Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Pergi ke kandungan

Anarkisme

Mantad Wikipedia

 

Bendera kotumbayaan Anarkis

Anarkisme nopo nga iso falsafah om iso woyo koposion it au monorimo do rahung iso-iso pogun id aspek kooturan, angkab toi ko koubasanan politik kumaa sosongulun[1][2]. Id boros suai, anarkisme au monorimo soira haro panansagan do porinta pogun kumaa koposion sosongulun[3]. Woyo pomusarahan diti nogi nga kaanu mongunsub om monokodung do kopomunsaan do pogun[4]. Anarkisme kikotumbayaan do pogun nopo nga iso kotinanan di koligogon om au nuru do haro montok sosongulun toi ko tinimungan tulun[4][5]. Hogot 'Anarkisme' naanu mantad hogot Yunani αναρχία ii kiratia sabaagi aiso "archons" id korotian harfiah, ii no tu aiso pomorinta[6].

Anarkisme kiwaa mogisusuai kawo om koubasanan katanud do mogisusuai perspektif[7][8], nga au toinsanai koubasanan di nokopitotongkiad oo koimbulaian[9]. Suai mantad di, aiso kotumbayaan di kaanu popotolinahas do falsafah di igitan do toinsanai anarkis sabab tinimungan diolo oruhai no ingga piagalan[10].

Etimologi, terminologi om definisi

[simbanai | simbanai toud]
Wilhelm Weitling

Tadon etimologi do 'anarkisme' nopo nga mantad anarkhia Yunani dipogulu αναρχία ii kirati sabaagi 'aiso pomorinta', rati ponogulu 'an-' nopo nga monuku do rati 'aiso' om 'arkhos' nopo nga kirati do 'pomorinta toi ko huguan'. Sugku dohuri '-isme' nopo nga montok monuku pomusarahan toi ko ideologi sosongulun di anarki. Anarkisme noguno id boros English maso toun 1642 om hogot anarki noguno no mantad po di toun 1539; ii kopogowit do rati do poinlongkod do 'akasou'. Ogumu tinimungan id suang Revolusi Perancis di kaanu momolohou do tinimungan sasaapon sabaagi anarkis, sundung pia au toinsanai sasaapon diolo di nopo nga kopipio ko anarkis. Ogumu revolusioner abad ko-19 miagal ko ii William Godwin (1756-1836) om ii Wilhelm Weitling (1808-1871) ii kaanu manahak do kopontukan doktrin anarkis kumaa tinimungan sukod wagu, nga au momoguno do hogot anarkis toi ko anarkisme sabaagi monuku do kondii diolo toi ko kotumbayaan diolo.

  1. Malatesta, Errico, Towards Anarchism.
  2. Anarchism. The Shorter Routledge Encyclopedia of Philosophy. 2005. P. 14 "Anarchism is the view that a society without the state, or government, is both possible and desirable."
  3. Bakunin, Mikhail, God and the State, pt. 2.; Tucker, Benjamin, State Socialism and Anarchism.; Kropotkin, Piotr, Anarchism: its Philosophy and Ideal; Malatesta, Errico, Towards Anarchism; Bookchin, Murray, Anarchism: Past and Present, pt. 4; An Introduction to Anarchism by Liz A. Highleyman[1]
  4. 4.0 4.1 Anarchism. Encyclopædia Britannica. 2006. Encyclopædia Britannica Premium Service. 29 August 2006 <http://www.britannica.com/eb/article-9117285>
  5. Carl Slevin "anarchism" The Concise Oxford Dictionary of Politics. Ed. Iain McLean and Alistair McMillan. Oxford University Press, 2003.
  6. Anarchy Merriam-Webster's Online dictionary
  7. Kropotkine, Petr Alekseevich. Anarchism: A Collection of Revolutionary Writings, Courier Dover Publications, 2002, p.5
  8. R.B. Fowler (1972). "The Anarchist Tradition of Political Thought". Western Political Quarterly. 25 (4): 738–752. doi:10.2307/446800.
  9. Sylvan, Richard. Anarchism. A Companion to Contemporary Political Philosophy, editors Goodwin, Robert E. and Pettit, Philip. Blackwell Publishing, 1995, p.231
  10. Anarchism. The Oxford Companion to Philosophy, Oxford University Press, 2005, p. 31

    "there is no single defining position that all anarchists hold, and those considered anarchists at best share a certain family resemblance."