Boloña

Boloña
	coat of arms of Bologna (en)
Alministración
País	Italia
Rexón	Emilia-Romaña
Ciudá metropolitana	Ciudá metropolitana de Bolonia
Tipu d'entidá	comuña d'Italia
Mayor of Bologna (en)	Matteo Lepore
Nome oficial	Bologna (it)
Nome llocal	Bologna (it)
Nomatu	La dotta (it); La rossa (it); La grassa (it)
Códigu postal	40121, 40122, 40123, 40124, 40125, 40126, 40127, 40128, 40129, 40131, 40132, 40133, 40134, 40135, 40136, 40137, 40138, 40139 y 40141
Xeografía
Coordenaes	44°29′38″N 11°20′34″E / 44.4939°N 11.3428°E
	Boloña Boloña (Italia)
Superficie	140.86 km²
Altitú	54 m
Llenda con	Calderara di Reno (es) , Casalecchio di Reno (es) , Castenaso (es) , Pianoro (es) , Sasso Marconi (es) , Zola Predosa (es) , Anzola dell'Emilia (es) , Castel Maggiore (es) , Granarolo dell'Emilia (es) y San Lazzaro di Savena (es)
Demografía
Población	387 971 hab. (1r xineru 2023)
Porcentaxe	? % de Ciudá metropolitana de Bolonia
Densidá	2754,3 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	051
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Leipzig, Zagreb, Bari, Valencia, Tesalónica, Saint Louis, Kharkiv, La Plata, San Fele (es) , Pollica (es) , Tuzla, Coventry, Hamamatsu y Meknes
	comune.bologna.it

Boloña (n'italianu Bologna, Bulåggna nel dialeutu boloñés) y en dalgunes ocasiones Boloña n'asturianu, ye una ciudá d'Italia, capital d'Emilia-Romaña (nel norte del país), allugada ente'l ríu Reno y el ríu Sàvena, cerca de los Apeninos. Ye una de les ciudaes históriques meyor conservaes y tien el segundu cascu antiguu medieval más grande d'Europa (dempués del de Venecia).

Ye nomada la Ciudá Berbeya pol color de los sos texaos y fachaes, y por ser ún de los exes centrales del Partíu Comunista Italianu y de la resistencia de los partisanos escontra los fascistes na Segunda Guerra Mundial. Tamién ye nomada Boloña la Docta pola so universidá, fundada nel 1088 (la más antigua de tou Occidente), y Boloña la Gorda pola so escelente cocina.

Historia

Foi fundada polos Etruscos, col nome de Felsina. Dempués, la ciudá convirtióse na colonia romana conocida como Bononia. Boloña la docta: la ciudá caltién la so fama de ciudá cultural dende'l tiempu de los romanos (Marcial nomóla la culta Bononia), cuando yera ún de los centros principales de la vía Emilia. Nel Renacimientu Boloña convirtióse nun centru de cultura y una de las mayores ciudaes de los Estaos Papales.

Boloña convirtióse nún de los centros de comerciu más importantes d'Italia. Parte de los impuestos cobraos a los mercaderes yeren usaos pa pagar los profesores de la so famosa universidá. Calcúlase que de los 800.000 habitantes de Boloña y del so área metropolitana, 100.000 yeren estudiantes d'esta importante ya histórica universidá.

Monumentos y llugares d'interés

Ente les visites más importantes en Boloña habemos destacar la Pinacoteca Nazionale, con una prestosa coleición d'obres maestres artístiques de l'Escola de Boloña, dende'l Renacimientu hasta la Contrarreforma; la Ilesia de San Estébanu (Les Siete Ilesies), San Domenico, San Giacomo Maggiore, el Teatru Comunale, San Petroniu, la Piazza Maggiore, el Real Colexu d'España, les tumbes de los glosadores, l'espeutacular Archiginnasio y una infinidá d'ilesies repartíes per tola ciudá. Y, sobre too, les sos 37 km de pórticos nel cascu antiguu (unos 50 km en tola ciudá), col Pórticu de San Luca, el más llargu del mundu (3.500 m de llonxitú y 666 arcaes, dende la Puerta de Zaragoza hasta la Ilesia de San Luca sobre'l Colle della Guardia, a 289 m/s.n.m., d'onde pue vese la llanura padana, el valle del Reno, la ciudá y los Apeninos.

La ciudá de Florencia ta a tan sólo 90 km y Parma ta sólo a dalgo más d'una hora en tren. Amás, Venecia ta a 150 km al nordeste.

