Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Saltar ao contido

Aborto

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Protesta en Holanda contra procesamentos por abortos en España (1979).

Un aborto[1] (do latín abortus) é a expulsión prematura do útero do embrión ou do feto, antes de que o feto sexa viable ou que a xestación haxa chegado entre as vinte e as vinte-e-oito semanas.[2]

A interrupción pode ser provocada con asistencia médica ou sen ela, e en calquera circunstancia social ou legal. A verba provén do verbo latino aborto, que significa rematar, apagarse, deixar de vivir.[3][4] Diferénciase do aborto espontáneo ou a perda non intencionada da xestación antes das 26 semanas. A prevención de embarazos non desexados e, polo tanto, do aborto inducido afonda tamén nunha política de información e divulgación de métodos de anticoncepción eficaces.[5] Un problema maior, en caso de prohibición, son os abortos clandestinos que se fan en circunstancias precarias de mala hixiene e asistencia, e que son causa frecuentemente de complicacións sanitarias até o punto que segundo a Organización Mundial da Saúde son unha das principais causas de morte materna.[6]

O abroto inducido é unha realidade social que existiu á marxe das prohibicións e condenas éticas. A través da historia, foi materia de controversia ética e social. Aínda está prohibido ou limitado en sociedades diversas e permitido noutras. En países con leis liberais, os partidarios dunha prohibición do aborto médico crearon organizacións para loitar para a protección da vida humana non nada, a miúdo co apoio da Igrexa Católica, que sanciona o aborto coa excomuñón. Nos países de tradición protestante a oposición é menos activa.

Historia

[editar | editar a fonte]
Baixorrelevo en Angkor Wat, c. 1150, que representa un demo realizando un aborto a unha muller que foi enviada ao inframundo

Ó longo da historia, o aborto provocado foi sempre unha materia controvertida polas súas implicacións éticas e morais. Estivo reiteradamente prohibido ou limitado, o que non impedía gran número de abortos ilegais que con moita frecuencia causaban tamén a morte da muller. Desde a antigüidade, os abortos realizáronse utilizando unha serie de métodos, incluíndo herbas medicinais, ferramentas afiadas, con forza ou a través doutros métodos tradicionais. O aborto inducido ten unha longa historia e remóntase a civilizacións tan variadas como a China baixo Shennong (c. 2700 a. C.), o Antigo Exipto co seu Papiro Ebers (c. 1550 a. C.), e o Imperio romano na época de Juvenal (c. 200 CE). De feito, unha das primeiras representacións artísticas coñecidas do aborto está nun baixorrelevo de Angkor Wat (c. 1150). Atopado nunha serie de frisos que representan o xuízo despois da morte na cultura hindú e budista, representa a técnica do aborto abdominal.[7][8]

Algúns eruditos médicos e opositores ao aborto suxeriron que o Xuramento hipocrático prohibia aos médicos gregos antigos realizar abortos; outros eruditos non están de acordo con esta interpretación, e afirman que os textos médicos do Corpus Hipocrático conteñen descricións de técnicas abortivas xunto co Xuramento. O médico Scribonius Largus escribiu no 43 d. C. que o Xuramento hipocrático prohibe o aborto, do mesmo xeito que Sorano, aínda que aparentemente non todos os médicos adheríronse estritamente a el nese momento. Segundo a obra Xinecoloxía do século I ou II de Sorano, unha parte de médicos desterrou todos os abortivos segundo o requirido polo Xuramento hipocrático; a outra parte, á que pertencía, estaba disposta a receitar abortos, pero só polo ben da saúde da nai. Aristóteles, no seu tratado sobre política gobernamental (350 a. C.), condena o infanticidio como medio de control da poboación. Preferiu o aborto en tales casos, coa restrición "que debe practicarse nel antes de que desenvolvese sensación e vida; porque a liña entre o aborto legal e ilegal estará marcada polo feito de ter sensación e estar vivo".[9]

