Kamil Kömürcü

“Mantık - Matematik ilişkisi bağlamında geçerli kıyas kalıplarının Venn şeması ile gösterimi ve yorumlanması” adını taşıyan bu çalışmada kıyas kalıplarını matematiksel bir gösterim şekli ile daha sembolik hale getirmeye ve farklı bir bakış açısı sunmaya çalıştık. İlk olarak kısaca mantık matematik ilişkisini ele aldık. Ardından özetle kıyas üzerinde durduk.  Daha sonra gösterim şeklinin sembolik olması sebebiyle ana hatlarıyla sembolik mantığın tarihçesi, yapısı, gelişimi ve Venn şemaları hakkında bilgi verdik. Son olarak önceki bölümde verilen örnekleri Venn şeması yöntemi ile göstermeye çalıştık. Sonuçta ise ulaşılan kanaatlere yer verdik.ABSTRACT: In this work that is titled ‘‘Venn Scheme Presentation and Interpretation of Syllogism Patterns with Respect to Logic- Mathematics Relationship’’, we try to make the Patterns of syllogism more symbolic using mathematical representation techniques and thus provide a different perspective. The first section is named as ‘‘Logic- Mathematics Relationship’’ and here, how the interaction between logic and mathematic scienses has taken place in the historic process has been summarized. Then we stand on syllogism briefly. Followingly shares the same name with the thesis since the proposed representations will be taken into consideration here. Since mathematical representation is symbolic, we outline the history of symbolic logic, its structure and historical progress. Then, we compile the necessary information regarding Venn schemes. Finally, we show the examples given in the previous section using Venn scheme representation. In the conclusion we are revaluated the datas.SUMMARY: Every discipline has its own subjects, principles and problems. Therefore it can be said that sciences has autonomy. However this  should not mean that a science is completely unrelated to other sciences. There are connections and similarities between disciplines. Logic and Mathematics are such two disciplines that have common ground. Being both theoretical, logic and mathematics are in close relation considering the proof methods and their endpoints. Although these two disciplines have been considered separately until the modern age, this has changed since the 19th century. After this century, there have been studies on the assumption that mathematics and logic are interrelated.For example, British logicians such as De Morgan (1806-1876), George Boole (1815-1864) and Stanley Jevons (1835-1882) tried to rebuild logic by exemplifying mathematics but failed. The reason behind this should be that they neglected that logic has broader foundations than mathematics.A new approach with an opposite perspective than the above mentioned efforts was successful. According to this approach, logic serves as the foundation of mathematics and therefore a healthy relationship could be established between the two disciplines. This perspective was owned by Bertrand Russell (1872-1970) and Alfred North Whitehead (1861-1947). They suggested this new approach in their book Principa Mathematica.Another approach involves the reduction of the two sciences to each other and there have been people even defending the equality of the two. These and similar studies lead to logic being more mathematics like and mathematics having logical properties. After all this process, logic and mathematics are unanimously accepted to be closely related. The foundation of this relation has the proof concept in its core. Because both disciplines aim proofs. For instance, the initial subject of logic is the realization of proofs. The most accepted and effective method of proof is syllogism. For this reason, the most important subject of logic is syllogism. Syllogism, on the other hand, is based on deduction. There is a similar situation in mathematics because in it too one can reach the absolute proof using deduction. However, while in logic the proof is made using verbal concepts, words and symbols; in mathematics it is done using numbers. Returning to syllogism, the founding subject of proof in logic, it is a reaching to a conclusion based on two or more premises that are accepted to be true.  The most correct one of this is called the predicative absolute (categorical) syllogism. Aristoteles, the founder of logic science, and his followers especially considered this type of syllogism. This type of syllogism have 64 patterns based on the quality and quantity of the constructing premises and 256 patterns depending on 4 schemes and places of the middle term. Only 19 types are found to be valid considering the rules of the predicative absolute syllogism and the special conditions of the schemes.The subject of this survey is the Venn representation of these 19 patterns, which are quite important in showing the relation of logic and mathematics. Additionally, it is also mentioned how this method will help the logic education and how it can be interpreted based on this purpose. In our work, we observed the positive and negative aspects of…

