Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Gaan na inhoud

Veldslag van Marathon

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Slag van Marathon
Deel van die Grieks-Persiese oorloë

Die vlakte van Marathon vandag
Datum 12 September 490 v.C.
Ligging Marathon, Griekeland
Resultaat Griekse oorwinning
Strydende partye
Athene
Plataia 		Persiese Ryk
Bevelvoerders
Miltiades die jongere
Kallimachos (†) 		Datis (†)
Artaphernes
Sterkte
10 000 20 000–100 000 infanterie
1 000 kavallerie
600 skepe
Ongevalle
203 (Herodotos) 6 400 vermoor
7 skepe (Herodotos)

Die slag van Marathon het plaasgevind in 490 v.C. Dit was die hoogtepunt van Koning Darius I van Persië se eerste volskaalse poging om die oorblywende dele van Griekeland by die Persiese ryk in te lyf. Dit wat vandag bekend is oor die veldslag is afkomstig van die Griekse geskiedkundige Herodotos. In Persiese bronne word daar geen melding van so 'n veldslag gemaak nie.

Volgens die oorgeskrewe Griekse en Latynse manuskripte wat omtrent 'n duisend jaar oud geskat word en toegeskryf word aan Griekse geskiedkundiges, het Darius eers Mardonios in 492 v.C. oor 'n landroete na Europa gestuur om die Persiese houvas op Thrakië en Masedonië te verstewig na die Ioonse opstand dit verswak het.

Alhoewel dit suksesvol was het die grootste deel van die mag in 'n storm naby die Berg Athos omgekom en moes die oorblywende mag noodgedwonge na Asië terugkeer en het hulle verdere verliese op pad terug gely.[1] In 490 v.C. is Datis en Artaphernes gestuur met 'n vloot om die Kyklade eilande in die middel van die Egeïese See te onderwerp om hulle te straf vir hul hulp aan die Ioonse opstand. 'n Beleg is om Eretria gehou en die stad het geval; die vloot het toe in Marathonbaai geland. Daar is hulle deur 'n kleiner mag van Athene en Plataia wat hoofsaaklik uit hopliete bestaan het. Die lang afstand wat deur die boodskapper afgelê is om die Spartane se hulp te ontbied het die inspirasie geword vir die maratonwedloop wat vir die eerste keer by die Olimpiese Spele van 1896 gehou is.

Agtergrond

[wysig | wysig bron]

In 511 v.C. het die Atheners met behulp van Kleomenes I, die Koning van Sparta vir Hippias die tiranniese heerser van Athene.[2] Saam met Hippias se vader Peisistratos het die familie vir 36 jaar[2] uit die vorige 50 jaar regeer en Hippias was van plan om aan te hou regeer. Hippias het na Sardis gevlug na die koninklike hof van die naaste Persiese goewerneur, Artaphernes en beheer oor Athene beloof as die Perse hom weer aan bewind sou stel. Toe die Athene sy uitlewering opgeëis het, het Artaphernes voorgestel dat hulle hom weer aan die bewind stel. Hierdie daad het hulle beweeg om hulp te verleen aan die Ioniërs tydens hulle opstand tussen 499 v.C. En 494 v.C.[3] Hippias het waarskynlik tydens die opstan na koning Darius se hof gevlug tydens die opstand.

Die stad Eretria het ook hulp aan die Ioniërs verleen. Alhoewel die hulp wat deur die twee stede verleen is nie baie doeltreffend was nie, het dit Darius beweeg om wraak daaroor te neem. In 492 v.C. Het 'n leër onder beheer van sy skoonseun, Mardonios na Griekeland gestuur. Mardonios het Thrakië verslaan, maar op pad na die suide het die Persiese vloot in 'n storm beland by Kaap Athos waar hulle 300 skepe en 20 000 man verloor het. Mardonios moes noodgedwonge na Asië terugkeer. Aanvalle deur Thrakiese stamme het die terugkerende Perse nog verdere verliese toegedien.[4] Darius het kennis geneem, moontlik by monde van Hippias dat die Alcmaeonidae, 'n invloedryke familie teen Miltiades die Jongere gekant was. Hulle was egter ook nie ten gunste van Hippias se heerskappy nie en het gehelp om hom omver te gooi.[5]). Die familie was waarskynlik van mening dat 'n Persiese oorwinning onvermeidelik sou wees en wou moontlik 'n beter posisie in die nuwe bedeling vir hulself beding..[6]

Darius wou voordeel trek uit hierdie situasie om Athene te verslaan en sodoende Sparta te isoleer deurdat die oorblywende Griekse gebiede in die Egeïse see in sy hande sou beland en sodoende sy beheer oor Ionië te vestig.

