Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Idi na sadržaj

Džibuti

Uredi veze
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Republika Džibuti
جمهوريّة جيبوتي
(Džumhūrīyât Džībūtī)
République de Djibouti
Zastava Džibutija Grb Džibutija
Zastava Grb
Uzrečica: Unité - Egalité - Paix (fr)
Jedinstvo - jednakost - mir (bos)[1]
Himna: "Džibuti"
Položaj Džibutija na karti
Položaj Džibutija
Glavni grad Djibouti
Službeni jezik arapski i francuski[1]
Etničke grupe  Somalci 60%
Afari 35%
ostali 5% (uglavnom Arapi)
Državno uređenje Unitarna predsjednička republika s dominirajućom partijom
• Predsjednik
 Ismail Omar Guelleh
• Predsjednik vlade
 Abdoulkader Kamil Mohamed
Zakonodavstvo
Nezavisnost Od Francuske 27. juna 1977. 
Površina
• Ukupno
 23.200 km2 (150.)
• Vode (%)
 0
Stanovništvo
• Ukupno
884.017 (procjena 2018) (161.)
38/km2 
Valuta Džibutski franak (100 centima)
Vremenska zona UTC +3 (EAT)
Pozivni broj 253
Internetska domena .dj

Republika Džibuti jest država koja se nalazi u Sjeveroistočnoj Africi, na tzv. Afričkom rogu. Graniči sa Eritrejom na sjeveru, Etiopijom na zapadu i jugu i Somalijom na jugoistoku. Ostatak granica ove države čine Crveno more i Adenski zaliv na istoku. Odvojena je od Jemena na Arapskom poluostrvu 20 km širokim morskim prolazom Bab-el-Mandeb. Prostire se na ukupnoj površini od 23.200 km2.[2]

U antičko doba, teritorija Džibutija zajedno sa Somalijom bila je dio Punta. U blizini lučkog grada Zeile, koji se sada nalazi u Somaliji, bilo je sjedište srednjovjekovnog Adalskog i Ifatskog sultanata. Krajem 19. vijeka, osnovan je Francuski Somaliland, kolonija nastala dogovorom između vladajućih Somalaca, Afarskih sultana i Francuza.[3][4][5] 1967. godine teritorija je preimenovana u Francusku teritoriju Afara i Issasa. Deset godina kasnije, stanovnici Džibutija su glasali za nezavisnost. Referendum je službeno označio osnivanje Republike Džibuti, države nazvane prema njenom istoimenom glavnom gradu. Kao suverena država postala je članica Ujedinjenih nacija iste godine, 20. septembra 1977.[6][7] Početkom devedesetih godina 20. vijeka izbile su tenzije oko vladinog predstavljanja što je dovele do oružanog sukoba koji je završen sporazumom o podjeli vlasti 2000. godine između vladajuće stranke i opozicije.[2]

Džibuti je multietnička država sa populacijom od 884.017 stanovnika (procjena iz 2018) i prema tome je najmanja država kontinentalne Afrike. Francuski i arapski su službeni jezici Džibutija. Oko 94% stanovnika su pripadnici islama, koji je službena religija i koji dominira u regiji duže od 1.000 godina. Somalci (klan Issa) i Afari čine dvije najveće etničke grupe pri čemu Somalci predstavljaju glavnu etničku grupu. Oba naroda govore afroazijske jezike.

Džibuti je strateški lociran u blizini jedne od najprometnije pomorske rute na svijetu, kontrolišući pristup Crvenom moru i Indijskom okeanu. Džibuti služi kao ključni centar za punjenje i pretovar, te je glavna pomorska luka za uvoz i izvoz u susjednu Etiopiju. Kao komercijalno središte u razvoju, država je lokacija raznih stranih vojnih baza, uključujući i kamp Lemonnier. Regionalno tijelo, Međuvladina uprava za razvoj (IGAD) također ima sjedište u gradu Džibutiju.

Etimologija

[uredi | uredi izvor]

Država Džibuti je zvanično poznata pod nazivom Republika Džibuti. U lokalnim jezicima je poznata kao Yibuuti (na afarskom), بيبوتي, Jībūtī (na arapskom) i Jabuuti (na somalskom).

Ime države je izvedeno iz naziva njenog glavnog grada Džibutija. Etimologija grada Džibuti je sporna. Postoji nekoliko teorija i legendi o porijeklu naziva grada, koje se razlikuju u zavisnosti od etničke pripadnosti onih koji zagovaraju takve teorije. Jedna teorija je izvedena iz afarske riječi gabouti, što znači "ploča", što se vjerovatno odnosi na geografska obilježja područja.[8] Drugi naziv grada povezuju sa terminom gabood što na bosanskom znači visoravan ili plato.[9]

Od 1862. do 1894. godine, teritorija sjeverno od Tadžurskog zaliva nazvana je Obock. Pod francuskom upravom, od 1883. do 1967. područje je bilo poznato kao francuski Somaliland (francuski: Côte française des Somalis) a od 1967. do 1977. kao Francuska teritorija Afara i Issasa (francuski: Territoire français des Afars et des Issas).

Historija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Historija Džibutija
Dizajn keramike pronađene na arheološkom lokalitetu u Asa Komi

Prahistorija

[uredi | uredi izvor]

Područje Džibutija je naseljeno još od neolita. Prema lingvistima, prvo stanovništvo afroazijskog govornog područja došlo je u ovu regiju iz pretpostavljenog urheimata (izvorna domovina) koji se nalazio u dolini Nila[10] ili na Bliskom istoku.[11] Međutim, drugi naučnici predlažu da se Afroazijska jezička porodica razvila na području Afričkog roga a njeni govornici su se potom raspršili na ostale strane.[12]

Keramički proizvodi koji datiraju iz sredine 2. milenijuma p.n.e pronađeni su u Asa Komi, unutrašnjem jezeru na ravnici Gobaad. Pronađeno keramičko posuđe karakterizira punktatne i incizijske geometrijske konstrukcije, koje imaju sličnost s keramikom iz Sabirske kulture iz Ma'laybea u Južnoj Arabiji.[13] Na lokalitetu Asa Komi su otkrivene i kosti goveda, što ukazuje na to da je domaća stoka bila prisutna tu prije otprilike 3.500 godina.[14] Na lokalitetu Dorre i Balha pronađeni su crteži na stijeni životinja koji liče na antilope i žirafe.[15] S druge strane, na arheološkom lokalitetu Handoga pronađeni su mikroliti od opsidijana kao i obična keramika koju su koristili nomadski pastiri sa pripitomljenom stokom a koji datiraju iz 4. milenija p.n.e.[16]

Punt

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Punt
Mapa prahistorijskim mjesta sa pećinskim crtežima i grobnicama na prostoru današnjeg Džibutija

Zajedno sa teritorijom sjeverne Somalije, Eritreje i crvenomorskom obalom Sudana, Džibuti se smatra najvjerojatnijom lokacijom teritorije poznate drevnim Egipćanima kao Punt (ili Ta Netjeru, što bi na bosanskom značilo Božija zemlja). Prvi spomen zemlje Punt datira još iz 25. stoljeća p.n.e.[17] Stanovnici ove drevne zemlje bili su Puntiti, narod koji je imao bliske odnose sa drevnim Egiptom tokom vladavine 5. dinastije faraona Sahure i 18. dinastije kraljice Hatšepsut.[18] Prema freskama na hramu u Deir el-Bahri, zemljom Punt u to vrijeme vladali su kralj Parahu i kraljica Ati.[19]

Ifatski sultanat (1285–1415)

