Irrati-hargailu

Irrati-hargailu
	communication device (en) eta receiver (en)
	Irudi gehiago

Irrati-hargailua komunikazio-sistemetan, Transmisoreak bidalitako seinalea jasotzen duen gailua da. Irrati-uhinak anplifikatu, iragazi eta demodulatzen ditu.^[1]

Funtzionamendua

Irrati-hargailu bat zirkuitu elektriko bat da, antenan sortzen den korronte txiki bat iragazi edo bereizteko aukera ematen duena, aire bidez iristen diren uhin elektromagnetikoen eraginez (indukzio elektromagnetikoaren bitartez). Korrontea anplifikatu egiten da modu selektiboan milaka aldiz eta, ondoren, elektroimanak duen bozgorailu baterantz bidaltzen da.

Zirkuitu honetan kondentsadore aldakor bat dago, irrati zaharretan aginte-botoi bati itsatsita zegoena eta, beraz, biratzean, kondentsadorearen kapazitatea aldatzen da. Kondentsadoreak zirkuituan duen kapazitatearen aldaketaren ondorioa maiztasun desberdineko korronteak iragaztea da eta, beraz, hainbat irratik transmititutakoa entzutea.

Irrati-hargailurik sinpleena galena-hargailua da. Osagai hau gaur egun erabiltzen diren germanio edo silizio diodoen aurrekoa da. Hargailu horrek emisore indartsuak eta ez oso urrunak entzutea baino ez du ahalbidetzen, ez baitu inolako anplifikaziorik.^[2]

Hargailuen aldaketak

Galena-diodoaren ordez, huts-balbula izeneko Edison efektuan (berotan dauden metalek elektroiak askatzeko duten propietatea) oinarritutako konponete elektronikoa erabiltzen da. Balbula horrek sentikortasun hobea lortzea ahalbidetu zuen.

Berrogeiko hamarkadaren amaierako transistorearen asmakuntzak, hargailuen miniaturizazioa eta eramangarritasun erraza ahalbidetu zituen. Eramangarritasuna ahalbidetu zuen, hargailu berriak ez baitzeuden sare elektrikorako konexioaren mende.

Hartzeko teknikek ere bilakaera nabarmena izan dute irratiaren hasieratik, anplitudea ez den beste modulazio mota batzuen erabileratik hasita, hala nola maiztasun-modulazioa, alboko banda bakarra, modulazio digitala. Hargailuen konfigurazio desberdinek eta osagaien bilakaerak (balbula termoionikotik transistorera eta gero zirkuitu integratura) hainbat hobekuntza eragin dituzte.

Konfigurazioari erreparatuz, hartzaile konplexuena eta eraginkorrena, sentsibilitate eta selektibitate konbinatuari dagokionez, superheterodino izenekoa da. Beste batzuk ere egon dira, sinpleagoak baina eraginkortasun txikiagokoak, adibidez, sintonizatuaren irrati-maiztasuna, leheneratzailea eta superleheneratzailea.

Hargailu motak

AM hargailua

Anplitude-modulazioak (AM) transmititutako seinalearen anplitudea aldatuz funtzionatzen du. AM irrati-difusioa baimenduta dago AM irrati-difusioko bandetan, uhin luzeko tartean 148 eta 283 kHz artean daudenean, eta 526 eta 1706 kHz artean. AM irrati-difusioa uhin laburreko bandetan ere baimenduta dago, 2,3 eta 26 MHz artean gutxi gorabehera, eta distantzia luzeko nazioarteko irrati-difusioan erabiltzen direnak.

FM hargailua

Maiztasun-modulazioan (FM), irrati-seinalearen maiztasuna apur bat aldatzen da audio-seinalearen arabera. FMko irrati-difusioa 65 eta 108 MHz arteko FMko irrati-difusioko bandetan baimenduta dago, oso maiztasun handiko tartean (VHF). Maiztasun-tarte zehatzak aldatu egiten dira herrialde bakoitzean.

Frekuentzia-modulatuko transmisioak hainbat abantaila ditu, anplitude-modulazioarekin konparatuz:

Fideltasun handiagoa, FMn modulazio-seinalea (audioa) 50 Hz-etik 15 kHz-era bitartekoa delako. Eramaileak duen mezu musikala edo ahozkoa osoagoa da eta, beraz, mezua hartzailearen bozgorailuan erreproduzitzen denean tonu eta harmoniko aberatsagoak direla nabari daiteke.
Nahi ez diren seinaleak ezabatzeko aukera du. FMn uhin eramaileak maiztasuna aldakorrean eta anplitude konstantean dauka modulazioa, beraz aldaketak eragiten dituen interferentziak oso erraz ezaba daitezke hargailuaren etapa mugatzailea erabiliz. Baina AMn mezua anplitude aldaketa moduan hartzen da, beraz, mugatzailearen zati bat erabilita, seinale erabilgarriaren zati bat partzialki mugatzen ari da.

FM hargailuaren atalak

Gaur egun, FMko hargailuak transistorez eta zirkuitu integratuz osatuta daude, eta 87,5-108 MHz-eko maiztasunarekin lan egin behar dute.

