Edik van Fontainebleau
Die Edik van Fontainebleau (Frans: Édit de Fontainebleau) was 'n verordening wat deur die Franse koning Lodewyk XIV uitgevaardig is en wat op 22 Oktober 1685 in Frankryk van krag geword het. Die verordening het die edikte van Nantes en van Nîmes herroep en staan ook as die Herroeping van die Edik van Nantes of Révocation (Fr., "herroeping") bekend.
Die Edik van Nantes is op 13 April 1598 deur Hendrik IV van Frankryk uitgevaardig en het die plaaslike Calvinistiese Protestante, oftewel Hugenote, wesenlike regte in die grotendeels Katolieke nasie gebied. Hendrik IV wou deur middel van die verordening burgerlike eendrag bevorder.
Die Edik van Nantes het algemene vryheid van gewete aan indiwidue gebied en het spesifieke konsessies aan die Protestante gemaak, soos amnestie en die herinstelling van hul burgerregte. Dit het die Hugenote toegelaat om hul geloof uit te oefen en het hulle teen vervolging deur die staat beskerm. Die Edik was die begin van die einde van die religieuse oorloë wat Frankryk gedurende die tweede helfte van die 16de eeu geteister het.
Die Kardinaal de Richelieu was weens die bedreiging van die Katolieke Huis van Habsburg in beide sy buitelandse en binnelandse beleide verdraagsaam teenoor Protestante. Hy het byvoorbeeld bondgenootskappe met die Anglikaanse Karel I van Engeland sowel as met Protestantse state soos die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande, Denemarke, en Swede gesluit. Jeens die Protestantse onderdane van die Franse koninkryk was Richelieu ewe strategies en pragmaties; hy moes egter teenstryd bied toe die vorming van 'n Hugenootse staat binne die koninkryk begin dreig. Toe die Hugenote in opstand kom, laat Richelieu sy verdraagsame benadering vaar. Hy het die regte wat die Protestante ingevolge die Edik van Nantes geniet het drasties ingeperk en hy het die Beleg van La Rochelle (1625-1628) gelei waartydens 25 000 Hugenote weens hongersnood gesterf het.
Daarbenewens het Koning Lodewyk XIV die teenwoordigheid van ketters in sy koninkryk aanstootlik gevind. Die afwesigheid van die universele navolging van Katolisisme in Frankryk was vir Lodewyk XIV nie in ooreenstemming met sy visie van 'n perfekte outokrasie nie. In 1681 begin hy dragonders (berede infanteriste) in die huise van Hugenote inkwartier om die Hugenote te intimideer en om hulle na Katolisisme te bekeer. Hierdie vervolging van die Hugenote staan bekend as die dragonnades en sou later deur die Edik van Fontainebleau tot amptelike beleid gemaak word. Die Edik van Fontainebleau het ook opdrag gegee om Protestantse kerke te vernietig en om Protestantse skole te sluit.
Die amptelik goedgekeurde vervolging van prominente Hugenote deur dragonders het tot die grootskaalse ontvlugting van Protestante uit Frankryk gelei. Ramings wissel, maar die konsensus is dat tussen 210 000 en 900 000 Hugenote oor die volgende twee dekades uit Frankryk sou vlug. Hulle het asiel gevra in onder meer Engeland, Swede, Switserland, Brandenburg-Pruise, Denemarke, in Protestantse state in die Heilige Romeinse Ryk, in Noord-Amerika, en in die Kaapkolonie.
Nasleep
[wysig | wysig bron]Historici vergelyk die Edik van Fontainebleau met die Spaanse Verdrywingsverordening wat op 31 Maart 1492 deur die Katolieke kongingspaar Ferdinand II van Aragón en Isabella van Kastilië in Granada uitgevaardig is en wat Spaanse Jode gedwing het om die Spaanse koninkryk te verlaat of om hulle na Katolisisme te bekeer, asook met die verdrywing of gedwonge kerstening van Spaanse Moslems (1609-1614) wat begin het met 'n bevel wat op 6 April 1609 deur koning Filips III van Spanje gegee is. Die Edik van Fontainebleau, die Verdrywingsverordening, en die verdrywing en gedwonge kerstening van Spaanse Moslems was uitbarstings van religieuse onverdraagsaamheid wat 'n relatief verdraagsame tydperk beëindig het.
Die Edik van Fontainebleau het tot 'n breinkwyn (kundigheidsverlies) in Frankryk gelei. Groot getalle bekwame ambagslui, insluitende die prominente barok argitek en meubelier Daniel Marot, het die Franse koninkryk voor religieuse vervolging ontvlug. Die Hugenote het kennis van belangrike tegnieke en style saam met hulle landuit geneem, wat die gehalte van sy, spieëlglas, silwersmidswerk, horlosies, en kabinetwerk in die bestemmings waarheen hulle gevlug het dramaties verbeter het. Sommige heersers, soos Frederik Willem I van Brandenburg wat in teenstelling met sy Evangelies-Lutherse volk 'n aanhanger van Calvinisme was en wat op 8 November 1685 in die Gregoriaanse kalender die Edik van Potsdam uitgevaardig het, het die Protestante aangemoedig om na hul nasies te vlug.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Normdata  |
|
|---|