Biriatu
Biriatu Lapurdiko hego-mendebaldeko udalerria da, Lapurdi Itsasegian kokaturik dagoena.
Biriatu | ||
---|---|---|
Lapurdi, Euskal Herria | ||
Biriatu herriaren eta Bidasoa ibaiaren ikuspegia Xoldokogaina mendiaren magaletik. | ||
| ||
Kokapena | ||
Herrialdea | Euskal Herria | |
Lurraldea | Lapurdi | |
Administrazioa | ||
Estatua | Frantzia | |
Eskualdea | Akitania Berria | |
Departamendua | Pirinio Atlantikoak | |
Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | |
Barrutia | Baiona | |
Kantonamendua | Hendaia-Hegoko Euskal Itsasbazterra | |
Izen ofiziala | Biriatou | |
Auzapeza | Solange Demarcq-Egiguren (abertzale)Michel Iriart (2008-2014) | |
Posta kodea | 64700 | |
INSEE kodea | 64130 | |
Herritarra | biriatuar | |
Geografia | ||
Azalera | 11,04 km² | |
Garaiera | 0-552 metro | |
Distantzia | ? km (Baionatik) | |
Demografia | ||
Biztanleria | 1.224 (2018: −14) | |
Dentsitatea | 105,71 biztanle/km² | |
Zahartzea[1] | % 18,63 | |
Ugalkortasuna[1] | ‰ 57,28 | |
Ekonomia | ||
Jarduera[1] | % 78,56 (2011) | |
Desberdintasuna[1] | % 5,41 (2011) | |
Langabezia[1] | % 7,14 (2013) | |
Euskara | ||
Euskaldunak | % 8,55 (2010) | |
Erabilera | % 0,41 (2011) | |
Datu gehigarriak | ||
Sorrera | 1603an Urruñatik banatua. urtea | |
Webgunea | http://www.biriatou.fr/eu.html |
Geografia
aldatuBidasoa ibaia herriaren ezkerraldetik igarotzen da.
Udalerri mugakideak
aldatuMugak ditu Euskal Herriko beste bi administraziorekin: EAErekin (Irun) eta Nafarroa Garaiarekin (Bera). Izatez, Biriatuk ondorengo udalerriekin du muga:
- Urruña, ipar eta ekialdean.
- Irun (Gipuzkoa), mendebaldean.
- Bera, (Nafarroa Garaia) hegoaldean.
Auzoak
aldatuAuzo nagusiak Biriatu, Garlatz eta Erramuntegia dira.
Mendiak
aldatu- Alkozpe (384 m.)
- Arranoko Harria (475 m.)
- Fagalegi (464 m.)
- Kalbariomendi (276 m.)
- Lumaberde (246 m.)
- Manddale (573 m.)
- Osingo zelaia (392 m.)
- Xoldokogaina (486 m.)
- Zigorriaga (549 m.)
Historia
aldatu1305. urtean Biriatu Zubernoako prior etxearen mende zegoen.
Aro Modernoan Urruñaren esku gelditu zen Biriatu 1603. urtera arte. Lapurdiko biltzarrean ez zuen behin ere auzapezik izan Urruña herriaren mende izan zelako.
1836. urtean Biriatu udalerri bihurtu zen.
Ekonomia
aldatuLangile gehienak inguruko herrietako industrietara joan ohi dira. Bertako ekonomia jarduera nagusia nekazaritza da.
Demografia
aldatu1880ko hamarkadan 550 biztanle inguruko populazioa zuen Biriatuk. Hurrengo hamarkadetan beheranzko joera txikia izan zuen biztanleriak, baina XX. mendearen erdialdetik aurrera hazkunde esanguratsua izan zuen. XXI. mendearen hasieran 1.000 biztanleen maila gainditu zuen.
Biriatuko biztanleria |
---|
Datuen iturburua: INSEE |
Politika
aldatuAgintaldia | Auzapeza | Alderdia |
---|---|---|
1891-1904 | Pierre Larroulet | |
1904-1908 | Bernard Ilhardoy | |
1908-1912 | Raymond Berroa | |
1912-1930 | Bernard Ilhardoy | |
1931-1945 | Jean Hiribarren | |
1945-1947 | Christophe Haramboure | |
1948-1954 | Jean Hiribarren | |
1955-1971 | Joseph Halzuet | |
1971-1989 | Ignace Belloquy | |
1989- | Michel Hiriart | DVD |
Euskara
aldatuBiriatuko euskara[3] nafar-lapurteran[4] kokatzen da, zehatzago esanda, sartaldeko azpieuskalkiari[5] dagokion Kostatar euskara[6] da bertakoa. 2010ean, herritarren % 8,55 zen euskaldunak. Euskara nafarra eta erdialdekoa bezala, nafar-lapurtarra ere bereizgarri gutxikoa da. Egiturari dagokionez, gaur egun batasun eta berdintasun handiko agertzen zaigu, baina hori, gehienbat, azken hamarkadotako bilakaeraren ondorioa da. Lapurdiko eta Nafarroa Behereko euskararen arteko aldea txikia dela esan daiteke, eta horregatik multzo berean biltzen ditu Koldo Zuazok. Multzo honen azpian bi azpieuskalki bereiz daitezke: Sartaldekoa (itsasbazterrean hasi eta Ahetze, Senpere eta Ainhoa bitartekoa hartzen duena) eta Sortaldekoa (Nafarroa Behere osoa eta Lapurdiko ekialdea hartzen duena, zehatzago, Aturrialdeko eta Hazparneko eskualdeak). Azpieuskalki horien artean bada, dena dela, tarteko eremu bat, Uztaritze inguruko hizkerek osatzen dutena. Halakoetan gertatu ohi denez, bateko eta besteko berrikuntzak jaso ditu alderdi horrek, baina, aldiz, ez dauka bertan sortutako bereizgarri askorik. Azpieuskalki bi horietaz gainera, nortasun beteko hizkera bi egon dira, eta gaur egun ere oraindik nola edo hala badira: Amikuztarra (Nafarroa Behereko gainerako hizkeretatik zerbait bereizita eta Zuberoakotik gertu egon da) eta Kostatarra (Lapurdiko itsasbazterrean mintzatu da eta eskualde horretako bizilagunek hartu-eman estua eduki dute Gipuzkoako eta Nafarroako auzoekin).
Ondasun nabarmenak
aldatuArgazki galeria
aldatu-
Hilarri diskoidalak
-
Landetxeak
-
Xoldoko haitzak
-
Elizaren gunea Xoldokogainetik
-
San Martin Eliza
-
Xoldo mendia Biriatutik
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Géoportail - Institut géographique national (France). Géoportail. (Noiz kontsultatua: 2011/11/03).
- ↑ a b «Biriatu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-08).
- ↑ a b «Nafar-lapurtarra - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-08).
- ↑ a b «Sartaldekoa (NL) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-08).
- ↑ «Kostatarra - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-08).
Kanpo estekak
aldatuEuskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Lapurdi |
- Biriatuko Udalaren webgunea
- Joseba Aurkenerena: Begiraleak Biriatun dantzari [1][Betiko hautsitako esteka]