Основе радиолошке

дијагностике
респираторног и
кардиоваскуларног
система – вежбе 2.недеља

ДР ВАЛЕНТИНА ОПАНЧИНА
Radiološke metode pregleda pluća

1. Rendgengrafija
2. Rendgenskopija konvencionalne
3. Tomografija
metode
4. Metode pregleda sa
primenom kontrasta:
a)pulmoangiografija,
b)bronhijalna arteriografija,
c)aortografija,
d)bronhografija
5. Kompjuterizovana
tomografija
6. Ultrazvučna dijagnostika
7. Magnetna rezonancija
8. Radioizotopske metode
 Rendgengrafija pluća
Stavovi pacijenta pri snimanju: Položaji pacijenta pri snimanju:
stojeći, ležeći, sedeći posteroanteriorni (PA),
profilni (desni profil, levi profil)
anteroposteriorni (AP)
Opšte pravilo: najbolje se prikazuju anatomske strukture koje su najbliže kaseti sa filmom!

Korektan PA snimak:
a) jednak razmak izmedju medijalnih okrajaka klavikule i spinoznog nastavka
b) svetline intervertebralnih diskusa se vide samo do nivoa Th4- Th5 pršljena
Kako se posmatra i analizira rendgengrafija pluća?

3
2

Prvo pravilo: gledati u senku, ali i kroz

1
senku!
Drugo pravilo: postavljanje dijagnoze “na
prvi pogled” nije dovoljno, snimak se uvek
postmatra i analizira po odredjenom
redosledu!
Algoritam analize rendgengrafije pluća

1. generalije pacijenta
2. meka tkiva grudnog koša
3. koštano-zglobni sistem
4. hilusne senke i vaskularna
šara u plućima
5. pleuralne pregrade
6. medijastinum i srčano-
sudovna senka
7. dijafragma i subfrenični
prostor
 Senke mekih tkiva grudnog koša
(dojke, mamile, linija propratnica klavikule i mišići
– MSCM, M. pectoralis major)

Opšte pravilo: senke koje pripadaju mekim tkivima

grudnog koša prevazilaze konture grudnog koša!

3
Algoritam analize rendgengrafije pluća

1. generalije pacijenta
2. meka tkiva grudnog koša
3. koštano-zglobni sistem
4. hilusne senke i vaskularna šara u plućima
5. pleuralne pregrade
6. medijastinum i srčano-sudovna senka
7. dijafragma i subfrenični prostor
Koštano-zglobni sistem
(klavikule, prednji i zadnji okrajci rebara, skapule,
proksimalni okrajci humerusa, pršljenovi)
Patološke promene koštano-zglobnog sistema
- urodjene anomalije: vratno rebro, bifidno rebro
- frakture
- uzure
- benigni i maligni tumori koštanog sistema

1 2

4
Algoritam analize rendgengrafije pluća

1. generalije pacijenta
2. meka tkiva grudnog koša
3. koštano-zglobni sistem
4. hilusne senke i vaskularna šara u plućima
5. pleuralne pregrade
6. medijastinum i srčano-sudovna senka
7. dijafragma i subfrenični prostor
 Hilusne senke:
•potiču od grana plućne arterije i gornjih plućnih vena
•u hilusnoj regiji se vidi svetlina vazduha u glavnim bronhima i
ortorendgenska projekcija bronha
•na snimku se ne vide hilusni llimfni čvorovi
•anatomski pojam hilusa ≠ radiološki pojam hilusnih senki

pulmoangiografija: grane
plućne arterije
Hilusne senke
1. položaj (izmedju prednjeg okrajka II i IV rebra, leva viša od desne)
2. morfologija (desno – oblik “šargarepe”, levo “zgužvan list papira”)
3. širina a) desno < l5 mm
b) ortorendgenska projekcija segmentnih i subsegmentnih grana
plućne arterije→ kružna senka <5 mm
c) ortorendgenska projekcija bronha → prstenasta senka < 6 mm
d) znak “dvocevke”

subsegmentna arterija

bronh
Vaskularna šara u plućima pripada granama plućne
arterije.
Sastoji se od trakastih senki koje se dvostruko granaju i postupno sužavaju
prema periferiji. Deli se na tri odeljka:
1. hilobazalna (desno>levo)
2. hilolateralna (pojam “svetlog plućnog mantila”)
3. hiloapikalna (vrhovi pluća su radiološki avaskularni!)
Hilobazalna vaskularna šara je najizraženija u stojećem stavu pacijenta, a
hiloapikalna u ležećem stavu.
Analiza profilne rendgengrafije pluća