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Ifatski sultanat

Kroz bliske kontakte koje su ostvarivali sa Arapima sa susjednog Arapskog poluostrva u trajanju dužem od 1.000 godina, somalske i afarske etničke grupe postale su među prvim stanovništvom u regionu koje su prihvatile islam. Ifatski sultanat je bilo muslimansko srednjovjekovno kraljevstvo u Africi. Sultanat je osnovan 1285. od strane pripadnika dinastije Valašma, a njegovo središte se nalazilo u gradu Zeili. Prvobitna teritorija sultanata se protezala Džibutijem i sjevernim dijelom današnje Somalija, a poslije se proširilo dalje na jug, prema planinama Ahmar. Prema historijskim navodima sultan Omer Valašma (ili njegov sin Ali, prema drugom izvoru) je zabilježen kao sultan koji je osvojio Sultanat Šoa 1285. Etiopski historičar Taddesse Tamrat objašnjava vojnu ekspediciju sultana Omera kao pokušaj konsolidacije muslimanskih teritorija na Rogu Afrike Hornu na isti način kako je u istom periodu car Yekuno Amlak pokušavao ujediniti kršćanske teritorije u planinskim krajevima. Ove dvije države neizbježno su došle u sukob oko područja Šoa i teritorija na jugu. Došlo je do dugog rata u kojem muslimanski sultanati tog vremena nisu bili čvrsto ujedinjeni. Ifatski sultanat je u tom sukobu poražen od strane etiopskog cara Amda Sejona I 1332. godine nakon čega se snage Ifatskog sultanata povukale sa područja Šoa.

Adalski sultanat (1415–1577)

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Adalski sultanat
Snage Adalskog sultanata (desno) u borbi protiv etiopskih snaga kralja Yagbe'u Seyona

Islam se na području Džibutija pojavio nedugo nakon pojave islama na Arabijskom poluostrvu i prve hidžre muslimana u tadašnju Abesiniju. Mesdžid u Zeili datira iz 7. vijeka i najstarija je džamija u gradu.[20] Krajem 9. vijeka historičar Jakubi navodi da su muslimani u to doba živjeli uz sjevernu obalu Afričkog roga.[21] Također spominje i Adalsko kraljevstvo s glavnim gradom u Zeili, lučkom gradu u sjeverozapadnom Avdalu, regiji koja se nasljanja na Džibuti.[21][22] Ovi navodi ukazuju na postojanje Adalskog kraljevstva s glavnim gradom u Zeili najkasnije tokom kasnog 9. ili početka 10. vijeka. Prema I.M. Lewisu, kraljevinom su upravljale lokalne dinastije koje su se sastojale od arapiziranih Somalaca, koji su također vladali slično uspostavljenim Sultanatom u Mogadišu, na jugu regije poznate kao Benadir. Historijat Adala iz ovog osnivačkog perioda okarakterizirana je nizom bitaka sa susjednom Abesinijom.[22] Na vrhuncu moći, Adalsko kraljevstvo je kontrolisalo velike dijelove današnjeg Džibutija, Somalije, Eritreje i Etiopije. Između gradova Džiboutija i Lojade nalazi se niz antropomorfnih i falusnih stela. Strukture su povezane sa grobovima pravougaonog oblika koji su okruženi vertikalnim pločama, kao što je pronađeno u Tiji, u centralnoj Etiopiji. Stela na potezu Džibouti - Lojada su neizvjesne starosti, a neke od njih su ukrašene simbolom u obliku slova T.[23] Osim toga, arheološkim iskopavanjima u Tiji pronađene su i grobnice. Od 1997. godine pronađeno je 118 stela. Zajedno sa stelama u zoni Hadije, strukture su od strane lokalnih stanovnika nazvane Yegragn Dingay ili Granov kamen, i vezuju se uz imama i generala Ahmeda ibn Ibrahima el-Gazija (Ahmed Gurey ili Gran), vladara Adalskog sultanata i važne historijske ličnosti iz tog perioda Džibutija.[24]

Osmanlijski period (1577–1867)

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Egipatski pašaluk
Mapa Osmanlijskog Carstva 1566. godine unutar kojeg su se jedno vrijeme nalazila i pojedina područja današnjeg Džibutija

1517. godine Osmanlije osvajaju Memlučki sultanat koji je između ostalog zauzimao i sjeveroistočno područje Afrike te osnivaju Egipatski pašaluk. Pašaluk će egzistirati tri i po stoljeća a tokom tog perioda u njegovom sastavu će se naći i dio današnje teritorije Džibutija. Tokom zadnje faze opadanja moći Osmanlijskog carstva i zvaničnog prestanka postojanja Egipatskog pašaluka veći dio ove teritorije će postati vazalska teritorija u odnosu na Englesku dok će dijelovima teritorije sadašnjeg Džibutija upravljati somalski i afarski sultani. Krajem 19. vijeka teritorijom će zavladati Francuzi.

Francuski Somaliland (1894–1977)

[uredi | uredi izvor]
Glavni članci: Francuski Somaliland i Francuska teritorija Afara i Issasa

Od 1862. do 1894. godine, teritorijom na sjeveru Tadjurskog zaliva koja se zvala Obock su vladali somalijski i afarski sultani. To su bile lokalne vlasti s kojima je Francuska potpisala različite ugovore između 1883. i 1887. da bi prvi stekli uporište u regiji.[3][4][5] 1894. godine Léonce Lagarde, francuski kolonijalni guverner je osnovao stalnu francusku upravu u gradu Džibutiju i nazvao je Francuski Somaliland. Teritorijalna jedinica pod tim nazivom postojala je od 1896. do 1967. godine, kada je preimenovan u Francusku teritoriju Afara i Issasa.[25]

Godine 1958., uoči nezavisnosti koju će susjedna Somalija izboriti 1960. godine, održan je referendum u Džibutiju da li će teritorija Francuske teritorije Afara i Issasa ostati u tijesnoj vezi sa Francuskom ili se pridružiti Republici Somaliji. Referendumom se pokazala da je brojniji dio stanovništva bio za održavanje trenutnog stanja, djelimično zbog izborne krađe odnosno izbornog inženjeringa provedenog od strane Francuske.[26] Bilo je i optužbi za široko rasprostranjeno namještanje glasova.[27] Većina onih koji su glasali protiv, bili su Somalijci koji su bili čvrsto za pridruživanje ujedinjenoj Somaliji, kao što je to predložio Mahmud Harbi, potpredsjednik Vijeća vlade. Harbi je poginuo u avionskoj nesreći dvije godine kasnije.[26]

Republika Džibuti

[uredi | uredi izvor]
Demonstracije tokom referenduma iz 1967.

Nakon dva neuspješna, 1977. održan je i treći referendum o nezavisnosti Džibutija od Francuske. Velika većina od 98,8% birača podržalo je izdvajanje Džibutija iz Francuske, čime je zvanično obilježena nezavisnost Džibutija. Hassan Gouled Aptidon, somalski političar koji je vodio kampanju za nezavisnost na referendumu iz 1958. godine, konačno je dočekao i nezavisnost države i postao njen prvi predsjednik tokom perioda od 1977 – 1999.

Tokom prve godine nezavisnosti, Džibuti se pridružio Organizaciji afričkog jedinstva (preteća današnje Afričke unije), Arapskoj ligi i Ujedinjenim nacijama. 1986. godine Džibuti je proglašen Republikom a također je bio i država suosnivač Međuvladine uprave za razvoj, regionalne razvojne organizacije.

Početkom 90-tih godina 20. vijeka, tenzije oko zastupljenosti u Vladi Džibutija dovele su do oružanog sukoba između vladajuće stranke Džibutija, Narodne skupštine za napredak (PRP) i opozicione grupe Front za obnovu jedinstva i demokratije (FRUD). Sukob je okončan sporazumom o podjeli vlasti 2000. godine.

