42°41′52″ şm. e. 23°19′18″ ş. u.HGYO

Sofiya

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Sofiya (dəqiqləşdirmə).
Sofiya
Со́фия
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]
42°41′52″ şm. e. 23°19′18″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 492 km²
Mərkəzin hündürlüyü 560 m[2]
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.404.116 nəf. (15 iyun 2024)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +359 2
Poçt indeksi 1000
Nəqliyyat kodu C, CA, CB
Digər
sofia.bg
Xəritəni göstər/gizlə
Sofiya xəritədə
Sofiya
Sofiya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sofiya — Bolqarıstanın paytaxtı və ən böyük şəhəri. Sofiyada 1.4 milyona yaxın insan yaşayır, bəzi mənbələrdə isə 2 milyona yaxın əhalinin olduğu deyilir. Sofiya əhalisinin 96% bolqarlar təşkil edir. İkinci böyük etnik qrup isə türklərdir — 0,6%. Digər millətlər isə əhalinin 3%-ni təşkil edir.[4]

Sofiya şəhəri ölkənin qərb hissəsində Vitoşa dağının ətəyində yerləşir.Şəhər İskar çayının qərbində salınıb.Rütubətli kontinental iqlimə malikdir.Balkan yarımadasının mərkəzində olmaqla, Qara dənizlə Adriatik dənizinin arasında və Egey dənizinə ən yaxın yerdə yerləşir.[5][6]

Antik dövrdə Serdica və Orta əsrlərdə Sredets kimi tanınan Sofiya şəhəri eramızdan əvvəl 7000-ci ildən bəri insanların məskunlaşdığı ərazidir. Şəhərin yaranma tarixi eramızdan əvvəl 29-cu ildə Serdicanın Roma Respublikasının Kelt qəbiləsindən olan Serdi tərəfindən fəth edilməsi ilə başlayır. Roma İmperiyasının tənəzzülü zamanı şəhərə hunlar, vestqotlar, avarlar və slavyanlar basqın etdilər. 809-cu ildə Serdica Krum xan tərəfindən Birinci Bulqar dövlətinin tərkibinə daxil edildi və Sredets adı ilə tanındı. Şəhər 1018-ci ildən 1194-cü ilə qədər Bizans imperiyasının tərkibində olmuşdur. Sredets 1382-ci ildə Osmanlı imperiyası tərəfindən fəth edilənə qədər böyük bir inzibati, iqtisadi, mədəni və ədəbi mərkəzə çevrildi. 1530-1836-cı illərdə Sofiya Osmanlı imperiyasınınn Avropadakı əsas vilayəti olan Rumeli əyalətinin regional paytaxtı idi. Bolqarıstan hakimiyyəti 1878-ci ildə bərpa edildi. Növbəti ildə Sofiya Üçüncü Bolqarıstan Dövlətinin paytaxtı seçildi.

Sofiya Avropa İttifaqının 13-cü ən böyük şəhəridir. Cənub tərəfdən Vitoşa, qərb tərəfdən Lyulin və şimaldan Balkan dağları ilə əhatə olunub ki, bu da onu Andorra la Vella və Madriddən sonra ən yüksəkdə yerləşən üçüncü Avropa paytaxtı edir. Bolqarıstanın paytaxt şəhəri olan Sofiya bir çox yerli universitetlərin, mədəniyyət müəssisələrinin və kommersiya şirkətlərinin evidir.[7] Şəhər "dini tolerantlıq üçbucağı" kimi təsvir edilmişdir. Bunun səbəbi üç əsas dünya dininin - Xristianlıq, İslam və Yəhudiliyin üç məbədinin bir-birinə yaxın yerdə olmasıdır: Sveta Nedelya kilsəsi, Banya Başi məscidi və Sofiya sinaqoqu.[8] Bu üçbucaq yaxınlarda "kvadrat"a qədər genişləndirilmiş və Müqəddəs İosif Katolik Katedralı əlavə edilmişdir.[9]