Créese que la Universidá de Boloña ye la universidá más antigua del mundu occidental. Foi fundada nel 1088 y ente los sos alumnos atópense Dante Alighieri, Petrarca, Thomas Becket, Erasmu de Rotterdam y Nicolás Copérnico, asina como una riestra interminable de colexales españoles que, dende 1369 —cuando abrió les sos puertes el Real Colexu d'España— lleven faciendo les sos estudios ellí. Podemos destacar ente los más sobresalientes a Juan Ginés de Sepúlveda, Antonio de Nebrija, Antonio Agustín o San Pedro d'Arbués. u En Boloña'l 6 d'agostu de (1221), falleció Santu Domingu de Guzmán, ún de los más grandes defensores y propagadores de la Ilesia Católica. Foi canonizáu por Gregoriu IX en 1234. Los sos restos descansen na guapa basílica del conventu de Predicadores de Boloña, nuna guapísima y artística capiella.

Villes y palacios históricos

Palazzo d'Accursio (o Comunale)

Palazzo dell'Archiginnasio

Palazzo Baciocchi o di Giustizia

Palazzo dei Banchi

Palazzo Bevilacqua

Palazzo Bocchi

Corte Isolani

Collegio di Spagna

Palazzo Davia Bargellini

Palazzo Fava

Palazzo Felicini - Fibbia (Calzolari)

Palazzo Ghisilardi - Fava

Casa di Giosuè Carducci

Palazzo Grassi

Palazzo Hercolani

Palazzo Magnani Salem

Palazzo Malvezzi de'Medici

Loggia dei Mercanti

Palazzo dei Notai

Palazzo Pepoli Campogrande

Palazzo del Podestà

Palazzo Poggi

Palazzo Re Enzo

Palazzo di Residenza della Cassa di Risparmio di Bologna

Palazzina della Viola

Villa Aldini

Villa Aldrovandi Mazzacorati

Villa Cassarini

Villa Gandolfi (o Pallavicini)

Villa Impero

Villa delle Rose

Villa Spada

Allugamientu

Boloña ta allugada nel centru d'Italia, siendo la capital de la rexón de Reyu-Emilia.

Deporte

La ciudá ye sede de dos de los meyores clubes italianos de baloncestu, el Virtus Bologna y el Fortitudo Bologna, que caltienen una fuerte rivalidá.

Nel fútbol ta'l Bologna FC, equipu de fútbol creáu nel 1909 y que tien de siete scudettos. Nel 2008 algamó la serie A.

Cultura

Museos

Casa Carducci

Collezioni dell'Accademia Clementina e Belle Arti

Donazione "Putti" e Raccolta "Rizzoli Codivilla"

Muséu Apistico

Muséu "Aldovrandi"

Muséu "C. Taruffi"

Muséu Cívicu Arqueolóxicu

Muséu Cívicu Medieval

Muséu Cívicu del Risorgimento

Muséu degli Studenti e della Goliardia

Muséu dell'Istituto di Anatomia Umana Normale

Muséu delle Navi e delle Antiche Carte Geografiche

Muséu di Anatomia Comparata

Muséu di antropologia

Muséu di Fisica

Muséu di Mineralogia e Petrogradia "L. Bombicci"

Muséu di S. Domenico

Muséu di S. Giuseppe

Muséu di S. Petronio

Muséu di S. Stefano

Muséu di Zoologia

Muséu Marsilianot

Muséu Mille Voci e Mille Suoni

Muséu Missionario d'Arte Cinese

Muséu Paleontoloxicu y Xeologicu "G. Cappellini"

Muséu Storico del Soldatino "M. Massacesi"

Muséu Storico Didattico della Tappezzeria

Specola e Muséu di Astronomia

Teatros

Principales teatros de Boloña

Arena del Sole, dotáu de dos sales, con un repertoriu xeneralista popular y internacional.

Teatru Alemanni, el templu de la comedia dialeutal boloñesa.

Teatru delle Celebrazioni, con un cartel dedicáu a la comedia y la danza contemporáneo.

Teatru Comunale di Bologna.

Teatru Dehon.

Teatru Duse, teatru de prosa.

Teatru Testoni, dedicáu a los espectáculos pa neños y mozos.

Otros teatros y llugares d'espectáculu

Accademia Filarmonica.

Europauditorium.

Humusteater.

Teatru Manzoni, con un programa de ballet organizáu pol Teatru Comunale.

Teatru Medica Palace.

Teatru del Navile.

Teatru delle Moline.

