Hiriburu
Hiriburua administrazio (herrialde, probintzia nahiz eskualde) baten botere politikoa kokatuta dagoen hiria da.
Beste era batera definituta, sozialki, kulturalki, historikoki nahiz ekonomikoki nagusitasunari begira ezar daiteke hiriburua. Adibidez, Iruñea Euskal Herriko hiriburu historikoa da eta Milan, modarena.
Orokorrean, hiriburua lurralde bateko hiri garrantzitsuena da baina ez da beti horrela izaten. Horren adibide New York da: Estatu Batuetako biztanle gehien dituen hiria da, baina ez da herrialdeko hiriburua, ezta New Yorkeko estatuarena ere.
Beste adibide bat Bilbo da: ekonomiari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko hiri garrantzitsuena da, baina erkidegoko hiriburua Gasteiz da.
Jatorria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Historikoki, estatu edo eskualde baten gune ekonomiko nagusia botere politikoaren gune bihurtu da maiz, eta konkistaren edo federazioaren bidez kapital bihurtu da.[1] (Hiri modernoa, ordea, ez da beti existitu: Erdi Aroko mendebaldeko Europan gobernu ibiltaria komuna zen). Kapitalak erakarri egiten ditu, berez, politikoki motibatuta dauden pertsonak eta gobernu nazionalak edo inperialak eraginkortasunez administratzeko beharrezkoak diren trebetasunak dituztenak, hala nola abokatuak, zientzialari politikoak, bankariak, kazetariak eta politikariak.
Hiri horietako batzuk erlijio-zentroak dira edo ziren. Horietako adibide batzuk dira[2]: Konstantinopla (erlijio bat baino gehiago), Erroma (Erromako eliza katolikoa), Jerusalem (erlijio bat baino gehiago), Babilonia, Mosku (Errusiako eliza ortodoxoa), Belgrad (Serbiako Eliza Ortodoxoa), Paris eta Pekin. Herrialde batzuetan, kapitala aldatu egin da arrazoi geopolitikoengatik; Finlandiako lehen hiria, Turku, herrialdearen hiriburua izan zen Erdi Arotik Suediako legean[3], eta Finlandiako Dukerri Handian galdu zuen bere eskubidea 1812an, Helsinki Finlandiako gaur egungo hiriburu bihurtu zenean errusiarrak.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) news, Kinooze Learning Publishing; facts; re-imagined; Since 2012, written for kids. What does a Capital City Mean? - Facts For Kids, People & Places - Kinooze. (Noiz kontsultatua: 2022-03-21).
- ↑ Capital cities in the aftermath of empires : planning in central and southeastern Europe. Routledge 2010 ISBN 978-0-203-85983-4. PMC 562160947. (Noiz kontsultatua: 2022-03-21).
- ↑ (Ingelesez) «Turku | Finland | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-03-21).
