Selma Göktürk Çetinkaya

Merkezi Bilecik olan; Sogut, Yenisehir ve Inegol kazalarindan ibaret Ertugrul Sancagi, stratejik onemi dolayisiyla Milli Mucadele Doneminde oldukca sikintili gunler yasamis, Bati Cephesinin ozellikle kuzey kanadinin muhim bir mevkii olarak yerini almistir. Izmir’in isgaliyle beraber Anadolu’da baslayan bolgesel direnisleri fazlasiyla gordugumuz yerlerden olan Ertugrul, 1919 yilinin Eylul ayinda Milli Mucadeleye katildigini bildirmistir. Bu donemde devletin asayisi saglama noktasinda yetersiz kalmasi uzerine olusturulan Kuva-yi Milliye birlikleri halkin can ve mal guvenligini korumak, asayisi saglamak, eskiyaliga karsi gelmek faaliyetleriyle de ilgilenmistir. Jandarmanin cephe gerisindeki isyanlari bastirmakla dusmanla mucadele etmek arasinda sikisip kalmasi bu durumu yaratmistir. Halktan toplanan bagislarla maddi kaynagini saglayan Kuva-yi Milliye birliklerinin yerini duzenli ordunun kurulmasiyla Ertugrul’da ilk olarak Miralay Kazim (Ozalp) Bey kumandasinda Ertugrul Grubu almistir. Duzenli Orduya gecis surecinde pek cok yerde oldugu gibi bu bolgede de bagislarin zorla alinmaya calisilmasina karsi gelinmekle ugrasilmis, ayrica firari olaylari yasanmis, isgal donemlerinde bolgede yasayan Ermenilerle Rumlarin yagma hareketlerine karsi durulmaya gayret edilmistir. Bundan ayri memleketlerini terk edip ic kisimlara dogru goce baslayan halkin durdurulmasiyla da ilgilenilmistir. Asayis noktasinda silah yoksunlugundan kaynaklanan sikintilar yasanmis, hapishanelerden kacanlarin gasp ve soygunlariyla da sikca karsilasilmistir. Milli Mucadele Doneminde Ertugrul’da yasanan asayis olaylarina deginilecek calismada bu olaylara karsi alinan yahut alinmaya calisilan tedbirler uzerinde durulacaktir.

Savaş ontolojisinin temel ürünleri olan barış ve güvenlik kavramları, silahlı kuvvetlerin talimnamelerinde barış için savaşmak maddesinin yer almasını sağlamıştır. Ordu kurumunun büyük bir teknik ve ticaret pazarına dönüşmesi, 20. yüzyılda mevcut algının beslenerek temellenmesine imkan vermiştir. Askerî teknik dönüşümün tertibini inşa eden İkinci Dünya Savaşı, kara kuvvetleri içerisinde zırhlı birlikler ekolünü başlatmıştır. Kara savaşları konusunda rüştünü ispat eden Türk Silahlı Kuvvetleri, yeni kara savaşlarındaki zırhlı birlikler modasını yakından takip ederek çağdaşı olduğu devletlerin militarist ve politik duruşlarına cevap vermeye çalışmıştır. Çalışmada İkinci Dünya Savaşı öncesi ve savaş döneminde Türkiye’nin zırhlı birlikler alanındaki ilk teşkilatlanma süreci ele alınmış olup; dönemin tank subaylarının kaleme aldığı konferans, hatırat ve makaleleri incelenmiş; basın organlarında yer verilen köşe yazıları ve personel röportajlarına yer verilerek birinci kaynaktan bilgi edin...