Sofiya, xüsusilə də informasiya texnologiyaları sahəsində, dünyanın başlanğıc biznesləri üçün ən yaxşı on yerdən biri seçilib.[10] 2013-cü ildə Avropanın ən əlverişli turizm paytaxtı idi.[11] 1979-cu ildə Sofiyadakı Boyana kilsəsi Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edildi. Cənub-Şərqi Avropada mədəni əhəmiyyəti olan Sofiya Bolqarıstan Milli Opera və Baletinin, Milli Mədəniyyət Sarayının, Vasil Levski adına Milli Stadionun, İvan Vazov Milli Teatrının, Milli Arxeologiya Muzeyinin və Serdica Amfiteatrının evidir. Bolqarıstandakı Sosialist İncəsənət Muzeyində kommunist həyat tərzi haqqında məlumatlandıran çoxlu heykəllər və plakatlar var.[12]

Sofiyanın əhalisi 18-ci əsrin sonlarında 70.000 nəfərdən, 1870-ci ildə 19.000 nəfərdən ibarət olub. 1878-ci ildə 11.649 nəfərə qədər azaldı və bundan sonra artmağa başladı.[13] Sofiya 492 kvadrat kiolmetr ərazidə təxminən 1,24 milyon sakinə ev sahibliyi edir ki, bu da ölkə ərazisinin 200 faizində ölkə əhalisinin 17,9%-ni təşkil edir.[14] Sofiyanın şəhər ərazisi 5723 kvadrat kilometr daxilində təxminən 1,54 milyon sakinə ev sahibliyi edir ki, bu da Sofiya Şəhər vilayətini və Sofiya vilayətinin bir hissəsini (Draqoman, Slivnitsa, Kostinbrod, Bozhurişte, Svoge, Elin Pelin, Gorna Malina, İhtiman, Kostenets) və Pernikdən ibarətdir. Vilayət (Pernik, Radomir), ölkə ərazisinin 5,16%-ni təşkil edir.[15] Sofiyanın metropoliten sahəsi bir saatlıq avtomobillə səyahət vaxtına əsaslanır. Sofiya metropoliten bölgəsində 1,67 milyon əhali yaşayır.[16]


İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 ArchINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ https://it-ch.topographic-map.com/map-lxp7b3/Sofia/?zoom=19&center=42.69679%2C23.33178&popup=42.69698%2C23.33178.
  3. ↑ https://grao.bg/tna/t41nm-15-06-2024_2.txt.
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-22.
  5. ↑ Lauwerys, Joseph. Education in Cities. Evan's Brothers. 1970. ISBN 0-415-39291-8. 11 İyul 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 Sentyabr 2017.
  6. ↑ Rogers, Clifford. The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology. 1. Oxford University Press. 2010. səh. 301. ISBN 9780195334036. 17 İyul 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 İyun 2019.
  7. ↑ Internet Hostel Sofia, Tourism in Sofia Arxiv surəti 28 dekabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-12-28 at the Wayback Machine. Internethostelsofia.hostel.com, Retrieved Yanvar 2012
  8. ↑ "Triangle of Religious Tolerance (1903) – iCulturalDiplomacy". www.i-c-d.de. 27 Yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 Dekabr 2019.
  9. ↑ "10 Things We Can all Learn from Bulgaria's Square of Religious Tolerance". 15 Fevral 2017. 29 Sentyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 Sentyabr 2020.
  10. ↑ "Sofia is one of the top 10 places for start-up businesses in the world, Bulgarian National TV". Bnt.bg. 22 December 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 Aprel 2018.
  11. ↑ Clark, Jayne. "Is Europe's most affordable capital worth the trip?". USA Today. 6 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2016.
  12. ↑ "Museum of Socialist Art – National Gallery" (ingilis). 21 Dekabr 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 Dekabr 2019.
  13. ↑ "История". www.kmeta.bg. 31 Oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 Oktyabr 2018.
  14. ↑ "NATIONAL STATISTICAL INSTITUTE – Information for the area of city of Sofia". Nsi.bg. 7 Fevral 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 Aprel 2018.
  15. ↑ "Metropolitan areas in Europe" (PDF). Der Markt für Wohn- und Wirtschaftsimmobilien in Deutschland Ergebnisse des BBSR-Expertenpanel Immobilienmarkt Nr: 95. ISSN 1868-0097. 15 İyul 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 İyul 2018.
  16. ↑ "Eurostat – Data Explorer". appsso.eurostat.ec.europa.eu. 3 Dekabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 Dekabr 2016.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Sofiya&oldid=7789822"