İudaizm

Yəhudilik Yəhudilik fəlsəfəsi inam • Seçilmişlik • Alaha Tanrı • Kabbala • Məsih • Tale Kaşrut  •  Tevazu  •  Minyan  •  Tsedaka Dini mətnlər Tevrat/Tora  •  Tanah  •  Talmud  •  Zoqar Humaş  •  Sidur  •  Mişna Tora  •  Arba Turim Şulhan Aruh  •  Tosefta  •  Mişna Berurah Tanya  •  Midraş  •  Piyutim Targum Müqqədəs şəhərlər Qüds  •  Safed  •  Hebron  •  Tiberia Yəhudi bayramları Şabat  •  Roşaşana  •  Yom Kippur  •  Sukot Simhat Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim Dini şəxsiyyətlər Avraham  •  Moşe  •  Dvora  •  Rut  •  Şaul  •  David Şlomo •  Eliyahu  •  İlel  •  Şamay  •  Raşi İbn Ezra  •  Rif  •  Ramban  •  Gersonides Saadia Gaon  •  Rambam Baal Şem Tov  •  Tosafistçiler Yosef Albo  •  Yosef Karo  •  Ovadia Yosef Musəvilik həyat tərzi Brit Mila  •  Bar Mitsva  •  Şiduh  •  Evlilik Nida  •  Ad qoyma  •  Pidyon  •  Cənazə Məktəblər Yeşiva  •  JTS  •  HUC  •  YU Dini rollar Kohen  •  Haham  •  Hazan  •  Mohel Dayan  •  Maşgiah  •  Roş yeşiva  •  Gabay Şohet  •  Menaker  •  Kabar  •  Tokea Dini tikililər Tapınak • Ağlama Duvarı Sinaqoq  •  Mikve Musevi Ayin sistemi Musevi İbadetleri  •  Şahrit Minha  •  Arvit •  Avdala Yəhudi dilləri Afro-Asyatik İbraniceler: İvritə · Samarit İvritcəsi · Yəmən İvritcəsi Aramiceler: Hulaula · Lişan Didan · Lişana Deni · Lişanid Noşan · Yəhudi Aramicəsi Arapçalar: Yəhudi ərəbcəsi · Yəhudi Bağdad ərəbcəsi · Yəhudi Mərakeş ərəbcəsi · Yəhudi İraq ərəbcəsi · Yəhudi Tripoli ərəbcəsi · Yəhudi Tunis ərəbcəsi · Yəhudi Yəmən ərəbcəsi Diğer: Kayla · Yəhudi Bərbəricəsi Hint-Avrupa Cermen: Yeşiviş · Yidiş · Yingliş Roman: İtalkian · Katalanik · Ladino · Lusitanik · Şuadit · Yəhudi Araqoncası · Yəhudi Latincası · Zarfatik Hind-İran: Buhori · Cuhuri · Cidi Diğer: Knaanik · Yevanik Türk Karayca · Kırımçakca Diğer Kartveli: Gruzinik Dravid: Yəhudi Malayalamı Etnik bölünmələr Afrika: Falaşa · Magrebim Asya: Buxara · Koçin Yəhudileri · Paradesi Yəhudileri Avropa: Aşkenaz · İtalkim · Sefarad Qafqaz: Dağ yəhudiləri · Gürcüstan yəhudiləri · Karaylar Orta Doğu: Kürt Yəhudileri · Mizrahi · Parsim · Romanyot · Samaritler · Temani Musəvi məzhəbləri Yəhudilik Tutucu Musevilik  •  Ortodoks Musevilik Hasidizm Reformist Musevilik  •  Hümanist Musevilik Yeniden yapılanmacı (Rekonstrüksiyonist) Musevilik Dini obyektlər Talet  •  Tefilin  •  Kipa  •  Şofar Tsitsit  •  Mezuza  •  Menora Hanukiya •  Yad Musevi duaları Şema  •  Amida  •  Alenu  •  Kal Nidre Kadiş  •  Alel  •  Ma Tovu  •  Kiduş Digər dinlərlə əlaqələr Xristianlıq  •  Judeo-Hıristiyan Xristianlıq-Musəvilik əlaqələri  •  İslam Katolik  •  Musəvilik haqqında olan fikirlər Judeo-Islamic  •  Paganizm  •  İbrahimi

İudaizm (q.yun. Ἰουδαϊσμός), yaxud musəvilik və ya yəhudilik — e.ə. I minillikdə Fələstində yaranmış monoteist ibrahimi din.

Ümumi məlumat

İudaizm qədim yəhudi qəbilələrinin politeizmindən yaranmış, e.ə VII əsrdən başlayaraq moneteist din olmuşdur. Vahid Allah Yəhvaya, Tövratın müqəddəsliyinə etiqad; axirətə, qiyamət gününə, o dünyada əcr veriləcəyinə inam; ölülərin diriləcəyinə və Məsihanın zühr edəcəyinə etiqad; ruhun varlığına və taleyinə inam və s. iudaizmin əsas etiqad ehkamlarıdır. Müqəddəs kitabları Tanax və Talmuddur. Musa peyğəmbərin adıyla bağlı olaraq bu dinə "Musəvilik" də deyilir.

Yəhudilər demək olar ki, dünyanın hər yerinə yayılıblar. Dünyanın əksər ölkərində yəhudilər yaşayır. 2012-ci ilin statistikasına görə dünyada 14 milyondan çox yəhudi yaşayır, onların 58%-i İsraildə, 42%-i isə ABŞ və Kanadada yaşayırlar.

Həmçinin bax

• Yəhudişünaslıq

Mənbə

• Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V cild, səh. 21.  (az.)