Mantik tarihinde ilk kategori teorisini ortaya atan kimsenin Aristoteles oldugu kabul edilir. Varligin genel yuklemleri olarak tanimlanan kategorileri Aristoteles, oncelikli olarak Organon’un ikinci kitabi kabul edilen Kategoriler’de islemistir. Bunun yaninda o, kategorileri Metafizik’te de ele almistir. Sonraki surecte kategoriler uzerine bircok tartisma olmustur. Bunlarin basinda kategorilerin sayisi ve onlarin mantigin konusu olup olmadigi meseleleri gelir. Kategoriler, dusuncenin ilkeleridir. Bu yonuyle onlarin mantigin inceleme alanina girdigi ileri surulebilir. Ancak bunun disinda mantikla baglantisi olmayan bir konudur. Soz konusu gerekceden dolayi kategoriler konusu cogunlukla metafizik ilmi icerisinde ele alinmistir. Ancak kategorilerin en genel kavramlar olarak telakki edilmesi, onlarin klasik mantik icinde incelenmesini gerekli kilmistir. En genel anlamda kategorilerin sinirsiz oldugu soylenebilir. Ancak felsefeciler belli sayida kategori kabul etmeyi tercih etmislerdir. ...

Buyuk Islam filozofu Fârâbi, mantiktan felsefeye, fizikten metafizige felsefi dusunce alaninda dikkat cekici gorusler ortaya koymustur. Onun ozellikle mantik alanina yaptigi katkilar her zaman dikkate deger olmustur. Bu ilimle ilgili yapmis oldugu calismalar nedeniyle Fârâbi’ye, “birinci ogretmen” olan Aristoteles’ten sonra “ikinci ogretmen” anlaminda “muallim-i sâni” denilmistir. Cunku Fârâbi, mantigi Arap dilinde kuran isimdir. O, bunu Yunanca mantik terimlerinin Arapca karsiliklarini bularak yapmistir. Bu karsilik bulma isi basit bir tercume faaliyeti degil; mantigin Arap dilinde yeniden kavramsallastirilmasidir. Bu acidan bir ilmi baska bir dilde kurmak, o ilmi neredeyse basli basina yeniden tesis etmek anlamina gelir.  Bu kavramsallastirma islemini Fârâbi, bir butun olarak mantigin her konusu icin basari ile uygulamistir. Dogru dusunmenin araci ve yontemi olan mantik sistemli bir ilimdir.  Bu ilim Aristoteles’e atfedilen Organon kulliyatina dayanir. Bir tanesi baska bir muellif...

Isrâkiligin kurucusu olarak kabul edilen Şihabuddin Suhreverdi bir donem Messâi ogretiyi esas almisken daha sonra kendi dusuncesini gelistirmistir. O, Isrâkiligi tesis ederken iki farkli dusunceyi birlestirmeye calismistir. Suhreverdi’nin sistemi belirli parcalardan mutesekkildir. Mantik, onun dusuncesinin unsurlarindan biridir. Bu acidan onun mantik anlayisi oldukca onemlidir.  Suhreverdi mantik ve metot olarak Messâilerin en onemli dayanagi olan burhandan yola cikarak, Isrâkiligin en merkezi kavramlarindan biri olan irfana ulasmistir. Burhan, teoriyi esas almisken, irfan, kimi zaman teelluh, hads, kesf seklinde de adlandirilan mistik kavramlara dayanir.  Suhreverdi tarafindan daha cok teorik felsefenin icinde degerlendirilen mantik, bir alet vasfindadir ve fazla ayrintili olmayan bir takim kurallardan mutesekkildir.