No cristianismo, o Papa Sisto V (1585-1590) foi o primeiro Papa antes de 1869 en declarar que o aborto é homicidio independentemente da etapa do embarazo; e o seu pronunciamento de 1588 foi revertido tres anos máis tarde polo seu sucesor. Ao longo da maior parte da súa historia, a Igrexa católica estivo dividida sobre se cría que o aborto temperán era asasinato, e non comezou a opoñerse vigorosamente ao aborto ata o século XIX. Varios historiadores escribiron que antes do século XIX a maioría dos autores católicos non consideraban a interrupción do embarazo antes de "rápido" ou " ensoulamento" como un aborto. A partir de 1750, a excomuñón converteuse no castigo para os abortos. Nas declaracións feitas en 1992 no catecismo da Igrexa católica, o resumo codificado dos ensinos da Igrexa, opoñense ao aborto.[10][11]

Unha enquisa de 1995 informou que as mulleres católicas teñen tantas probabilidades como a poboación en xeral de interromper un embarazo, os protestantes teñen menos probabilidades de facelo e os cristiáns evanxélicos son os menos propensos a facelo. A tradición islámica permite tradicionalmente o aborto ata un momento no que os musulmáns cren que a alma entra no feto, considerado por varios teólogos como na concepción, 40 días despois da concepción, 120 días despois da concepción ou a aceleración. Unha enquisa de Guttmacher de 2014 a pacientes que abortaron nos Estados Unidos atopou que moitos reportaron unha afiliación relixiosa: o 24 % eran católicos mentres que o 30 % eran protestantes. Con todo, o aborto está en gran medida fortemente restrinxido ou prohibido en áreas de alta fe islámica como Oriente Medio e o norte de África.[12][13] Unha enquisa de Guttmacher de 2014 a pacientes que abortaron nos Estados Unidos atopou que moitos reportaron unha afiliación relixiosa: o 24 % eran católicos mentres que o 30 % eran protestantes.

Os anuncios indirectos dos servizos de aborto, como estes de 1842 no The New York Sun, eran comúns durante a época vitoriana. Nese momento, o aborto era ilegal en Nova York.[14]

En Europa e América do Norte, as técnicas de aborto avanzaron a partir do século XVII. Con todo, o conservadorismo da maioría dos médicos con respecto aos asuntos sexuais impediu a ampla expansión das técnicas de aborto seguro. Outros médicos anunciaron os seus servizos e non estiveron amplamente regulados ata o século XIX, cando a práctica (ás veces chamada reteletismo) prohibiuse tanto nos Estados Unidos como no Reino Unido. Os grupos da igrexa, así como os médicos, foron movementos antiaborto moi influentes. Nos Estados Unidos, segundo algunhas fontes, o aborto era máis perigoso que o parto ata ao redor de 1930, cando as melloras incrementales nos procedementos de aborto en relación co parto fixeron que o aborto fose máis seguro. Con todo, outras fontes sosteñen que no século XIX os abortos temperáns nas condicións hixiénicas nas que xeralmente traballaban as parteras eran relativamente seguros. [Ademais, algúns comentaristas escribiron que, a pesar da mellora dos procedementos médicos, o período desde a década de 1930 ata a legalización tamén viu unha aplicación máis celosa das leis antiaborto, e concomitantemente un crecente control dos provedores de aborto por parte do crime organizado.[15][16][17]

Nos comezos do século XX algúns países comezaron a despenalizar o aborto nos casos que se realizaba para protexer a vida da nai. En 1920 a Unión Soviética legalizou tódolos abortos, política que se mantivo ata 1936. Islandia foi o primeiro país occidental en legalizar o aborto terapéutico en 1935, tamén en 1935, a Alemaña nazi aprobou unha lei que permitía o aborto para aqueles considerados " hereditariamente enfermos", mentres que ás mulleres consideradas de orixe alemá prohibíaselles especificamente aborta, seguíronlle os países escandinavos e en 1967 fíxoo a Gran Bretaña e nos Estados Unidos en 1973 a maioría dos estados permitiron o aborto.[18] En España, e polo tanto en Galicia, despenalizouse en 1985.[19]

Tipos de aborto

[editar | editar a fonte]

Aborto espontáneo

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto espontáneo.

