Sistemli risk
Sistemli risk və ya bazar riski — maliyyə bazarındakı bütün investisiyalara təsir edən risk növüdür.[1] Bu risk, fərdi bir investisiya və ya aktivlə əlaqəli olmayan və ümumi iqtisadi, siyasi, və ya maliyyə amillərindən qaynaqlanan bir riskdir.[2] Sistemli risk, diversifikasiya ilə azaldıla bilmir, çünki bu risk bütün bazara təsir göstərir.[3]
Sistemli riskə səbəb olan əsas faktorlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Makroiqtisadi dəyişikliklər
- Resessiya, iqtisadi böyümə və ya iqtisadi durğunluq.
- Faiz dərəcələrinin dəyişməsi.[4]
- Valyuta məzənnələrindəki dalğalanmalar.
- Siyasi qeyri-sabitlik
- Geopolitik gərginliklər.
- Hökumət siyasətlərində dəyişikliklər.
- Təbii fəlakətlər və pandemiyalar
- Qlobal səviyyədə iqtisadi fəaliyyətə mənfi təsir edən fövqəladə hallar.[5]
- Maliyyə bazarındakı ümumi dəyişikliklər
- Fond bazarındakı genişmiqyaslı çöküşlər
- İnflyasiya və ya deflyasiya kimi iqtisadi faktorlar
Sistemli riskin xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hər hansı bir sektor və ya aktivdən asılı olmayaraq, bütün bazar iştirakçılarına təsir edir.[6] Müxtəlif aktivlərə sərmayə yatırmaqla bu riski azaltmaq mümkün deyil. Məsələn, qlobal maliyyə böhranı və ya pandemiya zamanı bazarın ümumi vəziyyətindəki azalmalar.[7][8]
Sistemli riskdən qorunma yolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hedcinq alətlərindən olan opsionlar və fyuçerslər kimi maliyyə alətlərindən istifadə.[9] Fərqli aktiv sinifləri və coğrafiyalara sərmayə yatırmaq.[10] Qızıl və digər təhlükəsiz aktivlərə sərmayə qoymaqla bazar çətinlikləri zamanı dəyərini qoruyan aktivlər seçmək.[11]
Too big to fail
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tələb olunan dövlət müdaxiləsi riskini qiymətləndirmək üçün ənənəvi analiz uğursuzluq üçün çox böyük (TBTF) nəzəriyyəsidir.[12] TBTF milli və beynəlxalq bazarlara nisbətən təsis ölçüsü, bazar payının konsentrasiyası (məsələn, Herfindal – Hirşman indeksindən istifadə etməklə) və giriş üçün rəqabət maneələri və ya məhsulun nə qədər asanlıqla dəyişdirilə biləcəyi ilə ölçülə bilər. Maliyyə bazarının əksər seqmentlərində iri şirkətlər olsa da, milli sığorta bazarı minlərlə şirkət arasında bölüşdürülür və kapitalın əsas vəsait olduğu biznesə giriş üçün maneələr nisbətən azdır.[13] Bir ev sahibinin sığortaçısının siyasəti nisbətən asanlıqla digəri ilə əvəz oluna bilər və ya dövlət qalıq bazar provayderi tərəfindən alına bilər, bu da ilk növbədə ştatlarda mövcud olan tənzimləyici maneələrdən,[14][15] məsələn, qiymət və kapitalın hərəkətliliyinə dair məhdudiyyətlərdən qaynaqlanır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Banking and currency crises and systemic risk, George G. Kaufman (World Bank), Internet Archive
- ↑ Schwarcz, Steven L. (2008). Systemic Risk. Şablon:Ssrn.
- ↑ Dwyyer, Gerald P. "What is systemic risk, anyway?". atlantafed.org. 2009-11-06. 2024-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-14.
- ↑ Systemic Risk: Relevance, Risk Management Challenges and Open Questions Arxiv surəti 5 mart 2009 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2009-03-05 at the Wayback Machine, Tom Daula
- ↑ Containing Systemic Risk, CRMPG III, August 6, 2008
- ↑ Ilin, Thomas; Varga, Liz. "The uncertainty of systemic risk". Risk Management. 17 (4). 2015: 240–275. doi:10.1057/rm.2015.15..
- ↑ "What is Systemic Risk" (PDF). 2008-09-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-18.
- ↑ The Economics of Legal Tender Laws Arxiv surəti 29 sentyabr 2014 tarixindən Wayback Machine saytında, Jorg Guido Hulsmann (includes detailed commentary on systemic risk inherent in FRB)
- ↑ Systemic Risk Arxiv surəti 31 may 2014 tarixindən Wayback Machine saytında, Property Casualty Insurers Association of America
- ↑ "PCI Definition of Systemic Risk" (PDF). 2014-05-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-18.
- ↑ Boran, M. (2010). Market Dynamics & Systemic Risk. 23rd Australasian Finance and Banking Conference. Şablon:Ssrn.
- ↑ IAIS (June 2010) International Association of Insurance Supervisors (IAIS) position statement on key financial stability issues Arxiv surəti 8 avqust 2012 tarixindən Wayback Machine saytında
- ↑ PCI (2009) Systemic Risk Defined Arxiv surəti 31 may 2014 tarixindən Wayback Machine saytında
- ↑ "Systemic Risk Focus". 2014-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-18.
- ↑ "Addressing Systemic Risk". 2014-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-18.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Bartram, Söhnke M.; Brown, Gregory W.; Hund, John. "Estimating Systemic Risk in the International Financial System" (PDF). Journal of Financial Economics. 86 (3). December 2007: 835–869. CiteSeerX 10.1.1.1033.2966. doi:10.1016/j.jfineco.2006.10.001. SSRN 938707.
- Cont, Rama; Moussa, Amal; Santos, Edson B. Network structure and systemic risk in banking systems. Handbook of Systemic Risk. December 2013. 327–368. doi:10.1017/CBO9781139151184. ISBN 9781139151184.
- Gray, Dale F. and Andreas A. Jobst, 2011, "Modelling Systemic Financial Sector and Sovereign Risk," Sveriges Riksbank Economic Review, No. 2, pp. 68–106.
- Gray, Dale F. and Andreas A. Jobst, 2009, "Higher Moments and Multivariate Dependence of Implied Volatilities from Equity Options as Measures of Systemic Risk," Global Financial Stability Report, Chapter 3, April (Washington: International Monetary Fund), pp. 128–31.
- Gray, Dale F. and Andreas A. Jobst, 2011, "Modeling Systemic and Sovereign Risk," in: Berd, Arthur (ed.) Lessons from the Financial Crisis (London: RISK Books), pp. 143–85.
