Gryspapegaai
| Gryspapegaai | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Tribus: | |
| Genus: | Psittacus
|
| Spesie: | P. erithacus (Linnaeus, 1758)
|
| Binomiale naam | |
| Psittacus erithacus | |
| |
| Verspreiding van die gryspapegaai. | |
Die gryspapegaai (Engels: grey parrot of African grey; wetenskaplike naam: Psittacus erithacus) is ’n papegaai in die familie Psittacidae.
Beskrywing
[wysig | wysig bron]
Die gryspapegaai is ’n mediumgroot, hoofsaaklik grys papegaai met ’n swart snawel. Hulle weeg gemiddeld 400 g en is sowat 33 cm lank.[2] Hul vlerkspan is 46-52 cm.[3] Die bokop en vlerke is donkerder grys, terwyl die res van die kop en die lyfvere witterig is. Die stertvere is rooi. Vanweë teling is sommige gedeeltelik of heeltemal rooi.[4] Die geslagte lyk eenders.[2]
Jong voëls se kleure is dieselfde as volwasse gryspapegaaie s’n, maar die oë is gewoonlik donkergrys tot swart in vergelyking met die geel irisse om die donker oë van volwasse voëls.[5]
Gryspapegaaie in aanhouding kan 40-60 jaar lank leef, maar in die natuur is dit vermoedelik net sowat 23 jaar.[3]
Verspreiding en habitat
[wysig | wysig bron]Die gryspapegaai is inheems aan Ekwatoriaal-Afrika, insluitende Angola, Kameroen, Kongo, die Ivoorkus, Ghana, Kenia en Oeganda. Die spesie word aangetref in ’n gebied van Kenia tot die oostelike dele van die Ivoorkus.[6][7] Die huidige raming van getalle wêreldwyd is onseker en wissel van 0,63 miljoen tot 13 miljoen. Bevolkings neem wêreldwyd af.[7] Dit lyk of die spesie digte woude verkies, maar hulle word ook aan die rand van woude en in graslande aangetref.[1]
Volgens ’n studie wat in 2015 gepubliseer is, is die gryspapegaai "feitlik uitgewis" in Ghana, met getalle wat sedert 1992 met 90-99% afgeneem het.[8] Hulle is in net 10 van 42 beboste gebiede aangetref, en in drie houplekke wat elk eens tussen 700 en 1 200 voëls bevat het, was daar altesaam net 18. Die plaaslike bevolking het die handel in troeteldiere en ontbossing vir die afname blameer.[9] Bevolkings is vermoedelik stabiel in Kameroen, maar in die Kongo verdwyn ’n geskatte 15 000 elke jaar uit die ooste van die land weens die handel in troeteldiere. Die jaarlikse kwota is 5 000.[9]
Die gryspapegaai het na Florida in Amerika gevlug of is met opset daar losgelaat, maar daar is geen bewyse dat hulle broei nie. Die getalle kan net vermeerder omdat al hoe meer voëls daarheen vlug of daar losgelaat word.[10]
Bewaring
[wysig | wysig bron]Die spesie se natuurlike vyande is aasvoëls en ’n paar roofvoëls. Ape eet eiers en kleintjies. Gryspapegaaie in aanhouding is geneig tot swamsiektes, bakteriële infeksies, ondervoeding, kwaardaardige gewasse, snawel- en veersiektes en lint- en bloedwurms s.[6][11]
Die mens is verreweg die gryspapegaai in die natuur se grootste bedreiging. Tussen 1994 en 2003 is internasionaal met meer as 359 000 gryspapegaaie handelgedryf. Sowat 21% van die bevolking in die natuur verdwyn elke jaar vir dié doel. Sowat 60-66% van die voëls wat gevange geneem word, vrek voordat hulle op die mark beland.[7] Die voëls word ook vir hul vleis gejag, en om dele van die lyf vir tradisionele medisyne te gebruik.[12] Om dié redes beskou die Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur (IUBN) dié spesie as bedreig.[1]
In Oktober 2016 het die Convention on the International Trade of Endangered Fauna and Flora (CITES) die gryspapegaai in sy Aanhangsel I geplaas, wat handeldryf met die voëls verbied.[13]
Verhouding met mense
