Yeğnubki

Yeğnubki
Zıwano tabii
Melumat
Dewlete û mıntıqeyi	Tacikıstan
Amarê qıseykerdoğan	12 000
Kodê zıwani
ISO 639-3	Yai
Glottolog	Yagn1238
Ethnologue	Yai
Xısusiyetê zıwani
Alfabe	Alfabey Latinki û Alfabey Kiril
Keye	Zıwanê İraniyê rocakewtene

Cayê ke tede zıwanê Yeğnubki qısey beno

Yeğnubki (yaɣnobī́ zivók, яғнобӣ зивок) yew zıwanê do İrankiyo ke Tacikıstani de qal beno. Gruba Zıwananê İrankiyan de cayê xo zıwanê İrankiyê rocvetışi dero. Yeğnubki zımeyê rocawanê Tacıkıstani de û mıntıqaya Zerefşani de qal beno. Zıwanê Yeğnubki be zıwannê Soğdki ra zaf nezdiyo. A ri ra cı rê Neo-Soghdian (Soğdkiyo Newe) zi vaciyeno. Ewro 12,000 (des û dı) Yeğnubi estê û zıwanê Yeğnubki qal kenê. Ewro zafê Yeğnuban de zıwan zanayo, yewo ke zıwanê Yeğnbukiyo, bin ki zıwanê Tacikiyo.

Zıwanê Yeğnubki de dı diyalekti estê; diyalektê rocvetışi û diyalektê rocawani. Fonetik de miyanê nê diyalektan de ferqi estê. Mısal herfa tarixi θ diyalektê rocvetışi de t bena, diyalektê rocawani de s bena. Mısal met (rocvetış) - mes (rocawan) yeno mena "roce". Diyalektê rocawani de peybendi ay diyalektê rocvetışi de beno e. Mısal wayş (rocawan) - weş (rocvetış) yeno mena "vaş". Nê vateyi, zıwanê Soğdki ra yeno, Soğdki de wayş/weş "vayş"o. Zıwanê ma de ki "vaş", zıwanê Soğdki de wayşo. Herfa θr, diyalektan miyan de diyalektê rocawani de tir, diyalektê rocvetışi de saro. Mısal saráy (rocvetış) - tiráy (rocawan) yeno mena 'hirê'. Zıwanê Soğdki de zi θrē/θray ya zi ṣ̌ē/ṣ̌ayo.

Zıwanê Yeğnubki de heta serra 1990ıne ra çi nênusiyayo. Ema linguist Andreyev vano ke zıwanê Yeğnubki serra 1928ıne de terefê tayê mıleyan ra nusiyayo. Yeğnubki ewro esasen Alfabeyê Latinki ra nusiyayo.

Herfi nêyê;

a (á), ā (ā́), b, č, d, e (é), f, g, ɣ, h, ḥ, i (í), ī (ī́), ǰ, k, q, l, m (m̃), n (ñ), o (ó), p, r, s, š, t, u (ú), ū (ū́), ʏ (ʏ́), v, w (u̯), x, x°, y, z, ž

Akademiya Tacikıstani de zi serba zonê Yeğnubki, jew alfabeyo bin vıraziyao. Herfi akademiy;

А а (a) Б б (b) В в (v) Ԝ ԝ (w) Г г (g) Ғ ғ (ɣ) Д д (d) Е е (e/ye) Ё ё (yo) Ж ж (ž) З з (z) И и (i, ī) Ӣ ӣ (ī) й (y) К к (k) Қ қ (q) Л л (l) М м (m) Н н (n) О о (o) П п (p) Р р (r) С с (s) Т т (t) У у (u, ū, ʏ) Ӯ ӯ (ū, ʏ) Ф ф (f) Х х (x) Хԝ хԝ (x°) Ҳ ҳ (h, ḥ) Ч ч (č) Ҷ ҷ (ǰ) Ш ш (š) Ъ ъ (ع) Э э (e) Ю ю (yu, yū, yʏ) Я я (ya)

Qısebend

Rêze	Yeğnubki	Zazaki	Yeğnubki	Zazaki	Yeğnubki	Zazaki	Yeğnubki	Zazaki
1.	man	ez	man	mı	mox	ma	mox	ma
2.	tu	tı	taw	to	şumox	şıma	şumox	şıma
3.	ax, iš	o, a	aw, iti	ey, ay	áxtit, íštit	ê, i	awtiti	inan

Amari

	Yeğnubki (Rocvetış)	Yeğnubki (Ğerb)	Zazaki
1	ī	ī	jew, yew, yu
2	dū	dʏ	dı
3	saráy	tⁱráy	hiri
4	tafór	tᵘfór, tⁱfór	çehar
5	panč	panč	ponc
6	uxš	uxš	şeş
7	avd	aft	hewt
8	ašt	ašt	heyşt
9	nau̯	nau̯	newe
10	das	das	des
11	das ī	das ī	des u jew
12	das dū	das dʏ	ded u dı
13	das saráy	das tⁱráy	des u hiri
14	das tafór	das tᵘfór / tⁱfór	des u çehar
15	das panč	das panč	des u panc
16	das uxš	das uxš	des u şiş
17	das avd	das aft	des u hawt
18	das ašt	das ašt	des u heyşt
19	das nau̯	das nau̯	des u newe
20	bī́st	bī́st	vist
30	bī́st-at das	bī́st-at das	hirıs
40	dū bīst	dʏ bīst	çewres
50	dū nī́ma bīst	dʏ nī́ma bīst	poncas
60	saráy bīst	tⁱráy bīst	şeşti
70	saráy nī́ma bīst	tⁱráy nī́ma bīst, tⁱráy bī́st-u das	hawtay
80	tafór bīst	tᵘfór / tⁱfór bīst	heştay
90	tafór nī́ma bīst	tᵘfór / tⁱfór nī́ma bīst	neway
100			se
1000			hınzar

Nımune

"Fálɣar-at Yáɣnob asosī́ láfz-šint ī-x gumū́n, néki áxtit toǰīkī́-pi wó(v)ošt, mox yaɣnobī́-pi. 'Mʏ́štif' wó(v)omišt, áxtit 'Muždív' wó(v)ošt." [ˈfalʁɑratʰ ˈjɑʁnɔˑb asɔˑˈsiː ˈlafzʃʲɪntʰ ˈiːχ ɡʊˈmoːn ˈneːcʰe ˈɑχtʰɪtʰ tʰɔˑdʒʲiˑˈcʰiːpʰe ˈβ̞oːˀɔˑʃʲtʰ moːʁ jɑʁnɔˑˈbiːpʰe ˈmyːʃʲtʰɪf ˈβ̞oːˀɔˑmɪʃʲtʰ ˈɑχtʰɪtʰ mʊʒʲˈdɪv ˈβ̞oːˀɔˑʃʲtʰ]

"Falğarki ya zi Yeğnubki zuanê do pêro aseno/qolayo ema ê qal kenê Taciki ra u ma qal keni Yeğnubki. Ma vani 'Müştif', ê vanê 'Mujdiv'."