| dbo:abstract
|
- Catepà fou un títol romà d'Orient equivalent a governador de districte fronterer, que van portar entre altres els governadors de Vaspurakan després del 1022. Al títol apareix també a Itàlia (a la Pulla). (ca)
- Der Katepan (mittelgriechisch: ὁ κατεπάνω, „der oben Platzierte“) war ein höherer militärischer Rang und Titel im Byzantinischen Reich. Der Begriff wurde latinisiert als catepanus. Aufgrund der Paronomasie scheint es mit dem lateinischen Begriff capitaneus verwechselt worden zu sein, das vom lateinischen Wort caput für „Kopf“ abstammt und dem deutschen Wort "Kapitän" und seinen Äquivalente in anderen Sprachen zugrunde liegt („Captain“, „Capitan“, „Kapitan“, „El Capitan“, „Il Capitano“, „Kapudan Pasha“ etc.). Der Herrschaftsbereich des Katepan heißt Katepanat. (de)
- Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ο Κατεπάνω ήταν ανώτατος πολιτικός και στρατιωτικός άρχοντας. Η υπ'αυτόν διοικητική περιφέρεια (καθώς και το αξίωμα και η δικαιοδοσία του) ονομάζονταν κατεπανάτο ή κατεπανίκιον. Πριν τη διοικητική μεταρρύθμιση των Κομνηνών ο όρος «κατεπανίκιο» δήλωνε το «μέγα θέμα» και στην ιεραρχική κλίμακα ο «κατεπάνω» βρισκόταν αμέσως μετά τον «δούκα»(δουξ > κατεπάνω > στρατηγός), ενώ αργότερα ο «κατεπάνω» εκπίπτει στο ισοδύναμο ενός «κόμητος», όντας ενίοτε απλά τοποτηρητής στο όνομα του αυτοκράτορα και τίθεται πλέον στην ιεραρχία μετά τον «στρατηγό» αλλά και μετά τους κατώτερούς του. Ο όρος συναντάται σε περιοχές της αυτοκρατορίας, όπως στην Τραπεζούντα, έως και τον 14ο αιώνα. (el)
- Catapán o catepán (en griego antiguo, κατεπάνω, del griego κατά (katà) y ἐπάνος (epànos) ('aquel que está sobre o encima')[cita requerida] es el término usado inicialmente para indicar a un alto oficial bizantino. (es)
- The katepánō (Greek: κατεπάνω, lit. "[the one] placed at the top", or " the topmost") was a senior Byzantine military rank and office. The word was Latinized as capetanus/catepan, and its meaning seems to have merged with that of the Italian "capitaneus" (which derives from the Latin word "caput", meaning head). This hybridized term gave rise to the English language term captain and its equivalents in other languages (Capitan, Kapitan, Kapitän, El Capitán, Il Capitano, Kapudan Pasha etc.) (en)
- Le katepánō ou catépan (en grec : κατεπάνω, littéralement « celui qui est situé au sommet ») est une fonction et un rang militaire important dans la hiérarchie byzantine. Le terme a été latinisé pour donner le mot de capetanus/catepan et sa signification pourrait avoir été associée à celle du mot italien capitaneus (qui vient du mot latin caput ou « tête dirigeante »). Ce terme hybride a donné naissance au mot français « capitaine » et à son équivalent dans les autres langues (Captain, Capitan, El Capitan, Il Capitano...). (fr)
- Catapano (o Catepano) da κατά (katà) ed ἐπάνος (epànos) (italiano: "colui che sta al di sopra") o, secondo un'ipotesi non meno autorevole, dal persiano kadbān (pater familias), è il termine utilizzato inizialmente per indicare un alto ufficiale bizantino. (it)
- Katepánō (gr. κατεπάνω, dosłownie „ten który znajduje się na szczycie” lub „najwyższy”) – nazwa stopnia wojskowego w bizantyjskiej armii. W zlatynizowanej wersji: capetanus/catepan, prawdopodobnie to właśnie od owego tytułu w języku włoskim pojawiło się określenie „capitaneus”. Z języka włoskiego w nieco zmienionej wersji przeszło do innych europejskich języków (angielski captain, polski kapitan, turecki kapudan pasza, niemiecki kapitän itd.). Określenie katepáno po raz pierwszy pojawia się w IX wieku w odniesieniu do dwóch urzędów: nadzorcy basilikoi anthrōpoi (urzędnicy dworscy niskiego szczebla) i naczelnego dowódcy Mardaitów w temie Kibyrrhaeots. Znaczenie tytułu zaczęło się zmieniać wraz z początkiem ożywionej działalności militarnej Bizancjum pod koniec X wieku. Na skutek licznych kampanii Cesarstwo powiększyło swój stan posiadania