 Koštano-zglobne strukture
(sternum, kičmeni stub,
skapule)
 Dijafragma
 Svetlina traheje
 Hilusna regija
 Srčano-sudovna senka
 Retrosternalni i
retrokardijalni prostor
Algoritam analize rendgengrafije pluća

1. generalije pacijenta
2. meka tkiva grudnog koša
3. koštano-zglobni sistem
4. hilusne senke i vaskularna šara u plućima
5. pleuralne pregrade
6. medijastinum i srčano-sudovna senka
7. dijafragma i subfrenični prostor
Pleuralne pregrade su linearne senke, debljine 1-2
mm (kao “vlat kose”)
PA snimak: mala incizura, Pseudolobus V. azygos (varijetet)
Profilni snimak: a) velika incizura
b) mala incizura
Lobarna pripadnost patološke promene na osnovu profilnog
snimka

lobus
superior

lobus
medius

lobus
inferior
Podela desnog i levog plućnog krila na plućna polja:
1. apikalno plućno polje (gornja apertura toraksa – klavikula)
2. gornje plućno polje (klavikula – II rebro)
3. srednje plućno polje (II – IV rebro)
4. donje plućno polje (IV rebro – hemidijafragma)
Medioklavikularna linija deli plućna polja na medijalni i
lateralni deo.

1
2

4
Algoritam analize rendgengrafije pluća

1. generalije pacijenta
2. meka tkiva grudnog koša
3. koštano-zglobni sistem
4. hilusne senke i vaskularna šara u plućima
5. pleuralne pregrade
6. medijastinum i srčano-sudovna senka
7. dijafragma i subfrenični prostor
Dijafragma i subfrenični prostor
Desna hemidijafragma je u visini prednjeg okrajka VI rebra i
za medjurebarni prostor viša od leve (efekat potiskivanja
leve hemidijafragme srčanim masivom!).
Obe hemidijafragme su lučno svedene, oštro ocrtane i oštrog
kostofreničnog ugla.

VI
Subfrenični prostor
Normalan nalaz: a) ispod desne hemidijafragme → intenzivna senka
jetre; izuzetak – Sy Chilaiditi (interpozicija desne fleksure kolona, kao
anatomski varijetet), ddg. pneumoperitoneum
b) ispod leve hemidijafragme → svetlina vazduha u
forniksu želuca sa hidroaeričnim nivoom, ili svetlina
gasa u kolonu (haustrirana) ili senka
Sy Chilaiditi ┴ flexura
!
┴ lienalis

flexura
hepatica
pneumoperitoneum ┴
fornix
ventriculi
 Patološke promene u plućima

patološke senke = zasenčenja SVETLINA

patološke svetline = rasvetljenja SENKA

Patološke senke i svetline u plućima se analiziraju i opisuju po

mnemotehničkom principu LOVIHO:
L okalizacija
O blik
V eličina
I ntenzitet
H omogenost
O kolina

Patološke senke i svetline su u neposrednoj korelaciji sa

anatomskim strukturama pluća kojma pripadaju i
patoanatomskim supstratom.
Rendgen-semiotika patoloških promena u plućima

