Pompeia

A cidade de Pompeia (arredor de 20.000 habitantes en 98 ha de extensión), xunto con Herculano e moitas vilas da zona circundante (por exemplo, en Boscoreale, Stabiae), foron sepultadas baixo de 4 a 6 m. de cinsa volcánica e pómez na erupción do Monte Vesuvio no 79 d.C. A erupción foi descrita por Plinio o Novo, cuxo tío Plinio o Vello morreu despois de realizar varias viaxes pola baía cunha frota de barcos de pesca para salvar algunhas persoas que estaban pechadas nas vilas costeiras.

Pompeia

(la) Pompeii
Tipo	xacemento arqueolóxico
Localización
División administrativa	Pompei, Italia
40°45′02″N 14°29′23″L
Características
Superficie	98,05 ha
Historia
Data de creación ou fundación	século VI a. C.
Cronoloxía
89 a. C.	asedio
59	tumulto
62	Sismo de Pompeia de 62 (pt)
79	Erupción do Vesuvio no ano 79
79	destrución Causa de destrución: Erupción volcánica
Páxina web	pompeiisites.org

Erupción do Vesuvio no ano 79.

Plano da cidade

Conservada en gran parte baixo a cinza, a cidade escavada ofreceu unha instantánea única da vida romana, conxelada no momento en que quedou enterrada, aínda que moitas das probas detalladas da vida cotiá dos seus habitantes perdeuse nas escavacións. Era unha cidade rica, que gozaba de moitos edificios públicos e luxosas casas privadas con luxosa decoración, mobiliario e obras de arte que foron os principais atractivos para os primeiros escavadores. Restos orgánicos, incluíndo obxectos de madeira e corpos humanos, foron sepultados na cinza. Co paso do tempo, pudriron, deixando baleiros que os arqueólogos atoparon que podían usar como moldes de fundición para facer moldes de xeso de figuras únicas, e moitas veces espantosas, nos seus últimos momentos da vida. Os numerosos graffiti esculpidos nas paredes e no interior das salas proporcionan unha gran cantidade de exemplos do latín vulgar, en gran parte perdido, falado coloquialmente na época, contrastando coa linguaxe formal dos escritores clásicos.

Pompeia é Patrimonio da Humanidade da UNESCO e é unha das atraccións turísticas máis populares de Italia, con aproximadamente 2,5 millóns de visitantes ao ano.

Despois de moitas escavacións anteriores a 1960 que descubriran a maior parte da cidade pero que a deixaron en ruínas, prohibíronse novas escavacións importantes e, en cambio, limitáronse a áreas específicas e prioritarias. En 2018, isto levou a novos descubrimentos nalgunhas zonas da cidade antes inexploradas.

Orixes de Pompeia

Anfiteatro de Pompeia.

A cidade foi fundada no século VII adC polos oscos, un pobo da Italia central, nun outeiro cerca da desembocadura do río Sarno, utilizada previamente como porto seguro por navegantes gregos e fenicios. Cando os etruscos supuxeron unha ameaza, Pompeia aliouse cos gregos, os cales dominaban a baía de Nápoles. No século V a.C. os samnitas conquistaron Pompeia e outras cidades da rexión (Campania). Os novos gobernantes impuxeron a súa arquitectura e ampliaron a cidade. Crese que durante a dominación samnita, os romanos conquistaron a cidade durante un curto período, pero esas teorías nunca se puideron verificar.

Pompeia participou na guerra que as cidades da Campania iniciaron contra Roma, pero no ano 89 a.C. foi asediada por Lucio Cornelio Sulla. Aínda que as tropas da Liga Social, comandadas por Lucio Clementio axudaron na resistencia aos romanos, no ano 80 a.C. Pompeia viuse obrigada a aceptar a rendición tras a conquista de Nola. Tras este episodio converteuse nunha colonia co nome de Colonia Cornelia Veneria Pompeianorum. A cidade converteuse nun importante punto de paso de mercadorías que chegaban por vía marítima e que eran enviadas cara a Roma ou cara ao sur de Italia seguindo a próxima Via Apia.

No ano 62 un terremoto estragou seriamente Pompeia e outras cidades próximas. Durante o período que vai entre ese ano e o ano 79, ano da erupción do Vesuvio, a cidade foi reconstruída, quizais con maior suntuosidade nos edificios e máis arte que antes.

O Foro de Pompeia coas entradas á Basílica (esquerda) e Macellum (dereita), o Templo de Xúpiter (fronte) e Monte Vesuvio na distancia.

O Vesuvio sepulta a cidade

En outubro do ano 79, posiblemente o día 24, unha erupción do monte Vesuvio escureceu o ceo e sepultou a cidade. As únicas crónicas fiábeis do ocorrido foron escritas por Plinio o Novo nunha carta enviada ao historiador Publio Cornelio Tácito. Plinio observou desde a súa vila en Miseno (a 30 km do Vesuvio) un estraño fenómeno: unha gran nube escura con forma de piñeiro saíndo do cume do monte. Ao cabo dun tempo, a nube descendeu polas abas do Vesuvio e cubriu todo polos arredores, incluíndo o mar.

