DNA

Iskimatikong paglaladawan kan DNA na pinapahiling an istraktura niyang *double helix*.

An DNA o deoxyribonucleic acid (Filipino: deoksiribonukleyikong asido) iyo sarong nukleyikong asido na naglalaog nin mga henetikong instruksyon na piggagamit sa pag-uswag asin paggana kan gabos na aram na mga buhay na organismo puwera sa mga "RNA virus".^[1]^[2]

An mga segmentong DNA na nagdadara nin mga henetikong impormasyong ini iyo inaapod na mga "gene". Liwat, an ibang mga sekwensiyang DNA iyo nag-aako nin istraktural na mga responsabilidad o kabale sa pagreregula nin paggamit kan henetikong impormasyong ini. Kaiba kan RNA asin mga protina, an DNA iyo saro sa tolong pangenot na makromolekula na importante para sa gabos nin aram na mga porma nin buhay.

Istraktura

An DNA iyo pigbibilog nin duwang halabang polimero nin mga simpleng yunit na inaapod na nucleotide na may mga likudang-tulang (backbone) na gibo sa asukar (sugar) asin mga grupong phospate na pinag-dukot nin mga "sugpon na ester" (ester bonds). An duwang mga strandong (strands) ini iyo nagdadalagan sa magkabaliktad na mga direksiyon sa lambang saro asin kaya iyo anti-paralelo.

An mga nakakabit sa lambang asukar iyo saro sa apat na mga klase nin molekulang inaapod na "nucleobases" (na inpormal na inaapod na "bases"). An sekwensiya kan mga apat na nucleobases sa kalabaan kan likudang-tulang (backbone) na nagkokodigo nin impormasyon. An impormasyong ini iyo pigbabasa gamit an henetikong kodigo (genetic code) na nagrereferar sa sekwensiya kan mga asidong amino sa laog nin mga protina. An kodigong ini iyo pigbabasa sa paagi nin pagkokopya kan mga "stretches" nin DNA sa mga kasugpon na asidong nukleyiko na RNA sa sarong prosesong inaapod na transkripsiyon.

Kagibohan

Sa laog nin mga selula, an DNA iyo pinakarhay sa halabang mga istrakturang inaapod na "kromosoma". Sa pagbabanga kan selula, an mga kromosomang ini iyo pigduduplika (duplicated) sa prosesong inaapod na "Replikasyon kan DNA" na nagtatao sa lambang selula nin kumpleto kaining linya nin mga kromosoma.

An mga eukaryotikong organismo (mga hayop, tinanom, fungi asin protista) iyo nag-iimbak nin harus gabos kan mga DNA kaini sa laog kan nucleus nin selula asin pirang mga DNA kaini sa organelo (organelles) arug kan mitochondria o chloroplast.

Lain digdi, an mga prokaryote (bacteria asin archaea) iyo nag-iimbak kan DNA kaini sa cytoplasma sana. Sa laog kan mga kromosoma, an mga protinang chromatin arug kan histone iyo nagsusuksok asin nagpapakarhay nin DNA. An mga suksok na istrakturang ini iyo naggagabay sa mga interaksyon sa tahaw nin DNA asin ibang mga protina na nagtatabang sa pagkontrol kun aring mga parte kan DNA iyo pigtatranskriba.

Hilingon man

Nukleyikong asido (Ingles: Nucleic acid)
RNA (Ribonucleic acid)
Protina
Carbohydrate

Panluwas na takod

DNA sa Curlie
DNA binding site prediction on protein
DNA the Double Helix Game Gikan sa opisyal na websityo nin Nobel Prize
DNA under electron microscope
Dolan DNA Learning Center
Double Helix: 50 years of DNA, Nature
Proteopedia DNA
Proteopedia Forms_of_DNA

Toltolan

↑ Saenger W (1984). Principles of Nucleic Acid Structure. New York: Springer-Verlag. ISBN 0-387-90762-9.
↑ Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Peter W (2002). Molecular Biology of the Cell (Fourth ed.). New York and London: Garland Science. ISBN 0-8153-3218-1. OCLC 145080076. Archived from the original on 1 November 2016.

Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.

[1] Saenger W (1984). Principles of Nucleic Acid Structure. New York: Springer-Verlag. ISBN 0-387-90762-9.

[2] Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Peter W (2002). Molecular Biology of the Cell (Fourth ed.). New York and London: Garland Science. ISBN 0-8153-3218-1. OCLC 145080076. Archived from the original on 1 November 2016.

[1]

[2]