Klasik mantigin en onemli konularindan birini modal onermeler olusturmaktadir. Bu makalede, Ibn Rust'un modal onermeler uzerine kaleme aldigi bir inceleme ele alinmistir. Bu inceleme, Nicholas Rescher tarafindan yazilmis, Studies in Arabic Logic isimli kitabinin onuncu bolumunu olusturmaktadir. Yazar, makelenin girisinde, Ibn Rust'un bu incelemesinin nerede, yani hangi kutuphanede yer aldigi ve onun Latinceye tercume edilis seruveni uzerinde durmustur. Bunun yaninda o, konuya hazirlik babinda en temel modal kaliplardan bahsetmistir. Daha sonra Resher, Ibn Rust'un soz konusu incelemesini Arapcadan Ingilizceye tercume etmistir.

Mugalata, mantikta ele alinan konulardan biridir. Kimi zaman safsata olarak da adlandirilan mugalata hatali bir akil yurutme turudur. Bir cikarim cesitli yonlerden hatali olabilir. Bir akil yurutme bazen formu, kimi zaman maddesi bazen de her ikisi bakimindan bozuk olur. Form yanlislari, kiyas kurallarinin ihlal edilmesi sonucu ortaya cikar. Madde yanlislar ise ya lafizdan ya da manadan kaynaklanir. Mantikcilar dogru akil yurutmeleri yanlis olanlardan ayirt etmek icin mugalata uzerinde durmuslardir. Suhreverdi el-Maktul de bu konuyu incelemistir. Suhreverdi’ye gore mugalata vehmiyyat ve musebbihat turu oncullerden olusur. Mugalatayi ogrenmenin faydasi ondan kacinmak ve imtihandir. Mugalatanin amaci ise alistirmalar yoluyla zihni keskinlestirmektir. Bunun yaninda ona gore mugalata zihinsel bir alistirmadir. Suhreverdi nazarinda mugalatanin genel sebebi, bir sey ile onun benzerini birbirinden ayiramamaktir. Suhreverdi, eserlerinde bircok hata cesidi uzerinde durmustur. Bunlarin tam sa...

Bu calismada Esiruddin el-Ebheri’nin  mantik, fizik ve metafizik olmak uzere uc bolumden olusan Kitabu Beyâni’l-Esrâr isimli eserinin mantik bolumu incelenmistir. Mantik ilmi,  kitabin birinci bolumunu olusturur. Baslangicta soz  konusu eserin mantik bolumunun genel ozellikleri, ana semasi, muellifin diger kitaplarindaki mantik kisimlariyla mukayesesi ve bu bolumun ana hatlariyla icerigi konu edinilmistir. Daha sonra bu bolumun Turkceye cevrilmis  metnine yer verilmistir. Eserin mantik kisminda kategoriler disinda klasik mantigin butun basliklari ele alinmistir. Lafizlarin incelemesi, onermeler konusu ve kiyaslarin yapisi agirlikli olarak uzerinde durulan konulardir.

Insan akil yurutme surecinde yanlisa dusebilir. Bir kimsenin hangi durumlarda, nasil yanlisa dustugunu bilmesi bunun onune gecmesini saglar. Iste bu yuzden klasik mantikta, mantik yanlislari ve bunun sebepleri uzerinde durulmustur. Islam mantikcilarindan Ebu Ali Ibn Sina da mantik yanlislan ve bunlarin sebeplerini incelemistir. Ibn Sina, soz konusu yanlislan, kendisinden onceki anlayisa bagli kalarak, akil yurutmenin formu, maddesi ve her ikisi aci­ sindan olusan yanlislar olarak uce ayirmistir. Bunlardan daha cok akil yurutmeleri n maddesinden kaynaklanan yanlislan konu edinmistir. Bu tarz yanlislan da lafiz ve mana yanlislan olarak iki baslikta incelemistir. Aristoteles'in yaptigi gibi lafza dair alti, manaya dair yedi olmak uzere toplam on uc yanlis cesidinden bahsetmistir. Ibn Sina'ya gore mantik yanlislannin temel sebebi, gerek lafiziarda gerekse de manalardaki benzerliklerdir.