O aborto espontáneo ou aborto natural é aquel que non é provocado intencionalmente.[20] É a morte non desexada e expulsión dun embrión ou feto antes das semanas 20[20] ou 24[21] do embarazo. Cando a perda é posterior, xa se fala de morte fetal.[20] O criterio do tempo xestacional, a Organización Mundial da Saúde (OMS) engade como criterio que debe pesar menos de 500 gramos. Con todo, este criterio debe ser interpretado con prudencia, xa que ás veces un feto de menos de 500 g expulsado pode ser reanimado e sobrevivir.[22] Se falecese posteriormente, rexístrase como morte neonatal.[22] Distínguese o aborto precoz, cando ten lugar antes das 12 semanas de xestación, e o aborto tardío, con 12 ou máis semanas.[22]

Os factores que poden producir aborto espontáneo son moi variados: xenéticos ou cromosómicos do mesmo feto, a exposición a toxinas ambientais, problemas hormonais da nai, e outros como o tabaquismo, a drogadicción ou o alcoholismo.[20]

Entre os signos e síntomas atópanse o sangrado vaxinal, o lumbago, dor abdominal xordo, agudo ou cólico ou a presenza de coágulos que saen da vaxina. Todos eles deben ser valorados por un xinecólogo[20] e moitas veces requiren de atención inmediata. Ante os síntomas, existen diversas probas e exames para verificar ou previr este tipo de abortos, como son o ultrasón vaxinal ou abdominal que axuda a examinar o desenvolvemento do embrión/feto, os latexados cardíacos e a cantidade do seu sangrado. En caso de aborto, é fundamental para a saúde da muller comprobar se queda algún resto fetal ou de tecido placentario no útero, no caso que queden restos fetais deben ser retirados inmediatamente. O produto expulsado debe ser analizado para determinar se a causa do aborto espontáneo é tratable e previlo no futuro.[20]

Aborto espontáneo en animais

[editar | editar a fonte]

O aborto espontáneo ocorre en varios animais. Por exemplo, nas ovellas pode ser causada por estrés ou esforzo físico, como apiñarse a través das portas ou ser perseguido por cans. Nas vacas, o aborto pode ser causado por enfermidades contaxiosas, como a brucelose ou as Campylobacter, pero a miúdo pódese controlar mediante vacinación. Comer arume de piñeiro tamén pode inducir abortos en vacas. Sábese que varias plantas, incluíndo a ambrosía, a col mofeta, a cicuta venenosa e o tabaco de árbore, causan deformidades fetais e aborto no gando e en ovellas e cabras. Nos cabalos, un feto pode ser abortado ou reabsorbido se ten síndrome branca letal (aganglionose intestinal conxénita). Teorizase que os embrións de poldro que son homocigóticos para o xene branco dominante (WW) tamén se abortan ou reabsorben antes do nacemento. En moitas especies de quenllas e raias, os abortos inducidos polo estrés ocorren con frecuencia na captura.[23][24][25][26]

A infección viral pode causar o aborto en cans. Os gatos poden experimentar aborto espontáneo por moitas razóns, incluído o desequilibrio hormonal. Realízase un aborto combinado e esterilización en gatas embarazadas, especialmente en programas de trampa-castración-retorno, para evitar que nazan gatiños non desexados. As ratas poden interromper un embarazo cando se expoñen ao cheiro dun rato non responsable do embarazo, coñecido como o efecto Bruce.[27][28]

