniz gereken bazı sorular; 1. Bu yazı neden önemli? Okuyucuya faydası ne? 2. Yazı tükeLcilerinizin belirli bir sorunu, ihLyacı veya sorusuna cevap veriyor mu? 3. Çözüm öneriyor mu? 4. Okuyucu size neden inansın? Konu önerileri: • Sektör trendleri • Başarı öyküleri Bloglar • Şirket akLviteleri ve çalışan tanıVmları • Faydalı bağlanVlar ve linkler • Yakın zamanda yaşamış olduğunuz bir müşteri deneyimi (sorunu ve çözümü) • Son zamanlarda cevap verdiğiniz tükeLci soruları • Diğer blog yazıları hakkında düşünceleriniz • TükeLcilerinizin en sık sorduğu sorular • Konuk yazarlar: Ar‐ge departmanınız, ürününüzü tercih edenler, sektörünüzdeki fikir önderleri • Yapmış olduğunuz ve düzeltmeyi başardığınız bir hata 46
- 47. 2. TanıXm: Blog dünyasında kendinizi tanıtmanın en iyi yolu faydalı ve okumaya değer içerik paylaşmanızdır. Burada geleneksel yöntemlerin aksine blogunuzun bir iki günde meşhur olmayacağını, zaman ve çaba ile yavaş yavaş tanınacağını haVrlatmak isterim. Öte yandan doğru kitleye ulaşmak ve blogunuzun keşfedilmesini kolaylaşVrmak için yapabileceğiniz bazı şeyler elbe<e var. Örneğin; ‐ Kurumsal sitenize blogunuzun linkini ekleyebilir, ‐ Twi<er hesabınız aracılığıyla yeni içeriğinizi duyurabilir, ‐ Facebook topluluğunuz var ise bu pla8ormda da içeriğinizi duyurabilir, ‐ İçeriğinizi okuyucularınızn paylaşmasını kolaylaşVracak uygulamalar kullanabilir (“Share this” gibi basit ek uygulamalar okuyucuların beğendikleri yazıları paylaşmasını sağlıyor), Bloglar ‐ Diğer bloglara yorum yazarak ve etkileşimde bulunarak blogunuzu tanıtabilir, ‐ Sektörünüzü ve blog kategorinizi tanımlayan kelimeleri saVn alarak Adwords aracılığıyla reklam verebilirsiniz. 47
- 48. 3. Tasarım: Blog tasarımı da içerik gibi websitelerinden oldukça farklıdır. Basit ve anlaşılır olması, yorum ve paylaşım uygulamaları ile interakLf olmasının yanı sıra bazı temel öğeleri de barındırmasında fayda var. ‐ RSS bağlanVsı ‐ E‐ bültene üye olmak için e‐posta kayıt sistemi ‐ Arşiv ‐ Blog listesi (Takip eZğiniz blogları okuyucularınızla paylaşmak için) 4. Ölçümleme: Google AnalyLcs ve Web Araçları gibi ücretsiz ve kullanımı basit araçlar ile Blog’unuzun etkinliğini ölçebilir, hangi içeriklerin başarılı olduğunu ve ilgi çekLğini takip ederek içeriğinizi bu yönde düzenleyebilirsiniz. Unutmayın blog Bloglar dünyası sürekli dönüşüm içerisindedir. Genel bir bakış açınız olsun ama mutlaka düzenlemeler yapın. Ölçümlemede dikkat etmeniz gereken bazı değerler; 1. Genel blog performansı 2. Blogda geçirilen süre 3. Blogunuza yönlendiren siteler (ziyaretçileriniz blogunuzu nereden buluyor? Arama motorundan mı? Yönlendirme sitelerinden mi? Kurumsal websitenizdeki linkten mi?) 4. Anahtar arama kelimeleri (Blogunuza arama motorları aracılığıyla gelenler hangi kelimeleri arıyor?) 5. Üye ve ziyaretçi rakamları 48
- 49. 2. Halkla İlişkiler için Bloglar: Bloglar halka ilişkiler şirketlerinin de ilgi alanına girmeye ve tanıVm kampanyalarının bir parçası haline gelmeye başladı. Birçok marka bloglar aracılığıyla mevcut veya potansiyel tükeLcilerine ulaşmak ve güncel haberlerini paylaşmak isLyor. Fakat sosyal medyanın dinamiklerine uygun olarak düzenlenmeyen kampanyalar ve ileLşim çabaları zaman zaman markaya faydadan çok zarar geLrebiliyor. Öncelikle bu mecranın gazete ve dergiden oldukça faydalı olduğunu belirtmekle başlayalım. Eğer bloglar aracılığıyla tükeLcilerinize ulaşmayı planlıyorsanız öncelikle ulaşmak istediğiniz blogları yakından tanımanız gerekir. Nereden başlamalı? 