Geografija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Geografija Džibutija
Veći gradovi i planine u Džibutiju
Satelitska mapa Džibutija tokom dana (lijevo) i noći (desno)

Džibuti se nalazi na Afričkom rogu, na strateški važnoj lokaciji, uz Crveno more i moreuz Bab-el-Mandeb. Prostire se između 10. i 13. stepena južne geografske širine i 41. i 44. stepena istočne geografske dužine, na najsjevernijoj tački Velike rasjedne doline. Upravo ovdje, u Džibutiju, nalazi se rascjep između Afričke, Somalijske i Arabijske ploče, koji tvori geološku trotačku.[28] Tektonska interakcija na ovoj trotački stvorila je najnižu nadmorsku visinu bilo kojeg mjesta u Africi i drugu najnižu depresiju na kopnu na svijetu (nakon depresije duž jordansko-izraelske granice).

Morska obala proteže se dužinom od 314 kilometara, a teren se sastoji od visoravni, ravnica i planinskog gorja. Džibuti ima ukupnu površinu od 23.200 km2. Državne granice se protežu na 575 km, od kojih 125 km granice dijeli s Eritrejom, 390 km s Etiopijom i 60 km sa Somalijom.[2] Džibuti je najjužnija država koja leži na Arabijskoj ploči.[29]

Džibuti ima osam planinskih lanaca s vrhovima iznad 1.000 metara nadmorske visine. Planinski lanac Mousa Ali smatra se najvišim planinskim lancem u državi, s najvišim vrhom visine 2.028 metara a koji se nalazi na granici s Etiopijom i Eritrejom. Pustinja Grand Bara pokriva dijelove južnog Džibutija u regijama Arta, Ali Sabieh i Dikhil. Većinski dio pustinje leži na relativno maloj visini, ispod 520 metara nadmorske visine.

Planinsko područje uglavnom čine planine Musa Ali, Goda i planina Arrei koja okružuje glavni grad Djibouti. Najviši vrh u državi je vrh na planini Musa Ali, ukupne visine od 2.028 metara. Ukupno je osam vrhova visine iznad 1.000 metara nadmorske visine.[30]

Klima

[uredi | uredi izvor]
Mapa klime Džibutija prema Köppenovoj klasifikaciji.
  Stepska klima
  Pustinjska klima

Klima Džibutija je znatno toplija i s znatno manje sezonskih varijacija u odnosu na svjetski prosjek. Srednje dnevne maksimalne temperature zraka kreću se od 32 do 41 °C, izuzev na višim predjelima. Na primjer, u gradu Džibutiju, prosječne popodnevne temperature zraka kreću se od 28 do 34 °C tokom aprila. S druge strane, u gradu Airolafu, koji se nalazi sjevernije i nešto u unutrašnjosti države, na nadmorskoj visini između 1.535 i 1.600 m, maksimalna temperatura je 30 °C ljeti, a minimalna 9 °C zimi. U gorju, na visinama od 500 do 800 m temperature su niže tokom perioda od juna do augusta u odnosu na priobalna područja. Džibutijem vlada ili stepska (BSh) ili pustinjska klima (BWh), iako su temperature na najvišim područjima znatno umjerenije.

Na istočnoj obali godišnja količina padavina manja je od 131 mm, u centralnom gorju između 200 i 400 mm dok je zaleđe područje s znatno manje padavina.

Prosječne dnevne temperature 10 gradova Džibutija
Lokacija Juli (°C) Januar (°C)
Djibouti 41/31 28/21
Ali Sabieh 36/25 26/15
Tadjoura 41/31 29/22
Dikhil 38/27 27/17
Obock 41/30 28/22
Arta 36/25 25/15
Randa 34/23 23/13
Holhol 38/28 26/17
Ali Adde 38/27 26/16
Airolaf 31/18 22/9

Flora i fauna

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Flora i fauna Džibutija
Djibouti francolin, kritično ugrožena vrsta koja živi samo na području Džibutija
Biljne vrste Nacionalnog parka Day Forest

Biljni i životinjski svijet Džibutija obitava u oštrom krajoliku, a šuma predstavlja manje od jednog procenta ukupne površine zemlje.[31] Divljač je rasprostranjena u tri glavne regije, unutar sjevernog planinskog područja države preko vulkanske visoravni u južnom i centralnom dijelu kao i u priobalnom području Džibutija.

Najveći broj vrsta životinja se nalazi u sjevernom dijelu zemlje, unutar ekosistema Nacionalnog parka Day Forest. Na prosječnoj nadmorskoj visini od 1.500 metara, područje uključuje i masiv Goda, čiji je najviši vrh 1.783 m nadmorske visine. Ekosistem obuhvata i područje od 3,5 km2 šume Juniperus procera, pri čemu mnoštvo stabala dostiže visinu do 20 metara visine. Ovo šumsko područje glavno je stanište ugrožene i endemske vrste, ptice Djibouti francolin, te još jednog nedavno registrovanog kralježnjaka, Platyceps afarensis. Na području se nalaze i mnoge vrste drvenastih i zeljastih biljaka, uključujući i drvo samode i maslina koje čine oko 60% ukupno identificiranih vrsta Džibutija.

Što se tiče biološke raznolikosti na području Džibutija je registrovano oko 820 vrsta biljaka, 493 vrste beskičmenjaka, 455 vrsta riba, 40 vrsta gmazova, 3 vrste vodozemaca, 360 vrsta ptica i 66 vrsta sisara.[31] Divljač Džibutija također je navedena kao dio žarišne tačke Afričkog roga za biološku raznolikost te žarišta koralnog grebena Crvenog mora i Adenskog zaliva.[32] Sisari uključuju nekoliko vrsta antilopa, poput Soemmerringove gazele i Pelzelnove gazele. Kao rezultat zabrane lova od početka 1970. ove su vrste dobro očuvane. Ostali karakteristični sisari su Grevyjeva zebra, Grivasti pavijan i Hunterova antilopa. Warthog, ranjiva vrsta svinje, nalazi se i u nacionalnom parku Day. U obalnim vodama su se nalazile i Etiopske genetke međutim njihovo prisustvo bi trebalo potvrditi nekim budućim studijama. U priobalnim vodama nalaze se i Zelene kornjače i morske kornjače gdje se odvija njihovo gniježđenje.[33][34] Smatra se da je na područja Džibutija obitavao izumrli afrički sjeveroistočni gepard.

Politika

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Politika Džibutija

Džibuti je unitarna predsjednička republika s predsjednikom kao nosiocem izvršne vlasti dok su nosioci zakonodavne vlasti Vlada i Nacionalna skupština.

Skupština

[uredi | uredi izvor]
Raspodjela zastupničkih mandata u Nacionalnoj skupštini Džibutija
  UMP (43) *   USN (21) *   CDU (1)
Glavni članak: Nacionalna skupština Džibutija

Nacionalna skupština Džibutija je najviše zakonodavno tijelo ove afričke države i jednodomnog je tipa. Osnovana je 1977. godine nakon nezavisnosti Džibutija i sastoji se od 65 zastupnika koji se biraju iz više izbornih jedinica na mandat od 5 godina. Trenutno većinu u Skupštini čine dvije koalicije Unija za predsjedničku većinu (43 zastupnika) i Unija za nacionalni spas (21).

Vlada

[uredi | uredi izvor]

Funkcija predsjednika Džibutija, koju trenutno obnaša Ismaïl Omar Guelleh, je istaknuta politička funkcija u džibutskoj politici. Predsjednik je istovremeno i šef države i vrhovni komandant Oružanih snaga Džibutija. Predsjednik vrši svoju izvršnu vlast uz pomoć imenovanog premijera, trenutno je to Abdoulkader Kamil Mohamed. Vijeće ministara odgovorno je predsjedniku koji i predsjedava ovim vijećem.