O aborto tamén pode ser inducido en animais, no contexto da gandería. Por exemplo, o aborto pode ser inducido en eguas que foron apareadas incorrectamente, ou que foron compradas por propietarios que non se deron conta de que as eguas estaban embarazadas, ou que están embarazadas de poldros xemelgos.[29] O feticidio pode ocorrer en cabalos e cebras debido ao acoso masculino de eguas embarazadas ou á cópula forzada, aínda que se cuestionou a frecuencia na natureza.[30] Os machos dos monos langures grises poden atacar ás femias despois da toma do poder masculino, causándolles aborto espontáneo.[31][32]

Aborto inducido

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto inducido.
Aborto inducido
Clasificación e recursos externos
Preparación dun aborto na Idade Media.
ICD-10O04
ICD-9779.6
DiseasesDB4153
MedlinePlus002912
eMedicineartigo/252560
Aviso médico.
Aviso médico.
Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos.
Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

O aborto inducido ou probocado é a interrupción activa do desenvolvemento vital do embrión ou feto ata dentro das 22 primeiras semanas do embarazo. Dependendo dos países, existen diversas lexislacións sobre o aborto inducido, desde aquelas que o permiten con poucas restricións por consideralo como unha ampliación dos dereitos reprodutivos ata lexislacións que o prohiben por consideralo unha forma de homicidio. O aborto provocado foise despenalizando en moitos países, tanto do primeiro, do segundo, como do terceiro mundo, baixo diversos supostos. Considérase aborto legal cando se practica seguindo a lei que o regula e é ilegal ou clandestino cando se realiza malia que as leis do país onde se leva a cabo o prohiben ou castigan. Pode tratarse dun aborto terapéutico (ou aborto indirecto) cando se realiza desde razóns médicas, ou dun aborto electivo (interrupción voluntaria do embarazo), cando se realiza por decisión da muller embarazada.[33] Á súa vez, segundo a técnica empregada para inducir o aborto, pódese falar de aborto médico ou aborto con medicamentos[34] e de aborto cirúrxico.[35][36]

Aborto terapéutico

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto terapéutico.

O aborto terapéutico é a interrupción provocada do desenvolvemento vital do embrión ou feto (polo que se trata dun aborto inducido), pero ao que preceden razóns estritamente médicas. Entre estes motivos cabe se a saúde da nai (física ou mental) atópase directamente comprometida co devandito embarazo ou, no seu caso, se a vida da nai corre risco.

Aborto indirecto

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto indirecto.

O aborto indirecto é cando se produce a morte do feto nunha intervención médica en que se deben cumprir dúas condicións:[37]

  • A intervención vai destinada a salvar a vida da nai embarazada en situacións nas que esta corre perigo certo.
  • A viabilidade do feto é nula segundo os coñecementos que se posúen sobre o caso ou o trastorno.

Non se equipara, pois, co aborto terapéutico, xa que se produce en intervencións médicas distintas do aborto en si mesmo, sendo leste unha consecuencia derivada, non querida directamente, e polo tanto, implica unhas consideracións bioéticas moi diversas ao aborto inducido.[37] Considérase aborto indirecto aínda cando o médico sabe que a súa intervención pode afectar o feto,[38] pero de non intervir, ou de esperar a que o feto sexa viable fose do útero, tanto a nai como o feto resultarían mortos.[37] Un claro exemplo é o da intervención nun embarazo ectópico.[39]

Métodos

[editar | editar a fonte]

Médico

[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Aborto médico

Os abortos médicos son aqueles inducidos por produtos farmacéuticos abortivos. O aborto con medicamentos converteuse nun método alternativo de aborto coa dispoñibilidade de análogos da prostaglandina na década de 1970 e o antiproxestáxeno mifepristona (tamén coñecido como RU-486) na década de 1980.[40][40][41][42]

Os réximes de aborto médico temperán máis comúns no primeiro trimestre usan mifepristona en combinación con misoprostol (ou ás veces outro análogo da prostaglandina, gemeprost) ata 10 semanas (70 días) de idade xestacional, metotrexato en combinación cun análogo da prostaglandina ata 7 semanas de xestación, ou un análogo da prostaglandina só. Os réximes de combinación de mifepristona e misoprostol funcionan máis rápido e son máis eficaces a idades xestacionais posteriores que os réximes de combinación de metotrexato e misoprostol, e os réximes de combinación son máis eficaces que o misoprostol só. Este réxime é efectivo no segundo trimestre. Os réximes de aborto médico que involucran mifepristona seguido de misoprostol na nalga entre 24 e 48 horas despois son eficaces cando se realizan antes dos 70 días de xestación.[43][44]