1. AraşXrma: İlgili blog yazarlarını listelemek yeterli bir araşVrma değildir. Mutlaka yazılarını okuyun, yazarların duruşunu ve ilgi alanlarını keşfedin 2. İleGşim: Blog yazarlarına basın bülteni göndermek ileLşim sayılmaz. Ha<a en kötü ileLşim yöntemlerinden Bloglar biridir. Siz en iyisi işiniz düşmeden önce ilgilendiğiniz yazarlarla temasa geçin ve yazılarını okuduğunuzu hisseZrin. Bunu yazılarının alVna yorum yazarak veya direkt temasa geçerek yapabilirsiniz. Bu çevrimiçi dünyada ilişkiler her şeyden önemlidir. Ve ilişkiler bir günde kurulmaz. 3. Danışın: Unutmayın, bloglar interakLˆir. İleLşim planınızı yapmadan önce belirlediğiniz gruptan birkaç kişiye mutlaka danışın. Aldığınız geri bildirim doğrultusunda planınızı revize edin. 4. Kendinizi tanıXn: Basın toplanVsına bir tutam blog yazarı çağırmak kendinizi tanıtmak değildir. Onları çağırmak yerine onların olduğu yere gidebilirsiniz. Blog yazarlarının toplanVlarını takip edebilir, bu toplanVlara kaVlarak yazarlarla birebir tanışabilirsiniz. 49
- 50. “Eğer mutlaka basın toplanVsı düzenlemeniz gerekiyorsa bu toplanVya davet edilecek blog yazarlarından ne beklediğinizi net bir şekilde belirLn ve onların ihLyaçlarını da göz önünde bulundurun.” Örneğin, ücretsiz internet bağlanVsı ve toplanVya özel Twi<er kodu (hashtag). Birçok blog yazarı gelişmeleri anında aktarmayı tercih eder. ToplanVya özel oluşturacağınız bir kodu duyurmanız hem sizin eş zamanlı takibinizi kolaylaşVrarak varsa sorunları çözmenize yardımcı olur hem de tüm gelişmelerin diğer izleyiciler tarasndan tek bir kanaldan takip edilmesini sağlar. Bloglar 5. Şeffaf Olun: Eğer blog yazarlarına ürün örneğinizi gönderiyor veya hizmeLnizi denemeleri için davet ediyorsanız bu konuda şeffaf olun. Blog yazarlarının da şeffaf olmasını teşvik edin. Unutmayın bu çevrimiçi dünyada sır saklamak oldukça zor. 50
- 51. 5. Sosyal medyada pazarlama ileGşim stratejisi Pazarlama ileLşiminin temelinde var olan potansiyel müşterini tespit et, ulaş ve mesajını ver yaklaşımı çevrimiçi dünyanın ilk günlerinde benzer formlarda hayaVna devam edebildi. Fakat sosyal medyanın sunduğu çok yönlü ve eş zamanlı ileLşim imkanları ile giderek etkisini yiLrmeye başladı. Kimisi kısa dönemde grafikleri bir iki Vk yukarı taşıyor kimisi beklediği çıkışı yakalayamayınca mecraya küsüp kafasını kuma gömmeye devam ediyor. En kötü durumda olanlarsa geleneksel yaklaşımlarını, blog, viral, sosyal medya gibi şık terimlerle süsleyip dijital dünyada gezinenler. Bloglara basın bülteni gönderen ajanslarla, çevresi geniş, hükmü ağır Twi<er’cı gençlerin eline düşüp dijital dünyadan medet umanlar. Strateji Bu yüzden günümüzde bu yeni dünyanın dinamiklerini anlamak ve ona özel ileLşim stratejileri gelişLrmek oldukça önemli. Sosyal ağlara balıklama atlamadan ve en çok kimin arkadaşı var oyununu oynamaya başlamadan önce bir soluklanıp, bu yeni dünyanın dayazğı bazı kurallara göz atmakta fayda var. 51
