झोलमल जैविक मल तथा बिसादी/ झोलमल जैविक मल तथा बिसादी
- 1. झोलमल : जैविक मल तथा विसादी/ Jholmal : Biofertilizer and Biopesticide Prepared by: Dewaka Poudel and Sheila Thakuri
- 2. झोल मल सामान्यतयााः विविन्न विवसमिा अवमलो, वततो, टर्रो स्वाद िएिा बोटवबरुिाहरु जस्तै बिाइनो, वनम, वततेपाती, असुर्रो, बोझो, सुती, ि े तुि े , बनमार्रा, लहर्रे तर्रिार्रीिा पातहरू तथा गाईिैंसीिो वपसाब, गोबर्र प्रयोग गर्री बनाइएिो मललाई झोल मल िवनन्छ । िातािर्रणीय नास नपुयााई सामावजि परर्रिेश र्र िौगोवलि अिस्थासँग मेल खाने तरर्रिा अपनाउँदै िातािर्रणीय वहसाबले आफ ू र्र आफ्ना सन्तवतिो स्वास्थ्यिो वहसाबले अत्यन्त महत्वपूणा र्रहेिो झोल मल बोटवबरुिालाई वछटो र्र छरर्रतोसँग बढाउन, मजबुत बनाउन, उत्पादन शक्ति बढाउन, पौविि तत्विो साथै र्रोग िीर्रािो प्रिोपबाट समेत बचाउने िाम गदाछ । Video Link: https://www.youtube.com/watch?v=4TqCZWtvc2Q
- 3. झोल मल:फाइदाहरु(advantages) a) - विर्रा र्र र्रोग बाट बचाउने b) - Urea र्र potash िो मात्रा वबरुिालाई प्रदान गने c) सुष्म तत्व वबरुिालाई प्रदान गने d) - स्वास्थ वहसाबले पवन सुर्रवित e) - िम खचामा बन्ने जसले गदाा फामािो खचावन घट्ने f) - बजार्रमा तर्रिार्रीिो िाउपवन उवचत पाइने g) - गाई, िैसीिो वपसाबिो पवन उवचत व्यस्थापन
- 4. झोल मल : आिश्यक सामग्रीहरु( Essential Ingredients) स्थानीय स्तर्रमा पाइने वततो, टर्रो, वपर्रो, अवमलो इत्यावद स्वाद आउने हरर्रया बोटवबरुिा जस्तै वततेपाती, विम, िकाइिो, असुरो, सुती, प्याज, लसुि, वसस्नु, मेिाको पात, ििमारा, अदुिा, खिरो साथै काचोों गोिर, िरािी, गाईिस्तुको गहुँत तथा पािी र्र आवद झोल मल बनाउन आिश्यि सामग्रीहरु हुन्। हामीलेि े ही मात्रामा ई एम (EM)िो पवन प्रयोग गनुा पदाछ जसले तयार्र गर्राउन र्राक्तखएिो मललाई वछटो ि ु हाउन सहयोग गछा ।
- 5. झोलमलको प्रकार (type)र ििाउिे विवि(method) आिश्यितािो आधार्रमा, संर्रचनामा र्र प्रयोगिो अनुसार्र ३ प्रिार्रिो झोल मल तयार्र गरर्रन्छ । झोल मल १: गोबर्र, गाईिैंसीिो मूत्र र्र पानी १:१:१ िो अनुपातमा वमसाएर्र २ हप्तावित्र प्रयोगिा लावग तयार्र हुन्छ । घोल पानीिो साथ १:३ अनुपातमा वमवसन्छ । विषादी विटहरुलाई वनयन्त्रण गना मल र्र विटनाशि दुिैिो रुपमा तयार्र गर्रेिो यो घर्रेलु मल बोटवबरुिािो फ े दमा खन्याइन्छ । झोल मल २: गाईिैंसीिो मूत्र र्र पानी गर्री १:१ िो अनुपातमा वमसाइन्छ । वमश्रण २ हप्तामा प्रयोगिो लावग तयार्री हुन्छ । यसलाई १:३ िो अनुपातमा पानीसँग वमसाइन्छ र्र बोटिो पातमा स्प्रे गदै विविन्न र्रोग र्र िीर्रािो वनयन्त्रण गदाछ । झोल मल ३: वसस्नु, वततेपाती, बनमार्रा, मेिािो पात जस्ता वपर्रो, टर्रो खालिा वबरुिािो पात तथा डाँठहरू, १ वलटर्र वजिाणुिो घोल, १० ि े .जी. बोटहरूिो वमश्रण, १ ि े .जी. गोबर्र साथै गाईिैंसीिो वपसाब ५ वल. जवतिो घोल बनाउने । यो झोल मल ३ लाई िीर्रा, झुवसलिीर्रा, पात खाने िीर्रा जस्तालाई वनयन्त्रण गना प्रयोग गरर्रन्छ ।