En abortos moi temperáns, ata sete semanas de xestación, o aborto con medicamentos usando un réxime de combinación de mifepristona e misoprostol considérase máis eficaz que o aborto cirúrxico (aspiración ao baleiro), especialmente cando a práctica clínica non inclúe unha inspección detallada do tecido aspirado. Os réximes de aborto médico temperán que usan mifepristona, seguidos de 24 a 48 horas despois por misoprostol bucal ou vaxinal, son 98 % efectivos ata as 9 semanas de idade xestacional; de 9 a 10 semanas a eficacia diminúe modestamente ao 94 %. Se o aborto con medicamentos falla, débese usar o aborto cirúrxico para completar o procedemento.[45]

Os abortos médicos temperáns representan a maioría dos abortos antes das 9 semanas de xestación en Gran Bretaña, Francia, Suíza, Estados Unidos, e os países nórdicos.[46][47][48][49][50]

Os réximes de aborto médico que utilizan mifepristona en combinación cun análogo da prostaglandina son os métodos máis comúns utilizados para os abortos do segundo trimestre no Canadá, e na maior parte de Europa, da China e da India, en contraste cos Estados Unidos, onde o 96 % dos abortos do segundo trimestre realízanse cirurxicamente por dilatación e evacuación.

Unha revisión sistemática de Cochrane en 2020 concluíu que proporcionar ás mulleres medicamentos para levar a casa para completar a segunda etapa do procedemento para un aborto médico cedo resulta nun aborto efectivo. Requírense máis investigacións para determinar se o aborto médico autoadministrado é tan seguro como o aborto médico administrado polo provedor, onde un profesional da saúde está presente para axudar a manexar o aborto médico. Permitir de forma segura que as mulleres se autoadministren medicamentos para o aborto ten o potencial de mellorar o acceso ao aborto. Outras lagoas de investigación que se identificaron inclúen a mellor maneira de apoiar ás mulleres que elixen levar o medicamento a casa para un aborto autoadministrado.

Cirúrxico

[editar | editar a fonte]
Un aborto por aspiración ao baleiro ás oito semanas de idade xestacional (seis semanas despois da fecundación).
1: Saco amniótico
2: Embrión
3: Forro uterino
4: Espéculo
5: vacureta
6: Acople a unha bomba de succión

Ata as 15 semanas de xestación, os métodos cirúrxicos máis comúns para realizar un aborto inducido son a succión-aspiración ou a aspiración ao baleiro.[51]

O MVA (Aspiración manual ao baleiro en inglés), tamén coñecido como "miniaspiración" e "extracción menstrual", consiste na extracción do feto ou embrión, placenta e membranas mediante succión utilizando unha xeringa manual, mentres que o EVA (aspiración eléctrica ao baleiro en inglés) utiliza unha bomba eléctrica. Estas técnicas pódense utilizar moi cedo no embarazo. O MVA pódese usar ata a semana 14, pero nos Estados Unidos de América adoita usarse antes e máis a miúdo . O EVA pódese usar máis tarde ou no inicio do embarazo cando non se precisa a dilatación cervical.[52][53]

Dilatación e curetaxe (D&C) refírese á apertura do cérvix (dilatación) e á eliminación de tecido mediante succión ou instrumentos afiados (legrado ou raspado).[54] D&C é un procedemento xinecolóxico estándar realizado por unha variedade de razóns, incluíndo o exame do revestimento uterino para detectar posibles neoplasias malignas, a investigación de sangrado anormal e o aborto. A Organización Mundial da Saúde recomenda o legrado agudo só cando non se dispoña de aspiración de succión.[55]

