Spanje

Reino de España
Vlagge Waepen
Baosisgegevens
Officiële landstaele:	Spaâns, Catalaâns, Baskisch, Galicisch en Aramees
Oôdstad:	Madrid
Regeriengsvurm:	Constitutionêle monarchie
Staetsoôd:	Felipe VI
Regeriengsleider:	Pedro Sánchez
Religie:	Roôms-katholiek
Oppervlakte:	505.992 km² (1,04% waeter)
Inweuners:	45.116.894 (2007) (89,2 inw. / km²)
Aore gegevens
Volkslied:	Marcha Real
Munte:	euro (EUR)
UTC:	UTC+1 (zeumertied: jaet)
Nationaole feêstdag:	12 oktober
Web | Code | Tel.	.es | ESP | +34

Spanje is een land int zuujen van Europa mee zo’n 46 meljoen inweuners. De oôdstad is Madrid, de twidde stad is Barcelona. ’t Land heit een rieke geschiedenisse, vooral tussen 1500 en 1600 wast een groot en machtig riek. Groôte delen van Europa waere in han’n van Spanje, weeronger Nederland. Nae de Tachentigjaerige Oorlog wier de Republien der zeven verenigde Nederland in 1648 hillemaele zelfstandig. Spanje verachterende steeds meer toetdat het in de 18e en 19e eêuwe toet de errumste deel’n van Europa horende. In de eerste helt van de 20e eêuwe brak d’r een vreêseleke burheroorlog uut, weer generaol Franco as overwinnaer uut nae voren kwam. Tot 1975 bleef um an de macht. Deerna wier Spanje pas een democratie. De welvaert steeg, al heit ut land ut momenteel moeilek as gevolg van de Eurocrisis.

De Sagrada Família

Almazán

Bestierlijke indeêlieng

Spanje is een taemelijk gedecentraliseêrde federatie, vanwehe een antal reeden'n. De oôrzaak iervan is da'n in Spanje ienkele hebieden lihhen die an een stevihe eihen identiteit èn op hebieden van onder are tael en cultuur. Deze hebieden zien Catalonië, Baskenland en Halicië.

Vanwehe deze verschill'n is Spanje inedeêld in verschill'nde Autonome Hemeênschapp'n (Spaâns: Comunidades Autónomas). Deze hebieden èn een reed'lijk hroôte onafankelijkeid op hebied van zurg, belastieng, onderwies. Catalonië ei zelfs een eihen lokâle reherieng en pelisieorhaân.

Autonome Hemeênschapp'n

Spanje besti uut 17 Autonome Hemeênschapp'n en twi onafankelijke steeën (Ceuta en Melilla):

Andalusië Aragón Asturië Baleâren Baskenland Cenarische eilan'n

Cantâbrië Catalonië Extremadura Halicië Kastilië-La Mancha Kastilië en León

La Rioja Madrid Murcia Navarra Valencia

Demografie

In 2007 beriek'n Spanje officieel de 45 miljoen inweuners. Toch is de bevolkiengsdichteid van Spanje mie 87.8/km² toch laeher dan van de are West-Europese lan'n. De mensen weun'n heconcentreêrd op bepaolde plekken, vurral in Madrid en an de kust. 't Binn'nland van Spanje is dunbevolkt.

In 't behun van de twintigsen eêuw teln Spanje noh mè 20 miljoen inweuners, mè as hevolg van een heweldihen hroei in de jaeren '60 en '70 steeg 't antal inweuners veschrikk'lijk snel. De hroei liep ok totaâl onhelieke an de mihratie en slechs elve van de fuuftig provincies in Spanje zag in de jaeren zestig en behun de jaeren zeventig de bevolkieng ofnemen. Nida de bevolkiengshroei afnam in de jaeren '80 kwam een nieuwe bevolkiengshroei op hang veroorzaakt deur buutenlanse mihranten, de miste uut Zuud-Amerika (38,75%), Oôst-Europa (16,33%), Noôrd-Afrika (14,99%) en Afrika ten zuuden van de Sahara (4,08%).

Nog steeds is Spanje 't land mie de hroste antall'n immihrant'n. In 2005 vestihen 38,6% van aolle immihrant'n ni de Europese Unie zen eihen in Spanje.

Taelen

In Spanje worn vee verschill'nde taelen esproken, mè desondanks is der toch mè 1 nasjonale tael, 't Spaâns. Dit kan verwarr'nd zien, mè 't zit 'm der in dan de are vier taelen officiële rehionaole taelen zien. De vier rehionaole taelen van Spanje zien:

• Aranees: Aranees wor esproken deur een klein antal mensen in de Vallei van Aran in Catalonië. Slechs totaâl 5.000 mensen spreken Aranees.

• Baskisch: Baskisch wor esproken deur iets meer dan een miljoen mensen, dat wil zène 2,3% van de bevolkieng. Baskisch wor esproken in Baskenland en Navarra. 't Vertoôn hin overeênkomsen mie are taelen.

• Catalaâns: Catalaâns wor esproken deur 7,5 miljoen inweuners, dat wil zène 18% van de bevolkieng. 't Wor esproken in Catalonië, de Baleâren en de Autonome rehio Valencia.

• Halicisch: Halicisch wor esproken deur iets meer dan 2,5 miljoen inweuners, dat wil zène 5,7% van de bevolkieng. 't Wor esproken in Halicië, de provincie León en Asturië. 't Is meer Portuhees as Spaâns.

Onofficiële rehionaole taelen zien 't Arahonees en 't Asturisch.

Heografie

Spanje is nogal bergachtig. De Pyreneen bin 't groôste gebergte, mar de hoôgste berg leit int zuujen. De Canarische eilan'n bin vulkaonisch. Groôte delen van het binnenland (bevobbeld Extremadura) bin zoô droôg da ze ok weles 'alfwoestijn worre genoemd. Mie irrigaotie probeert Spanje landbouw meugelijk te maeken in de droôge gebieden. Om waeter vast te 'ouwen bin verscheie stuwmeren angeleid.

Economie

De Spaonse economie is flienk 'egroeid nae 1975, mao ok wee aordig int slop 'eraokt nao de Eurocrisis van 2012 en 2013. Een bekende autofebriek is Seat, opgericht deu Franco. Mie onger meer Europees geld bin de leste jaeren vee hoôgesneleidsspoorlijnen angeleid en een uutgebreid snelwegennet.

Toerisme

Spanje is populair vanwege de strangen an de Middelanse Zeê. Vooral de Canarische eilan'n en de Balearen bin druk. Ok Madrid en Barcelona binne steêd'n die vee deu toeristen worre bezocht. Bekenste gebouwen bin de voebalstaedions, het koninklijk Paleis en de Sagrada Família. Int zuujen is vadder 't paleis van de Moren bie Sevilla een belangrieke trekpleister. Wintersportgebied'n bin d'r in de Pyreneen en aok nog int zuujen.

Cultuur

Een bekende uuting van Spaonse cultuur bin de Stieregevech'n. De leste jaeren komt 'iertegen we vee protest. Voebal is een populaire sport in Spanje. De bekenste clubs bin FC Barcelona en Real Madrid. Het Spaonse voebal 'oort toet de Europese top.

Zie ok

• Lieste van Spaânse provincies
• Lieste van Spaânse comarca's

Kiek vò meêr plaetjes over dit onderwerp op de bladzie Spanje van Wikimedia Commons.