Pravosudni sistem čine sudovi prve instance, Visoki apelacioni sud i Vrhovni sud. Pravni sistem predstavlja spoj francuskog građanskog i običajnog prava somalijskog i afarskog naroda.[35][36]

Nacionalna skupština (ranije Zastupnička komora) je zakonodavno tijelo Džibutija[35][36] i sastoji se od 65 članova koji se biraju svakih pet godina.[37] Iako je Nacionalna skupština jednodomna, Ustav predviđa formiranje Senata.[35][36]

Oružane snage Džibutija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Oružane snage Džibutija
Baza Maryama za vrijeme vojne vježbe u regiji Arta

Oružane snage Džibutija sastoje se od Nacionalne armije Džibutija, koju čine obalna mornarica, zračne snage i nacionalna žandarmerija. Od 2011. godine, raspoloživa ljudski potencijal za vojnu službu bio je 170.386 muškaraca i 221.411 žena u dobi od 16 do 49 godina.[2] Džibuti je u 2011. godini izdvojio preko 36 miliona američkih dolara za opremanje svojih oružanih snaga (141. mjesto prema podacima SIPRI-a). Džibuti je nakon stjecanja nezavisnosti imao dva puka kojima su komandirali francuski oficiri. Početkom 2000-ih razmatran je model prema kojem bi se u najboljoj mjeri unaprijedile obrambene sposobnosti džibutskih oružanih snaga restrukturiranjem snaga u manje, mobilnije jedinice umjesto tradicionalnih divizija.

Prvi oružani sukob u koji su bile uključene Oružane snage Džibutija bio je građanski rat između džibutske vlade, koji je podržala Francuska, i Fronta za obnovu jedinstva i demokratije (FRUD). Rat je trajao tokom perioda od 1991. do 2001. godine, iako je veći dio neprijateljstava završio nakon što su umjerene frakcije FRUD-a potpisale mirovni ugovor s vladom nakon što su pretrpjele veliki vojni poraz kada su vladine snage zauzele većinu teritorija na kojima su bili pobunjenici. Radikalna skupina nastavila se boriti protiv vlade, ali je potpisala vlastiti mirovni ugovor 2001. godine. Rat je završio pobjedom vlade, a FRUD je postala politička stranka.

Kao sjedište regionalnog tijela, Međuvladine uprave za razvoj, Džibuti je bio aktivni sudionik somalijskog mirovnog procesa i država domaćin konferencije Arta održane 2000. godine. Nakon uspostavljanja Savezne vlade Somalije 2012. godine, delegacija Džibutija također je prisustvovala ceremoniji inauguracije novog predsjednika Somalije.

Posljednjih godina Džibuti je poboljšao svoje tehnike obuke, vojne komande i informacijske strukture a poduzeli su i korake da postanu samopouzdaniji u pružanju vojne podrške u saradnji s drugim oružanim snagama u okviru mirovnih misija Ujedinjenih nacija ili za pružanje vojne pomoći zemljama koje takvu vrstu usluge zvanično zatraže. Oružane snage Džibutija trenutno učestvuju u mirovnim misijama u Somaliji i Sudanu.

Administrativna podjela

[uredi | uredi izvor]
Glavni članci: Administrativna podjela Džibutija, Distrikti Džibutija i Regije Džibutija

Administrativna podjela Džibutija se zasniva na tri administrativna nivoa. Najviši nivo podjele je podjela države na regije. Regija je 6 pri čemu glavni grad kao jedinica lokalne samouprave predstavlja jednu od regija. Regije se dalje dijele na distrikte kojih je ukupno 20. Svaka regija izuzev glavnog grada se sastoji od nekoliko distrikta. Distrikti se dalje dijele na lokalne jedinice samouprave, urbanog ili ruralnog tipa.

Regije Džibutija

[uredi | uredi izvor]
Regija Površina
(km²) 		Broj stanovnika
 Gustoća
po km2 		Glavni grad
Djibouti 200 603.000 3.000 Djibouti
Ali Sabieh 2.400 93.207 39 Ali Sabieh
Arta 1.800 60.966 34 Arta
Dikhil 7.200 99.569 14 Dikhil
Tadjourah 7.100 108.249 15 Tadžura
Obock 4.700 45.648 9,7 Obock

Privreda

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Privreda Džibutija
Tržišni udio glavnih privrednih sektora Džibutija

Privredna aktivnost Džibutija uglavnom je koncentrirana na sektor usluga. Toj činjenici u velikoj mjeri doprinosi politika slobodne trgovine i strateška lokacije države kao tranzitne tačke Crvenog mora. Zbog ograničenih količina padavina, povrće i voće su glavni proizvodni usjevi, a ostali prehrambeni proizvodi se uglavnom uvoze. BDP (paritet kupovne moći) u 2017. procijenjen je na 3,64 milijardi američkih dolara, sa realnom stopom rasta od 6,7% (procjena iz 2017) godišnje. BDP po stanovniku iznosio je oko 3.600 dolara (PPP) za istu godinu. Uslužni sektor činio je oko 80,2% BDP-a, zatim industrija od 17,3%, a poljoprivreda 2,4%.[2]

Od 2013. godine, kontejnerski terminal u luci Djibouti obrađuje najveći dio nacionalne trgovine. Oko 70% aktivnosti morske luke sastoji se od uvoza i izvoza iz susjedne Etiopije, što ovisi o luci kao njenom glavnom pomorskom izlazu.[38] Od 2018. godine 95% etiopskog tranzitnog tereta obavljalo se preko luke u Djiboutiju.[39] Luka također služi kao međunarodni centar za punjenje goriva i centar za pretovar. 2012. godine, vlada Džibutija u suradnji s DP World-om započela je izgradnju kontejnerskog terminala Doraleh,[40] treće velike morske luke namijenjene daljnjem razvoju nacionalnog tranzitnog kapaciteta.[2] Projekt je vrijedan 396 miliona dolara, ima kapacitet da primi 1,5 miliona 6-metarskih kontejnerskih jedinica.

Euromoney-u je u martu 2011. rangirao Džibuti na 177. mjesto najsigurnijih investicionih destinacija svijetu. Da bi poboljšali okruženje za direktna strana ulaganja, vlasti Džibutija u saradnji sa različitim neprofitnim organizacijama pokrenule su niz razvojnih projekata čiji je cilj isticanje komercijalnog potencijala države. Vlada je također uvela nove politike privatnog sektora usmjerene na visoke kamatne stope i stope inflacije, uključujući ublažavanje poreznog opterećenja preduzeća i omogućavanje izuzeća od poreza na potrošnju.

Proporcionalna vrijednost robe koja se izvozi iz Džibutija

Osim toga, uloženi su napori za snižavanje procijenjene stope nezaposlenosti gradskog stanovništva koja iznosi 60% stvaranjem više mogućnosti za zapošljavanje kroz ulaganje u različite sektore. Sredstva su posebno usmjerena na izgradnju telekomunikacijske infrastrukture i povećanje raspoloživog dohotka podrškom malim preduzećima. Zbog svog potencijala za rast, ribolovni i poljoprivredno-prerađivački sektor, koji sa oko 15% učestvuje u državnom BDP-u, također je predmet sve značajnijih investicija od 2008.

