Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Wiktionary

pewny

See also: pewnÿ

Kashubian

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *pъvьnъ.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): /ˈpɛv.ni/
  • Rhymes: -ɛvni
  • Syllabification: pew‧ny

Adjective

edit

pewny (comparative pewniészi, superlative nôpewniészi, derived adverb pewno)

  1. (not comparable) certain (particular and definite, but unspecified or unnamed)
    Synonyms: jaczis, jeden
  2. (comparable) certain; trustworthy
    Synonym: gwësny

Declension

edit
Declension of pewny (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative pewny pewnô pewné pewny pewné
genitive pewnégò pewny pewnégò pewnëch
dative pewnémù pewny pewnémù pewnym
accusative pewnégò pewny pewną pewné pewnëch pewné
instrumental pewnym pewną pewnym pewnyma
locative pewnym pewny pewnym pewnëch

Derived terms

edit
noun

Further reading

edit
  • Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “pewny”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎[1], volume 2, page 396
  • “pewny”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *pъvьnъ. By surface analysis, pwa +‎ -ny. First attested in 1425.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pɛvnɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /pɛvnɨ/

Adjective

edit

pewny (derived adverb pewnie or pewno)

  1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland) certain (particular and definite, but unspecified or unnamed)
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 57, 2:
      Tedy rzekla stara pany, gey mathka: Panye gosczv, nye szmaczy szye, y vczynyla mv pewne szlubyenye
      [Tedy rzekła stara pani, jej matka: Panie gościu, nie smęci sie, i uczyniła mu pewne ślubienie]
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 121:
      A gdyby ten czlek, czo dobyl tego gymyenya, byl goscz albo taky myesczanyn nasz, y[s]chby nye byl pewny, tako ysz gdyby on czlek zaszyą do domu przyszedl, iszby nye wyedzyal, gdzye onego naydz, czo yego gymyenya dobyl
      [A gdyby ten człek, co dobył tego jimienia, był gość albo taki mieszczanin nasz, iżby nie był pewny, tako iż gdyby on człek zasię do domu przyszedł, iżby nie wiedział, gdzie onego najć, co jego jimienia dobył]
    • 1915 [1425], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎[2], Lublin, page 538:
      Esszye wemy..., essze J[an] *wssel w Potra... trzy grzywny y ossmsset pewnich *panyadzy
      [Eże wiemy..., eże J[an] wzieł u Piotra... trzy grzywny i ośmset pewnych pieniędzy]
    • 1968 [End of the fifteenth century], Roman Laskowski, Józef Reczek, editors, Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis nr. XV 32 Biblioteki OO. Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku‎[3], Sandomierz: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 51:
      Qui cum in forma dei esset yenze Xpus Ihus w pewney gistnosczi bil boga oczcza (Phil 2, 6)
      [Qui cum in forma dei esset jenże Xpus Ihus w pewnej jistności był Boga Oćca (Phil 2, 6)]
  2. certain; trustworthy
    • 1880-1894 [End of the fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[4], volume I, page 151:
      Otho ya, czlovyek tvoy, przystapvya do syna tvego yako nyemoczny do lekarza pewnego
      [Oto ja, człowiek twoj, przystępuję do syna twego jako niemocny do lekarza pewnego]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[5], page 296:
      To yest bylo pevne vkazanye (hoc enim est verum experimentum) smarthvychvstanya
      [To jest było pewne ukazanie (hoc enim est verum experimentum) zmartwychwstania]
  3. effective
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[6], page 189:
      Yako kto wzyal pevne lyekarstwo (sicut quis accepta efficaci medicina), badzye vzdrowyon
      [Jako kto wziął pewne lekarstwo (sicut quis accepta efficaci medicina), będzie uzdrowion]
  4. (attested in Masovia, Lesser Poland) certain (established, unchanging)
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 3:
      Thi tho stroni chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas dobrowolnye a s pewnego wyedzenya (ex certa scientia) o czlonki nyzey polozone... spvsczyli... iako w iadnacza..., abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz
      [Ty to strony chcąc ku końcu zgody... przyć, w nas dobrowolnie a z pewnego wiedzenia (ex certa scientia) o członki niżej położone... spuścili... jako w jadnacza..., abychom mogli... na ty członki wyrzec, ufalić a skazać]
    • 1882 [End of the fifteenth century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎[7], page 290:
      O krzyzv szwyethy... thy yesz pewna nadzyeya nasza!
      [O Krzyżu święty..., ty jeś pewna nadzieja nasza!]
    • 1968 [End of the fifteenth century], Roman Laskowski, Józef Reczek, editors, Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis nr. XV 32 Biblioteki OO. Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku‎[8], Sandomierz: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 92:
      Pewna sana
      [Pewna sana]
  5. (attested in Silesia) safe, not in danger
    Synonyms: bezpieczny, bezprzezpieczny, mirny, pokojny, przepieczny, przezpieczny, spokojny, upewny
    • 1956 [Middle of the fifteenth centeury], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎[9], Silesia, page 29r:
      Securum, pewne, accessum habes, o homo, ad deum patrem
      [Securum, pewne, accessum habes, o homo, ad Deum patrem]
  6. (attested in Southern Borderlands) perfect, ideal
    • 1880-1894 [Middle of the fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[10], volume I, Lviv, page 71:
      Przydze tho, czo gest pewne, wyproznyono będze, czo gest nyepewne cum autem venerit, quod perfectum est, euacuabitur, quod ex parte est (I Cor 13, 10)
      [Przydzie to, co jest pewne, wyprożniono będzie, co jest niepewne cum autem venerit, quod perfectum est, euacuabitur, quod ex parte est (I Cor 13, 10)]
  7. corruption of pełny
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[11], page 25:
      V mego oblvbyencza zawzdy yest pewne pyenye y vyeszyelye (semper est in atrio sponsi mei plenum tripudium et gaudium)
      [U mego oblubieńca zawżdy jest pewne pienie i wiesiele (semper est in atrio sponsi mei plenum tripudium et gaudium)]

