Urki dilindari
| Urki dilindari | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Fagales |
| Familia | Betulaceae |
| Generoa | Betula |
| Espeziea | Betula pendula |
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | birch leaf (en)  eta silver birch (en) |
Urki dilindaria edo, batzuetan, urki zilarkara (Betula pendula, sin. Betula verrucosa) urkien (Betula) generoko hosto galkorreko zuhaitza da. Europan hedatuen den espeziea da, batez ere iparraldean, nahiz eta hegoaldeko mendialdean ere ageri.
Asia iparraldeko Betula platyphylla eta Asia erdialdeko Betula szechuanica hurbileko senideak dira eta, horregatik, botanista batzuek Betula pendula espeziearen barietatetzat hartzen dute, B. pendula var. platyphylla eta B. pendula var. szechuanica hurrenez hurren.
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hosto-erorkorreko zuhaitza da eta 25 metro garai izatera irits daiteke. Adaburu estua eta kono formakoa du, adar zintzilikariekin. Zurtoina zuzena da. Azala zuria du, eta zeharreko lentizela arreak ditu tarteka.
Hostoak triangeluarrak, sinpleak, txandakatuak eta zintzilikariak dira, eta ertza zerraduna dute. 6 cm inguruko luzera dute eta herena pezioloak osatzen du.
Udaberrian loratzen da urkia. Loreak gerbak dira. Fruitua bi hegodun samara bat da, eta hegoak hazia bera baino zabalagoak dira. Uda-amaieran, edo udazken-hasieran heltzen dira eta hirunaka askatzen dira.
Habitata
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zuhaitz heliofiloa da urkia; hau da, argitasun handira moldatuta dago. Lurzoru aske eta hareatsuetan bizi da.
Erabilerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sarri parke eta lorategietan erabiltzen da, hainbat kultibar apaingarri erabiliz:
- Betula pendula 'Fastigiata', zutabe itxurako eitearekin (8-10 m)
- Betula pendula 'Dalecarlica', eite luzekara eta oso dotorearekin, adaxka zintzilikariekin (8-10 m)
- Betula pendula 'Tristis', indartsu eta bakarzalea, eite dotorearekin, bigarren mailako adar zintzilikariekin, gezi itxurako gailurrarekin (12 m)
- Betula pendula 'Youngii', bakarzalea, adar guztiak zintzilikaria, ez du gezi itxurako gailurra
- Betula pendula 'Purpurea', udaberrian hosto gorrindol iluna du, argiagoa udan eta gorria udazkenean (5-6 m)
Gainera, urkiak nitrogenoa ematen dio lurzoruari. Zenbait lekutan, lurra finkatzeko landatzen dira urkiak. Euskal Herrian, lursailen arteko mugarri izateko erabili izan dira, azala zuria dutenez beste zuhaitzen artean erraz erreparatzen direlako.
Propietate diuretikoak direla eta, hostoak sendabelar dira: hezueriaren eta artritisaren tratamenduetarako, esate baterako.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Frantsesez) Betula pendula tela-botanica.org webgunean
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q156895
Multimedia: Betula pendula / Q156895
Espezieak: Betula pendula