Omer Feyzi Tokadi (1801-1849) yazmis oldugu bir mantik kitabi ile taninmistir. Onun eserinin adi “ed-Durru’n-Nâci ala Metni Isagoci”dir. Bu kitap, adindan da anlasilacagi uzere “Isagoci” isimli eser uzerine Arapca olarak yazilmistir. Isagoci, Esiruddin el-Ebheri’nin (o. 1265) mantik kitabinin adidir. Islam dusunce geleneginde mantik ogretiminde Isagoci ve onun uzerine yazilan serhler onemli bir yere sahiptir. Tokâdi de Isagoci’ye bir serh yazmis ve onu ‘Durru’n-Nâci’ olarak isimlendirmistir. Bu kitap, Osmanli donemindeki mantik ogretiminde esas alinan onemli eserlerden biri olmustur. Bu calismadaki amacimiz, soz konusu mantik eserinden hareketle Omer Feyzi Tokadi’nin mantiga iliskin goruslerini ana hatlariyla da olsa bilim ve kultur dunyasina tanitmaktir.

Öz Büyük İslam filozofu Fârâbî, mantıktan felsefeye, fizikten metafiziğe felsefi düşünce alanında dikkat çekici görüşler ortaya koymuştur. Onun özellikle mantık alanına yaptığı katkılar her zaman dikkate değer olmuştur. Bu ilimle ilgili yapmış olduğu çalışmalar nedeniyle Fârâbî'ye, "birinci öğretmen" olan Aristoteles'ten sonra "ikinci öğretmen" anlamında "muallim-i sânî" denilmiştir. Çünkü Fârâbî, mantığı Arap dilinde kuran isimdir. O, bunu Yunanca mantık terimlerinin Arapça karşılıklarını bularak yapmıştır.

Özet Bu çalışmada Osmanlıca olarak yazılmış Mesâil-i Mantıkiyye (Mantık Problemleri) isimli risale latinize edilmiş ve sadeleştirilmiştir. Kitabın yazarı belli değildir. Eser mantık problemleri üzerine yazılmıştır. Ko-nular soru cevap şeklinde incelenmiştir. Abstract In this review, Mesâil-i Mantıkıyye (Logic Problems) which is written by Ottoman language is transformed from Ottoman language to Latin letters and simplified. The book's author is not identified. This book has been written on logic problems. Subjects were studied in the form of questions and answers.

Tüm hakları saklıdır. Öz: İşrâkiliğin kurucusu olarak kabul edilen Şihabüddin Sühreverdî bir dönem Meşşâî öğretiyi esas almışken daha sonra kendi düşüncesini geliştirmiştir. O, İşrâkîliği tesis ederken iki farklı düşünceyi birleştirmeye çalışmıştır. Sühreverdî'nin sistemi belirli parçalardan müteşekkildir. Mantık, onun düşüncesinin unsurlarından biridir. Bu açıdan onun mantık anlayışı oldukça önemlidir. Sühreverdî mantık ve metot olarak Meşşâîlerin en önemli dayanağı olan burhandan yola çıkarak, İşrâkiliğin en merkezî kavramlarından biri olan irfana ulaşmıştır. Burhan, teoriyi esas almışken, irfan, kimi zaman teellüh, hads, keşf şeklinde de adlandırılan mistik kavramlara dayanır. Sühreverdî tarafından daha çok teorik felsefenin içinde değerlendirilen mantık, bir alet vasfındadır ve fazla ayrıntılı olmayan bir takım kurallardan müteşekkildir. Anahtar Kavramlar: Sühreverdî el-Maktül, İşrâkîlik, Meşşâiklik, irfan, burhan. Abstract: Ishraqi philosophy is one of the doctrine of Islamic thought. The founder of the school is Shihab al-Din Suhrawardi al-Maqtul. He has an important place in Islamic philosophy. Suhrawardi is especially known for his mystical philosophy of teaching that he has developed. Suhrawardi is a Masha'i at the beginning of philosophical adventure. Later, he was separated from this tradition and he developed his own philosophy, called ishraqiyyun (illumination). Suhrawardi has done this in a system framework. His philosophy consists of three basic parts. They are logic, physics and metaphysics. He has placed the logic that the doctrine has been established. In this respect, logic has an important place in Sühreverdi's thouht. For this reason his views on logic must be examined.