- 52. Yeni dünyanın kuralları 1. Samimiyet: Sosyal medyaya adım atarken pazarlama şapkanızı kapıda bırakın. Burada reklam mesajları, samimiyetsiz saVş çabaları, tek yönlü mesaj bombardımanı hoş karşılanmayacak ve markanıza tepki duyulmasına neden olacak. Markanız veya şirkeLniz hakkında dürüst ve samimi olun. 2. Şeffaflık Sosyal medyada markalarla bağlanV içerisinde olanlar direkt marka ile bağlanVda olmayı tercih ediyor. Markanızı temsil etmek için görevlendirdiğiniz üçüncü parL kuruluşlar tek yönlü, önceden planlanmış içerik dışında katkıda bulunamazlarsa etkili olmaları mümkün olmayacakVr. İleLşimde olduğunuz ağlarda tükeLcilerinizin sorunlarına çözüm bulmak ve sorularına doğru kaynaklar Strateji aracılığıyla cevap verebilmek için mutlaka ilgili departmanları dahil edin. Ekranın diğer ucunda reaksiyonlara anında yanıt verebilecek, sorunları çözümleyebilecek yetkide kişilerin olması çok önemli. Şeffaflık konusunda değerlendirmeniz gereken bazı konular; ‐ Ürün performansı: Markanız hakkında saklamak istediğiniz kirli çamaşırlarınız varsa bunları saklamaya çalışmak yerine gelişLrmeye ve düzeltmeye çalışmanızı öneririm. Kötü haber er ya da geçi yayılır. Sonsuza dek saklayamazsınız. Üstelik siz orada olun yada olmayın. TükeLcileriniz konuşmaya devam edecek. ‐ TanıXm çalışmaları: Ürün değerlendirmeleri önemlidir. Ama sahte ürün değerlendirmeleri hemen belli olur. Böyle bir uygulama ile tükeLcinizin güvenini kaybederseniz, yeniden kazanmanız oldukça zor olur. 52
- 53. 3. KaXlım Mevcut ağlarla kurduğunuz ileLşimin iki yönlü olmasına özen gösterin. Dinleyin ve sohbete kaVlın. TükeLcilerinizle ilişkilerinizi güçlendirin. Uzun vadeli ilişkiler için yaVrım yapın. Sorularına cevap verin, sorunlarını etkin bir şekilde çözün. 4. Değer katmak Marka topluluğunuza özel ve onlarla ilişkili değer katacak içerik gelişLrin. Sizi takip etmeleri için onlara değerli bir sebep verin. Bu değer diğer mecralardan da edinebilecekleri indirim ve promosyonlardan, haberlerden farklı olmalı. Topluluğunuzun fikirlerini ve yorumlarını önemsediğinizi gösterin. Bazen etkin bir şekilde dinlemek bile çok önemli bir değerdir. TükeLcileriniz size ulaşmak isLyorsa, söyleyecekleri veya merak eZkleri birşeyler vardır. Bunları keşfedin. Strateji 5. Mesaj içeriği Mesaj içeriğinizin topluluk normlarına ve gündemine uygun olmasına özen gösterin. Eğer bir parLde hiç tanımadığınız insanların arasına girip kartviziLnizi uzatarak saVş cümlelerinizi tekrarlamıyorsanız burada da yapmayın. Unutmayın topluluğunuz oluştuğu kadar hızlı bir şekilde yok olabilir. 53
- 54. Stratejinizi oluştururken değerlendirmeniz gerekenler: 1. Hedefler: Herhangi bir ağa kaVlmadan önce amacınızı mutlaka belirleyin. Bilinirlik yaratmak birçok marka için geçerli bir sebep olmayabilir. • evcut tükeLcilerinizle birebir bağlanV kurarak saVn alma kararlarını nasıl pekişLrebilirsiniz? M • otansiyel müşterilerinizin saVn alma kararını yönlendirebilmek için nelere ihLyacınız var? P • arkanız hakkındaki mevcut yorumlar nasıl? Bu yorumları nasıl iyileşLrebilirsiniz? M • ükeLcilerinizin şikayetleri neler? Bu şikayetleri nasıl çözümleyebilirsiniz? T 2. Hedef kitle: • evcut tükeLcileriniz kimler? Nerede ürün veya hizmeLniz hakkında yourm yapıyorlar? M • otansiyel tükeLcileriniz nerede ürününüz veya hizmeLniz hakkında araşVrma yapıyor? Hangi kaynaklara P danışıyorlar? Strateji 3. B Planı: • osyal medyanın gündemini ve içeriğini yönetemezsiniz. AçVğınız hesaplar ve tasarladığınız uygulamalar ilgi S çekmezse ne yapacaksınız? • rününüz veya hizmeLniz hakkında olumsuz yorumlarla karşılaşırsanız ne yapacaksınız? Ü • ir kriz anında nasıl harekete geçeceksiniz? Hangi kanallardan ileLşim kuracaksınız? Kriz yöneLmini kimler B üstlenecek? Bu sorulara bir kriz çıkVğında cevap aramaya çalışırsanız çok geç kalırsınız. Sosyal medya eş zamanlı ve son derece dinamik bir pla8ormdur. Çok hızlı ve etkin bir şekilde hareket etmeniz ve sorunu çözümlemeniz gerekir. 54
