Σπηλαιολογία

Με τον όρο σπηλαιολογία εννοείται η επιστημονική έρευνα των σπηλαίων και άλλων καρστικών χαρακτηριστικών, η διαμόρφωση, η δομή, οι φυσικές ιδιότητες, η ιστορία, οι ιδιαίτερες μορφές ζωής και οι φυσικές διαδικασίες μέσω των οποίων σχηματίζονται (σπηλαιογένεση) και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου (σπηλαιομορφολογία).

Γενικά η μεθοδική και συστηματική μελέτη των σπηλαίων αναπήδησε ως αυτοτελή επιστήμη κατά τον 19ο αιώνα εκ της Γεωλογίας και της Φυσικής Γεωγραφίας. Πατέρας της νέας αυτής επιστήμης θεωρείται ο Γάλλος Ε. Μαρτέλ που με τις πολυάριθμες έρευνές του στα γαλλικά σπήλαια συγκέντρωσε τα πρώτα στοιχεία σπηλαιογένεσης και των νόμων της υπόγειας υδρολογίας.

Ο όρος σπηλαιολογία εφαρμόζεται σήμερα ενίοτε -στην Ελλάδα σχεδόν ταυτίζονται οι δύο έννοιες- για την αθλητική δραστηριότητα της εξερεύνησης σπηλαίων. Οι δύο δραστηριότητες –επιστημονική και αθλητική- συνδυάζονται αποτελεσματικά in situ. Η πρώτη σπηλαιολογική εταιρία φαίνεται πως ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1895, ενώ το πρώτο διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας έγινε στο Παρίσι το 1953^[1].

Ως διεπιστημονικός κλάδος η σπηλαιολογία συνδυάζει στη σύγχρονη μορφή της γνωστικά πεδία διαφόρων επιστημών, όπως είναι η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η ανθρωπολογία, η υδρολογία, η τοπογραφία, η βιολογία και η αρχαιολογία, ανάλογα με τον τύπο της επ΄ αυτής έρευνας.

Η αρχαιότερη ζωγραφική σπηλαίου ανακαλύφθηκε στην Ινδονησία, σε σπήλαιο της νήσου Σουλαουέζι, και αναπαριστά 2 αγριόχοιρους που σώζονται εν μέρη. Πρόκειται για την παγκοσμίως αρχαιότερη μορφή ζώου, ερευνήθηκε σε σπήλαιο και χρονολογείται πριν 45.500 χρόνια.^[2]

Η σπηλαιολογία στην Ελλάδα

Οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα έγιναν με ιδιωτική πρωτοβουλία κατά το 1891 από τον τότε νομομηχανικό Αρκαδίας Ν. Σιδερίδη. Επαναλήφθηκαν το 1928 από τον Αυστριακό σπηλαιολόγο Α. Μάρκοβιτς με την χορηγεία του Εμμ. Μπενάκη. Από τότε συνεχίστηκαν από σπηλαιολογικές εκδρομικές ομάδες των σωματείων "Υπαίθρια Ζωή", "Παν" και "ΕΟΣ" μέχρι το 1949.
Κορύφωση αυτής της αρχικής δραστηριότητας υπήρξε η ίδρυση της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (ΕΣΕ) το 1951 με πρωτοστατούντες τον Γιάννη και την Άννα Πετροχείλου^[3]. Σύμφωνα με το ιστορικό της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος η ιστορία των σπηλαιολογικών ερευνών ξεκινά με τις έρευνες του Γερμανού Φέντλερ στην Κύθνο και του Γάλλου Μαρτέλ στην Τρίπολη το 1841. Ιστορικά σημαντικές θεωρούνται επίσης οι έρευνες του παλαιοανθρωπολόγου Α. Μάρκοβιτς, στην Αττική έως το 1928^[4].

Η ίδρυση της σπηλαιολογικής ομάδας του ΕΟΣ Χανίων το 1956, η ίδρυση της ΕΠΕΑΝ το 1960 και παραρτημάτων της ΕΣΕ οδηγούν σταδιακά σε μεγάλης έκτασης εξερευνήσεις των ελληνικών σπηλαίων, όπως επίσης και στην εξάπλωση της ιδέας της σπηλαιολογίας. Σημαντικά σωματεία για τα σπηλαιολογικά δρώμενα όπως ο ΣΠΕΛΕΟ, η ΣΠΗΝΑ και ο ΑΕΤΟΣ ιδρύονται στη δεκαετία του '80 ενώ σημαντική εξέλιξη υπήρξε και η αρμόδια Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, που ιδρύθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. Αποκορύφωμα της δραστηριότητας των σωματείων πέραν των εκτεταμένων εξερευνήσεων υπήρξε η δημιουργία της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΣΟΕ) το 2001^[4].

Δείτε επίσης

Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία

Σημειώσεις παραπομπές

↑ What is UIS (Union Internationale de Speleologie)^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ «Ανακαλύφθηκε στην Ινδονησία η αρχαιότερη σπηλαιογραφία ζώου στον κόσμο | ipaidia.gr». iPaidia.gr. 14 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.
↑ «Ιστορικό της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2007.
↑ ^4,0 ^4,1 «Ιστορικό σπηλαιολογίας στη Σπηλαιολογική Ομοσπονδία Ελλάδος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2007.

Πηγές

"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τ.17ος, σ.170

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
σπηλαιολογία

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Σπηλαιολογία

[1] What is UIS (Union Internationale de Speleologie)^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[2] «Ανακαλύφθηκε στην Ινδονησία η αρχαιότερη σπηλαιογραφία ζώου στον κόσμο | ipaidia.gr». iPaidia.gr. 14 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021.

[3] «Ιστορικό της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2007.

[auto1-4] 4,0 ^4,1 «Ιστορικό σπηλαιολογίας στη Σπηλαιολογική Ομοσπονδία Ελλάδος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]