Mombasa

Mombasa; Mombasa
	hiria
	Irudi gehiago
Fitxategi:Ez	Fitxategi:Ez
Administrazioa
Herrialdea	Kenya
Probintzia	Kosta
Alkatea	Ahmed Abubakar
Izen ofiziala	Mombasa
Jatorrizko izena	Mombasa
Geografia
Koordenatuak	4°03′S 39°40′E / 4.05°S 39.67°E
Azalera	295 km²
Altuera	50 m
Demografia
Biztanleria	1.200.000 (2016); 1.208.333 (2019); Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaAdierazpen errorea: Hitz ezezaguna "br" (2016)
Dentsitatea	4.072 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1593
Telefono aurrizkia	041
Ordu eremua	UTC+03:00
Hiri senidetuak	Seattle, Long Beach, Fuzhou, Honolulu konderria, Durban, Honolulu, Bergen eta Lianyungang
	http://mombasamunicipal.org/

Mombasa (arabieraz: منبعثة, Manbasa; swahiliz: Kisiwa Cha Mvita edo, laburturik, Mvita, "Gerren uhartea") Kenyako bigarren hiririk handiena eta Kostako probintziako hiriburua da. Herrialdearen hegoaldean dago, Nairobitik 440km hegoekialdera, Indiako ozeanoaren ertzean. 2009an metropoliak (Mombasa eta Kilindini) 939.370 biztanle zituen^[1].

Deskribapena

Hiri zaharra

Hiria Indiako Ozeoanoaren ertzeko 16 km²-ko uharte batean dago (Monbasa uhartea). Tudor Creek eta Kilindini Harbour itsasadarrek bereizten dute uhartea kontinentetik. Nyali zubiak (iparraldean), Likoni ferryak (hegoaldean), Makupa bide goratuak (mendebaldean) eta Kenya-Uganda trenbideak uhartea eta kontinentea lotzen dituzte.

Hiri zaharra uhartearen hegoekialdean dago, Tudor Creek-en bazterrean. 72 hektareako gune honetan, ehunka urtez, bertakoak (mijikendak eta swahiliak) eta arabiar, asiar, portugaldar eta britaniar jatorriko komunitateak bizi izan dira. Kale estuak dira eta eraikinek afrikar, arabiar eta portugaldar arkitekturaren eragina dute. 1997tik Gizateriaren ondare izateko proposaturik dago^[2]. Hiri zaharraren ondoan turismo erakargune garrantzitsuena den Fort Jesus dago, 2011n UNESCOk Gizateriaren ondare izendatu zuena^[3].

Moi Nazioarteko Aireportuak zerbitzua ematen dio hiriari^[4].

Historia

Arabiar merkatariek fundatu zuten Monbasa 750 aldean. 1498an Vasco da Gama portugaldar esploratzailea iritsi zen. XVI. mendean Portugaldarrek hiria okupatu zuten eta 1593 eta 1595 artean Fort Jesus gotorlekua eraiki zuten. Monbasa Indiarako bideko portu garrantzitsuenetako bat bilakatuz joan zen. 1638tik aurrera portugaldar kolonia izan zen, 1698an Omandarrek mendean hartu zuten arte. 1728-29an portugaldarrek portua konkistatu zuten, baina omandarrek laster egotzi zituzten. 1837an Zanzibarko sultanak anexionatu zuen. 1887an administrazioa Britainiar Inperioari eman zitzaion, Zanzibarko sultanaren protektoratu moduan. Ekialdeko Afrikako britaniar protektoratuaren hiriburua izan zen 1907 arte (izenez Zanzibarko sultanaren agindupean). 1963an Kenya independentean sartu zen^[5].

2002ko azaroaren 28an bi atentatu gertatu ziren Monbasan. Israeldar turistak ostatatzen zituen hotel baten aurkako atentatu suizida batek 16 hildako eragin zituen (10 kenyar, 3 israeldar eta atentatu egileak). Lehentxeago bi lur-aire misil jaurti zituzten Arkia hegazkin konpainia israeldarraren Boeing 757 baten aurka, baina huts egin zuten. Atentatuen ardura Al-Kaida leporatu zitzaion. ^[6]

Ekonomia

Monbasa merkataritza gune garrantzitsua da. Uhartearen eta kontinentearen artean dagoen Kilindini kaia Kenyako itsasportu handi bakarra eta Ekialdeko Afrikako garrantzitsuena da. Uganda, Ruanda eta Tanzaniako iparrekialdeko merkataritzaren zati handiena handik igarotzen da.

Kenyako itsasaldeko turismo gune nagusia da. Alde zaharra eta Fort Jesus bisitatzen diren arren, erakargarriena ez da hiria bera, hondartzak baizik: Nyali, Kenyatta, Bamburi eta Shanzu iparraldean eta Shelly, Tiwi eta Diani hegoaldean.

Industriari dagokionez petrolio findegi bat, ontziolak eta metalurgia, zementu, ongarri eta azukre fabrikak daude^[7].

Klima

Monbasak klima tropikal euritsua du, Sabanako klima, uda lehorrarekin (As) Köppen klima sailkapenean. Hilabete lehorrenak urtarrila eta otsaila dira (negua hego hemisferioan) eta euritsuenak apirila eta maiatza.

Datu klimatikoak (Mombasa)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	32.0	32.3	32.6	31.2	29.3	28.4	27.7	27.9	28.8	29.6	30.6	31.6	30.2
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	23.2	23.6	24.2	23.9	22.7	21.3	20.4	20.3	20.8	22.0	23.1	23.3	22.4
Pilatutako prezipitazioa (mm)	33	15	56	163	240	80	70	66	72	97	92	75	1059
Prezipitazio egunak (≥ 100)	4	2	5	10	14	10	11	9	9	10	9	7	100
Iturria: WorldWeather.org^[8]