Dashavatara
Dashavatara (Sanskrit: दशावतार, daśāvatāra) verwys na die tien avatars van Vishnu, die Hindoegod van bewaring. In Hindoeïsme word geglo Vishnu daal op die aarde neer in die vorm van ’n avatar om die kosmiese orde te herstel.
Die lys Dashavatara verskil van sekte tot sekte en streek tot streek. Die standaardlys is: Matsya, Kurma, Varaha, Narasimha, Vamana, Parashurama, Rama, Krishna, Boeddha en Kalki. Soms vervang Krishna vir Vishnu as die bron van alle avatars en dan neem Balarama Krishna se plek op die lys in. In ander weergawes word Krishna uitgelaat en met streekgode soos Vithoba, Jagannath of Balarama vervang.
Die volgorde van die Dashavatara word vertolk as weerspieëlend van Darwinisme.
Etimologie
[wysig | wysig bron]Die woord Dashavatara is afgelei van dasha, "tien", en avatara, "inkarnasie".
Inkarnasie van die godheid
[wysig | wysig bron]Die god Vishnu inkarneer nou en dan op die aarde om bose magte te vernietig, dharma te herstel en die waardiges te bevry van die siklus van geboorte en dood. Vishnu in sy avatar as Krishna praat in die Bhagavad Gita (hoofstuk 4 vers 8): "Om die vromes te verlos en die ongelowiges uit te wis, sowel as om die beginsels van regverdigheid te hervestig, openbaar ek my, millennium ná millennium."[1]
’n Soortgelyke situasie word in Boeddhisme aangetref. Die Pali-kanon verwys na 28 Boeddhas,[2] terwyl die Mahayana-tradisie nog hemelse Boeddhas ook noem. Volgens dié tradisie is daar Agttien Arhats wat die Bhoeddistiese geloof beskerm,[3] en al die skole wag op die koms van Maitreya, ’n Boeddha wat voorspel is baie millenniums ná Gautama Boeddha se dood en nirwana op aarde sal verskyn en hom sal vervang.[4][5]
Standaardlys
[wysig | wysig bron]| No. | Naam | Epog | Beskrywing | Beeld |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Matsya | Satya Yuga | Halfvis, halfman. Vishnu neem die vorm van ’n vis aan om Manu tydens die sondvloed te red. Daarna neem Manu sy boot na die nuwe wêreld saam met een van elke spesie plant en dier wat deur ’n groot sikloon byeengebring word.[6] | 
|
| 2 | Kurma | Satya Yuga | Skilpad. Toe die devas en asuras die Oseaan van Melk karring vir die maak van amrita, die nektar van onsterflikheid, begin sink die berg Mandara wat hulle gebruik om mee te karring en Vishnu neem die vorm van ’n skilpad aan om die berg se gewig te dra.[7] | 
|
| 3 | Varaha | Satya Yuga | Wildevark. Hy verskyn om Hiranyaksha, ’n demoon wat die aarde geneem en na die bodem van die kosmiese oseaan geneem het, te verslaan. Die geveg tussen Varaha en Hiranyaksha duur glo duisend jaar en eersgenoemde wen dit eindelik. Varaha dra die aarde met sy slagtande uit die see en sit dit op sy regte plek neer.[8] | 
|
| 4 | Narasimha | Satya Yuga | Halfleeu, halfman. Die demoon Hiranyakashipu, die oudste broer van Hiranyaksha, het ’n groot geskenk van Brahma gekry: Hy kon nie doodgemaak word nie – nie deur mens of dier, binne of buite, in die dag of nag, op aarde of die sterre, of met ’n lewende of dooie wapen nie. Vishnu daal in die lyf van ’n man en die kop en kloue van ’n leeu neer. Hy ruk die demoon se ingewande uit op die drumpel van sy huis, met skemer en met sy kloue terwyl hy op sy bobene lê.[9] | 
|
| 5 | Vamana | Treta Yuga | Dwerg. Die vierde afstammeling van Hiranyakashyap, die demoonkoning Bali, verslaan Indra, die god van die uitspansel. Dit verneder die ander gode en brei die koning se gesag oor die drie wêrelde uit. Die gode vra Vishnu se beskerming en hy daal neer as ’n seun-Vamana. Tydens ’n offerande van die koning nader Vamana hom en dié beloof hom hy kan kry net wat hy wil hê. Vamana vra toe vir drie treë grond. Bali stem in en die dwerg word ’n enorme reus. Met drie treë tree hy oor al drie wêrelde (die hemel, aarde en onderwêreld). Bali besef Vamana is ’n inkarnasie van Vishnu. Uit eerbied bied hy aan dat Vamana sy voet met die derde tree op sy kop neersit. Die avatar doen dit en maak Bali onsterflik asook die heerser van die onderwêreld.[10] | 
|
| 6 | Parashurama | Treta Yuga | Vegter met ’n byl. Hy is die seun van Jamadagni en Renuka en kry ’n byl nadat hy aan Shiva boete gedoen het. Koning Kartavirya Arjuna en sy weermag besoek Jamadagni, wat hulle met die heilige koei Kamadhenu kos gee. Die koning eis die koei, maar Jamadagni weier. Woedend lê die koning op die koei beslag en verwoes Jamadagni se blyplek. Parashurama maak toe die koning dood en vernietig sy weermag. Uit wraak maak die koning se seuns vir Jamadagni dood deur hom 21 keer te steek. Parashurama beloof om elke vegter op aarde 21 keer dood te maak en vyf mere met hul bloed te vul. Eindelik keer sy oupa, die rishi Rucheeka, hom. Parashurama is ’n chiranjivi ("onstrerflike") en woon glo vandag in boetedoening in die Mahendra-berge.[11] | 