Za širenje skromnog industrijskog sektora, uz pomoć OPEC-a, Svjetske banke i Globalnog fonda za ekologiju, gradi se geotermalna elektrana snage 56 megavata. Očekuje se da će postrojenje riješiti periodične nedostatke električne energije, smanjiti oslanjanje države na električnu energiju iz Etiopije, smanjiti skuplji uvoz nafte za električnu energiju proizvedenu dizelom i time smanjiti BDP i smanjiti dug.[40]

Džibutska kompanija Salt Investment (SIS) započela je veliku operaciju radi industrijalizacije regije jezera Assal, bogate po nalazištima soli. Projektirajući godišnji kapacitet od 4 milijuna tona, projekt desalinizacije bi povećao prihode od izvoza, stvorio više radnih mjesta i pružio više svježe vode za stanovnikelokalnog područja.[2][40] Vlada Džibutija je 2012. godine također angažovala China Harbor Engineering Company Ltd za izgradnju rudnog terminala. Vrijedan 64 miliona dolara, projekt je omogućio Džibutiju da izvozi dodatnih 5.000 tona soli godišnje na tržišta u jugoistočnoj Aziji.[41]

BDP Džibutija povećavao se u prosjeku više od 6% godišnje, sa 341 miliona u 1985. na 1,5 milijardi u 2015. godini. Džibutski franak je valuta Džibutija. Izdaje ga Centralna banka Džibutija, monetarni državni organ. Budući da je džibutski franak vezan za američki dolar, uglavnom je stabilan te inflacija ne predstavlja problem za državu. To je doprinijelo rastućem interesu za ulaganja u Džibuti.[40][42][43]

Od 2010. godine u Džibutiju posluje 10 konvencionalnih i islamskih banaka. Većina ih je na tom tržištu u posljednjih nekoliko godina, uključujući somalijsku kompaniju za transfer novca Dahabshiil i BDCD, podružnicu švicarskih financijskih investicija. Bankovni sistem prethodno su monopolizirale dvije institucije: Indo-Suez banka i Komercijalna i industrijska banka (BCIMR)[42]. Da bi osigurala snažan kreditni i depozitni sektor, vlada zahtijeva od komercijalnih banaka da zadrže 30% udjela u financijskoj instituciji. Kreditiranje je takođe podstaknuto stvaranjem garancijskog fonda koji bankama omogućava da daju zajmove malim i srednje velikim preduzećima koja ispunjavaju uslove, a da prethodno ne zahtijevaju veliki depozit ili druge vrste osiguranja.[40]

Saudijski investitori također istražuju mogućnost povezivanja Afričkog roga s Arabijskim poluostrvom preko 28,5 km dugog prekomorskog mosta,[44] koji bi se zavo nazvanog Most preko Roga. Za projekat se vezuje investitor Tarek bin Laden. Međutim, u junu 2010. godine objavljeno je da je faza I ovog projekta odgođena.[45]

Transport

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Transport u Džibutiju
Glavni terminal Međunarodnog aerodroma Djibouti–Ambouli

Međunarodni aerodrom Djibouti–Ambouli u gradu Djiboutiju jedini je međunarodni aerodrom u državi i povezuje Džibuti s mnogim interkontinentalnim centrima, redovnim i čarter letovima. Air Djibouti je državni avioprevoznik i najveća takva kompanija u državi.

Nova i elektrificirana pruga Adis Abeba-Djibouti puštena je u promet u januaru 2018. Glavna svrha ove željeznice je olakšavanje obavljanja prijevoza tereta između etiopskog zaleđa i luke Doraleh.

Trajekti prometuju Tadžurskim zalivom, iz grada Djiboutija do Tadžure. Postoji luka Doraleh zapadno od grada Dziboutija, koja je glavna državna luka. U luci Doraleh se nalazi i terminal nove željeznice Adis Abeba-Djibouti. Pored luke Doraleh, koja se bavi uvozom općeg tereta i nafte, Džibuti trenutno (podaci iz 2018.) ima još tri velike luke za uvoz i izvoz rasute robe i stoke, luku Tadžura (kalijumska đubriva), luku Damerjog (stoka) i luku Goubet (sol). Gotovo 95% uvoza i izvoza Etiopije obavlja se preko luka Džibutija.

Sistem autocesta u Džibutiju nazvan je prema klasifikaciji cesta. Ceste koji se smatraju glavnim cestama su u potpunosti asfaltirane (po cijeloj dužini) i uglavnom spajaju veće gradove u državi.

Mediji i telekomunikacije

[uredi | uredi izvor]
Glavni članci: Mediji u Džibutiju i Telekomunikacije u Džibutiju

Oblast telekomunikacija nalazi se u nadležnosti Ministarstva komunikacija Džibutija.[46] Djibouti Telecom je jedini pružatelj telekomunikacijskih usluga. Za tu svrhu uglavnom se koristi mikrovalna radio relejna mreža. U glavnom gradu postoji infrastruktura optičkog kabla, dok su ruralna i ostala područja države povezana putem bežičnih radio-sistema lokalnih petlji. Pokrivenost teritorije signalom mobilne mreže ograničena je prije svega na područje u i oko grada Djiboutija. 2015. u upotrebi je bilo 23.000 glavnih telefonskih linija i 312.000 mobilnih linija. Pomorski optički komunikacioni kabl SEA-ME-WE 3, koji u Djiboutiju ima kopnenu tačku, od Džibutija se pruža sjeverozapadno prema Džeddi (Saudijska Arabija), Suezu, Siciliji, Marseilleu i dalje na zapad a jugoistočno prema Colombou (Šri Lanka), Singapuru i dalje. Telefonske satelitske zemaljske stanice uključuju i Intelsat (Indijski okean) i Arabsat. Medarabtel je regionalna mikrotalasna radio relejna telefonska mreža.[2]

Radiotelevizija Džibutija je državni nacionalni TV emiter. Emiter upravlja jedinom zemaljskom televizijskom stanicom, kao i dvije domaće radio mreže na AM 1, FM 2 i kratkotalasnom kanalu 0. Licenciranje i rad emitiranih medija regulira vlada.[2]

2012. bilo je 215 lokalnih preduzeća koja su pružala usluge pristupa internetu. U 2015. bilo je oko 99.000 korisnika interneta. .dj je najviša internet domena Džibutija.[2]

Turizam

[uredi | uredi izvor]

Turizam u Džibutiju u zadnje vrijeme je jedan od rastućih ekonomskih sektora u državi i generira oko 80.000 dolazaka godišnje, uglavnom porodica i prijatelji vojnika stacioniranih u glavnim pomorskim bazama u zemlji. Iako su brojevi u porastu, nastojanja da se za ulazak stranaca u Džibuti uvedu vize moglo bi ograničiti porast broja turista i stagnaciju turizma.

Nedovoljno razvijena infrastruktura otežava turistima samostalno putovanje, a troškovi privatnih izleta su visoki. Od ponovnog otvaranja željezničke linije iz Adis Abebe za Džibuti u januaru 2018. također je intezivirano kopneno putovanje. Dva glavna geološka čuda Džibutija, jezero Abbe i jezero Assal, vodeće su turističke destinacije u zemlji. Ove dvije lokacije privlače stotine turista svake godine u potrazi za udaljenim i relativno nesistraženim mjestima Džibutija.

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Demografija Džibutija
Somalac s tradicionalnom kapom takijom.
Pripadnik Afarskog naroda u nomadskoj odjeći

Prema procjeni iz 2018. u Džibutiju je živjelo 884.017 stanovnika. Multietnička je država. Stanovništvo Džibutija je raslo po relativno visokoj stopi tokom druge polovine 20. vijeka, povećavajući se s oko 69.589 stanovnika koliko ih je bilo 1955. na oko 869.099 2015. godine. Dvije najveće etničke skupine su Somalci (60%) i Afari (35%). Unutar somalske etničke grupe preovladava podklan Issas koji je dio brojnijeg klana Dira, s manjim brojem pripadnika podklana Gadabuursi i Isaaq. Preostalih oko 5% stanovništva Džibutija uglavnom čine jemenski Arapi, Etiopljani i Evropljani (Francuzi i Italijani). Otprilike 76% lokalnog stanovništva je urbano stanovništvo dok su ostali nomadi. Džibuti je također država s mnogobrojnim imigrantima i izbjeglica iz susjednih država, a grad Džibuti je zbog svog kosmopolitskog urbanizma dobio nadimak francuski Hong Kong u Crvenom moru. Položaj Džibutija na istočnoj obali Afrike čini središte regionalne migracije, a Somalci, Jemenci i Etiopljani putuju kroz Džibuti na putu prema državama Perzijskog zaliva i sjevernoj Africi.