Merkezi Bilecik olan; Sogut, Yenisehir ve Inegol kazalarindan ibaret Ertugrul Sancagi, stratejik onemi dolayisiyla Milli Mucadele Doneminde oldukca sikintili gunler yasamis, Bati Cephesinin ozellikle kuzey kanadinin muhim bir mevkii olarak yerini almistir. Izmir’in isgaliyle beraber Anadolu’da baslayan bolgesel direnisleri fazlasiyla gordugumuz yerlerden olan Ertugrul, 1919 yilinin Eylul ayinda Milli Mucadeleye katildigini bildirmistir. Bu donemde devletin asayisi saglama noktasinda yetersiz kalmasi uzerine olusturulan Kuva-yi Milliye birlikleri halkin can ve mal guvenligini korumak, asayisi saglamak, eskiyaliga karsi gelmek faaliyetleriyle de ilgilenmistir. Jandarmanin cephe gerisindeki isyanlari bastirmakla dusmanla mucadele etmek arasinda sikisip kalmasi bu durumu yaratmistir. Halktan toplanan bagislarla maddi kaynagini saglayan Kuva-yi Milliye birliklerinin yerini duzenli ordunun kurulmasiyla Ertugrul’da ilk olarak Miralay Kazim (Ozalp) Bey kumandasinda Ertugrul Grubu almistir. Duzenli Orduya gecis surecinde pek cok yerde oldugu gibi bu bolgede de bagislarin zorla alinmaya calisilmasina karsi gelinmekle ugrasilmis, ayrica firari olaylari yasanmis, isgal donemlerinde bolgede yasayan Ermenilerle Rumlarin yagma hareketlerine karsi durulmaya gayret edilmistir. Bundan ayri memleketlerini terk edip ic kisimlara dogru goce baslayan halkin durdurulmasiyla da ilgilenilmistir. Asayis noktasinda silah yoksunlugundan kaynaklanan sikintilar yasanmis, hapishanelerden kacanlarin gasp ve soygunlariyla da sikca karsilasilmistir. Milli Mucadele Doneminde Ertugrul’da yasanan asayis olaylarina deginilecek calismada bu olaylara karsi alinan yahut alinmaya calisilan tedbirler uzerinde durulacaktir.

Anadolu, pek cok kulturel degerin harmanlanip gunumuze kadar yasatilabildigi bir cografya olmasi nedeniyle onem tasimaktadir. Bu degerlerin gunumuze ulasabilmesinde ise kadinin rolu on plana cikmaktadir. Toplumda birlestirici ve yapici etkisi hissedilir duzeyde olan Turk kadini, kulturel mirasin korunmasinda da kendisini gostermistir ve gostermeye de devam etmektedir. Kadinlarimizin boylesi faaliyetlerini Demokrat Parti doneminde de fazlasiyla gormek mumkundur. Bu faaliyetler bahsi gecen donemde genel olarak dernekler vasitasiyla uygulanmistir ve bu noktada Turk El Sanatlari Tanitma Dernegi on plana cikmaktadir. Makalenin konusu, 1953’te kurulmus olan Turk El Sanatlari Tanitma Dernegi’nin kulturel mirasin gerek korunmasinda gerekse tanitilmasinda oynadigi roldur. Eski ve yeni el sanatlarini tanitma, yayma ve bu sanatlari icra edenlere pazar bulma amaciyla kurulan ve bazi kaynaklarda “Turk Elislerini Tanitma Dernegi” adiyla da anilan dernek, 20 Agustos 1959’da kamuya yararli dernekle...

Harb-i Umumi’deki Muslumanlara yonelik mezalime karsi 27 Mayis 1915’te cikartilan Tehcir Yasasi’ndan muaf olan yetimleri, on yasindan kucuk cocuklari ve yirmi yasindan kucuk kizlari yetimhaneler, zengin aileler, bagli bulunduklari cemaatlerle nufuzlu kisiler sahiplenmislerdir. Tehcirden donusleri baslatan 18 Aralik 1918 tarihli Geri Donus Kararnamesi’nin yetimlerin kimliklerinin incelenerek iade edileceklerini belirtmesine ragmen Ermeniler ve Itilaf askerleri evlerden, yetimhanelerden, hatta sokaklardan cocuk toplamaya baslamislardir. Ermeni olup olmadigina bakmadan Musluman cocuklar ailelerinden zorla koparilmistir. Osmanli Devleti’nin cabalari sonucsuz kalmis, Anadolu’dan Istanbul’daki yetimhanelere getirilip Hiristiyanlastirilmaya calisilan, Ermeni olduklarini kabule zorlanan bu cocuklarin coguna Ermeni kimligi verilmis ve Ermeni yetimlerle beraber 1920 itibariyle yurt disina cikarilmistir.