Derived terms

edit
adjective
nouns
verbs
edit
noun
verbs

Descendants

edit
  • Polish: pewny
  • Silesian: pewny, pewiyn

References

edit
  • Boryś, Wiesław (2005) “pewny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “pewny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “pewny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish pewny.

Pronunciation

edit
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɛvnɘ
  • Syllabification: pew‧ny

Adjective

edit

pewny (comparative pewniejszy, superlative najpewniejszy, Middle Polish superlative napewniejszy, derived adverb pewnie or pewno)

  1. sure, certain (sure in one's mind, positive; absolutely confident in the truth of something) [with genitive ‘of what’]
  2. sure, certain (sure to happen, inevitable; assured)
    Synonym: murowany
    Antonym: niepewny
  3. sure, certain; trustworthy (such that there is no doubt as to one's honesty, reliability, or dependability)
    Antonym: niepewny
  4. sure, certain (evidencing someone's certainty)
    Synonyms: niepewny, speszony
  5. sure, certain; safe (not in danger and without worries)
  6. (Middle Polish) certain, sure; solid, hard, stable; tough
  7. (Middle Polish) certain, sure; indisputable; unambiguous
  8. (Middle Polish, law) valid, in force
    Synonym: prawomocny
  9. (Middle Polish) right, proper; efficient; in good condition
  10. (Middle Polish) significant (having a noticeable or major effect)
    Synonym: znaczny
  11. (Middle Polish) certain; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[12], page 49d:
      Certus, Pewny/ Bezpieczny/ Wiádomy.
      [Certus, Pewny/ Bezpieczny/ Wiadomy.]
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[13], page 108d:
      Etymon, Verum, Certum, Pewne/ Prawdźywe.
      [Etymon, Verum, Certum, Pewne/ Prawdziwe.]
  12. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1549, M. Rej, Kupiec‎[14], page x3:
      Iuż ya widzę y pewnieiſzy
      [Już yja widzę i pewniejszy]

Declension

edit
Declension of pewny (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative pewny pewna pewne pewni pewne
genitive pewnego pewnej pewnego pewnych
dative pewnemu pewnej pewnemu pewnym
accusative pewnego pewny pewną pewne pewnych pewne
instrumental pewnym pewną pewnym pewnymi
locative pewnym pewnej pewnym pewnych
short pewien

Derived terms

edit
adjectives
adverbs
nouns
particle
verbs
edit
adjective
adverbs
noun
edit
verbs

Trivia

edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pewny is one of the most used words in Polish, appearing 120 times in scientific texts, 44 times in news, 98 times in essays, 63 times in fiction, and 78 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 403 times, making it the 118th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

edit
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “pewny”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 363

Further reading

edit
  • pewny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • pewny in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pewny, pewien”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “PEWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2019 May 19
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pewny”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “pewny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pewny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 124
  • pewny in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

edit

Alternative forms

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish pewny.

Pronunciation

edit

Adjective

edit

pewny (comparative pewniyjszy, superlative nojpewniyjszy, derived adverb pewnie or pewno)

  1. certain (particular and definite, but unspecified or unnamed)
  2. certain, sure (confident)

Declension

edit
Declension of pewny
singular plural
masculine neuter feminine virile nonvirile
nominative pewny pewne pewnŏ pewni pewne
genitive pewnego pewnyj pewnych
dative pewnymu pewnyj pewnym
accusative animate pewnego pewne pewnõ pewnych pewne
inanimate pewny
instrumental pewnym pewnōm pewnymi
locative pewnym pewnyj pewnych
vocative pewny pewne pewnŏ pewni pewne

Derived terms

edit
adjective
noun

Further reading

edit

Slovincian

edit

Etymology

edit

Inherited from Proto-Slavic *pъvьnъ.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): /pɛvˈnɪ/
  • Rhymes: -ɪ
  • Syllabification: pew‧ny

Adjective

edit

pewny (derived adverb pewnô or pewniê)

  1. certain, sure

Further reading

edit
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=pewny&oldid=82137635"