Senke

 mrljaste (“acinusne”)
 pegaste
 milijarne
 kružne
 tumorske
 prstenaste
 trouglaste
 lobarne
 zasenčenje celog plućnog krila (sindrom “jednostrano
zasenčenog ili tamnog plućnog krila”
 intersticijalne
 linearne i trakaste
 Mrljaste i pegaste senke
Mrljaste (“acinusne”) senke
 Mrljaste (“acinusne”) senke – bronhopneumonija
ovalne, dimenzija do 5 mm,
intenziteta mekog tkiva, neoštro
ocrtane = aktivni patološki proces u
plućnom acinusu.
Dif. dg: a) kardiogenog porekla
(alveolarni edem pluća)
b) zapaljenjskog porekla alveolarni edem pluća
(bronhopneumonija i žarišna
pneumonija)
c) neoplastične prirode
(bronhioloalveolarni karcinom
Pegaste senke
pluća, limfomi i leukoze)
d) pulmonalna hemoragija
(Goodpasture-ov Sy)

 Pegaste senke - dimenzije do 5 mm,

intenzitet kalcijuma, oštro ocrtane =
skrečeni, stari patološki proces u
plućnom acinusu (primarna i
postprimarna tuberkuloza), postprimarna tbc
pneumokonioze
primarni tbc afekt
Milijarne senke - “milium” - proso

Milijarne senke - dimenzije do 2-3mm

Dif. dg:
a)zapaljenjskog porekla (milijarna tuberkuloza, gripna
pneumonija) b)neoplastične prirode (milijarna karcinoza pluća)
c) pneumokonioze
d) sarkoidoza
 Kružne i tumorske senke metastaze u plućima

benigni tu. - hamartom

karcinom bronha

Kružne senke – dijametar < 3 cm,

pripadaju sekundarnom plućnom lobulusu
Tumorske senke – dijametar > 3 cm
Dif. dg: učaureni pleuralni izliv
a) zapaljenjskog porekla (primarni tuberkulozni afekt, kružna pneumonija)
b)neoplastične prirode (primarni benigni i maligni tumori pluća, metastaze u plućima)
c) kružna atelektaza
d) pleuralnog porekla (učauren izliv u maloj incizuri – “fantom” tumor)
e) porekla zida grudnog koša (tumori kože i drugih struktura), medijastinumskih ili abdomenskih struktura
Prstenaste senke

bronhiektazije

absces

Dif. dg: tbc kaverna

a) zapaljenjskog porekla (absces, kaverna)
b) neoplastične prirode (ekskavirani karcinom bronha)
c) vrećaste bronhiektazije
d) emfizemske bule
e) dijafragmalna hernija sa sadržajem digestivne cevi
 Trouglaste senke u plućima

Parenhimski (segmentni)
trougao
 potiču od patološke promene
u jednom segmentu pluća
 vrh trougla je u hilusu, baza
na periferiji
 Ddg: segmentna krupozna parenhimski pleuralni
pneumonija, segmentna
atelektaza, segmentni infarkt
pluća

Pleuralni trougao
 potiče od učaurenog izliva u
medijastinumu i
interlobarnom prostoru
 baza trougla je u hilusu, vrh
na periferiji
parenhimski trougao
(segmentna pneumonija)
 Lobarna zasenčenja

 Lobarna pripadnost se
odredjuje pomoću PA i
profilnog snimka

pneumonija gornjeg režnja

 Znak “siluete”:
pneumonija srednjeg režnja – znak “siluete”
ako na PA snimku senka u
donjem plućnom polju
desno briše konturu desne
pretkomore, sigurno
pripada srednjem režnju.
 Zasenčenje celog plućnog krila
Sindrom “jednostrano tamnih pluća”
(sindrom “jednostrano zasenčenog plućnog krila )

Diferencijalna dijagnoza
1. krupozna pneumonija celog plućnog krila
2. atelektaza celog plućnog krila
3. stanje posle pulmektomije
4. masivni pleuralni izliv
5. fibrotoraks

pneumonia abscedens sin. atelectasis pulmonis sin. fibrothorax dex.