Tokom zadnjih 55 godina broj stanovnika Džibutija je udesetostručen. Pregled broja stanovnika dat je u sljedećoj tabeli.

Godina Broj stanovnika Promjena u (%)
1950. Nema promjena 62.001 Nema promjena
1955. Povećanje 69.589 Povećanje +2.34%
1960. Povećanje 83.636 Povećanje +3.75%
1965. Povećanje 114.963 Povećanje +6.57%
1970. Povećanje 159.659 Povećanje +6.79%
1977. Povećanje 277.750 Povećanje +8.23%
1980. Povećanje 358.960 Povećanje +8.93%
1985. Povećanje 425.613 Povećanje +3.47%
1990. Povećanje 590.398 Povećanje +6.76%
1995. Povećanje 630.388 Povećanje +1.32%
2000. Povećanje 717.584 Povećanje +2.62%
2005. Povećanje 784.256 Povećanje +1.79%
2010. Povećanje 850.146 Povećanje +1.63%
2015. Povećanje 869.099 Povećanje +0.44%
2018. Povećanje 884.017 Povećanje +0.57%

Prema podacima World Population Review-u za 2019. godinu[47] stanovništvo Džibutija je u velikoj mjeri vitalno jer 30,71% ukupnog stanovništva države je u dobi do 14 godina a više od polovine stanovništva je mlađe od 24 godine (52,71%). Osim toga, stanovništvo ima visoku stopu nataliteta koja iznosi 23,3 promila a prirodni priraštaj prema procjeni za 2018. godinu iznosio je 2,13%.

Jezici

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Jezici Džibutija

Džibuti je višejezična država. Većina stanovnika govori somalskim (524.000 govornika) ili afarskim jezikom (306.000 govornika) kao maternjim ili prvim jezikom. Ovi idiomi su maternji jezici somalijskih i afarskih etničkih grupa. Oba jezika pripadaju velikoj afroazijski porodici kušitskih jezika. U Džibutiju su i dva službena jezika: arapski i francuski.

Arapski jezik je od vjerskog značaja jer velika većina stanovništva su po religijskoj pripadnosti muslimani. To je standardni arapski jezik. Kolokvijalno oko 59.000 stanovnika govori arapski dijalekt Ta'izzi-Adeni, poznat i kao džibutski arapski. Francuski služi kao statutarni nacionalni jezik. To je naslijeđeno iz kolonijalnog perioda i osnovni je jezik u oblasti obrazovanja. Oko 17.000 stanovnika Džibutija francuski koristi kao prvi jezik. Jezici imigranata uključuju omanski arapski (38.900 govornika), amharski (1.400 govornika) i grčki (1.000 govornika).

Religija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članci: Religija u Džibutiju, Islam u Džibutiju i Kršćanstvo u Džibutiju

Stanovništvo Džibutija većinom je muslimansko stanovništvo. Islam čini oko 94% narodnog stanovništva (približno 740.000 od 2012.), dok je preostalih 6% stanovnika kršćani, većinom imigranati iz Italije, Francuske, Etiopije.[48]

Islam je ušao u regiju vrlo rano, jer je grupa progonjenih muslimana tražila utočište preko Crvenog mora na Afričkom rogu na nagovor islamskog poslanika Muhammeda. Godine 1900., tokom ranog dijela kolonijalne ere, na tim teritorijama praktično nije bilo kšćana, a samo oko 100–300 sljedbenika dolazilo je iz škola i sirotišta nekoliko katoličkih misija u francuskom Somalilandu. Ustav Džibutija imenuje islam kao jedinu državnu religiju, a također predviđa jednakost građana svih vjera (član 1) i slobodu vjerske prakse (član 11).[49][50] Većina lokalnih muslimana pridržava se sunitske denominacije, slijedeći šafijski mezheb. Muslimani koji nisu vjerski pripadnici uglavnom pripadaju sufijskim redovima različitih škola.[51] Prema Međunarodnom izvještaju o vjerskoj slobodi iz 2008. godine, dok muslimanski Džibućani imaju zakonsko pravo da pređu ili se vjenčaju s nekom drugom vjerom, obraćenici mogu naići na negativne reakcije svoje porodice i klana ili društva u cjelini, a često se suočavaju s pritiskom da se vrate islamu.[52]

Eparhija Džibutijska opslužuje malo lokalno katoličko stanovništvo, za koje procjenjuje da je u 2006. godini imalo oko 7.000 pojedinaca.[53]

Kultura

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Kultura Džibutija
Tradicionalna drvena rezbarena tegla iz Oue'a u regiji Tadjourah.

Odjeća u Džibutiju odražava vruću i suhu klimu u regiji. Kad nisu odjeveni u zapadnjačku odjeću poput hlača i majica, muškarci obično nose macawiis, što je tradicionalna odjeća nalik Sarongu koja se nosi oko struka. Mnogi nomadi nose labasto umotani bijeli pamučni ogrtač zvan tobe koji se spušta do oko koljena, a kraj prebačen preko ramena (slično rimskoj togi).

Žene obično nose dirac, dugu, laganu, prozračnu haljinu od voila izrađenu od pamuka ili poliestera koja se nosi preko poluklizača i grudnjaka u punoj dužini. Udate žene obično nose marame na glavi koje se nazivaju shash i često pokrivaju gornji dio tijela šalom poznatim kao garbasaar. Neudate ili mlade žene, međutim, ne pokrivaju uvijek glavu. Tradicionalna arapska odjeća, poput muške jellabiya (jellabiyaad na somalijskom) i ženske džilbabe, također se često nosi. U nekim prilikama, poput festivala, žene se mogu ukrasiti specijaliziranim nakitom i pokrivačima za glavu sličnim onima koje nose berberska plemena Magriba.[54]

Mnogo originalne umjetnosti Džibutija prenose se i čuvaju usmeno, uglavnom kroz pjesmu. Mnogi primjeri islamskog, osmanlijskog i francuskog utjecaja mogu se primijetiti i u lokalnim zgradama koje sadrže gipsane proizvode, pažljivo izrađene motive i kaligrafiju.

Muzika

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Muzika u Džibutiju
Oud je uobičajeni instrument u tradicionalnoj muzici Džibutija.

Somalci imaju bogato muzičko naslijeđe usredsređeno na tradicionalni somalijski folklor. Većina somalijskih pjesama su pentatonične. Odnosno, oni koriste samo pet tonova po oktavi za razliku od heptatonske skale (sedam nota) kao što je dur skala. Na prvo slušanje, somalijsku muziku možda pogrešno zamjenjuju sa zvukovima obližnjih regija poput Etiopije, Sudana ili Arapskog poluostrva, ali je na kraju prepoznatljiva po svojim jedinstvenim melodijama i stilovima. Somalijske pjesme su obično proizvod suradnje tekstopisaca (midho), tekstopisaca (laxan) i pjevača (codka ili "glas"). Balwo je somalijski muzički stil usredsređen na ljubavne teme koji je popularan u Džibutiju.[55]

Tradicionalna afarska muzika nalikuje narodnoj muzici drugih dijelova Afričkog roga, poput Etiopije; sadrži i elemente arapske muzike. Historija Džibutija zabilježena je u poeziji i pjesmama njegovog nomadskog naroda i vraća se hiljadama godina u vrijeme kada su narodi Džibutija trgovali običnom kožom, kožom za parfeme i začine drevnog Egipta, Indije i Kine. Afarska usmena književnost je također prilično muzikalna. Dolazi u mnogim varijantama, uključujući pjesme za vjenčanja, rat, pohvale i hvalisanje.[56]