Darius het besluit om slegs 'n mag per see te stuur onder leiding van Artaphernes, die seun van die goewerneur na wie Hippias gevlug het en Datis, 'n Meedse admiraal – Mardonios is beseer in die vorige veldtog en het was ook nie meer in die guns van die koning gewees nie. Die doelwit was om Naxos te straf en Eretria en Athene te dwing om hulself aan Darius te onderwerp of vernietig te word.[7]

Grootte van die vyandelike magte

[wysig | wysig bron]
Moderne skets van 'n Falanks. Die hopliete met die uitsondering van die Spartane was nie in werklikheid eenvormig geklee soos voorgestel nie omdat elke soldaat sy eie wapentuig sou koop en volgens eie voorkeur sou versier.

Alvorens Herodotos het die vloot wat deur Darius gestuur is uit 600 Trireme[8] maar volgens Cornelius Nepos was daar slegs 500.[9] Die geskiedkundige bronne bevat nie inligting oor hoeveel vervoerskepe hulle vergesel het nie. Volgens Herodotos het 3000 vervoerskepe 'n 1207 skepe vergesel tydens Xerxes se inval in 480 v.C.[10] Stecchini beraam dat die hele vloot waarskynlik eerder uit 600 skepe altesame bestaan het: 300 trireme en 300 vervoerskepe; terwyl Peter Green[11] reken daar was 200 trireme en 400 vervoerskepe gewees. Tien jaar tevore het 200 trireme daarin misluk om Naxos te verslaan,[12] dus is dit onwaarskynlik dat 'n 200 of 300 vloot met trireme voldoende geag sou gewees het om al drie bostaande doelwitte te bereik.

Herodotos maak nie 'n skatting van enige van die leërs nie. Hy sê bloot van die Persiese leër dat hulle 'n groot infanterie gehad het wat diggepak was.[13] Onder antieke bronne het die digter Simonides, byna 'n tydgenoot, die mag op ongeveer 200 000 geskat; terwyl 'n latere skrywer, die Romein Cornelius Nepos die mag op 200 000 infanterie en 10 000 kavallerie geskat het, waarvan slegs 100 000 in die veldslag betrokke was, terwyl die oorblywende mag in skepe was en besig was om om Kaap Sounion te seil.

Plutarchus[14] en Pausanias[15] het albei onafhanklike skattings van 300 000 gemaak asook die Suda woordeboek;[16] Plato[17] en Lysias het 500 000 geskat[18] en Justinus 'n mag van 600 000.[19]

Moderne geskiedkundiges het ook verskeie skattings gemaak. Kampouris[20] het opgemerk dat as die 600 skepe oorlogskepe en nie vervoerskepe was nie met 30 soldate in elke skip dat die mag op 18 000 te staan sou gekom het. Die Perse moes egter vervoerskepe gehad het aangesien perde vervoer is vir die kavallerie. Die kavallerie word gewoonlik op tussen 1 000 tot 3 000 geskat,[21] maar soos hierbo genoem is het Cornelius Nepos dit aangegee as 10 000.

Ander moderne geskiedkundiges het ander getalle beraam vir die infanterie. Bengston[22] beraam dat daar nie meer as 20 000 Perse kon gewees het nie; Paul Davis[23] skat ook dat daar sowat 20 000 Perse moes gewees het; Martijn Moerbeek[24] raam die getal op 25 000 Perse; How & Wells beraam dat daar soveel as 40 000 Perse in Marathon aan wal gegaan het; Bussolt[25] en Gustave Glotz[26] praat van 50 000 weerbare troepe; Stecchini beraam dat daar soveel as 60 000 Persiese soldate by Marathon was;[27] Kleanthis Sandayiosis praat van 60  tot 100 000 Persiese soldate;[28] terwyl Peter Green[11] die getal op 80 000 raam insluitend die roeiers en Christian Meier[29] praat van 90 000 troepe. Kenners wat 'n klein getal Persiese troepe beraam se verweer is dat die leër nie te groot kon wees as dit in die skepe moes pas nie. Die teenargument van kenners wat groter getalle beraam is dat as die Persiese leër klein was sou die Eretriërs saam met die Atheners en Plateane die getalle maklik kon ewenaar. Naxos kon alleen 8 000 troepe in 500 v.C. in die veld stoot[30] en het inderdaad met hierdie mag 'n 200 skip Persiese invalsmag 10 jaar tevore afgeweer.