- 55. 4. Diğer kanallarla entegrasyon: Pazarlama ileLşimi bütünsel bir bakış açısı gerekLrir. Sosyal medya için tasarladığınız ileLşim planınızın diğer kanallarda yürü<üğünüz ileLşimle birlikte değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Diğer kanallarda sürdürdüğünüz ileLşimi sosyal medya ileLşiminizi güçlendirmek için nasıl kullanabilirsiniz? Sosyal ağlarda gelişLrdiğiniz ilişkileri diğer ileLşim kanallarınıza nasıl aktarabilirsiniz? Sosyal ağlarda edindiğiniz verileri (tükeLci profili, mevcut tükeLci verileri, ürün ve hizmet değerlendirmeleri) nasıl değerlendirebilirsiniz? Markanızın duruşu ve mesajı tüm ileLşim kanallarınızda isLkrarlı mı? Strateji 55
- 56. Peki nasıl yola çıkmalı? 1. AraşXr ve dinle: Herhangi bir ileLşim stratejisine başlamadan önce araşVrma yapmak oldukça önemlidir. Konu sosyal medya olunca bu daha da önem kazanıyor. TükeLcilerinizin ihLyaçlarını tespit edebilmek ve nerede olduklarını keşfedebilmek için mutlaka araşVrma yapın. AraşVrma yaparken dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da tükeLcilerinizin bulunduğu pla8ormlardan hangilerinde ürün veya hizmeLniz hakkında araşVrma yapıp fikir paylaşVğını keşfetmekLr. Ürününüz hakkında araşVrma yapVkları belirli ağlar ve danışVkları kanallar varsa bunlara öncelik verin. Unutmayın, tükeLcilerinizi bulduğunuz pla8orm ürün veya hizmeLnizin mesajını vermek ve görüş alışverişinde bulunmak için en doğru ortam olmayabilir. Her şeyin yeri ve zamanı var. Belirlediğiniz pla8ormların normlarını ve ileLşim yöntemlerini öğrenin. Strateji Mevcut konumunuzu değerlendirin. TükeLcilerinizin kategoriniz, rakibiniz ve ürününüz hakkında belirZkleri görüşlerini dinleyin. Ürününüz hakkındaki bilgiler güncel mi? Doğru mu? Olumlu mu? Eksikleriniz neler? 56
- 57. 2. İleGşim haritası Dinleme ve araşVrma süreci size kaVlmanız gereken ağlar hakkında net bir fikir vermiş olması gerekir. Şimdi bu bilgiler doğrultusunda bir yol haritası oluşturabilirsiniz. Hangi kanalları temel bilgi paylaşımı için kullanacaksınız ve bu bilgi hangi kanallar aracılığıyla yayılacak? Hangi kanallarda mevcut veya potansiyel tükeLcilerinizle ilişkinizi güçlendirmeniz gerekiyor? Bu ilişki topluluğunuzun sosyal çevresine nasıl yansıyabilir? Hangi kanallar ile marka kişiliğinizi yansıtabilirsiniz? Mevcut tükeLcileriniz hangi kanallar aracılığıyla ürün veya hizmeLniz ile ilgili deneyimlerini paylaşabilir? Strateji 57
- 58. 3. Takipçilerini ödüllendir Topluluğunuz oluşmaya başladığında onları ödüllendirin. Sizi takip etmeye ve fikirlerini paylaşmaya devam etmeleri için onlara güçlü bir sebep verin. Örneğin, Pla8orma özel indirim ve promosyonlar Gelişmelerden öncelikli olarak haberdar olmak Etkinliklere davet etmek Fikirlerine değer verdiğinizi göstermek Ürün veya hizmeLniz hakkında belirZkleri görüşleri diğerleriyle paylaşmak Ürün veya hizmeLnizle ilgili uzmanlıklarını göstermeleri için imkan sağlamak Strateji Markanız ile kendilerini ifade etmelerini sağlamak olabilir. 58