A dilatación e evacuación (D&E), utilizada despois de 12 a 16 semanas, consiste en abrir o colo uterino e baleirar o útero usando instrumentos cirúrxicos e succión. O D&E realízase por vía vaxinal e non require unha incisión. A dilatación e extracción intactas (D&X) refírese a unha variante de D&E que ás veces se usa despois de 18 a 20 semanas cando a extracción dun feto intacto mellora a seguridade cirúrxica ou por outras razóns.[56]

O aborto tamén se pode realizar cirurxicamente por histotomía ou histerectomía grávida. O aborto por histerotomía é un procedemento similar a unha cesárea e realízase baixo anestesia xeral. Require unha incisión máis pequena que unha cesárea e pódese usar durante etapas posteriores do embarazo. A histerectomía grávida refírese á extirpación de todo o útero mentres aínda contén o embarazo. A histerotomía e a histerectomía asócianse con taxas moito máis altas de morbilidade e mortalidade materna que o D&E ou o aborto por indución.[57]

Os procedementos do primeiro trimestre xeralmente pódense realizar con anestesia local, mentres que os métodos do segundo trimestre poden requirir sedación profunda ou anestesia xeral.[58]

Aborto por indución do parto

[editar | editar a fonte]

En lugares que carecen da habilidade médica necesaria para a dilatación e extracción, ou onde os profesionais prefíreno, un aborto pódese inducir primeiro inducindo o parto e logo inducindo a morte fetal se é necesario.[59] Isto ás veces chámase "aborto inducido". Este procedemento pódese realizar apartir das 13 semanas de xestación ata o terceiro trimestre. Aínda que este método é moi pouco común nos Estados Unidos, máis do 80 % dos abortos inducidos durante o segundo trimestre son abortos inducidos polo método de parto en Suecia e outros países veciños.[60]

Só disponse de datos limitados que comparen este método coa dilatación e a extracción.[60] A diferenza de D&E, os abortos inducidos polo método de parto despois de 18 semanas poden complicarse pola ocorrencia dunha breve supervivencia fetal, que pode caracterizarse legalmente como nacemento vivo. Por esta razón, o aborto inducido polo método de parto é legalmente arriscado nos Estados Unidos.[60][61]

Outros métodos

[editar | editar a fonte]

Historicamente, unha serie de herbas que se cre que posúen propiedades abortivas utilizáronse na medicina popular. Entre estas atópanse: o tanaceto, o poexo, a acteia e o agora extinto silfium.[62]

En 1978, unha muller de Colorado morreu e outra desenvolveu danos orgánicos cando tentaron interromper os seus embarazos tomando aceite de poexo.[63] Debido a que o uso indiscriminado de herbas como abortivos pode causar efectos secundarios graves, mesmo letais, como insuficiencia orgánica múltiple,[64] os médicos non o recomendan.[65]

Ás veces téntase o aborto provocando un traumatismo no abdome. O grao de forza, se é severo, pode causar lesións internas graves sen que necesariamente chegue a inducir un aborto espontáneo.[66] No sueste asiático, hai unha antiga tradición de tentar abortar a través dunha masaxe abdominal contundente.[67] Un dos baixorrelevos que decoran o templo de Angkor Wat de Camboxa representa a un demo realizando tal aborto a unha muller que foi enviada ao inframundo.[7]

Os métodos empregados de aborto inseguro e autoinducido inclúen o mal uso do misoprostol e a inserción de trebellos non cirúrxicos como agullas de tecer e perchas no útero. Estes e outros métodos para interromper o embarazo pódense chamar "aborto espontáneo inducido". Tales métodos de cando en cando utilízanse en países onde o aborto cirúrxico é legal e está dispoñible.[68]

Seguridade

[editar | editar a fonte]
Un folleto dunha clínica de aborto probable ilegal en Suráfrica

