Ríochtaí Éireann

San alt seo a leanas tá liostaí dreamanna agus ríochtaí fianaithe Gaelacha i nÉirinn na meánaoise roimh theacht na Normannach sna blianta 1169-72.

Léarscáil Tolamaes	Luath-dhreamanna	Éire c. 900	Éire 1014	Tiarnas na hÉireann c. 1300.	Éire c. 1450

Le linn na ré Ghaelaí, bhí an tír roinnte ina tuatha agus ríochtaí. Bhíodh tuatha in iomaíocht eatarthu féin le haghaidh tailte agus acmhainn, agus dá bharr, bhíodh suas ag fás is ag laghdú. Thar chionn na tuatha agus ríochtaí bhíodh na cúigí, mar a bhí lena n-ainmneacha Meán-Ghaeilge:

Tar éis ionradh na Normannach, thit cuid mhór den tír faoi smacht Tiarnas na hÉireann, cé go raibh roinnt ríochtaí Gaelacha fós ann. Tar éis na bliana 1350, thosaigh ceannas na Normannach ag dul i léig, agus tharla athbheochan Ghaelach, le toradh gur laghadaigh tionchar díreach Pharlaimint na hÉireann go ceantar aitheanta mar An Pháil faoin mbliain 1500. Sa bhliain 1541, bunaíodh Ríocht na hÉireann ag Anraí VIII Shasana agus thosaigh Concas Túdarach na hÉireann. Tar éis dhiúltú Chonradh na Mainistreach Móire ag Coróin na Breataine, theith na hIarlaí, agus ina dteannta siúd tháinig deireadh le ré na nGael.

Connacht

Réamhstairiúil

Auteini i gContae na Gaillimhe, gaolmhar leis na hUaithne
Nagnatae i gContaetha Maigh Eo agus Slighigh, gaolmhar b'fhéidir le Fir Ol nEchmacht (ainm ársa ar Chonnacht ba ea Cóiced Ol nEchmacht).

Luath-Chríostaí

12ú haois

Laigin

Réamhstairiúil

Brigantes (Éire) i ndeisceart Loch Garman; aitheanta fosta i dtuaisceart na Breataine; gaolmhar b'fhéidir leis an mbandia, Brigit
Cauci, timpeall Bhaile Átha Cliath
Coriondi, tuaisceart Loch Garman
Manapii, Cill Mhantáin; aitheanta fosta as an Ghaill; nasctha fosta le Fear Manach agus Muineachán
Osraige

Luath-Chríostaí

12ú haois

Ríocht na Laighean, féach freisin Ríthe na Laighean.

Mide

Réamhstairiúil

Ebdani, Eblani nó Blanii (leaganacha isdócha den ainm céanna)

Luath-Chríostaí

Mumu

Réamhstairiúil

Gangani or Concani i gContaetha Luimnigh agus an Chláir. Lonnaithe fosta sa Bhreatain Bheag. Tugann Tolamaes "Rinn na nGangani" ar Leithinis Llŷn
Iverni i gContae Chorcaí, aitheanta níos deireanaí na hÉarainn
Luceni i gContaetha Ciarraí and Luimnigh
Usdiae, Uodiae nó Vodiae i iContaetha Port Láirge agus Corcaí, gaolmhar b'fhéidir leis na hOsraí
Uterni i gCorcaigh
Uellabori nó Velabri i gCiarraí

Luath-Chríostaí

12ú haois

Ulaid

Réamhstairiúil

Darini, i gContaetha Tír Eoghain, Ard Mhacha agus Dúin. Géag na nÉarann b'fhéidir, agus nasctha lena dhia sinsearach, Dáire
Erdini, i gContae Fhear Manach
Robogdii, i gContaetha Aontroma agus Doire, gaolmhar b'fhéidir leis an Dál Riata
Uennicnii, i gContae Dhún na nGall
Uoluntii, an dream aitheanta níos deireanaí mar na hUlaid, i gContaetha Ard Mhacha, an Dúin, Muineacháin agus Cabháin

Luath-Chríostaí

12ú haois

Bréifne Thoir

Féach freisin

Foinsí

Bhreathnach, Edel (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Four Courts Press for The Discovery Programme. 2005.
Byrne, Francis J., Irish Kings and High-Kings. Four Courts Press. 3ú heagrán, 2001.
Céitinn, Seathrún, Foras Feasa ar Éirinn.
Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland. Cambridge University Press. 2000.
Curley, Walter J. P., Vanishing Kingdoms: The Irish Chiefs and their Families. Baile Átha Cliath: Lilliput Press. 2004.
Dillon, Myles, The Cycles of the Kings. Oxford. 1946. / Four Courts Press. Eagrán athbhreithnithe, 1995.
Duffy, Seán (eag.), Medieval Ireland: An Encyclopedia. Routledge. 2005.
MacKillop, James, A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford. 1998.
Koch, John T. (eag.), Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. 5 imleabhar nó r-leabhar amháin. ABC-CLIO. 2006.
Lalor, Brian, The Encyclopedia of Ireland. Yale University Press. 2003.
Mac Niocaill, Gearóid, Ireland before the Vikings. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
Meyer, Kuno (eag.), "The Laud Genealogies and Tribal Histories", in Zeitschrift für celtische Philologie 8. Halle/Saale, Max Niemeyer. 1912, ll. 291-338.
Ó Corráin, Donnchadh (eag.), Genealogies ó Rawlinson B 502, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts. 1997.
—, Ireland before the Normans. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
Ó Donnabháin, Seán (eag. agus aistr.), Annála na gCeithre Máistrí, Acadamh Ríoga na hÉireann. Baile Átha Cliath. 1848-51. 2a heagrán, 1856.
O'Rahilly, Thomas F., Early Irish History and Mythology. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 1946.
Rynne, Etienne (eag.), North Munster Studies: Essays in Commemoration of Monsignor Michael Moloney. Limerick. 1967.
Sproule, David, "Origins of the Éoganachta", in Ériu 35 (1984): ll. 31–37.

Naisc sheachtracha

Tagairtí

Teimpléad:Gaels