Intersticijalne senke

 mrežast crtež
 Kerley B linije → zadebljale interlobularne pregrade bazalnih
delova intersticijuma, kao pouzdan znak intersticijalnih
promena
Patološke svetline u plućima (rasvetljenja)

 Fokalne
 Difuzne
 Unilateralne (sindrom “ jednostrano svetlih pluća ”)

Diferencijalna dijagnoza sindroma “ jednostrano svetlih pluća ”

1. nepravilno pozicioniran (rotiran) pacijent pri snimanju
2. stanje posle mastektomije
3. agenezija velikog grudnog mišića
4. unilateralni emfizem pluća
5. plućna embolija
6. pneumotoraks
 2
1
3

9
HOBP
Hydropneumothorax
RTG SRCA I PLUĆA

 U mekim tkivima toraxa

nema pat. promena.
 U koštanoj strukturi toraxa
nema pat. promena.
 U plućnom parenhimu
nema pat. promena.
 Kosto-frenični sinusi
slobodni.
 Srčana senka u fiziološkim
granicama.
RADIOLOGIJA PLUĆA

 Lokalizacija
 Oblik
 Veličina
 Intenzitet senke
 Homogenost
 Ograničenost
RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi nema pat.
promena.
 Obostrano u plućnom
parenhimu, difuzno,
prisutne ovalne senke,
mekotkivnog intenziteta,
jasno ograničene, koje
asociraju na topovska
đulad,
 Desni K.F.sinus se ne
diferencira.
 Srčana senka u
fiz.granicama.
 Dg: Meta in pulmonum.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj strukturi
nema pat. promena.
 U desnom plućnom krilu prisutna
homogena senka, mekotkivnog
intenziteta, senka medijastinuma
povučena u desnu stranu. U levom
plućnom krilu nema pat. promena.
 Dg: Atelectasis pulm.dex.
 sužen hemitoraks (u transverzalnom
dijametru, suženi medjurebarni
prostori, strmi zadnji okrajci rebara)
 zasenčen hemitoraks (senka
homogena, mekotkivna, stapa se sa
medijastinumom i hemidijafragmom)
 povlačenje okolnih struktura ka
zasenčenju (traheja, medijastinum,
hemidijafragma→Rö levo)
 hiperinflacija (kompenzatorna)
kontralateralnog plućnog krila
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi nema pat. promena.
 U desnom plućnom krilu uz
torakalni zid, u srednjem plućnom
krilu prisutna trouglasta senka, a u
donjem plućnom polju trapezasta
senka, homogena, mekotkivnog
intenziteta, jasno ograničena. U
levom plućnom krilu, u srednjem i
donjem plućnom polju prisutne
mrljaste senke na trakastoj osnovi.
Oba K.F. sinusa se ne
diferenciraju.
 Srčana senka u celini uvećana.
 Dg: Pneumonia sin, effusio pleure
dex.
 Diff Dg: TU pulmonum
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema
pat.promena.
 Obstrano bazalno
naglašen
bronhovaskularni crtež. U
levom plućnom krilu, uz
torakalni zid, bazalno,
prisutan parcijalni
pneumotorax sa likvidnim
nivoom koji zatvara levi
K.F sinus. Desni K.S se
diferencira.
 Srčana senka u fiz.
granicama.
 Dg; Pneumotorax parc.
Sin.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U desnom plućnom krilu do
prednjeg okrajka IV rebra
prisutna homogena senka
jasno ograničena i
predstavlja izliv u
pleuralnom prostoru.
Obostrano u plućnom
parenhimu naglašena
vaskularna šara. Levi K.F
sinus prekriven srčanom
senkom.
 Srčana senka u celini
uvećana.
 Dg: Effusio pleure lat dex.
Cor myocardiopathicum.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi nema pat.
promena.
 Obostrano hilusi dilatirani. U
levom plućnom krilu,
bazalno prisutna pločasta
atelektaza. Desni K.F
slobodan, Levi K.F pokriven
srčanom senkom.
 Srčana senka uvećana na
račun komorskog sistema.
 Dg: Cor
myocardiopathicum,
atelectasis pulmonum
basalis sin.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U desnom plućnom krilu