a nowo zdobyte tereny graniczne podzielono na mniejsze jednostki, zwane themata. Dowództwo nad wojskami w themata obejmował dowódca z rangą katepáno lub doux. Z czasem strefy w których wojskami kierowali katepáno zaczęto nazywać katepanatami. Pierwsze katepanaty powstały w drugiej połowie X wieku na granicy Azji Mniejszej z Syrią i Mezopotamią, rozciągając się od Antiochii, przez wschodni Eufrat aż do Chaldii. W 1022 roku, w czasie panowania Bazylego II powstał również katepanat Iberii, zabezpieczający granicę bizantyjską od strony Kaukazu. Katepanaty powstawały również na terenie europejskich posiadłości cesarstwa. Najbardziej znanym jest katepanat południowej Italii. Powstał on dosyć wcześnie bo świadectwo jego istnieniu daje , lista urzędów spisana między 971 a 975 rokiem. Po sukcesach Bazylego II w walkach z Bułgarami, część ich państwa również znalazła się pod kontrolą bizantyjskiego katepáno. Wcześniej, za panowania Jana Tzimiskesa, na terytorium dzisiejszej Serbii istniał . Wraz z klęską pod Manzikertem i katastrofalnymi w skutkach najazdami Turków na Azję Mniejszą w XI wieku urząd katepáno, rozumiany jako naczelny dowódca wojskowy na danym terenie, zanikł. Mianem tym zaczęto ponownie określać zwierzchników administracji niższego szczebla. W czasie rządów Komnenów i Paleologów katepanikion oznaczał najniższe jednostki podziału administracyjnego, zarówno na terenie Azji Mniejszej jak i w Europie. Identyczny system zaadaptowało Cesarstwo Trapezuntu i Drugie Carstwo Bułgarii. Za rządów Paleologów na czele katepanikionu stał kephalē skupiający w swoich rękach całą lokalną władzę wojskową i cywilną. (pl)
- Catepano ou Catapano (em grego: κατεπάνω; romaniz.: Katepánō , "[o] colocado no topo" ou "o mais alto") foi um ofício e título militar sênior do Império Bizantino. A palavra foi latinizada como capetanus/capeton, e seu significado parece ter se fundido com aquele da palavra italiana capitaneus (que deriva da palavra latina caput, que significa cabeça). Este termo hibridizado deu origem ao termo capitão e seus equivalentes em outros línguas (capitan, kapitan, kapitän, el capitan, il capitano, etc.). (pt)
- Катепа́н (катапа́н; греч. κατεπάνω — «тот, кто наверху», «верховный») — первоначально, в VIII—IX веках — предводитель воинского отряда в провинции Византии (такой отряд мог быть сформирован и из иноземцев). Латышев В. В. объяснял греческий термин κατεπανω из латинского capitaneus (правитель города или области). В X—XII веках, наряду с фемами, были созданы и новые административные единицы — . Катепаны (их иногда называли также дуками) стали наместниками важных в стратегическом отношении пограничных округов, где они, подобно стратигам, обладали всей полнотой военной и гражданской власти. (ru)
- 督军（katepánō，希臘語：κατεπάνω，意为“位于顶端的”或“最顶端的”）是東羅馬帝國的一种高级行政和军事职务，其管理的地区则被称为督军区。这个词被拉丁化为“capetanus / catepan”，其含义基本与晚期拉丁语的“capitaneus”（源自早期拉丁语“caput”，意为首领）融合。这一混合词后来演变为英语中的captain及其在其他语言中Capitan、Kapitan、Kapitän、El Capitán、Il Capitano、Kapudan Pasha等词。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Catepà fou un títol romà d'Orient equivalent a governador de districte fronterer, que van portar entre altres els governadors de Vaspurakan després del 1022. Al títol apareix també a Itàlia (a la Pulla). (ca)
- Der Katepan (mittelgriechisch: ὁ κατεπάνω, „der oben Platzierte“) war ein höherer militärischer Rang und Titel im Byzantinischen Reich. Der Begriff wurde latinisiert als catepanus. Aufgrund der Paronomasie scheint es mit dem lateinischen Begriff capitaneus verwechselt worden zu sein, das vom lateinischen Wort caput für „Kopf“ abstammt und dem deutschen Wort "Kapitän" und seinen Äquivalente in anderen Sprachen zugrunde liegt („Captain“, „Capitan“, „Kapitan“, „El Capitan“, „Il Capitano“, „Kapudan Pasha“ etc.). Der Herrschaftsbereich des Katepan heißt Katepanat. (de)
