Vegalatrave
 Vegalatrave | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Castiella y Lleón |
| Provincia |  provincia de Zamora |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
Alcaldesa de Vegalatrave (es)  | María Isabel Álvarez Genicio |
| Nome oficial | Vegalatrave (es)[1] |
| Códigu postal |
49542 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 41°42′01″N 6°06′24″W / 41.700277777778°N 6.1066666666667°O |
  Vegalatrave Vegalatrave (España) | |
| Superficie | 18.55 km² |
| Altitú | 698 m[2] |
| Llenda con | Gallegos del Río y Ferreruela |
| Demografía | |
| Población |
77 hab. (2023) - 45 homes (2019) - 43 muyeres (2019) |
| Porcentaxe | 0% de provincia de Zamora |
| Densidá | 4,15 hab/km² |
| Más información | |
| Estaya horaria | UTC+01:00 |
 | |
Vegalatrave ye una llocalidá y conceyu español de la provincia de Zamora y de la comunidá autónoma de Castiella y Llión.[3]
Allugamientu
[editar | editar la fonte]Vegalatrave atópase bañáu pol ríu Aliste y regueros como Les Saldreras o'l d'Apertadures, nun área catalogada LIC -Llugar d'importancia comuñal- poles riberes del Aliste y los sos afluentes, un calce vital que encajonado circula hasta desaguar nel Esla. Allugar na fastera d'un monte, lo que fai que cunte con cais empinaes que se dirixen escontra la ilesia, asitiada na zona más alta del so cascu urbanu.[4]
Historia
[editar | editar la fonte]Arqueológicamente, el castru prerromanu de El Castrión, allugáu nel encruz de dos regueros, según el Castro marquen la ocupación antigua con xacimientos arqueolóxicos del Neolíticu y la Edá de Fierro, siendo les muertes más antigües de poblamientu humanu nel términu.
Mientres la Edá Media Vegalatrave quedó integráu nel Reinu de Llión, que los sos monarques acometeríen la repoblación de la llocalidá dientro del procesu repoblador lleváu a cabu na zona. Tres la independencia de Portugal del reinu lleonés, en 1143, la llocalidá sufriría pola so situación xeográfica los conflictos ente los reinos lleonés y portugués pol control de la frontera.[5]
Per otru llau, mientres los sieglos XIII y XIV Vegalatrave perteneció a la Orde del Temple, formando parte de la encomienda templaria d'Alba una vegada que'l rei Alfonsu IX de Llión dio a esta Orde la contorna, donación que se fixo efeutiva en 1220 tres una posible entrega anterior.[6]
Mientres la Edá Moderna, Vegalatrave tuvo integráu nel partíu de Carbajales de Alba de la provincia de Zamora, tal que reflexaba en 1773 Tomás López en Mapa de la Provincia de Zamora. Asina, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, la llocalidá caltener na provincia zamorana, dientro de la Rexón Lleonesa,[7] integrándose en 1834 nel partíu xudicial d'Alcañices,[8] dependencia que s'enllargó hasta 1983, cuando foi suprimíu'l mesmu ya integráu nel Partíu Xudicial de Zamora.[9]
Demografía
[editar | editar la fonte]| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2017 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 202 | 173 | 138 | 141 | 98 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: [ensin referencies]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gráfica d'evolución demográfica de Vegalatrave ente 1900 y 2017 |
 |
| Fonte: Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]- Ilesia de San Llorienzo. Ta asitiada na parte más alta del pueblu. De fachada neoclásica, anque con evidente sobriedá decorativa, agospia nel so interior un retablu barrocu cola imaxe del patrón ente otres muestres de imaginería, elementos de cultu llitúrxicu y ornamentales bien austeros como los qu'amuesa la pila bautismal.
- Ponte del Cabritu. De construcción y cronoloxía moderna-contemporánea, foi construyíu de llábanos de cayuela y cuarcita, asitiándose na zona inundable de la presa.
- Arquiteutura rural d'adobe, madera, cayuela y escasa piedra n'antigües viviendes, con escases pincelaes decoratives, completen el perfil d'un pueblu parcialmente anubiertu na so parte baxa pola construcción del banzáu que tamién anubrió perspectives de futuru. A ello habría que sumar los restos de palombares y los molinos que nun anubro'l banzáu.
