सत्र ६ कार्यक्रम मुल्याङ्कन

1. s[lifk|;f/;]jf leq n}+lus / kf]if0fkIfsf]Plss/0f (INGENAES) INGENAES का सहकर्मि गैर सरकारी संस्थाहरुको लागग संगठनात्मक क्षमता अर्िवृद्धी कार्िशाला सत्र ७: गैर सरकारी संस्था हरुको लागग रणनितीक योजिा मुथुसामी कु मारि , पि एच डि (िा. के ) िररवार युवा तथा सामुदानयक बिज्ञाि बिभाग युनिभर्सिटी अफ फ्लोररिा

2. • रणनितीक सोचाइ • रणनितीक योजिा भिेको के हो? • गैर सरकारी संस्थाहरुको लागग यो ककि आवश्यक छ? • रणनितीक योजि कहहले ििाउिु हुन्छ र कहहले हुुँदैि? • रणनितीक योजिाका मुख्य चराणहरु सत्र ७ को योजिाहरु

3. • रणनितीक हुिु भिेको संस्थाको लक्ष्यहरुमा स्िस्ट हुिु , यस्का श्रोतहरु को िारेमा जािकार हुिु र संस्थाका श्रोतहरु र लक्ष्यलाई यस्को िातावरणसुँग र्मलाउिु हो • रणनितीक सोचाइले संस्थालाई अझ प्रभावकारी र लायक ििाउि िररवतिि गिेमा जोि गदिछ • तीि प्रमुख आवश्यकताहरु :१) उद्धेश्य, २)िातावरणहरुको िुझाई , ३) प्रनतकृ याहरुको बिकास / निमािण मा र्िजििर्िलता रणनितीक सोचाइ

4. • रणनितीक योजिा भिेको प्रणार्लमा आधाररत प्रकृ या हो • रणनितीक योजिा भिेको “आधारभुत निणियहरु र कायिहरु उत्िादि गिे अिुिार्सत प्रयत्ि हो जस्ले संस्था के हो, यस्ले के गछि, ककि गछि, भन्िे कु राको भबिश्यमा के न्द्न्ित भै िाटो देखाउछ “ (Bryson) • यो एउटा ब्यिस्थाििको साधि हो जस्ले संस्थाको कायि प्रकृ यालाई िररवतििर्िलिाट प्रनतकृ यातमकमा िररवतिि गछि रणनितीक योजिा भिेको के हो?

5. • यो लामो समयको योजिा होइि • यस्ले भबिश्यका निणियहरु गिे प्रयास गदैि • यो िेतृत्वको असल निणियको बिकल्ि होइि • यो प्रगनतर्सल प्रकृ या होइि रणनितीक योजिा के होइि ?

6. • यदी संस्था संकटमा छ भिे • िुिसंगठि गिुि अघी वा िछी • आगथिक अनिन्द्स्चतता भोगगरहेको िेला • यदी िेबत्रत्वोमा के ही समस्या छि भिे रणनितीक योजिा कहहले ििाउिु हुुँदैि?

7. • ियाुँ अवधारणाहरु र िहुचलाई सकिय तुल्याउछ • संस्थामा सिैको सहभागगतालाई िढाउछ • सामुहहक बिचार निमािण गछि • मान्यता र पवश्वाि हरु स्िस्ट िाछि • अवसरहरु र िाधाहरुको िूवाििुमाि गछि • भैरहेका निणियहरुको लागग ढाचा प्रदाि गछि र िजार रणनिती ििाउछ रणनितीक योजिा ककि महत्विूणि छ ?

8. • जि एउटा ियाुँ संस्था न्द्स्थर हुन्छ • एक निष्कृ य अवधी िछी सस्थालाई िुि: जागित गराउि • ियाुँ मुख्य फिकोको तयारी गिि • जि उध्योगमा िूणिरुमा ह्राि आउछ • जि उधयोगमा मागमा आधाररत बिद्गध उच्च हुन्छ • जि सरकारद्वारा श्रोतहरुको उच्च तहहरुको समायोजि हुन्छ रणनितीक योजिा कहहले ििाउिु िछि ?