- Catapán o catepán (en griego antiguo, κατεπάνω, del griego κατά (katà) y ἐπάνος (epànos) ('aquel que está sobre o encima')[cita requerida] es el término usado inicialmente para indicar a un alto oficial bizantino. (es)
- The katepánō (Greek: κατεπάνω, lit. "[the one] placed at the top", or " the topmost") was a senior Byzantine military rank and office. The word was Latinized as capetanus/catepan, and its meaning seems to have merged with that of the Italian "capitaneus" (which derives from the Latin word "caput", meaning head). This hybridized term gave rise to the English language term captain and its equivalents in other languages (Capitan, Kapitan, Kapitän, El Capitán, Il Capitano, Kapudan Pasha etc.) (en)
- Le katepánō ou catépan (en grec : κατεπάνω, littéralement « celui qui est situé au sommet ») est une fonction et un rang militaire important dans la hiérarchie byzantine. Le terme a été latinisé pour donner le mot de capetanus/catepan et sa signification pourrait avoir été associée à celle du mot italien capitaneus (qui vient du mot latin caput ou « tête dirigeante »). Ce terme hybride a donné naissance au mot français « capitaine » et à son équivalent dans les autres langues (Captain, Capitan, El Capitan, Il Capitano...). (fr)
- Catapano (o Catepano) da κατά (katà) ed ἐπάνος (epànos) (italiano: "colui che sta al di sopra") o, secondo un'ipotesi non meno autorevole, dal persiano kadbān (pater familias), è il termine utilizzato inizialmente per indicare un alto ufficiale bizantino. (it)
- Catepano ou Catapano (em grego: κατεπάνω; romaniz.: Katepánō , "[o] colocado no topo" ou "o mais alto") foi um ofício e título militar sênior do Império Bizantino. A palavra foi latinizada como capetanus/capeton, e seu significado parece ter se fundido com aquele da palavra italiana capitaneus (que deriva da palavra latina caput, que significa cabeça). Este termo hibridizado deu origem ao termo capitão e seus equivalentes em outros línguas (capitan, kapitan, kapitän, el capitan, il capitano, etc.). (pt)
- Катепа́н (катапа́н; греч. κατεπάνω — «тот, кто наверху», «верховный») — первоначально, в VIII—IX веках — предводитель воинского отряда в провинции Византии (такой отряд мог быть сформирован и из иноземцев). Латышев В. В. объяснял греческий термин κατεπανω из латинского capitaneus (правитель города или области). В X—XII веках, наряду с фемами, были созданы и новые административные единицы — . Катепаны (их иногда называли также дуками) стали наместниками важных в стратегическом отношении пограничных округов, где они, подобно стратигам, обладали всей полнотой военной и гражданской власти. (ru)
- 督军（katepánō，希臘語：κατεπάνω，意为“位于顶端的”或“最顶端的”）是東羅馬帝國的一种高级行政和军事职务，其管理的地区则被称为督军区。这个词被拉丁化为“capetanus / catepan”，其含义基本与晚期拉丁语的“capitaneus”（源自早期拉丁语“caput”，意为首领）融合。这一混合词后来演变为英语中的captain及其在其他语言中Capitan、Kapitan、Kapitän、El Capitán、Il Capitano、Kapudan Pasha等词。 (zh)
- Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ο Κατεπάνω ήταν ανώτατος πολιτικός και στρατιωτικός άρχοντας. Η υπ'αυτόν διοικητική περιφέρεια (καθώς και το αξίωμα και η δικαιοδοσία του) ονομάζονταν κατεπανάτο ή κατεπανίκιον. Πριν τη διοικητική μεταρρύθμιση των Κομνηνών ο όρος «κατεπανίκιο» δήλωνε το «μέγα θέμα» και στην ιεραρχική κλίμακα ο «κατεπάνω» βρισκόταν αμέσως μετά τον «δούκα»(δουξ > κατεπάνω > στρατηγός), ενώ αργότερα ο «κατεπάνω» εκπίπτει στο ισοδύναμο ενός «κόμητος», όντας ενίοτε απλά τοποτηρητής στο όνομα του αυτοκράτορα και τίθεται πλέον στην ιεραρχία μετά τον «στρατηγό» αλλά και μετά τους κατώτερούς του. (el)
- Katepánō (gr. κατεπάνω, dosłownie „ten który znajduje się na szczycie” lub „najwyższy”) – nazwa stopnia wojskowego w bizantyjskiej armii. W zlatynizowanej wersji: capetanus/catepan, prawdopodobnie to właśnie od owego tytułu w języku włoskim pojawiło się określenie „capitaneus”. Z języka włoskiego w nieco zmienionej wersji przeszło do innych europejskich języków (angielski captain, polski kapitan, turecki kapudan pasza, niemiecki kapitän itd.). (pl)
|
