Zuraide

Zuraide
	Lapurdi, Euskal Herria
	Zuraideko Herriko Etxea.
	; Armarria
	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Lapurdi
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Baigura eta Mondarrain
Izen ofiziala	Souraïde
Auzapeza	Thierry SansberroLouis Genin (2008-2014)
Posta kodea	64250
INSEE kodea	64527
Herritarra	zuraidar
Geografia
Azalera	16,86 km²
Garaiera	40-363 metro
Distantzia	20 km (Baionatik)
Demografia
Biztanleria	1.407 (2018: −17)
Dentsitatea	80,13 biztanle/km²
Zahartzea	% 16,77
Ugalkortasuna	‰ 58,49
Ekonomia
Jarduera	% 78,23 (2011)
Desberdintasuna	% 4,51 (2011)
Langabezia	% 5,28 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 12,98 (2010)
Erabilera	% 0,97 (2011)

Artikulu hau Lapurdiko herriari buruzkoa da; Nafarroako herria gaitzat duena beste hau da: «Zudairi»

Zuraide Lapurdiko hegoaldeko udalerri bat da, Lapurdi Garaia eskualdekoa.

Geografia

Ingurune naturala

Urdazurira isurtzen diren Amezpetuko eta Opalazioko errekak udalerritik igarotzen dira. Era berean, Errobiren ibaiadarra den Zubizabaleta errekak ere udalerria gurutzatzen du. Azkenik, Antzara errekaren ibaiadarra den Urloko erreka ere igarotzen da Zuraidetik.

Udalerri mugakideak

Uztaritze iparraldean
Ezpeleta ekialdean
Ainhoa hegoaldean
Senpere mendebaldean

Etxeak eta auzoak

Eliza
Otsantza
Zabaltza
Plaza
Amezpetu

Historia

Frantziar Iraultzaren garaian, udalerriak Mendialde izena hartu zuen. Izualdian, Zuraideko biztanleak, Ainhoa, Azkaine, Ezpeleta, Itsasu eta Sarakoekin batera deportatuak izan ziren Landetara eta bertako alkatea gillotinatua izan zen.

1790ko martxoaren 4ko legeak^[2], departamenduak eta barrutiak sortuz Frantziako paisaia administratibo berri bat zehaztu zuenak, Pirinio Basoen departamenduaren sorrera erabaki zuen, Biarnoa, Baiona eta Bidaxuneko lur gaskoinak eta hiru probintzia euskaldun frantsesak elkartuz. Azken hauentzat hiru barruti sortu ziren: Maule, Donapaule eta Uztaritze, Lapurdiko bailararen ordez. Uztaritzeko egoitza Baionara eraman zuten ia berehala. Bere Direktorioak udalerri asko bultzatu zituen Iraultzaren izpirituarekin bat zetozen izen berriak hartzera. Hala, Zuraidek Mendialde izena hartu zuen, Uztaritzek Marat-sur-Nive, Itsasuk Union, Arbonak Constante, Baigorrik Thermopyles, Donapaulek Mont-Bidouze, Luhusok Montagne-sur-Nive, Donibane Garazik Nive-Franche, Donibane Lohizunek Chauvin-Dragon, borrokan hildako soldadu gazte baten izenaz eta Ainhoak Mendiarte.

1794an, Izuaren gorenean, eta Itsasuko berrogei eta zazpi gazteren desertzioaren ondorioz, Salbamendu Publikorako Komiteak (1794ko martxoaren 3ko Agindua) Ainhoa, Azkaine, Ezpeleta, Itsasu, Sara eta Zuraideko biztanleen parte bat (gizonak, emakumeak eta haurrak) atxilotzea eta deportatzea agindu zuen, Espainiako mugatik hurbil dauden gainerako udalerriek bezala, «udalerri zitalak». Neurri hori Pausu, Kanbo, Larresoro, Luhuso, Lekorne eta Makeara hedatu zen.

Biztanleak elizetan bilduak izan ziren, eta gero oso baldintza prekarioetan deportatuak Baiona, Capbreton, Saint-Vincent-de-Tyrosse eta Ondresera. Aipatu udalerrietako biztanleak sartu ziren departamenduak Lot, Lot-et-Garonne, Gers, Landak, Basses-Pirinioak (Biarnesen zatia) eta Pirinio Garaiak izan ziren.

Erbesteratuak itzultzea eta haien ondasunak berreskuratzea 1794ko irailaren 29an eta urriaren 1ean harturiko agindu batzuek erabaki zuten, Uztaritzeko Direktorioak bultzaturik: "Ez dira landatu Saran, Itsasun, Azkainen Pausun eta Neguetako auzune komunak, duela zortzi hilabete segurtasun neurri orokorrez barneratutako biztanleak. Ondasunen berreskurapena ez zen eragozpenik gabe gertatu, hauek sekuentziapean jarri ziren, baina ez ziren erregistratuak izan, eta harrapaketara emanak izan ziren: "Sarako biztanleen ondasun, altzari eta higiezinak ez dira egiaztatu, ez eta legalki deskribatu ere; gure altzari eta ondasun higigarri guztiak inguruko herrietara eraman zituzten nahas-mahas. Leku seguruetan utzi beharrean, zati bat enkantean saldu genuen, eta beste bat enkanterik gabe»

Demografia

XIX. mendean zehar 600 biztanle inguru izanik, XX. mendearen hasieran biztanleak galtzen hasi zen Zuraide eta 1960ko hamarkadan 500 baino gutxiago zituen. Ordutik hazkunde nabarmena izan zuen herriak, eta XXI. mendearen hasieran 1.000 biztanleen maila gainditu zuen.

Zuraideko biztanleria

Datuen iturburua: INSEE

Kultura

Zuraideko Maddi Iriart-Urruti^[3] (Ahotsak^[4] proiekturako)

Euskara

Zuraiden^[5] Sara-Ainhoa inguruko hizkera^[6] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldera.

Ekonomia

Udalerria Ezpeletako piperraren sor-markako lurren barnean dago. Udalerriko lurretan ofita harrobi bat aurki daiteke.

Ondasun nabarmenak

Herriko Etxea, XVI. mendeko etxe batean dago kokaturik. Antzina prioretxea izan zen eta ondoren abade-etxea, 1905ean udaletxe bihurtu baino lehen^[7].
Donejakue elizaren jatorria XII. mendean dago^[8]. Udalerria, Baztango bidean, Donejakue Bidearen bide batean dago kokaturik, zeinetan erromesek, Pirinioak ahalik eta mendebalderen gurutzatzen zituzten, baita porturik baxuenetik ere (Belateko portua, 847 m).