Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Zum Inhalt springen

czas

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch
Singular Plural
Nominativ czas czasy
Genitiv czasu czasów
Dativ czasowi czasom
Akkusativ czas czasy
Instrumental czasem czasami
Lokativ czasie czasach
Vokativ czasie czasy

Anmerkung zur Konstruktion:

[5] Das Substantiv czas wird mit dem Verb być → pl verbunden ‚es ist Zeit‘, wobei es im Präsens häufig elliptisch verwendet wird, d.h. ohne jest. Es kann entweder der bloße Infinitiv folgen oder ein Nebensatz eingeleitet durch by/żeby.

Worttrennung:

czas, Plural: cza·sy

Aussprache:

IPA: [t͡ʃas], Plural: [ˈt͡ʃasɨ]
Hörbeispiele: Lautsprecherbild czas (Info), Plural:
Reime: -as

Bedeutungen:

[1] meist im Singular: Abfolge von Momenten; Zeit
[2] meist im Singular: Zeit, Moment
[3] Zeit, Zeitspanne
[4] meist im Plural: eine bestimmte Periode in [1]: Zeit, Epoche
[5] meist im Singular: angemessene Punkt in [1]: Zeit, Zeitpunkt
[6] Metrologie: Zeit
[7] Linguistik: Zeit, Tempus
[8] meist im Singular: veraltet: Zeit, Wetter

Herkunft:

seit dem 14. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *časъ ‚Zeitabschnitt, Zeit‘, das vermutlich in Opposition zu *vermę ‚Zeit, Zeitverlauf‘ stand und sich vielleicht von dem Verb *česati (polnisch czesać → pl) ‚reißen, raufen, schneiden‘ ableitet; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit niedersorbisch cas → dsb, obersorbisch čas → hsb, tschechisch čas → cs, slowakisch čas → sk, russisch час (čas→ ru, altkirchenslawisch часъ (časъ) → cu, ukrainisch час (čas→ uk, weißrussisch час (čas→ be, slowenisch čas → sl, serbisch час (čas→ sr und bulgarisch час (čas→ bg; die etymologische Verwandtschaft mit altpreußisch kisman → prg und albanisch kohë → sq ist jedoch ungewiss, da sich phonetische Probleme auftun und morphologische Unterschiede bestehen, was auf eine eigentständige Genese hinweist[1][2]

Sinnverwandte Wörter:

[2] chwila, moment, pora
[3] okres
[4] epoka
[5] pora, termin
[8] pogoda

Gegenwörter:

[1] przestrzeń
[2] miejsce

Oberbegriffe:

[7] kategoria

Unterbegriffe:

[6] czas fizyczny, czas gwiazdowy, czas letni, czas słoneczny, czas strefowy, czas zimowy, czas uniwersalny
[7] czas przeszły, czas przyszły (futurum), czas teraźniejszy, czas zaprzeszły (plusquamperfectum)

Beispiele:

[2] Pięć lat minęło od czasu ich ostatniego spotkania.
Fünf Jahre sind vergangen seit der Zeit ihres letzten Treffens.
[5] Już był czas siadać do obiadu.
Es war schon Zeit, sich zum Mittag zu setzen.

Sprichwörter:

[1] Czas najlepszy lekarzDie Zeit heilt alle Wunden
[1] Czas to pieniądzZeit ist Geld
[1] Szkoda czasu i atłasu
[5] Komu w drogę, temu czas

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] wolny czas, miniony czas
[1] czas leci, czas mija, czas pędzi, czas uciekać, czas upływa
[1] trwonić czas, marnować czas
[1, 2] czas do czegoś, czas na coś
[3] czas mrozów, czas upałów, czas żniw
[4] czasy nowożytne, czasy starożytne
[8] piękny czas, czas chłodny, czas wietrzny

Wortbildungen:

czasowy; czasomierz, czasopismo, czasoprzestrzeń, czasochłonny
czasami, czasem, z czasem

Übersetzungen

[Bearbeiten]
[1, 6] Polnischer Wikipedia-Artikel „czas
[7] Polnischer Wikipedia-Artikel „czas (językoznawstwo)
[1–3, 5–7] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „czas
[1–8] Słownik Języka Polskiego – PWN: „czas
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „czas

Quellen:

  1. Vasmer’s Etymological Dictionary: „час
  2. Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, Seite 91.