|
| 7 | Rama | Treta Yuga | Prins en koning van Ayodhya. Hy is ’n avatar wat algemeen in Hindoeïsme aanbid word en word beskou as die ideale held. Sy verhaal word vertel in een van die Hindoegeskrifte wat die meeste gelees word, die Ramayana. Terwyl hy saam met sy broer Lakshman en die god Hanuman in bannelingskap is, word sy vrou, Sita, deur die demoonkoning van Lanka, Ravana, ontvoer. Rama reis na Lanka, maak die demoonkoning dood en red sy vrou.[12] | 
|
| 8 | Krishna | Dwapara Yuga | Agtste seun van Devaki en Vasudev. Hy is ’n Hindoegod wat dikwels aanbid word en ’n avatar in Vaishnavisme. Hy verskyn gewoonlik saam met sy oudste broer, Balarama, wat beskou word as ’n avatar van Shesha. Soms word hy egter as ’n avatar van Vishnu beskou.[13][14] | 
|
| 9 | Boeddha | Dwapara Yuga | Daar is verskeie ooreenkomste in die mitologieë van Boeddha en Vishnu en dit het bygedra tot die toevoeging van Boeddha op die lys.[15][16] Net so word Vishnu in die Singalese Boeddhistiese kultuur aan Boeddha gelykgestel,[17] en die Mahayana-tradisie word soms "Boeddha-Bhagavatisme" genoem.[18] Sommige Hindoegeskrifte vervang Boeddha met Balarama (’n broer van Krishna); met Rishabhanatha, die eerste geestesleier van Djainisme;[19] of met Venkatesha, ’n avatar wat Vishnu glo aangeneem het om ’n aanbidder se wens om met hom te trou, te vervul – asook om op aarde te kan wees tot aan die einde van die Kali Yuga.[14] | 
|
| 10 | Kalki | Kali Yuga | "Ewigheid", "Wit Perd" of "Vernietiger van vullis". Hy sal die laaste inkarnasie van Vishnu wees. Daar is voorspel hy sal aan die einde van die huidige epog, die Kali Yuga, verskyn. Hy sal op ’n wit perd ry; sy swaard sal uit sy skede wees en soos ’n komeet gloei. Hy is die aankondiger van die eindtyd in Hindoe-eskatologie, en sal alle onregverdiges en boses vernietig.[10] | 
|
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ http://www.bhagavad-gita.org/Gita/verse-04-08.html
- ↑ Snyder, p. 496.
- ↑ Zhang 2014, p. 921.
- ↑ Horner, IB, red. (1975). The minor anthologies of the Pali canon. Vol. III: Buddhavaṁsa ("Kroniek van Boeddhas") en Cariyāpiṭaka ("Gedragsmandjie"). Londen: Pali Text Society. ISBN 0-86013-072-X.
- ↑ Buddha Dharma Education Association (2014). "Suttanta Pitaka: Khuddaka Nikāya: 14.Buddhavamsa-History of the Buddhas". Guide to Tipiṭaka. Tullera, NSW, Australië: Buddha Dharma Education Association. Besoek op 21 Desember 2014.
- ↑ James Lochtefeld 2002, pp. 228-229.
- ↑ James Lochtefeld 2002, pp. 705-705.
- ↑ James Lochtefeld 2002, p. 119.
- ↑ James Lochtefeld 2002, pp. 421-422.
- ↑ 10,0 10,1 James Lochtefeld 2002, p. 737.
- ↑ James Lochtefeld 2002, pp. 500-501.
- ↑ James Lochtefeld 2002, pp. 550-552.
- ↑ Wuaku 2013, p. 148.
- ↑ 14,0 14,1 Carman 1994, p. 211-212.
- ↑ Daniel E Bassuk (1987). Incarnation in Hinduism and Christianity: The Myth of the God-Man. Palgrave Macmillan. p. 40. ISBN 978-1-349-08642-9.
- ↑ Holt 2013, p. 14.
- ↑ Holt 2013, p. 3.
- ↑ Hāṇḍā, Omacanda (1994). Buddhist Art & Antiquities of Himachal Pradesh: Up to 8th Century A.D. Columbia, Mo: South Asia Books. p. 40. ISBN 81-85182-99-X.
- ↑ James Lochtefeld 2002, p. 128.
Nog bronne
[wysig | wysig bron]- Carman, John Braisted (1994), Majesty and Meekness: A Comparative Study of Contrast and Harmony in the Concept of God, Wm. B. Eerdmans Publishing
- Holt, John C. (2013), The Buddhist Visnu: Religious Transformation, Politics, and Culture, Columbia University Press
- Snyder, David. The Complete Book of Buddha's Lists -- Explained. David Snyder. GGKEY:EP57DW1UD6T.
{{cite book}}: Ongeldige|ref=harv(hulp)[dooie skakel] - Wuaku, Albert (11 Julie 2013). Hindu Gods in West Africa: Ghanaian Devotees of Shiva and Krishna. BRILL. ISBN 978-90-04-25571-5.
{{cite book}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - Zhang, Zong (8 Desember 2014). Modern Chinese Religion I (2 vol.set): Song-Liao-Jin-Yuan (960-1368 AD). BRILL. ISBN 978-90-04-27164-7.
{{cite book}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - James Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1&2. Rosen Publishing. ISBN 0-8239-2287-1.
{{cite book}}: Ongeldige|ref=harv(hulp)