Hans Christian Andersen

Hans Christian Andersen (* 2 April 1805; † 4 Augustus 1875) was 'n Deense digter en skrywer van sprokies en feëverhale. Hy is veral bekend vir verhale soos "Die sneeukoningin" en "Die lelike eendjie".

Hans Christian Andersen
Foto van Hans Christian Andersen in 1869
Gebore	2 April 1805 Odense, Funen, Denemarke
Sterf	4 Augustus 1875 (op 70) Kopenhagen, Denemarke
Nasionaliteit	Denemarke
Beroep	Digter en skrywer
Ouer(s)	Anne Marie Andersdatter Hans Andersen
Handtekening

Andersen is in Odense op die eiland Fyn gebore. Sy ouers was arm, 'n skoenmaker en wasvrou onderskeidelik. Sy pa het baie aan hom voorgelees en ook vir hom 'n poppeteater gebou. Hans het baie by sy ma oor Deense volksoorlewering en bygelowe geleer. Sy pa sterf in een van die Napoleontiese Oorloë en sy ma moes elke dag was om geld te verdien. Hy het nie skool toe gegaan nie en elke dag by die huis gebly en gedagdroom. Op die ouderdom van veertien het hy die huis verlaat en na Kopenhagen gegaan met die woorde aan sy ma: Ek gaan beroemd raak.

Hy kry werk by die Koninklike Teater en werk by die ballet en koor afdelings. Die hele tyd het hy stories, tragedies en gedigte geskryf wat hy aan die direkteur van die teater gegee het. Op die ouderdom van sewentien het die teater 'n beurs aan hom toegeken en skool toe gestuur. Hy woon die skool vir ses jaar by en slaag sy universiteitseksamen. Hy begin voltyds skryf en dig. Sy eerste sukses was Improvisatoren ("Die improvisator"), 'n storie wat in Italië afspeel. Hy skryf altesaam 168 sprokiesverhale wat in tagtig tale vertaal is.

Lewe

Die lewensverhaal van Hans Christian Andersen klink soos een van sy eie sprokies. Sy pa was 'n arm, dromerige en sukkelrige skoenmaker. Hoewel arm aan wêreldsgoed, het hy sy seun tog iets gegee wat niemand ooit van hom kon wegneem nie - 'n liefde vir die skone kunste en 'n kinderlike vertroue in die Voorsienigheid.

Hy het vir hom gereeld voorgelees uit goeie boeke, onder meer uit die dramas van Shakespeare en die Duisend-en-een Nagte, en vir hom 'n klein poppespelteater gebou. Toe Hans nog baie jonk was, het sy pa vertrek om in die Napoleontiese Oorloë te veg. Die oorloë het die skoenmaker se gesondheid egter geknak en hy is kort daarna oorlede.

Die jong Hans is bederf deur sy moeder, wat twee jaar na sy vader se dood weer getrou het, en deur sy ouma. Hoewel hy in die skool nie juis uitgeblink het nie, was hy vol selfvertroue dat hy eendag iemand van betekenis sou word. Hy het hom eenkant gehou, want die ander seuns het hom gespot; hy het die grootste deel van sy tyd alleen deurgebring met toneelstukke en verhale uitdink. Aangesien hy redelik goed kon sing, het hy dikwels in die huise van ryk mense opgetree. Toe Hans veertien jaar oud was, het hy alleen vertrek na Kopenhagen, die hoofstad van Denemarke, om daar sy geluk te gaan soek.

In sy sak het hy 'n brief van aanbeveling gehad aan die solodanseres by die Koninklike Skouburg, Madame Schall, en hy was seker dat die direkteure van die teater sy talente na waarde sou kon skat. Hans het glad nie die erkenning gekry wat hy verwag het nie. Madame Schall was glad nie geïmponeer deur sy dansery nie, en die hoofdirekteur van die Koninklike Teater het aan hom gesê dat hy te lank en skraal vir 'n verhoogkunstenaar is; in elk geval was daar nie plek vir onopgeleide persone by die teater nie.

Op moedverloor se vlakte besluit Hans om vir oulaas by Siboni, die sangmeester van die teater, om hulp te gaan aanklop. Siboni het dadelik van die seun gehou en aangebied om hom as leerling te aanvaar. Maar Hans se vreugde was van korte duur. Na ses maande het sy stem gebreek en moes hy die singery staak. Daarna het hy ballet probeer, maar ook dit was ʼn mislukking. Hans het egter nie tou opgegooi nie. Sy eerste twee treurspele is summier afgekeur. So ook die derde stuk. Maar saam met die afgekeurde manuskrip het die uitkoms ook gekom - ʼn beurs om die Latynskool (hoërskool) by te woon.