A "nube" sobre a que escribiu Plinio coñécese actualmente como fluxo piroclástico, unha nube de gas, cinza e rocha sobrequentados que é expulsada por un volcán. Plinio constatou que houbo varios tremores de terra antes e durante a erupción. Tamén anotou que as cinzas caían en capas moi gordas e Miseno tivo que ser evacuada.

A súa descrición reflectía o feito de que o Sol foi bloqueado pola erupción e a escuridade reinaba en pleno día. O seu tío Plinio o Vello partira en varios barcos (Miseno encontrábase fronte a Pompeia, ao outro lado da baía) coa intención de investigar o fenómeno e morreu aparentemente pola asfixia causada polo dióxido de carbono tras desembarcar.

Perdida durante 16 séculos

As táboas de madeira recubertas de cera eran o material de escrita máis habitual.

Grosas capas de cinza cubriron as dúas cidades situadas na base da montaña, e os seus nomes e localizacións foron esquecidos. Herculano foi redescuberta en 1738, e Pompeia en 1748. Desde entón, ambas as vilas foron escavadas revelando numerosos edificios intactos, así como pinturas murais. Realmente a descuberta tivo lugar no ano 1550, cando o arquitecto Fontana estaba escavando un novo curso para o río Sarno. Pero houbo que esperar 150 anos antes de que se iniciara unha campaña para desenterrar as cidades. Até esa data, asumíase que Pompeia e Herculano xa se perderan para sempre.

Sostívose a teoría (sen demostrar) de que Fontana inicialmente encontrou algúns dos famosos frescos eróticos, e debido á estrita moral reinante na súa época enterrounos de novo nun intento de censura arqueolóxica. Escavadores posteriores plasmaron nos seus informes que os lugares onde estaban traballando foran desenterrados e enterrados de novo con anterioridade.

O foro, os baños, moitas casas e algunhas vilas permaneceron nun sorprendente bo estado de conservación. Un hotel de 1.000 m² foi descuberto a escasa distancia da cidade, e hoxe en día coñécese como "Grande Hotel Murecino".

Pompeia é a única cidade antiga da que se coñece de forma precisa a súa estrutura topográfica, sen modificacions posteriores. Non estaba distribuída nun plano regular como acostumaba ocorrer coas cidades romanas, debido á irregularidade do terreo. Pero as súas rúas eran rectas e formaban unha reixa ao máis puro estilo romano, co seu cardo e o seu decumano. Estaban pavimentadas con pedras poligonais e había casas e comercios a ambos os lados.

Danos sísmicos e volcánicos

Unha importante área das investigacións céntrase nas estruturas que estaban sendo restauradas durante a erupción (presumibelmente danadas no terremoto do ano 62). Algunhas das pinturas antigas danadas puideron ser cubertas con novos frescos, e utilízanse modernos instrumentos para analizar as pinturas ocultas. A razón máis probábel pola cal esas estruturas aínda estaban sendo reparadas 10 anos despois do terremoto era a crecente frecuencia de pequenos tremores que precederon á erupción.

Xardín dos fuxitivos

Durante as escavacións, ocasionalmente achábanse ocos na cinza que contiveran restos humanos. Alguén tivo a idea de volver a encher estes ocos con pasta de modelar, e o resultado foron "estatuas" que mostraban con grande precisión o último momento da vida dos cidadáns que non puideron escapar á erupción. Nálgúns deles a expresión de terror é claramente visíbel.

Un fotograma único

A cidade ofrece un cadro da vida romana durante o século I. O momento "inmortalizado" pola erupción evidencia literalmente até o mínimo detalle da vida cotiá. Por exemplo, no chan dunha das casas (a de Sirico), unha famosa inscrición Salve, lucru ("Benvido, diñeiro"), quizais con intención humorística, móstranos unha sociedade comercial pertencente a dous socios, Sirico e Numiano (aínda que este último ben podería ser un alcuño, xa que numus significa moeda). Noutras casas abundan os detalles sobre diversos oficios, como os traballadores da lavandaría (fullones). Os graffiti, pintadas gravadas nas paredes, son mostras do latín empregado na rúa.

No ano da erupción, calcúlase que a poboación de Pompeia era dunhas 20.000 persoas. A cidade estaba situada nunha zona onde abundaban as vilas de vacacións, e contaba con numerosos servizos: o macellum (grande mercado de alimentos), o pistrinum (muíño), a thermopolia (unha especie de taberna que servía bebidas frías e quentes), os cauporioe (pequenos restaurantes) e un anfiteatro.

En 2002 un importante descubrimento na desembocadura do río Sarno revelou que no porto tamén había vivendas, moitas delas palafitas cun sistema de canais que suxiren unha certa similitude con Venecia.

Os ben conservados frescos de Pompeia son unha mostra excelente da cultura da cidade.