Teatru San Leonardo, xestionáu pola Scuola di Teatro di Bologna "Alessandra Galante Garrone".

Teatru Ridotto.

Teatri di vita, teatru-danza contemporáneo

Personaxes famosos

Francesco Albani (1578 - 1660), pintor

Ulisse Aldrovandi (1522 - 1605), científicu y naturalista

Alessandro Algardi (1595 – 1654), escultor

Amico Aspertini (1475 - 1552), pintor

Riccardo Bacchelli (1891 - 1985), escritor, periodista y críticu

Giovanni Francesco Barbieri, El Guercino (1591 - 1666), pintor

Adriano Banchieri (1568 - 1634), organista, compositor, teóricu y poeta

Stefano Benni (1947), escritor

Giordano Berti (1959), escritor

Laura Betti (1934 - 2004), actriz

Enzo Biagi (1920 - 2007), escritor y periodista

Ugo Buoncompagni, Gregoriu XIII (1502 - 1585), papa

Giosuè Carducci (1835 - 1907), poeta, premiu Nobel de Lliteratura nel 1906

Agostino Carracci (1557 - 1602), pintor

Annibale Carracci (1560 - 1609), pintor

Ludovico Carracci (1555 - 1619), pintor

Pietro Antonio Cataldi (1548 - 1626), matemáticu

Gino Cervi (1901 - 1974), actor

Lucio Dalla (1943 - 2012), cantautor

Gian Antonio Facchinetti, Inocenciu IX, (1519 - 1591), papa

Pietro Faccini (h. 1562 - 1602 ó 1614), pintor

Gianfranco Fini (1952), políticu

Aristotele Fioravanti (1415 - 1486), arquiteutu

Francesco Francia (1450 - 1518), pintor, orfebre y medayista

Domenico Gabrielli (1659 - 1690), compositor y violonchelista

Luigi Galvani (1737 - 1798), médicu, fisiólogu y físicu

Vincenzo Ludovico Gotti (1664 - – 1742), teólogu

Guido Guinizelli (1230 - 1276), poeta

Irnerio (h. 1050 – h. 1130), xurista

Prospero Lorenzo Lambertini, Benitu XIV (1675 - 1758), papa

Alessandro Ludovisi, Gregoriu XV (1554 – 1623), papa

Marcello Malpighi (1628 - 1694), anatomista y biólogu

Guglielmo Marconi (1874 - 1937), científicu, premiu Nobel de Física nel 1909

Giovanni Battista Martini (1706 - 1784), músicu y teóricu

Gianni Morandi (1944), cantautor

Giorgio Morandi (1890 - 1964), pintor

Giovanni Battista Morgagni (1682 - 1771), científicu

Gianluca Pagliuca (1966), futbolista

Pier Paolo Pasolini (1922 - 1975), escritor y direutor de cine

Bartolomeo Passerotti (1529 - 1592), pintor

Pelayu Pelagi (1775 - 1860), pintor y coleicionista d'antigüedaes exipcies

Roberto Regazzi (1956), luthier

Guido Reni (1575 - 1642), pintor

Ottorino Respighi (1879 - 1936), compositor, direutor d'orquestra y musicólogu

Augusto Righi (1850 - 1920), científicu

Angelo Schiavio (1905 – 1990), futbolista

Alfredo Testoni (1856 - 1931), escritor

Alberto Tomba (1966), esquiador

Referencies

Enllaces esternos

Información y turismu

Conceyu de Boloña
Genius Loci Bologna Archiváu 2007-03-11 en Wayback Machine
Mapa turísticu de Boloña Archiváu 2007-09-25 en Wayback Machine
Mapa d'hoteles, restaurantes y llocales
Itinerari Bologna Archiváu 2010-05-15 en Wayback Machine
Bologna-in.com Archiváu 2017-07-09 en Wayback Machine
Guía Turística de Boloña
Bolognaracconta.com
El portal del Sistema de Parques Naturales de la Provincia de Boloña Archiváu 2006-08-28 en Wayback Machine
Googlemap: Mapa por satélite del centru de Boloña
Ascoltarte, la guía de baldre n'audio pa conocer la ciudá, en Mp3
La historia de la "Fiera di Bologna" Archiváu 2007-09-17 en Wayback Machine
Bologna 2000
Cronoloxía de Bologna dende 1900 Archiváu 2009-10-28 en Wayback Machine

Tresportes

ATC Tresporte Públicu de Boloña Archiváu 2022-03-07 en Wayback Machine
Serviciu Ferroviariu Metropolitanu

Cultura y universidaes

Economía