- 6. झोलमलको प्रकार र ििाउिे विवि: 1
- 7. झोलमलको प्रकार र ििाउिे विवि: 2
- 8. झोलमलको प्रकार र ििाउिे विवि: 3
- 10. प्रयोग गिे विवि ( Method of utilization) माटोमा वचस्यान िायम र्राख्ने र्र िीर्राबाट समेत बालीलाई बचाउने िएिाले यसलाई िीर्रा लाग्ने समयमा पटि–पटि छनुा पदाछ । झोल मल िवललो एिं हुि े िो वबरुिा दुिैमा छना सविन्छ । यसर्री तयार्र गरर्रएिो विषादी वनि ै िडा हुने िएिाले यसलाई प्रयोग गदाा पानीमा वमसाएर्र मात्र प्रयोग गदाा उत्तम हुनेछ । -नसार्रीमा िएिा र्र िखार्रै र्रोपेिा ससाना वबरुिामा हाल्न १ वलटर्र विषादीमा १९ वलटर्र पानी हाल्नु पछा िने हुिी सि े िो वबरुिामा १ वलटर्र विषादी मा ४ वलटर्र पानी हाले पुग्दछ । र्रोग लागेिा बालीमा मात्र विषादी हाल्दा पुग्छ ।
- 11. यवद फलहरू लावगसि े िो बोट छ िने जर्रामा र्र फ े दमा हाल्नु पदाछ । वबरुिाले िीर्रा माने विषादी जर्राबाट सवजलै वलन सक्छ । यसोगदाा फलमा विषादीिो गन्ध आउने र्र हेदाा नर्राम्रो समेत देक्तखँदैन । घर्रेलु झोल मल हप्तामा एिचोवट वनयवमत रुपमा हाल्ौं िने बालीमा लाग्ने र्रोग र्र शत्रुिीर्रा सवजलै नास हुन सक्छ िने वमत्रिीर्रालाई ि ु नै असर्र पदैन । यसर्री तयार्र गरर्रएिो घर्रेलु मललाई िसैले वचया मल या गीवत मल पवन िन्ने गदाछन् । जैविि विषादीले थोर्रै समयमै विसानहरूिो जीिनमा धेर्रै प्रगवत गरर्रर्रहेिो छ ।यसर्री घर्र ओरर्रपर्री नै वसत्तैमा पाइने िस्तुिो संिलन गर्री विषादी बनाउने या बजार्रबाट पैसा वतर्रेर्र विषादी विनी माटो र्र मावनसिो स्वास्थ्य वबगाने र्रोजाइ हाम्रो हातमा छ । प्रयोग गिे विवि ( Method of utilization)
- 12. ध्याि वदिुपिे क ु राहरु( Things to Remember) झोल मल बनाउने बेलामा हामीले स–साना ि ु र्राहरूमा ध्यान वदनुपछा । जस्तै मवसनो मवसनो पार्रेर्र िाँडामा र्राक्तखएिा टुक्राहरूलाई र्राम्रो सँग चलाउने, िाँडोमा वबिो लगाएर्र वबहानदेक्तख बेलुिासम्म घाममा र्राक्तखवदने गनुापदाछ । यवद वबिो र्राम्रोसँग नलागेर्र हािा पस्न पुग्यो िने ढुसी लागेर्र बन्दै गर्रेिो मल पवन वबवग्रन्छ र्र ढुसीनासि र्रोगहरू लाग्न सक्छ । गमी समयमा यसर्री बनाएिो झोल मल १ हप्तामा प्रयोग गना योग्य हुन्छ िने जाडो समयमा २ हप्तामा प्रयोग गना योग्य हुन्छ । घाममा र्राखेर्र वदनैवपच्छे चलाउनु पदाछ । यसर्री तयार्र गरर्रएिो विषादी एिदमै िडा हुने िएिाले यसिो प्रयोग गदाा सि े सम्म पञ्जा र्र माक्स लगाउने तथा खानेि ु र्रामा हात नलग्ने जस्तो सति ा ता अपनाउनु पदाछ अवन प्रयोग गरर्रसि े पवछ र्राम्रो सँग प्रयोगमा आएिा सामग्रीहरु धोएर्र र्राख्नुपछा ।
- 13. सन्दिा/References: 1.HimalDoc2021_Jholmal_Nepali.pdf, link:file:///C:/Users/dmin/Downloads/HimalDoc2021_Jholmal_Nepali.pdf 2.Video: Diwakar Dahal (https://www.youtube.com/watch?v=4TqCZWtvc2Q) 3. बाली वबरुिामा झोल मलिो प्रयोग- https://doad.p1.gov.np/ , ि ृ वष वििास वनदेशनालय, िोशी प्रदेश