Moderne geskiedkundiges glo dat die Griekse leër uit ongeveer 10 000 hopliete bestaan het[31] met ongeveer 9 000 Atheense hopliete en die kleiner Plateaanse kontingent van ongeveer 1 000 man.[32] Ander het die hele Griekse leër op 7 000 tot 8 000 geskat,[33] Pausanias het beweer dat die mag nie 9 000 man oorskry het nie,[34] terwyl Justinus[19] en Cornelius Nepos[35] albei die getal Griekse soldate as 10 000 aangee.

Athene kon waarskynlik op hierdie tydstip ten minste 'n mag wat vier keer groter was gestuur het as hulle sou besluit het om ligte infanterie, wat uit die laer stande afkomstig was, ook te stuur. Hulle het byvoorbeeld tien jaar later by die Seeslag van Salamis 'n 180 trireem vloot[36] wat deur 32 000 roeiers beman was gehad en het by die vroeëre Seeslag van Artemisium 90 skepe verloor.[37] Waarom hulle dit nie gedoen het nie word steeds oor gespekuleer.

Voor die veldslag

[wysig | wysig bron]

Die twee leërs het mekaar vreedsaam gekonfronteer in die hoop op gunstige verwikkelinge, met die Atheense leër wat geleidelik die afstand tussen die twee kampe verminder het, met pieke van skerpgemaakte stompe aan hul flanke om hulself teen kavallerie-aanvalle te beskerm.[38] Aangesien tyd in die Atheners se guns gewerk het, was dit waarskynlik die Persiese leër wat besluit het om eerste tot aksie oor te gaan. 'n Gedeelte van die Persiese leër het saam met 'n deel van die vloot weggevaar om Athene vanaf die see aan te val. Die Atheners het agtergekom dat die Persiese kavallerie nie meer by die leër was nie en het hulle aangeval.

Miltiades het besluit om vroeg in die oggend aan te val. Hy het twee stamme in die middel laat stelling inneem in 4 gelede terwyl die res van die stamme aan die kante stelling ingeneem het met geledere van 8 diep. Die afstand tussen die twee leërs het verminder na 1 500 meter verminder en toe het die Grieke hul aanval geloods. Die laaste deel van die afstand het hulle gehardloop, waarskynlik om die boogskutters min kans te gun om skade aan te rig.

Die geveg word aangeknoop

[wysig | wysig bron]
Die opstelling voor die geveg. Die Griekse linies (blou) is aan die vleuels versterk. Die afstand na die Persiese vloot het later in die geveg 'n groot rol gespeel.
Die Griekse vleuels (blou) omvou die Persiese flank (rooi) terwyl die strategies uitgedunde middel 'n deurbraak verhoed.

Soos die Grieke na vore gevorder het, het hulle versterkte vleuels voor die middel uitbeweeg. Die middelste linies het volgens plan geritereer, maar die geledere het bly staan en sodoende die Perse ingetrek. Die Griekse terugtog in die middel het buiten dat hulle die Perse ingetrek het, ook die Griekse flanke ingetrek wat die Griekse linies verkort het. Gevolglik is die Persiese leër in 'n knyptang vasgevang. Die Persiese leër het paniekbevange geword en na hulle skepe begin terugvlug.[39] Die flanke was nie heeltemal toegemaak nie en sommige Perse het na deur die opening in die moerasse ingevlug waar hulle verdrink het.

Herodotos het aangeteken dat daar 6 400 Persiese gesneuweldes op die slagveld getel is,[40] en dit is onbekend hoeveel in die moerasse verdrink het. Verskeie Persiese skepe is ook gevange geneem.[41] Die Atheners het 192 man verloor[40] en die Plateane 11 man.[42]

Nadraai

[wysig | wysig bron]

Na Datis weggevaar het, het die twee middelste stamme by die slagveld agtergebly en die res van die Atheners het na Athene terugmarsjeer. Hulle was betyds om te keer dat Artaphernes aan wal kon gaan. Toe Artaphernes sien dat die geleentheid verlore is het hy teruggekeer na Asië.[43] Die volgende dag het die Spartane by Marathon aangekom, nadat hulle die 220 kilometer in slegs drie dae afgelê het. Baie geskiedkundiges betwyfel die vinnige opmars. Die Spartane het die slagveld te Marathon besoek en die Atheners se groot oorwinning erken.[44]

Die Griekse oorwinning oor die Perse wat op daardie tydstip baie dekades lank nie 'n nederlaag gelei het nie (behalwe in gevegte teen die Samagaetes en die Scythes) het groot kopsere vir die Perse veroorsaak. Dit het aan baie van die onderdrukte volke getoon dat die Perse kwesbaar was en het dit gelei tot baie opstande in die Persiese ryk en het dit etlike jare geneem om orde te herstel.

