Ευχρηστία

Ο όρος ευχρηστία αφορά την ιδιότητα ενός χρησιμοποιήσιμου συστήματος, τεχνουργήματος ή συσκευής να είναι εύκολο στη χρήση του. Στο γνωστικό πεδίο της επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή ο όρος ευχρηστία (αγγλ: usability, στα ελληνικά αποδίδεται εναλλακτικά και ως χρηστικότητα ή ευχρηστότητα) αναφέρεται σε μία βασική ποιοτική παράμετρο ενός αλληλεπιδραστικού υπολογιστικού συστήματος. Ορισμούς ευχρηστίας περιέχουν διεθνή πρότυπα που αφορούν ποιότητα λογισμικού (ISO/IEC 9126) και επικοινωνία ανθρώπου-υπολογιστή (ISO/DIS 9241-11). Η ευχρηστία είναι εν γένει επιδιωκτέα ιδιότητα ενός συστήματος, συσκευής, προϊόντος ή υπηρεσίας και σχετίζεται με την εμπειρία χρήσης του από τους τυπικούς χρήστες. Ο όρος τείνει να καθιερωθεί αντί για την πολυχρησιμοποιημένη και όχι αυστηρά προσδιορισμένη φράση «φιλικότητα προς τον χρήστη».

Ορισμοί

Σύμφωνα με το πρότυπο ISO 9241-11, ευχρηστία είναι η δυνατότητα ενός προϊόντος / συστήματος ή υπηρεσίας που χρησιμοποιείται από καθορισμένους χρήστες με καθορισμένους στόχους, υπό καθορισμένες συνθήκες χρήσης, να παρέχει αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του.

Σύμφωνα με τον Nielsen η ευχρηστία του συστήματος αναλύεται στις εξής παραμέτρους: (α) ευκολία εκμάθησης, (β) υψηλή απόδοση εκτέλεσης έργου, (γ) χαμηλή συχνότητα σφαλμάτων χρήστη, (δ) ευκολία συγκράτησης της γνώσης χρήσης του και (ε) υποκειμενική ικανοποίηση χρήστη. Όπως είναι επομένως προφανές, η ο βαθμός ευχρηστίας εξαρτάται από τη διασύνδεση χρήστη τόσο ως προς λογισμικό (π.χ. το GUI ενός λειτουργικού συστήματος), όσο και ως προς το απαιτούμενο υλικό (π.χ. περιφερειακές συσκευές εισόδου / εξόδου, όπως ποντίκι, πληκτρολόγιο, οθόνη κλπ).

Διεθνή πρότυπα, τα οποία συνδέονται με τον όρο είναι:

• ISO/DIS 9241-11 (Usability Guidance - Οδηγίες ευχρηστίας)
• ISO/IEC 9126 (Software quality model - Μοντέλο ποιότητας λογισμικού)
• ISO 13407 (Human Centred Design process - Διαδικασία ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού)
• ISO TR 18529 (Περιγραφή της διαδικασίας ανθρωποκεντρικής σχεδίασης)
• ISO 25062 (Common Industry Reporting Format - Κοινό Πρότυπο Σύνταξης Εκθέσεων Ευχρηστίας)

Ανθρωποκεντρική σχεδίαση

Σύμφωνα με τους Gould και Lewis οι αρχές σχεδίασης ενός αλληλεπιδραστικού υπολογιστικού συστήματος σύμφωνα με το ανθρωποκεντρικό μοντέλο είναι οι εξής:

• Εστιάζουμε στους χρήστες του συστήματος και τις εργασίες που επιτελούν με αυτό, από τις αρχικές φάσεις σχεδιασμού.
• Σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού μετράμε την αντίδραση των χρηστών με χρήση πρότυπων διεπιφανειών, εγχειριδίων, προσομοιωτών κλπ.
• Ακολουθούμε επαναληπτική διαδικασία σχεδίασης

Σύμφωνα με τα παραπάνω, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σχεδίαση εύχρηστων συστημάτων οι εφαρμοζόμενες μέθοδοι αξιολόγησης της ευχρηστίας, οι οποίες μπορεί να εφαρμοστούν κατά τις διάφορες φάσεις σχεδίασης και ανάπτυξης του συστήματος.

Μέθοδοι αξιολόγησης ευχρηστίας

• Ευρετική αξιολόγηση
• Αναλυτικές μέθοδοι
• Γνωστικό περιδιάβασμα
• Παρατήρηση πεδίου
• Ερωτηματολόγια
• Συνεντεύξεις
• Εστιασμένες ομάδες