احمد آرام

احمد آرام
زاده	۷ فروردین ۱۲۸۱ چاله‌میدان، تهران
درگذشته	۱۴ فروردین ۱۳۷۷ (۹۶ سال) ایالات متحده آمریکا ایست قلبی
آرامگاه	قطعه هنرمندان بهشت زهرا
پیشه	مترجم، نویسنده، دانشنامه‌نویس
ملیت	ایرانی
تحصیلات	دارالفنون
کتاب‌ها	آغازگر تألیف کتب درسی ایران، بیش از ۲۰۰ ترجمه و تألیف
همسر(ها)	شریفه-نسرین
پدر و مادر	حاج غلامحسین شال‌فروش

احمد آرام (زادهٔ ۷ فروردین ۱۲۸۱ تهران – ۱۴ فروردین ۱۳۷۷ ایالات متحدهٔ آمریکا)، مترجم، عضو مکتب متاع و نویسندهٔ معاصر بود. وی در تدوین دائرةالمعارف فارسی مشارکت داشت و برای ترجمهٔ کتاب الحیات (با عنوان ترجمهٔ الحیاة)، برگزیدهٔ اولین دورهٔ کتاب سال ایران شد.

زندگی

احمد آرام در ۷ فروردین ۱۲۸۱ (۱۸ ذیحجهٔ ۱۳۱۹) برابر با ۲۸ مارس ۱۹۰۲ در محلهٔ چاله‌میدان تهران زاده شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه از دارالفنون، در سال ۱۳۰۴ به تدریس فیزیک و شیمی پرداخت. او متوجه شد که درس‌های تجربی به‌صورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شود. او به ابتکار جدیدی دست زد و کتابی با عنوان هدیهٔ سال نو «مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. «هدیۀ سال نو» نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های فیزیک و شیمی است که آرام آن را در بهمن سال ۱۳۰۴ تألیف کرده‌است. احمد آرام سپس به رشتهٔ حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و به پزشکی تمایل یافت، ولی این یک نیز چندان پایبندش نکرد و سال آخر پزشکی، آن را نیز رها کرد و به فعالیت‌های فرهنگی و ترجمه روی آورد. وی به‌همراه دکتر نصیری از بنیان‌گذاران تألیف کتاب‌های درسی در ایران است و مدتی در سمت معاون وزیر آموزش‌وپرورش در دههٔ ۲۰ خورشیدی فعالیت داشته است.

احمد آرام یکی از نخستین مؤلفان کتاب‌های درسی و آموزشی بود که هم به‌تنهایی و هم با کمک دیگران کتاب‌های فیزیک و شیمی دبیرستان را تألیف کرد. از روی علاقه‌ای که به امیرکبیر داشت نام مجموعه‌ای از کتاب‌های خود را به نام «مجموعهٔ امیر» نام‌گذاری کرد. احمد آرام تا حدود سال ۱۳۳۰ نزدیک به چهل جلد کتاب درسی و آموزشی نوشت.

احمد آرام یکی از پرکارترین مترجمان معاصر است که بیش از یک‌صد‌وچهل اثر از زبان‌های انگلیسی فرانسه و عربی ترجمه کرده است. وی در ترجمۀ کتاب‌ها دقت می‌کرد تا معادل‌های فارسی مناسب برای واژه‌های خارجی بیابد و از اصطلاحات و واژه‌های فرنگی استفاده نکند. خود وی دراین‌باره می‌گوید:

«من در زمینهٔ طب کتابی ترجمه کرده‌ام که حدود ۱۲۰۰ صفحه دارد. در این کتاب سعی کرده‌ام حتی یک کلمهٔ فرنگی نیاورم. البته کار بسیار مشکلی است، ولی من این کار را انجام دادم.»

مرگ

احمد آرام روز ۱۴ فروردین ۱۳۷۷ برابر با ۳ آوریل ۱۹۹۸ در ایالات متحدهٔ آمریکا بدرودِ حیات گفت و از دنیا رفت و طی مراسمی در روز ۲۲ فروردین و پس از انتقال به تهران تدفین شد. وی در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان یکی از چهره‌های ماندگار برگزیده شد.

از راست به چپ پرویز شهریاری، احمد آرام و باقر امامی تالار شرکت نفت، بزرگ‌داشت بیست‌وپنجمین سال انتشار مجلهٔ سخن

آثار

وی بیش از ۲۰۰ اثر از زبان‌های انگلیسی، فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است. برخی از آثار ترجمهٔ او از این جمله‌اند:

• اثبات وجود خدا (نوشتۀ جان کلوور مونسما)
• سه حکیم مسلمان (نوشتۀ حسین نصر)
• علم و تمدن در اسلام (نوشتۀ حسین نصر)
• پیدایش و مرگ خورشید
• تکامل فیزیک (تألیف آلبرت اینشتین و لئوپولد اینفلد)
• علم، نظریه و انسان (تألیف اروین شرودینگر) ناشر: شرکت سهامی انتشار
• تاریخ تمدن (جلد اول: مشرق‌زمین گاهوارۀ تمدن) (نوشتۀ ویل دورانت)
• انتقال علوم یونانی بعالم اسلامی (تألیف دلیسی اولیوی)
• تاریخ علم (تألیف جرج سارتن)
• چگونه مسئله را حل کنیم؟ (اثری از جرج پولیا)
• شش بال علم
• متفکران اسلام (نوشتۀ بارون کارا دو وو)
• حدس‌ها و ابطال‌ها (نوشتۀ کارل پوپر)
• هگل و مبانی اندیشه معاصر (نوشتۀ امیرمهدی بدیع)
• یونانیان و بربرها (نوشتۀ امیرمهدی بدیع)
• راهنمای پزشکی خانواده نوشتۀ گروهی از نویسندگان
• هیئت
• لغت‌های قرآن
• فلسفه علم کلام (نویسنده هری اوسترین ولفسن) ناشر الهدی
• معلم نمونه
• اندیشه‌های کلامی شیعه (نوشتۀ مارتین مکدرموت)
• الحیات (نوشتۀ محمدرضا حکیمی)
• فلسفه تربیت
• علم و مردم
• چگونه روح‌های محکم و زنده بسازیم؟
• حساب‌های دیفرانسیل و انتگرال برای همه
• منطق اکتشاف علمی (نوشتۀ کارل پوپر) انتشارات سروش

آرام‌نامه

کتاب آرام‌نامه در سال ۱۳۶۱ به‌همت انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و به‌قلم دکتر مهدی محقق تدوین شده و شامل خاطراتی از او و گفت‌وگوهایی با او است.

منابع

• کتاب احمد آرام نوشته ابراهیم زاهدی مطلق. انتشارات مدرسه ۱۳۸۵. شابک: شابک ‎۹۶۴-۳۸۵-۲۰۲-۴
• سایت حوزه
• همشهری، (۱ اردیبهشت ۱۳۷۷)

پیوند به بیرون

• صفحه احمد آرام در وبگاه خواندنی‌های خوب