Hierdie beurs is bewerkstellig deur Jonas Collin, 'n invloedryke amptenaar en lid van die direksie van die skouburg. Collin was tot met sy dood Andersen se beskermheer en vriend. Hans was sewentien toe hy na die skool op Slagelse gegaan het, en hy het vyf jaar lank daar gebly. Dit was nie maklike jare nie. Sy veel jonger skoolmaats het met hom die spot gedryf, en die skoolhoof, Meisling, het hom verag en sy lewe vergal. Op 22-jarige ouderdom het hy in Kopenhagen teruggekeer. Hoewel hy baie toegewyde vriende gehad het, het Hans nooit getrou nie; ook het hy nooit vir hom 'n huis gekoop nie.

Hy het maar van kamer tot kamer en woonstel tot woonstel rondgeswerf, of by van sy vername vriende op hul landgoedere gewoon. Nadat hy twee digbundels uitgegee het, het sy vriend Collin hom aangeraai om 'n bietjie in die buiteland te gaan reis. Die gevolg was dat hy 'n groot liefde vir reis ontwikkel en baie tyd buite Denemarke deurgebring het - eers as 'n arm skrywer, wat feitlik van die hand na die tand geleef het, en later as 'n geëerde gas van konings en koninginne, rykes en mede-skrywers, onder meer die befaamde Engelse skrywer Charles Dickens.

Na sy terugkeer uit Italië in 1835 het hy ʼn geslaagde roman, Die Improvisators, geskryf, wat in Italië afspeel en die stryd van 'n jong digter uitbeeld. Om 'n bietjie geld te bekom terwyl die boek in die pers was, het hy sy eerste kinderverhale geskryf, drie waarvan op ou volksverhale gebaseer was.

Erkenning

Hierdie verhale was 'n onmiddellike sukses en hulle het Hans erkenning en bekendheid as skrywer besorg. Hoewel sy toneelstukke, novelles en gedigte dikwels kwaai kritiek moes verduur, is elke nuwe kinderverhaal met loftuitinge ontvang. Baie van sy verhale het herinneringe uit sy jeug uitgebeeld. Die armoede van sy moeder se kinderjare word verhaal in Die Meisie met die Swawelhoutjies. Aan die kleinste en onbelangrikste goeters - 'n knoop, 'n lepel, 'n tol – kon hy 'n nuwe betekenis gee deur sy wonderlike verbeelding.

Niks was so klein dat dit sy opmerksame oog ontsnap het nie. Die lewe self is die wonderlikste feeverhaal, het hy in sy outobiografie, Die Ware Verhaal van My Lewe, geskryf. Hoewel hy self die sprokies as onbelangrik beskou en sy lewe lank gehunker het na erkenning as skrywer van volwasse romans en dramas, het altesame 159 sprokies en verhale uit sy pen gevloei. Met sy volwasse werk het hy nooit sukses behaal nie, maar as skrywer van sprokies het hy onsterflik geword.

In 1867 het Hans Christian Andersen, eens die seun van 'n arm skoenmaker, nou ʼn beroemde man, die ereburgerskap van sy geboortestad, Odense, ontvang. Agt jaar later, in 1875, is hy aan die huis van 'n ryk vriend naby Kopenhagen oorlede. In die Koningstuin in Kopenhagen staan vandag 'n standbeeld van Andersen met 'n boek in sy hand; die huis in Odense waarin hy gebore is, is ʼn museum. Die drome van die arm seun is verwerklik - soos in een van sy sprokies, waarin die lelike eendjie, na hartseer en swaarkry, op die ou end 'n swaan geword het.

Werke

Borsbeeld van Andersen in Solvang.

Andersen se huis in Odense.

Engelse vertaling van sy sprokies, 1914

Sprokies

Van sy meer bekende sprokies sluit in:

• Die prinses en die ertjie
• Duimelientjie
• Die keiser se nuwe klere
• Die meerminnetjie
• Die lelike eendjie
• Die Sneeukoningin
• Die kruidenier se kabouter
• Die vlieënde trommel

Romans

• Improvisatoren (1835)
• O.T. (1836)
• Kun en Spillemand (1837)
• De to Baronesser (1848)
• At være eller ikke være (1857)
• Lykke-Peer (1870)

Dramas

• Bruden fra Lammermoor (1832)
• Ravnen eller Broderprøven (1832)
• Agnete og Havmanden (1833)
• Festen paa Kenilworth (1836)
• Den Usynlige paa Sprogø (1839)
• Mulatten (1840)
• Maurerpigen (1840)
• Kongen drømmer (1844)
• Lykkens Blomst (1845)
• Den nye Barselstue (1845)
• Liden Kirsten (1846)
• Brylluppet ved Como-Søen (1849)
• En Nat i Roeskilde (1849)
• Meer end Perler og Guld (1849)
• Ole Lukøie (1850)
• Hyldemoer (1851)
• Nøkken (1853)
• Han er ikke født (1864)

Verdere naleeswerk

• Die Verhale Van Hans Christian Andersen deur H.C. Andersen, 2004, ISBN 978-0-7981-4444-5

Bron

• KENNIS, 1980, ISBN 0798108266, volume 3, bl. 714, 715

• Collier's Encyclopedia boekdeel 2, bl. 180

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Hans Christian Andersen.