The Joint American Military Mission to Aid Turkey (JAMMAT), established in 1947 for a task to coordinate the military aids to Turkey was a modernization program undertaken by the United States at the beginning of the Cold War. The main object of the United States was to prevent a new interventionist government (USSR) as a result of a formation taken place due to the Cold War. This study aims to evaluate the book titled “Memories of 1950 in Ankara, Turkey” written by Elizabeth McNeill-Leicester, who was commissioned in JAMMAT in 1950 and spent one year in Ankara. Elizabeth McNeill made her career in the U.S. Foreign Service. McNeill served in the Department of Army Civilian (DAC) in Occupied Japan. She was then sent to Ankara. After Ankara, she served in the Central Intelligence Agency (CIA). Among her services in Senegal and Colombia she studied French Civilization at the Sorbonne University. McNeill arrived in Ankara at the end of 1949 and remained in Ankara until the end of 1950. ...

Türkiye’de her ne kadar Milli Kalkınma Partisi ile beraber çok partili yaşama geçilmişse de Demokrat Parti’nin 7 Ocak 1946’da kurulmasıyla asıl çok seslilik ortamına girilmiştir. 1950 Genel Seçimleriyle iktidara gelen Demokrat Parti, pek çok şehirde milletvekilliklerinin hepsini kazanmıştır. Bu şehirlerden birisinin de Kocaeli olduğunu görmekteyiz. Esasen 1946’dan beri Demokratlar içerisinde ve yerel manada yer almış olan Ekrem Alican, 1950 itibariyle Kocaeli Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM’de yerini almıştır. Yaşamı boyunca kendisini “demokrat” olarak nitelendiren ancak Demokrat Parti’nin 1954 Genel Seçimleri sonrasında uygulamaya başladığı politikaları kuruluş amacına ters görerek partisinden ayrılan Ekrem Alican’ı özelikle bütçe görüşmelerindeki ve basına ispat hakkı meselesi kapsamındaki tartışmalarda yaptığı çıkışlarla görmek mümkündür. 1955’in sonunda kurulan Hürriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer alan fakat 1957 Genel Seçimlerinde varlık gösteremeyen partisinin Cumhuriyet Halk Partisi’yle birleşmesi kararına muhalif duran Alican, 1958’de Hürriyet Partisi’nin feshedilmesinden sonra siyaset dışı kalmıştır. Ancak bu durum 27 Mayıs Askeri Müdahalesi’ne değin süregelmiş, Milli Birlik Komitesi döneminde Maliye Bakanlığı’na getirilen Ekrem Alican, 1961’de Yeni Türkiye Partisi’ni kurarak bu partinin başına geçmiştir. Alican, 1969’da aktif siyasetin dışında kalma kararı almış, 2000 yılında ise aramızdan ayrılmıştır.
Yapılan çalışmada dönemin basını başta olmak üzere hatıralar da kullanılarak Ekrem Alican’ın yaşamının 1950-1960 yılları arasını kapsayan siyasi yaşamı konu alınmıştır. Konuyla ilgili yapılmış olan Gül Tuba Taşpınar Dağcı’ya ait “Ekrem Alican’ın Siyasal Hayatı” isimli doktora tezinden de faydalanılmıştır. Aynı zamanda Cumhuriyet Arşivi’nden Ekrem Alican’la ilgili olacak şekilde dönemin mevzularını içeren belgeler, Alican’ın konuşmalarını kapsayacak biçimde TBMM Zabıt Tutanaklarındaki ilgili oturumlar da metin içinde değerlendirilmiştir. Demokrat Parti döneminin iç politik olayları göz önünde bulundurula
rak Alican’la alakalı mevzuların ön plana çıkarıldığı bu çalışmada Kocaeli Demokrat Parti Milletvekili Ekrem Alican, III. Menderes Hükümeti’nin öncesindeki Demokrat Parti’nin (1946-1954) politikacısı olan ve 1954 Genel Seçimleri sonrasında özünü değiştiren Demokrat Parti’yi kabullenmeyen Demokratların bir örneği olarak sunulmuştur. Çalışma, Ekrem Alican’ın şahsında Demokrat Parti’nin içten yaşadığı kopmaları ve parti içi muhalefetin nedenlerini anlamayı kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.