bazalno uz torakalni zid,
prisutna senka,
homogena, mekotkivnog
intenziteta, jasno
ograničena. Obostrano u
plućnom parenhimu
naglašen vaskularni crtež.
Levi K.F. sinus se ne
diferencira.
 Srčana senka u celini
uvećana.
 Dg: Effusio pleure dex.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U desnom plućnom krilu
bazalno uz torakalni zid,
prisutna senka, homogena,
mekotkivnog intenziteta,
jasno ograničena.
Naglašena horizontalna
incizura. Obostrano bazalno
u plućnom parenhimu
prisutne mrljaste senke na
trakastoj osnovi. Lavi K.F. se
diferencira. Srčana senka u
celini uvećana.
 Dg: Effusio pleure lat dex. Cor
myocardiopathicum.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 Obostrano bazalno
prisutne mrljaste senke na
trakastoj osnovi. Hilusi
dilatairani. K.F sinusi se ne
diferenciraju. Srčana senka
u celini uvećana.
 Dg: Cor
myocardiopathicum,
zastojne promene u
plućima.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U desnom plućnom krilu,
bazalno prisutne mrljaste
senke na trakastoj osnovi.
Obostrano hilarno
naglašena vaskularna šara.
 K.F sinusi slobodni, bez
patološkog sadržaja.
 Srčana senka u fiz.
granicama, prisutni
kalcifikati u aorti.
 ZAKLJUČAK: zapaljenske
promene desno bazalno ili
zastojne promene usled
slabosti miokarda
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 Obostrano, difuzno u
plućnom parenhimu,
predominantno hilarno,
prisutne mrljaste senke na
trakastoj osnovi koje
međusobno konfluiraju. Oba
k.s. Zatvorena izlivom.
 Srčana senka u celini
uvećana.
 Zaključak: Opisane promene
u plućima mogu biti zastojne
promene usled srčane
insuficijencije, dif.dg:
zapaljenske promene
(pneumonia), Ca pluća,
plućna embolija
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i
koštanoj strukturi
toraxa nema pat.
promena.
 U plućnom
parenhimu nema
pat. promena, levi
K.F. zatvoren izlivom
do prednjeg okrajka
VI-og rebra.
 Srčana senka u
fiz.granicama.
 Dg: Effusio pleure lat
sin.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima nema pat.
promena.
 U koštanojj strukturi sternuma
prisutne linearne senke
metalnog intenziteta.
 U desnom plućnom krilu u
srednjem plućnom polju,
prisutna nehomogena,
nejasno ograničena senka,
nepravilnog oblika. U
preostalom plućnom
parenhimu nema pat.
promena. Desni k.s.
slobodan, levi pokriven
srčanom senkom.
 Srčana senka u celini
uvećana
 Dg: Pneumonia dex.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 Deno hilarno prisutna
senka, nepravilnog
oblika,intenzitea mekog
tkiva, nehomogena i
nejasno ograničena.
Obostrano naglašen
bronhovaskularni crtež,
k.f.sinusi slobodni.
 Srčana senka u celini
uvećana.
 Zaključak: Opisana
promena može biti TU
pluća, zapaljenska
promena.
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U levom plućnom krilu
parahilarno prisutna
okrugla senka veličine
6x5cm, homogena, jasno
ograničena i u donjem
delu se superponira sa
srčanom senkom. U
preostalom plućnom
parenhimu nema pat.
promena. K.F sinusi
slobodni.
 Srčana senka u
fiz.granicama.
 Dg: Aneurysma aorte
thoracalis, diff.dg: Tu
pulmonum
 RTG SRCA I PLUĆA
 U mekim tkivima i koštanoj
strukturi toraxa nema pat.
promena.
 U levom plućnom krilu
prisutna avaskularna zona,
sa nehomogenom
mekotkivnom senkom, uz
hilus, jasno ograničenom.
Senka medijastinuma
pomerena u desnu stranu.
Desno plućno krilo bez pat.
promena, desni k.f.sinus
slobodan.
 Dg: Pneumotorax compl.
sin.