9. • रणनितीक ब्यिस्थािि भिेको रणनितीक सोचाइ र योजिाको उियोग हो • यस्ले संस्था चल्िे उगचत िररवतििको गनतर्सल िातावरणमा जोि हदन्छ • यो समय अिुसार िररवतिि हुि सक्िे खालको हुन्छ र संस्थालाई गनतर्िल राख्छ रणनितीक गैर सरकारी संस्था ब्यिस्थािि

10. १ . रणनितीक योजिा निमािण गिुििछि कक िदैि निणिय गिे – सरोकारवालाहरु र निणियकतािहरुको बिचमा सहमनत र सम्झौता गिे आवश्यकता – सहह समुह , दल र श्रोतहरु २. र्मसि र लक्ष्यहरु स्िस्ट गिे – संस्था र यसका सेवाहरुको सन्तुन्द्ष्टको लागग सरोकारवालाहरुको क्षेत्र िहहचाि गिे – र्मसि लक्ष्य र मन्यताहरुलाई िररवनतित िाह्य तत्वहरुको आधारमा प्रसोगधत गिे रणनितीक योजिाका मुख्य चरणहरु

11. ३ . िल ,िक्ती ,कमजोरी ,अवसरहरु र चुिौनतहरुको िहहचाि गिि आन्तररक तथा िाह्या िातावरणअलाई मुल्यान्कि वा लेखाजोखा गिे रणनितीक योजिाका मुख्य चरणहरु आन्तररक िल/िक्ती कमजोररहरु बाह्र् अवसरहरु चुिौनतहरु

12. • संस्थाको ईनतहास ,वास्तपवक र्मसि ,क्षेत्र र तहको िुिरिलोकि, सर्मक्षाको सुरुवात हुन्छ • आन्तररक ढाचा, प्रकृ या र कायिसन्चालिको मुल्याङ्कि • िररक्षण गिुिििे क्षेत्रहरु: िोिि ,ब्यन्द्क्तहरु ,स्वयम्सेवकहरु, आगथिक िाटो ,सुबिधाहरु, प्रबिधी, कायििम तथा सेवाहरुको आपवश्कार • हालको कायििमहरुको मुल्याङ्कि : नििेि र िारीणाममा को िूणिता गुणात्मक र िरीमाणसम्िन्धी तथयान्कहरुद्वारा निस्चय गिुि • मुल्य-फाईदा बिस्लेिण • योग्यता, क्षमता बिस्लेषण र McMillan Matrix आन्तररक मुल्याङ्कि

13. • संस्थालाई प्रभाव ििि सक्िे समाजका िररवतििहरुको िहहचाि गछि • चुिौती र अवसरहरुमागथ प्रकाि िाछि • ५-१०िषिको समय र्समा हुन्छ • अन्य कु रा वा िातावरणमा िररवतििले कसरी संस्थालाई असर गछि भन्िे कु राको लेखाजोखा गछि िाह्य मुल्याङ्कि

14. • संस्थाको िजार र क्षेत्रको आवश्यकअता र अिुभवको िहहचाि गछि • िजारको माग र स्वभावको लेखाजोखा गछि • संस्थाको िजार आियलाई महत्व हदन्छ • िररक्षण गररिु ििे क्षेत्रहरु: सेवािहहहरु ,प्रनतस्िगधिहरु , सरकारी यजेन्सीहरु आदी िजार मुल्याङ्कि

15. • यो एउटा िाह्य चुिौनतहरु तथा अवसरहरु र आन्तररक िक्ती, िलहरु िाट संश्लेषण गररयको सम्भापवत रणनितीहरु िररक्षण गिे बिधी हो • योजिा प्रकृ या जस्ले िहहला संस्था र्भत्रको िन्द्क्त,िल र कमजोररहरु लाई खोतल्छ • यो प्रकृ याले त्यसिछी संस्था िाहहरको िन्द्क्त,िल र कमजोररहरुलाई खोतल्छ • िल र कमजोररहरु ितिमािका आन्तररक तत्वहरु हुि जिकी अवसरहरु र चुिौनतहरु भबिश्यका िाह्य तत्वहरु हुि SWOT बिष्लेिण

16. (S)िक्ती/ िल - संस्थाका आन्तररक िन्द्क्त,िलहरु के हुि?(र्सियुक्त कमिचारीहरु ,िर्लयो िोिि, आदी ) (W) कमजोररहरु- संस्थाका आन्तररक कमजोररहरु के हुि ?(िुरािा प्रबिगधहरु,अिुदाि लेखिको र्सिको कमी आदी ) (O)अवसरहरु- के िाह्य अवसरहरुले संस्थालाई अघी िढि मद्त गिि सक्छि?(सन्जालका अवसरहरु, ियाुँ निती तथा हदिा, आदी) (T) चुिौनतहरु - संस्थालाई अघी िढििाट रोक्ि सक्िे के चुिौनतहरु हुि सक्छि? (खस्कदो अथितन्त्र ,िढदो प्रनतस्िधाि, आदी ) SWOT बिष्लेिण