Antena hargailua: hargailu eramangarrietan antenak teleskopikoak dira eta etxeetan erabiltzen direnak 87,5 eta 108 MHz arteko banda baterako luzera egokiko eroale multzo batez osatzen dira.
Irrati-maiztasuneko anplifikadorea: sintonizatutako hargailuaren atal bat da; FMko igorgailu bat hautatzeaz arduratzen da eta, ondoren, maiztasun altuko transistore batek osatutako sistema konbertitzailera entregatzen du, transistorearen oirnarria lurrera konektatuta edo igorgailua lurrera konektatuta.
Atal bihurgailua: hautatutako emisorearen maiztasuna eramailea aldatzen du 10.7 MHz-eko bitarteko maiztasuna balio batera. Hargailu merke eta ekonomikoetan, erabilitako bihurgailua auto DINA da, eta kostu edo balio handiagoko hargailuetan, berriz, osziladore bereizia da, irabazi-kontrol automatikoa duena.
Maiztasun ertaineko kanala edo sekzioa: bi edo hiru etapaz osatuta dago, 10.7 MHz-eko maiztasunerako sintonizatuta, estazioaren maiztasuna hautatuz eta anplifikatzeaz arduratzen da. Bitarteko maiztasuneko kanala benetan irrati-maiztasuna sekzioaren anplifikadore nagusia da, bai FMn bai AMn, bi kanal desberdinekin.
FM maiztasun-selektorea: bere ardurapean du funtzio demodulatzailea, hau da, modulazio-inguratzailea ateratzeaz arduratzen da. Ondorioz, irteera-zirkuituan audio-seinalea lortuko da, eta horrela, diodoen konexio-moduak zehazten ditu nagusiki. Bi maiztasun-selektore mota zehazten ditu: Foster-selektorea eta harreman-detektagailua.
Audio-atala: AM eta FMrako erabiltzen den audio-anplifikadorea da. Bolumenaren kontrolarekin hasten da (mono edo estereoa); FMrekin edo AMrekin lan egiteko hautapen-giltza batekin. Aparatua estereo sistemakoa bada, kalitatea hobea da kodifikatzailea zeharkatzen duten ezkerra-eskuina kanalekin. Kanal bakoitzak bere bozgorailua erabiltzen du.

Audio-maiztasuneko aurreanplifikadorea
Bozgorailuak: Jasotzen duten korronte elektrikoa soinu bihurtzen dute. Bat baino gehiago erabil daitezke sistema berean eta, gainera, soinu desberdinak eskaintzen ditu bozgorailuetan estereoa erabiliz gero.
Elikatze-iturria: Gailua sare elektrikora konektazen du. Horretarako, sareko korronte alternoa gailuak erabil dezakeen korronte zuzen bihurtu behar du.^[4]^[5]^[6]^[7]

DAB hargailua

FM stereoa sortu zenetik DAB aurrerapen nabarmenena izan da irrati teknologian. Frekuentzia-modulazioarekin konparatuta, hainbat abantaila ditu:

Irrati gehiago eskaintzen ditu banda-zabalera berean, informazioa hartzailearen pantailan erakusten du (adibidez abestiaren izenburua edo noren abestia den), eta erraztasun handiagoa eskaintzen du emisoreak sintonizatzeko, maiztasunak jada ez baitira eskuz bilatu behar.
Immunitate handiagoa du zaratarekiko eta irrati-interferentziekiko.
CD-ak bezalako soinu-seinaleen kalitate handia lortzen du. Mugitzen ari diren ibilgailuen FMko seinaleek jasaten dituzten distortsio eta ezeztapen arazoak konpontzen ditu.
Maiztasun bakarreko sarea ahalbidetzen du eta, beraz, ez da hartzailea berriz sintonizatu behar, leku batetik bestera mugitzean.

Erreferentziak

↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-23).
↑ Rudersdorfer, Ralf. (2013). Radio receiver technology : principles, architectures, and applications. ISBN 978-1-118-64784-4. PMC 843785587. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Iñaki, Azkune Mendia. (1999-03-01). «DAB edo irrati digitala» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-06-02).
↑ Ganguly, Partha Kumar. (2015). Principles of electronics. ISBN 978-81-203-5124-0. PMC 927401632. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Olsen, George Henry. (1986). Electronics made simple. ([Second edition]. argitaraldia) ISBN 978-1-4831-4078-0. PMC 897823744. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Libbey, Robert L.. (1994). Signal and image processing sourcebook. Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-30861-2. PMC 29982952. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).
↑ Pizzi, Skip. (2014). A Broadcast Engineering Tutorial for Non-Engineers.. (4th ed. argitaraldia) Taylor and Francis ISBN 978-1-317-90683-4. PMC 879025861. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q159391
Multimedia: Radio receivers / Q159391

[1] «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-11-23).

[2] Rudersdorfer, Ralf. (2013). Radio receiver technology : principles, architectures, and applications. ISBN 978-1-118-64784-4. PMC 843785587. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[3] Iñaki, Azkune Mendia. (1999-03-01). «DAB edo irrati digitala» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-06-02).

[4] Ganguly, Partha Kumar. (2015). Principles of electronics. ISBN 978-81-203-5124-0. PMC 927401632. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[5] Olsen, George Henry. (1986). Electronics made simple. ([Second edition]. argitaraldia) ISBN 978-1-4831-4078-0. PMC 897823744. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[6] Libbey, Robert L.. (1994). Signal and image processing sourcebook. Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-30861-2. PMC 29982952. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[7] Pizzi, Skip. (2014). A Broadcast Engineering Tutorial for Non-Engineers.. (4th ed. argitaraldia) Taylor and Francis ISBN 978-1-317-90683-4. PMC 879025861. (Noiz kontsultatua: 2021-12-05).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]