[wysig | wysig bron]Die spesie word dikwels as troeteldiere aangehou. Hulle is bekend vir hul nabootsing van menslike spraak.[1] ’n Gryspapegaai wat in Japan ontsnap het, het sy eienaar se naam en adres aanhou herhaal en is eindelik aan hom terugbesorg.[14] Hulle maak ook geluide uit hul omgewing na en herhaal dit eindeloos. Hulle het egter aanvullings en aandag in aanhouding nodig of hulle raak beangs; ’n algemene simptoom is die uittrek van vere.[11] Hulle is ook geneig tot gedragsprobleme vanweë hul sensitiewe aard.[15]
Gryspapegaaie is hoogs intelligent; hulle kan tel en mense se gesig met hul stem verbind.[16] Dr. Irene Pepperberg se werk met ’n voël met die naam Alex het gewys hy het meer as 100 woorde geleer en kon tussen voorwerpe van verskillende kleure, vorms en materiale onderskei.[17]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Psittacus erithacus". IUBN-rooilys van Bedreigde Spesies. Weergawe 2016-3. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur. 2016. Besoek op 9 Desember 2016.
{{cite web}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - ↑ 2,0 2,1 "Grey Parrot (Psittacus erithacus)" (in Engels). World Parrot Trust. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2015. Besoek op 9 April 2014.
- ↑ 3,0 3,1 Holman, Rachel. "Psittacus erithacus" (in Engels). Animal Diversity Web. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 September 2014. Besoek op 18 Maart 2014.
- ↑ "African gray parrot | bird". Encyclopædia Britannica. Besoek op 2 Maart 2016.
- ↑ de Grahl, Wolfgang (1987). The Grey Parrot. TFH Publications.
- ↑ 6,0 6,1 "Psittacus erithacus (grey parrot)". Animal Diversity Web (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2019. Besoek op 2 Maart 2016.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Mcgowan, Phillip (2008). "African Grey Parrot Psittacus Erithacus Case Study" (PDF). Cites.org. Besoek op 1 Maart 2016.
- ↑ "'Catastrophic' decline: nearly 99% of African grey parrots wiped out in Ghana". Mongabay Environmental News (in Engels (VSA)). Besoek op 2 Maart 2016.
- ↑ 9,0 9,1 "Future is black for grey parrots". New Scientist. 228 (3049): 9. 28 November 2015.
- ↑ [1] Geargiveer 24 Februarie 2018 op Wayback MachineWildlife habitats, myfwc.com
- ↑ 11,0 11,1 "African Grey Parrot Psittacus erithacus" (in Engels). Lafeber Company. 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2019. Besoek op 1 Maart 2016.
- ↑ "Grey Parrot (Psittacus erithacus) - BirdLife species factsheet". www.birdlife.org. Besoek op 2 Maart 2016.
- ↑ Wildlife Conservation Society (1 Oktober 2016). "CITES Parties Extend Protections to the African Grey Parrot". National Geographic. National Geographic. Besoek op 2 Oktober 2016.
- ↑ "Stray Japan parrot talks way home". BBC.co.uk (in Engels). BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Oktober 2019. Besoek op 5 Januarie 2018.
- ↑ "Grey Parrot (Psittacus erithacus) – Care In Captivity" (in Engels). World Parrot Trust. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2015. Besoek op 10 April 2014.
- ↑ Stromberg, Joseph. "African Grey Parrots Have the Reasoning Skills of 3-year-olds". Smithsonian (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 2 Maart 2016.
- ↑ Pepperberg, Irene M. (2009). The Alex studies: cognitive and communicative abilities of grey parrots. Harvard University Press.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Gryspapegaai.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
