Defolt (maliyyə)
Defolt — maliyyə terminologiyasında bir şəxs, şirkət və ya dövlətin öz maliyyə öhdəliklərini vaxtında və tam şəkildə yerinə yetirə bilməməsi vəziyyətini ifadə edir.[1] Başqa sözlə, defolt öhdəliklərin ödənilməməsi və ya ödənişlərin gecikdirilməsi halıdır. Bu, adətən borcun qaytarılmaması, faiz ödənişlərinin gecikdirilməsi və ya kredit müqaviləsinin şərtlərinin pozulması ilə bağlı olur.[2]
Defolt vəziyyətləri düzgün idarə edilmədikdə, maliyyə sistemində geniş yayılmış sabitsizliyə səbəb ola bilər. Banklar, kreditorlar və hökumətlər borcların vaxtında və səmərəli şəkildə ödənilməsini təmin etmək üçün qabaqlayıcı tədbirlər görürlər.[3] Bu tədbirlər həm borcalanın, həm də iqtisadi sistemin sabitliyinin qorunmasına yönəlib.[4]
Tarixdəki ən böyük özəl defolt Lehman Brothers-dir, 2008-ci ildə iflas elan etdiyi zaman 600 milyard dollardan çox pulla (2023-cü ildə 830 milyard dollardan çox) olub.[5] Ən böyük suveren defolt 2012-ci ilin martında 138 milyard dollarla (2023-cü ildə 192 milyard dollara bərabər) Yunanıstandır.
Defoltun əsas növləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Texniki defolt
[redaktə | mənbəni redaktə et]Borcalan əsas borc və ya faiz ödənişlərini vaxtında həyata keçirə bilir, lakin kredit müqaviləsinin digər şərtlərini pozur.[6] Məsələn, müəyyən maliyyə göstəricilərini qoruyub saxlamaq öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi.
Ödəniş defoltu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Borcalan əsas borc və ya faiz ödənişini vaxtında həyata keçirə bilmir.[7] Bu vəziyyət həm şəxslər, həm də şirkətlər üçün maliyyə sabitliyinin ciddi pozulmasını göstərə bilər.
Dövlət defoltu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dövlətlərin öz borclarını qaytara bilməməsi halları da mümkündür və bu, iqtisadiyyat üçün ciddi təsirlərə malikdir. Dövlət defoltu adətən aşağıdakı hallarda baş verir:[8]
- Xarici borcun ödənilməməsi
- Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarına ödənişlərin gecikdirilməsi.[9]
Məşhur dövlət defoltu nümunələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1998-ci ildə Rusiya defoltu.
- 2001-ci ildə Argentina defoltu.
- 2015-ci ildə Yunanıstanın defolt vəziyyətinə düşməsi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Rahnama-Moghadam; Samavati; Dilts. Doing Business in Less Developed Countries: Financial Opportunities and Risks. Quorum/Greenwood. 1995. səh. 108. ISBN 0-89930-854-6.
- ↑ O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey, USA: Pearson Prentice Hall. 2003. səh. 261. ISBN 0-13-063085-3.
- ↑ Gillespie, Patrick. "Greece could be biggest national default in history". CNN Money. June 29, 2015. April 23, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 21, 2024.
- ↑ "Managing household debts: social service provision in the EU". Eurofound.europa.eu. 2012-07-04. 2013-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-14.
- ↑ "Argentina in $1bn loan default". BBC. December 13, 2002. 2019-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-11.
Argentina will continue to default on $1bn of debt owed to the World Bank, a move which will effectively isolate the country from all major international lenders.
- ↑ M. Nicolas J. Firzli, "Greece and the Roots the EU Debt Crisis" The Vienna Review, March 2010
- ↑ "Ecuador defaults on foreign debt". BBC News. December 13, 2008. July 2, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 21, 2024.
- ↑ Louise Armitstead, "EU accused of 'head in sand' attitude to Greek debt crisis" The Telegraph, 23 June 2011
- ↑ Nouriel Roubini, "Greece's best option is an orderly default" Financial Times, June 28, 2010
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- de Servigny, Arnaud; Olivier Renault. The Standard & Poor's Guide to Measuring and Managing Credit Risk. McGraw-Hill. 2004. ISBN 0-07-141755-9.
- Duffie, Darrell; Kenneth J. Singleton. Credit Risk: Pricing, Measurement, and Management. Princeton University Press. 2003. ISBN 0-691-09046-7.
- Firzli, M. Nicolas J. Greece and the Roots the EU Debt Crisis. The Vienna Review. 2010. ISBN 978-0-7910-2939-8.
- Lando, David. Credit Risk Modeling: Theory and Applications. Princeton University Press. 2004. ISBN 0-691-08929-9.
