Dyfrig

Dyfrig
Ganwyd	460s  Madley
Bu farw	550s  Ynys Enlli
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	offeiriad
Blodeuodd	475
Dydd gŵyl	14 Tachwedd
Mam	Efrddyl o Erging

Un o arweinwyr crefyddol Oes y Seintiau oedd Sant Dyfrig (m. tua 512; Lladin Dubricius) a drigodd yn y 6g. Cysylltir ef â de Swydd Henffordd (Erging) ac ysgol Illtud Sant yn Llanilltud Fawr, Morgannwg. Yn ôl traddodiad roedd Dyfrig yn athro i Sant Deiniol, sefydlydd clas Bangor (Eglwys Gadeiriol Bangor) a Sant Teilo, sefydlydd Llandeilo Fawr. Ei ddydd gŵyl yw 14 Tachwedd.

Yn y Vita Samsonis, cyfansoddiad o 7g a'r ffynhonnell gynharaf am fywyd Dyfrig, roedd gryn dipyn yn hŷn na Sant Samson. Yma hefyd y cyslltir Dyfrig gydag Ynys Bŷr ond ni chredir fod cysylltiad rhyngddo â'r arysgrif ar garreg Ogham a geir ar yr ynys. Mewn capel heb fod ymhell o'r priordy mae carreg gyda ysgrifen Ogam ac ysgrifen Ladin arni. Mae'r ogam yn darllen – "Dyma (golofn) Moel Dolbrochion mab ...", a'r Lladin: "Rwyf i wedi ei ddarpar â chroes. Gofynnaf i bawb a gerddo y ffordd hon weddïo dros enaid Cadwgan".

Ceir tair buchedd, gan gynnwys gwaith Sieffre o Fynwy a Benedict o Gaerloyw, ond y bwysicaf ohonynt yw'r gynharaf, sef Llyfr Llandaf. Mae'r ddogfen yn nodi rhestr o diroedd a oedd i'w trosglwyddo o Esgobaeth Llandaf. Yma hefyd, dywedir fod Dyfrig yn fab i Ebrdil merch Pebiau brenin Ercych a bod elfennau gwyrthiol i'w enedigaeth ym Matle, 5 milltir a hanner i'r gorllewin o Henffordd pan iachaodd ei daid. Dywedir iddo sefydlu mynachlog "Henlann" (sef Hentland-on-Wye) ac iddo breswylio yno am rai blynyddoedd.

Wedi dioddef afiechyd a henaint, aeth i Ynys Enlli i fyw fel meudwy ac yno y bu farw ac y claddwyd ef. Ond canrifoedd wedi hynny, ym Mai 1120, cludwyd ei gorff i Landaf. Credir, bellach, mai propaganda yw'r datganiad canoloesol iddo fod yn esgob Llandaf ac yn Archesgob De Prydain.

Mae'r "Fuchedd" â'r "Annales Cambriae" ill dau'n cofnodi dyddiad ei farw: 612, ond bellach credir iddo farw o leiaf canrif cyn hynny.

Llefydd a alwyd ar ôl Dyfrig

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau

#	Eglwys neu Gymuned	Delwedd	Cyfesurynnau	Lleoliad	Wicidata
1	Eglwys Gadeiriol Llandaf		51.495833333333°N 3.2180555555556°W / 51.495833333333; -3.2180555555556	Caerdydd	Q747856
2	Eglwys Henllan Dyfrig a Theilo		51.9341°N 2.66602°W / 51.9341; -2.66602	Hentland	Q17538047
3	Eglwys Sant Dyfrig		51.20832°N 3.5956°W / 51.20832; -3.5956	Porlock	Q5117396
4	Eglwys Sant Dyfrig		51.9767°N 2.8154°W / 51.9767; -2.8154	Cilpeddeg	Q17537505
5	Eglwys Sant Dyfrig		51.8543°N 2.64578°W / 51.8543; -2.64578	Llandywynnog	Q17537967
6	Eglwys Sant Dyfrig		51.621728°N 2.8190577°W / 51.621728; -2.8190577	Llanfaches	Q29482894
7	Eglwys Sant Dyfrig		51.594864°N 3.3247404°W / 51.594864; -3.3247404	Pontypridd	Q29501852
8	Eglwys Sant Dyfrig		52.079727°N 3.3660337°W / 52.079727; -3.3660337	Erwd	Q29502605
9	Eglwys Sant Ust a Sant Dyfrig		52.6159°N 3.79366°W / 52.6159; -3.79366	Powys	Q17744431
10	St Devereux		51.98309°N 2.80363°W / 51.98309; -2.80363	Swydd Henffordd Cilpeddeg	Q1291132
11	St Dubricius & All Saints		52.22941138°N 2.6863656°W / 52.22941138; -2.6863656	Kimbolton	Q105090886

Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Cyfeiriadau

• Y Bywgraffiadur Cymreig Arlein; Llyfrgell genedlaethol Cymru.

Eginyn erthygl sydd uchod am Gymro neu Gymraes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

Eginyn erthygl sydd uchod am Gristnogaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.