Naturaleza
[editar | editar la fonte]Con una superficie de 19 km², un paisaxe de meandros, d'agua y tierra fundiéndose, la fauna selvaxe ye una constante na redoma de Vegalatrave, onde fácilmente pueden columbrase especies como'l corzu, xabalín o texu amás d'aves, anfibios, peces o reptiles que surden de la combinación de los hábitat de monte y acuáticos…
Fiestes
[editar | editar la fonte]La fiesta principal de Vegalatrave ye San Llorienzo, el día 10 d'agostu.
Una de les sos tradiciones ancestrales con más enraigono ye la de la garduña», celebrada na nueche d'Ánimes (1 de payares). Nella rexúntense los mozos del pueblu pa rindir cultu a los difuntos del pueblu. L'actu principal consiste en baltar d'un árbol próximu a la muerte, previu permisu del alcalde, que va ser arrincáu de raigañu cola ayuda de picos, palas y lluries. Cuando l'árbol, xeneralmente carbayu o encina, ye derrivado, dase avisu por que les campanes sunen col toque de difuntos». Posteriomente l'árbol ye estazáu y lleváu en carru —tiráu polos mesmos mozos— escontra la ilesia, onde ye recibíu polos restantes vecinos. Les cañes van sirvir pa caltener la lumbre mientres tola nueche y calecer a los mozos que permanecen en vela para por veces faer sonar les campanes. Darréu, la garduña» (la madera restante) puyar al meyor postor y el dineru recaldáu va sirvir pa la posterior cena de los mozos. La tradición establecía qu'esa nueche los neños que cumplieren los catorce años, previu pidimientu previu y pagu de la midida establecida de vinu, llograben la condición de mozos.[10][11][12]
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/vegalatrave-id49233.
- ↑ Diputación de Zamora
- ↑ «Adata: Vegalatrave». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-10-13.
- ↑ Martín Viso, Iñaki (2000). Universidá de Salamanca: Poblamientu y estructures sociales nel norte de la Península Ibérica. Sieglos VI-XIII (en castellanu), páx. 349. «Mientres el periodu anterior (sieglos X-XI), l'occidente zamoranu integrárase nel reinu de Llión. La escasez de noticies nel sieglu XI alimenta la hipótesis de que topamos ante un espaciu marxinal dientro de la formación lleonesa, al igual qu'asocede con otres de la periferia interior. La xénesis de la monarquía portuguesa fixo necesaria una delimitación fronteriza qu'estremaría rexones con similitud socio-económiques, polítiques y culturales, conformándose como zones de frontera. […] Los conflictos rematen a principios del XIII, cuando Nuño de Zamora, posiblemente Nuño Froilaz, repuebla Castro de Alcañices y los lleoneses controlen Aliste, en conquistando temporalmente dellos castiellos de la zona trasmontana oriental. La llinia fronteriza va quedar asina afitada hasta los nuesos díes»
- ↑ «el rei lleonés apurrió'l castiellu a la Orde y que esta lo retuvo por dalgún tiempu, pos el 27 de setiembre de 1220 tando en Villafáfila volvió faer entrega d'Alba de Aliste a la Orde del Temple. [...] Na donación susodicha Alfonsu IX utiliza la pallabra restituo, que paez significar que yá antes de 1220 Alba de Aliste fuera templaria, anque ignoremos cuando tuvo llugar la primer entrega a la Orde y la recuperación d'Alba por Alfonsu IX. Tamién cabo la hipótesis de que fora en 1220 la primer vegada qu'Alba de Aliste tuviera en manes templaries, y que'l verbu restituo utilizáu por Alfonsu IX nun significara otra cosa sinón l'afirmación de qu'Alba yá -yos pertenecía desque la prometiera en 1211». Martínez Díaz, Gonzalo (1993). Los templarios na Corona de Castiella. Burgos: La Olmeda. Páx. 101
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ Subdivisión en partíos xudiciales de la nueva división territorial de la Península ya islles axacentes / aprobada por S. M. nel real decretu de 21 d'abril de 1834
- ↑ Real Decretu 529/1983, de 9 de marzu, pol que se determinen los Partíos Xudiciales de cada provincia, a considerar a efeutos de les eleiciones de Diputaos provinciales.
- ↑ Vegalatrave recupera la tradición de la garduña»
- ↑ Vegalatrave recupera la tradición de la Garduña´ na nueche de difuntos
- ↑ L'árbol de los muertos
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Vegalatrave.
Datos: Q979661- Multimedia: Vegalatrave