Mosaico dunha casa pompeiana cun can coa inscrición caue canem.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Bibliografía

• Beard, Mary (2008). Pompeii: The Life of a Roman Town. Profile Books. ISBN 978-1-86197-596-6. 
• Butterworth, Alex; Laurence, Ray (2005). Pompeii: The Living City. St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-35585-2. 
• Cioni, Rafaello; Gurioli, L; Lanza, R; Zanella, E (2004). "Temperatures of the A.D. 79 pyroclastic density current deposits (Vesuvius, Italy)". Journal of Geophysical Research 109 (B2): 2207. Bibcode:2004JGRB..109.2207C. doi:10.1029/2002JB002251. 
• Clarke, John (2006). Visual Representation and Non-Elite Viewers in Italy, 100 BC – AD 315. University of California. ISBN 978-0-520-24815-1. 
• De Carolis, Ernesto; Patricelli, Giovanni (2003). Vesuvius, A.D. 79: the destruction of Pompeii and Herculaneum. L'erma Di Bretschneider. ISBN 978-88-8265-199-2. 
• Fletcher, John (1835). The whole works of...John Flecter. Oxford University. *Grant, Michael (2001). Cities of Vesuvius: Pompeii and Herculaneum. Phoenix. ISBN 978-1842122198. 
• Hodge, Trevor (2001). Roman Aqueducts & Water Supply. Duckworth. ISBN 978-0715631713. 
• Kraus, Theodor (1975). Pompeii and Herculaneum: The Living Cities of the Dead. H.N. Abrams. ISBN 978-0810904187. 
• Maiuri, Amedeo (1994). "Pompeii". Scientific American. 
• Mastrolorenzo, Giuseppe; Petrone, Pierpaolo; Pappalardo, Lucia; Guarino, Fabio (2010). Langowski, Jörg, ed. "Lethal Thermal Impact at Periphery of Pyroclastic Surges: Evidences at Pompeii". PLOS ONE 5 (6): e11127. Bibcode:2010PLoSO...511127M. PMC 2886100. PMID 20559555. doi:10.1371/journal.pone.0011127. 
• Ozgenel, Lalo (15 April 2008). "A Tale of Two Cities: In Search of Ancient Pompeii and Herculaneum" (PDF). Journal of the Faculty of Archaeology (Ankara: Middle East Technical University) 25 (1): 1–25. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 30 de setembro de 2011. Consultado o 26 January 2018. 
• Pagano, Mario (1997). I Diari di Scavo di Pompeii, Ercolano e Stabiae di Francesco e Pietro la Vega (1764–1810) (en italiano). L'Erma di Bretschneidein. ISBN 88-7062-967-8. 
• Parslow, Christopher (1995). Rediscovering antiquity: Karl Weber and the excavation of Herculaneum, Pompeii, and Stabiae. Cambridge University Press. ISBN 0-521-47150-8. 
• Perring, Stefania (1991). Pompeii: The Wonders of the Ancient World Brought to Life in Vivid See-Through Reconstructions: Then and Now. Macmillan Books. ISBN 0-02-599461-1. 
• Rodríguez, Cristina (2008). Les mystères de Pompéi (en francés). Éditions du Masque. ISBN 978-2-702-43404-8. 
• Rowland, Ingrid D. (2014). From Pompeii: The Afterlife of a Roman Town. Cambridge, MA: Belknap Press. ISBN 978-0674047938. 
• Senatore, Maria; Stanley, Jean-Daniel; Pescatore, Tullio (7–10 November 2004). "Avalanche-associated mass flows damaged Pompeii several times before the Vesuvius catastrophic eruption in the 79 CE". 2004 Denver Annual Meeting. Arquivado dende o orixinal o 08 de decembro de 2007. Consultado o 26 de outubro de 2021. 
• Stefani, Grete (October 2006). La vera data dell'eruzione. Archeo. 
• Steven, Ellis (2004). "The distribution of bars at Pompeii: Archaeological, spatial and viewshed analyses". Journal of Roman Archaeology 17 (1). ISSN 1047-7594. 
• Zarmati, Louise (2005). Heinemann ancient and medieval history: Pompeii and Herculaneum. Heinemann. ISBN 1-74081-195-X. 

Outros artigos

• Alimentación na Roma antiga
• Monte Vesuvio
• Terremoto
• Vulcanismo
• Vulcanoloxía

Ligazóns externas

• Modelo:Official website
• Pompeia en Curlie (en inglés)
• Data on new excavations from the International Association for Classical Archaeology (AIAC)
• World History Encyclopedia – Pompeii
• Archaeological Park of Pompeii on Google Arts and Culture platform
• Forum of Pompeii Digital Media Archive, información da colaboración investigadora da Universidade de Ferrara/CyArk
• N. Purcell; R. Talbert; T. Elliott; S. Gillies. "Places: 433032 (Pompeii)". Pleiades. Consultado o 8 de marzo de 2012. 
• Pompeii, Scientific American historical article, 26 de maio de 1877, pp. 326–27