Die gesneuwelde Griekse soldate van Marathon is die spesiale eer betoon deurdat hulle op die slagveld begrawe is in plaas van die begraafplaas in Athene soos die gebruik was. Die graftombe is in die 1880's deur Duitse argeoloë uitgegrawe. Die span het egter nie die kundigheid gehad om 'n akkurate bepaling te maak van die hoeveelheid lyke wat in die tombe was nie. Hierdie span het ook 'n sloot uitgegrawe waar 'n groot aantal menslike gebeendere in ontdek is en wat geglo word die plek is waar die Persiese soldate begrawe is.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Herodotos VI,43
  2. ↑ 2,0 2,1 Herodotos V,65
  3. ↑ Herodotos V,96
  4. ↑ Herodotos 43-45
  5. ↑ Herodotos VI,121
  6. ↑ Kyk die Inleiding tot Herodotos, Boek VI, deur Gabriel Syntomoros, Zitros weergawes, Athene 2005
  7. ↑ Herodotos VI,94
  8. ↑ Herodotos VI,95
  9. ↑ Miltiades IV
  10. ↑ Herodotos VII,97
  11. ↑ 11,0 11,1 The Greco-Persian Wars bl.90
  12. ↑ Herodotos V,31
  13. ↑ Herodotos, boek VI paragraaf 94
  14. ↑ Ethics 305b
  15. ↑ Description of Greece 4,22,5
  16. ↑ s.v. Hippias
  17. ↑ Plato Menexenus, 240A
  18. ↑ Funeral Oration,21
  19. ↑ 19,0 19,1 Justinus II,9
  20. ↑ Η Μάχη του Μαραθώνα, το λυκαυγές της κλασσικής Ελλάδος = Die Slag van Marathon, die daeraad van klassieke Griekeland, Πόλεμος και ιστορία = War and History tydskrif, 26 Januarie 2000 uitgawe, Communications editions, Athene
  21. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους = History of the Greek Nation, boekdeel Β, Athene 1971
  22. ↑ Bengtson H., Griechische Geschichte Handbuch der Altertumswissenschaft III, 4. München 1969
  23. ↑ Paul K. Davis (1999). 100 Decisive Battles. Santa Barbara, Kalifornië. ISBN 1-57607-075-1.
  24. ↑ Moerbeek, Martijn (1997). The battle of Issus, 333 BC. Geargiveer 22 Maart 2007 op Wayback Machine Universiteit Twente.
  25. ↑ Busolt D. Griechichse Geschichte bis zur Schlacht bei Chaeroneia, boekdeel I, Gotha 1893
  26. ↑ Gustave Glotz, Roussel P., Cohen R., Histoire Grecque vol. I-IV, Parys 1948
  27. ↑ Stecchini, Livio. "The Persian Wars" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Oktober 2019. Besoek op 17 Oktober 2007.
  28. ↑ Η Μάχη του Μαραθώνα (Die Slag van Marathon), Istorikes selides tydskrif, 3 Oktober 2006 uitgawe
  29. ↑ Athen. Ein Neubeginn der Weltgeschichte, Berlyn 1993, p. 242
  30. ↑ Herodotos, IV 30
  31. ↑ Roberts, John (2005). The Oxford Dictionary of the Classical World. USA/UK: Oxford University Press. p. 448. ISBN : 0-19-280145-7.
  32. ↑ Geddes & Grosset (2004), Ancient Greece: A History, New Lamark, Skotland: David Dale House, hersiene uitgawe van Cotterill, H. B., [1913], Ancient Greece, George Harrap & Company, ISBN 1-84205-185-7 pg. 267
  33. ↑ Lex. Hist. Staetten s.v. Marathon 48
  34. ↑ Pausanias 10,20,2
  35. ↑ Miltiades V
  36. ↑ Herodotos VIII,42
  37. ↑ Herodotos VIII,18
  38. ↑ Corenlius Nepos, Miltiades VI
  39. ↑ Herodotos VI,113.2
  40. ↑ 40,0 40,1 Herodotos VI,117
  41. ↑ Herodotos VI,115
  42. ↑ Siegel, Janice (2 Augustus 2005). "Dr. J's Illustrated Persian Wars" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Desember 2006. Besoek op 17 Oktober 2007.
  43. ↑ Herodotos VI,116
  44. ↑ Herodotos VI,120
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Veldslag_van_Marathon&oldid=2474415"