Književnost

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Književnost u Džibutiju

Džibuti ima dugu poetsku tradiciju. Nekoliko dobro razvijenih somalijskih oblika stihova uključuju gabay, jiifto, geeraar, wiglo, 'buraanbur, beercade, afarey i guuraw. Gabay (epska pjesma) ima najsloženiju dužinu i metar, često prelazeći 100 redova. Smatra se znakom poetskog postignuća kada je mladi pjesnik u stanju da komponuje takav stih i smatra se visinom poezije. Grupe memorizera i recitatora (hafidayaal) tradicionalno su propagirale dobro razvijenu umjetničku formu. Pjesme se vrte oko nekoliko glavnih tema, uključujući baroorodiiq (elegija), amaan (pohvala), jacayl (romansa), guhaadin (klevetanje), digasho (piljiti) i guubaabo (smjernice). Baroorodiiq je sastavljen u spomen na smrt istaknutog pjesnika ili ličnosti.[55] Afari su upoznati sa ginnilijem, vrstom ratnika-pjesnika i vrača i imaju bogatu usmenu tradiciju narodnih priča. Oni također imaju opsežan repertoar borbenih pjesama.[57]

Stadion El Hadj Hassan Gouled Aptidon u Djiboutiu

Pored toga, Džibuti ima dugu tradiciju islamske književnosti. Među najistaknutijim historijskim djelima je srednjovjekovni Futuh Al-Habash od Shihāb al-Din-a, koji bilježi osvajanje Abasinije vojske Adalskiog sultanata tokom 16. vijeka.[58] Posljednjih godina brojni političari i intelektualci pisali su memoare ili razmišljanja o zemlji.

Sport

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Sport u Džibutiju

Nogomet je najpopularniji sport među Džibutancima. Zemlja je postala članica FIFA-e 1994. godine, ali je sudjelovala u kvalifikacijskim rundama za Afrički kup nacija kao i FIFA-ino Svjetsko prvenstvo sredinom 2000-ih. U novembru 2007. godine, nogometna reprezentacija Džibutija pobijedila je reprezentaciju Somalije rezultatom 1: 0 na kvalifikacijama za Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010. godine, što je bila prva pobjeda vezana za Svjetsko prvenstvo.[nedostaje referenca]

Nedavno je Svjetska streličarska federacija pomogla u osnivanju streličarske federacije Džibutija, a u regiji Arti se stvara međunarodni streličarski centar koji će podržati razvoj streličarstva u istočnoj Africi i na području Crvenog mora.[nedostaje referenca]

Tanjir samosa je popularna tradicionalna grickalica.