17. ४. संस्थाले भोगगरहेका रणनितीक मुद्दाहरुको िहहचाि गिुि – संस्थासुँग सम्िन्द्न्धत कायििम तथा निनतहरुले सस्थालाई अहहले र िछी भबिश्यमा िनि असर गछि – नतनिहरुले के देखाउछि: संस्थाका लामो समय सम्म रहिे समस्याहरु ,कायििम तथा आगथिक सफलता िाउि हटाउिु ििे िाधाहरु ५ . लक्ष्यहरु, उद्धेश्यहरु र रणनितीहरु निमािण गिुि • लक्ष्यहरु: प्राप्त गररिु ििे सामान्य उद्धेश्यहरु • उद्धेश्यहरु : प्राप्त गररिु ििे बिर्िस्ट उद्धेश्यहरु • रणनितीहरु: समािेि गररिु ििे बिहत िद्धती रणनितीक योजिाका मुख्य चरणहरु

18. • र्मसन र मुल्र् मान्र्ताहरु ---------------------------------> "सदाका लागग “ • लक्ष्र्हरु ---------------------------------------------> ३-५ िषिको ( उदाहरण - सदस्यता िढाउिु) • उद्धेश्र्हरु -----------------------> १ िषिको ( उदाहरण- िषिमा ५% का दरले सदस्यता िढाउिु) • रणननतीहरु- ------------------------------> १-५ िषिको (नियुक्ती सन्यन्त्र ) रणनितीक योजिाका समयर्समाहरु

19. ६. रणनितीक योजिा अििाउिु तथा सर्मक्षा गिुि – सिै सरोकारिालाहरु िाट न्द्स्वकिती र्लिु – रणनितीक योजिा अििाइ अघी िढि संस्थाको औिचाररक निणिय र्लिु ७. संस्थाको आदिि दुदिर्ििता स्थापित गिुि • योजिा सफल ििाउि दुदिर्ििताको सफलता आवश्यक हुन्छ • सरकारवालाहरुलाई संस्था कता जादैछ िुझ्ि मद्धत गछि रणनितीक योजिाका मुख्य चरणहरु

20. ८. प्रभािकारी कायियोजिा निमािण गिुि – सम्िन्ि गररिु ििे मुख्य लक्ष्यहरु र उद्धेश्यहरु – रणनितीक लक्ष्यहरु प्राप्त गिि श्रोतहरु स्थापित गिुि – कु ि उद्धेश्यको लागग को न्द्जम्मेवार छ र कहहले त्यो उद्धेश्य िुरा गररिु िछि भन्िे जािकारी हदन्छ – मुल्याङ्किको लागग क्षेत्र समेटिु 9. रणनितीहरु र रणनितीक योजिा प्रकृ याहरुको िुि अवलोकि गिुि – रणनितीक योजिा चकिय हुन्छ – जि एउटा रणनितीक योजिाको अन्त्य हुन्छ ( ३-५ िषिमा) ति अको रणनितीक योजिा सुरु हुन्छ – रणनितीहरु र प्रकृ याहरुको मुल्याङ्किलाई अझ राम्रो ििाउि अको योजिामा लागु गररन्छ रणनितीक योजिाका मुख्य चरणहरु

21. १: प्रकृ या २ : उत्िादि ३: योजिा ४: कायियोजिा ५: मुल्याङ्कि ६: अको रणनितीक योजिा चिको लागग िृष्ठिोषण प्रभावकारी रणनितीक सोचाइ

22. सत्र ३ को कृ याकलाि िन्िामा निम्ि कु राहरु … १. लेख्नुहोस् .....… तिाईंको संस्थाको ........ • एउटा िक्ती, िल • एउटा कमजोरी • एउटा अवसर • एउटा चुिौती २. सामुहहक छलफल र प्रनतिेदि िेि गिे! कृ याकलाि

सत्र ६ कार्यक्रम मुल्याङ्कन

More Related Content

सत्र ६ कार्यक्रम मुल्याङ्कन