Kuhinja

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Džibutijska kuhinja

Džibutijska kuhinja mješavina je somalijske, afarske, jemenske i francuske kuhinje, uz neke dodatne južnoazijske (posebno indijske) kulinarske utjecaje. Domaća jela se obično pripremaju s puno bliskoistočnih začina, u rasponu od šafrana do cimeta. Jemenska riba na žaru, otvorena na pola i često kuhana u pećnicama tandoori stila, lokalna je delicija. Začinjena jela dolaze u mnogim varijacijama, od tradicionalnog Fah-faha ili "Soupe Djiboutienne" (začinjena juha od kuhane govedine), do mokrog yetakelt-a (začinjeno miješano varivo od povrća). Xalwo ili halva popularna je poslastica koja se jede u svečanim prilikama, poput proslave bajrama ili svadbenih dočeka. Halva se pravi od šećera, kukuruznog škroba, kardamoma u prahu, muškatnog oraščića u prahu i ghee-a. Kikiriki se ponekad dodaje za poboljšanje teksture i okusa.[59] Nakon obroka, kuće se tradicionalno parfimiraju tamjanom (cuunsi) ili tamjanom (lubaan), koji se priprema u kadionici koja se naziva dabqaad.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b "Djibouti's Constitution of 1992 with Amendments through 2010" (PDF). Government of DJibouti. str. 3. Arhivirano (PDF) s originala, 25. 6. 2016. Pristupljeno 10. 6. 2019.
  2. ^ a b c d e f g h i j "Djibouti". The World Factbook. CIA. 5. 2. 2013. Arhivirano s originala, 2. 7. 2014. Pristupljeno 10. 6. 2019.
  3. ^ a b Raph Uwechue, Africa year book and who's who, (Africa Journal Ltd.: 1977), p.209.
  4. ^ a b Chisholm, Hugh, ured. (1911). "Somaliland: History of French Somaliland" . Encyclopædia Britannica. 25 (11. izd.). Cambridge University Press. str. 383.
  5. ^ a b A Political Chronology of Africa, (Taylor & Francis), p.132.
  6. ^ "Today in Djibouti History". Historyorb.com. Arhivirano s originala, 16. 5. 2011. Pristupljeno 27. 4. 2011.
  7. ^ "United Nations member states". United Nations. Arhivirano s originala, 30. 12. 2013. Pristupljeno 27. 4. 2011.
  8. ^ Everett-Heath, John. "The Concise Dictionary of World Place-Names (3 ed.)". Oxford Reference. Oxford Reference. Arhivirano s originala, 6. 3. 2019. Pristupljeno 5. 3. 2019.
  9. ^ Boujrada, Zineb (2. 3. 2018). "How Djibouti Got Its Unique Name". The Culture Trip. Arhivirano s originala, 6. 3. 2019. Pristupljeno 4. 3. 2019.
  10. ^ Zarins, Juris (1990), "Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia", (Bulletin of the American Schools of Oriental Research)
  11. ^ Diamond J, Bellwood P (2003) Farmers and Their Languages: The First Expansions SCIENCE 300, doi:10.1126/science.1078208
  12. ^ Blench, R. (2006). Archaeology, Language, and the African Past. Rowman Altamira. str. 143–144. ISBN 978-0759104662. Arhivirano s originala, 14. 9. 2014. Pristupljeno 8. 9. 2014.
  13. ^ Walter Raunig, Steffen Wenig (2005). Afrikas Horn. Otto Harrassowitz Verlag. str. 439. ISBN 978-3447051750. Arhivirano s originala, 14. 9. 2014. Pristupljeno 7. 9. 2014.
  14. ^ Connah, Graham (2004). Forgotten Africa: An Introduction to Its Archaeology. Routledge. str. 46. ISBN 978-1134403035. Arhivirano s originala, 14. 9. 2014. Pristupljeno 7. 9. 2014.
  15. ^ Universität Frankfurt am Main (2003). Journal of African Archaeology, Volumes 1–2. Africa Manga Verlag. str. 230. ISBN 9783937248004. Arhivirano s originala, 14. 9. 2014. Pristupljeno 7. 9. 2014.
  16. ^ Finneran, Niall (2013). The Archaeology of Ethiopia. 1136755527: Routledge. str. 86. ISBN 978-1136755521. Pristupljeno 14. 6. 2019.CS1 održavanje: lokacija (link)
  17. ^ Simson Najovits (2004) Egypt, Trunk of the Tree, Volume 2. Algora Publishing. p. 258. ISBN 978-0875862569
  18. ^ Joyce Tyldesley (1996) Hatchepsut: The Female Pharaoh. Penguin Books. p. 147. ISBN 9780141929347
  19. ^ Breasted, John Henry (1906–1907), Ancient Records of Egypt: Historical Documents from the Earliest Times to the Persian Conquest, collected, edited, and translated, with Commentary, 1, University of Chicago Press, str. 246–295
  20. ^ Briggs, Phillip (2012). Somaliland. Bradt Travel Guides. str. 7. ISBN 978-1841623719. Arhivirano s originala, 12. 10. 2014. Pristupljeno 21. 12. 2016.
  21. ^ a b Encyclopedia Americana, Volume 25. Americana Corporation. 1965. str. 255. Arhivirano s originala, 10. 6. 2014. Pristupljeno 20. 6. 2019.
  22. ^ a b Lewis, I.M. (1955). Peoples of the Horn of Africa: Somali, Afar and Saho. International African Institute. str. 140. Arhivirano s originala, 6. 8. 2016. Pristupljeno 20. 6. 2019.
  23. ^ Fattovich, Rodolfo (1987). "Some remarks on the origins of the Aksumite Stelae" (PDF). Annales d'Éthiopie. 14 (14): 43–69. Arhivirano s originala (PDF), 24. 9. 2015. Pristupljeno 7. 9. 2014.
  24. ^ Fukui, Katsuyoshi (1997). Ethiopia in broader perspective: papers of the XIIIth International Conference of Ethiopian Studies Kyoto 12-17 December 1997. Shokado Book Sellers. str. 370. ISBN 4879749761. Pristupljeno 27. 6. 2019.
  25. ^ Cahoon, Ben. "Djibouti". Worldstatesmen.org. Arhivirano s originala, 6. 4. 2011. Pristupljeno 27. 6. 2019.
  26. ^ a b Barrington, Lowell (2006) After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States Arhivirano 5. 9. 2015. na Wayback Machine. University of Michigan Press. p. 115. ISBN 0472068989
  27. ^ Africa Research, Ltd (1966). Africa Research Bulletin, Volume 3. Blackwell. str. 597. Arhivirano s originala, 30. 1. 2015. Pristupljeno 18. 12. 2014.
  28. ^ Manighetti, Isabelle; Tapponnier, Paul; Courtillot, Vincent; Gruszow, Sylvie; Gillot, Pierre-Yves (1997). "Propagation of rifting along the Arabia‐Somalia plate boundary: The gulfs of Aden and Tadjoura". Journal of Geophysical Research: Solid Earth. 102: 2681–2710. doi:10.1029/96JB01185.
  29. ^ Geothermal Resources Council (1985). 1985 International Symposium on Geothermal Energy, Volume 9, Part 1. str. 175.
  30. ^ Highest Mountains in Djibouti
  31. ^ a b "Le Pèlerin du Day". World Food Programme. Arhivirano s originala, 20. 3. 2012. Pristupljeno 17. 9. 2019.
  32. ^ "Djibouti". Living National Treasures. Arhivirano s originala, 3. 8. 2013. Pristupljeno 26. 9. 2019.
  33. ^ International Union for Conservation of Nature and Natural Resources; Norway. Direktoratet for utviklingshjelp (1989). The IUCN Sahel studies 1989. IUCN. str. 95, 104. ISBN 978-2-88032-977-8. Arhivirano s originala, 1. 1. 2014. Pristupljeno 26. 9. 2019.
  34. ^ S. N. Stuart; Richard J. Adams (1990). Biodiversity in Sub-Saharan Africa and its Islands: Conservation, Management and Sustainable Use. IUCN. str. 81–82. ISBN 978-2-8317-0021-2. Pristupljeno 26. 9. 2019.
  35. ^ a b c "Djibouti's Constitution of 1992 with Amendments through 2010" (PDF). Constitute. Arhivirano s originala (PDF), 25. 6. 2016. Pristupljeno 29. 10. 2019.
  36. ^ a b c "Constitution de la République de Djibouti" (jezik: French). Agence Djiboutienne d'Information. Arhivirano s originala, 25. 11. 2012. Pristupljeno 29. 10. 2019.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
  37. ^ "Djibouti". Freedom House. 17. 1. 2012. Arhivirano s originala, 25. 10. 2012. Pristupljeno 29. 10. 2019.
  38. ^ "Ethiopia signs Djibouti railway deal with China". Reuters (jezik: engleski). 17. 12. 2011. Pristupljeno 11. 12. 2019.
  39. ^ Port Development and Competition in East and Southern Africa: Prospects and challenges (PDF). Transport Global Practice. Volume 2: Country and Port Fact Sheets and Projections. World Bank Group. 2018. str. 9. Arhivirano (PDF) s originala, 12. 12. 2019. |volume= sadrži dodatni tekst (pomoć)
  40. ^ a b c d e Bansal, Ridhima (23. 9. 2011). "Current Development Projects and Future Opportunities in Djibouti". Association of African Entrepreneurs. Arhivirano s originala, 27. 3. 2013. Pristupljeno 26. 2. 2013.
  41. ^ "Djibouti, China Sign 64 mln USD Agreement to Facilitate Salt Export". Xinhua News Agency. 20. 11. 2012. Arhivirano s originala, 24. 2. 2014. Pristupljeno 27. 2. 2013.
  42. ^ a b "Djibouti banking boom attracts foreign investors". Reuters. 23. 3. 2010. Arhivirano s originala, 26. 5. 2013. Pristupljeno 27. 2. 2013.
  43. ^ Le système informel de transferts de fonds et le mécanisme automatique du Currency Board : complémentarité ou antagonisme ? Le cas des transferts des hawalas à Djibouti Arhivirano 24. 2. 2014. na Wayback Machine. univ-orleans.fr
  44. ^ "Bridge of the Horns, Cities of Light: Will They Ever Actually Be Built?". The Basement Geographer. WordPress. 27. 6. 2011. Arhivirano s originala, 28. 8. 2013. Pristupljeno 28. 4. 2020.
  45. ^ "Phase I of Yemen and Djibouti Causeway delayed". Steelguru.com. 22. 6. 2010. Arhivirano s originala, 5. 4. 2016. Pristupljeno 28. 4. 2020.
  46. ^ "Chiefs of State and Cabinet Members of Foreign Governments". CIA. Arhivirano s originala, 21. 12. 2016. Pristupljeno 23. 11. 2016.
  47. ^ "Djibouti Population 2019". World Population Review.
  48. ^ "Djibouti - The World Factbook". www.cia.gov. Pristupljeno 25. 6. 2021.
  49. ^ "Ustav Džibutija 2010" (PDF).
  50. ^ "Ustav Džibutija". Arhivirano s originala, 25. 11. 2012. Pristupljeno 29. 10. 2019.
  51. ^ "Poglavlje 1: Vjerska pripadnost".
  52. ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Djibouti: Situation and treatment of Christians, including instances of discrimination or violence; effectiveness of recourse available in cases of mistreatment; problems that a Muslim can face if he or she converts to Christianity or marries a Christian (2000-2009)". Refworld (jezik: engleski). Pristupljeno 25. 6. 2021.
  53. ^ "Eparhija u Džibutiju".
  54. ^ "Slika žena iz Džibutija koje nose tradicionalnu odjeću".
  55. ^ a b Diriye Abdullahi, Mohamed (2001). Culture and customs of Somalia. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 0-313-05040-6. OCLC 58388895.
  56. ^ "Džinuti - Pregled kulture". Arhivirano s originala 2. 5. 2004. Pristupljeno 25. 6. 2021.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link)
  57. ^ Phillips, Matt (2006). Ethiopia & Eritrea. Jean-Bernard Carillet (Treće izd.). Footscray, Vic.: Lonely Planet. ISBN 1-74104-436-7. OCLC 156777263.
  58. ^ ʻArabfaqīh, Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʻAbd al-Qādir, activeth century (2003). The conquest of Abyssinia : 16th century. Paul Stenhouse, Richard Pankhurst, Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʻAbd al-Qādir, activeth century Translation of: ʻArabfaqīh (Prvo izd.). Hollywood, CA. ISBN 0-9723172-6-0. OCLC 57236304.
  59. ^ Ali, Barlin (2007). Somali cuisine. Bloomington, Indiana. ISBN 978-1-4259-7706-1. OCLC 174543498.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Logo Commonsa
Logo Commonsa
Djibouti na Wikimedia Commonsu.
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Džibuti
WikiAtlas ima mape na temu: Džibuti
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Džibuti&oldid=3426512"