Os riscos para a saúde nun aborto dependen principalmente de se o procedemento se realiza de forma segura ou insegura. A Organización Mundial da Saúde (OMS) define os abortos inseguros como aqueles realizados por persoas non cualificadas, con equipos perigosos ou en instalacións insalubres.[69] Os abortos legais realizados nos países desenvolvidos están entre os procedementos máis seguros da medicina. [70][71] Nos Estados Unidos a partir de 2012, estimouse que o aborto era unhas 14 veces máis seguro para as mulleres que o parto.[72] O CDC estimou en 2019 que a mortalidade relacionada co embarazo nos Estados Unidos foi de 17,2 mortes maternas por cada 100.000 nacidos vivos.[73] mentres que a taxa de mortalidade por aborto nos EUA é de 0,7 mortes maternas por cada 100.000 procedementos.[74][75] No Reino Unido, as directrices do Royal College of Obstetricians and Gynecologists establecen que "as mulleres deben ser informadas de que o aborto é xeralmente máis seguro que continuar un embarazo ata o final".[76] En todo o mundo, de media, o aborto é máis seguro que levar un embarazo a termo. Un estudo de 2007 informou de que "o 26% de todos os embarazos no mundo son interrompidos por aborto inducido", mentres que "as mortes por procedementos [abortos] realizados de forma inadecuada constitúen o 13% da mortalidade materna a nivel mundial".[77] En Indonesia no ano 2000 estimouse que 2 millóns de embarazos terminaron en aborto, 4,5 millóns de embarazos foron levados a termo e entre o 14 e o 16 por cento das mortes maternas foron o resultado do aborto.[78]

Nos Estados Unidos de 2000 a 2009, o aborto tivo unha taxa de mortalidade inferior á cirurxía plástica, inferior ou similar a correr unha maratón, e aproximadamente equivalente a percorrer 760 millas nun coche de pasaxeiros.[74] Cinco anos despois de solicitar servizos de aborto, as mulleres que deron a luz despois de que se lles negara o aborto informaron dun peor estado de saúde que as que abortaron no primeiro ou segundo trimestre.[79] O risco de mortalidade relacionada co aborto aumenta coa idade xestacional, pero segue sendo inferior a do parto.[80] O aborto ambulatorio é tan seguro entre os 64 e os 70 días de xestación como antes dos 63 días.[81]

Hai poucas diferenzas en termos de seguridade e eficacia, entre o aborto médico mediante un réxime combinado de mifepristona e misoprostol e o aborto cirúrxico (aspiración ao baleiro), nos abortos no inicio do primeiro trimestre ata as 10 semanas de xestación.[82] O aborto con medicamentos empregando só o misoprostol semellante as prostaglandinas é menos efectivo e máis doloroso que o aborto con medicamentos mediante un réxime combinado de mifepristona e misoprostol ou que o aborto cirúrxico.[83][84]

A aspiración ao baleiro no primeiro trimestre é o método máis seguro de aborto cirúrxico, e pódese realizar nun centro de atención primaria nunha clínica de abortos ou nun hospital. As complicacións, que son raras, poden incluír a perforación uterina, a infección pélvica e a retención de produtos da concepción que requiren un segundo procedemento para retiralos.[85] As infeccións representan un terzo das mortes relacionadas co aborto nos Estados Unidos.[86] A taxa de complicacións do aborto por aspiración ao baleiro no primeiro trimestre é similar, independentemente de que o procedemento se realice nun hospital, nun centro cirúrxico ou nunha clínica.[87] Os antibióticos preventivos (como a doxiciclina ou o metronidazol) adoitan administrarse antes dos procedementos de aborto,[88] xa que se cre que reducen substancialmente o risco de infección uterina postoperatoria;[89][90] con todo, os antibióticos non se dan habitualmente con pílulas abortivas.[91] A taxa de fallos de procedementos non parece variar significativamente dependendo de se o aborto é realizado por un médico ou un practicante de nivel medio.[92]

As complicacións despois do aborto no segundo trimestre son similares ás posteriores ao aborto no primeiro trimestre e dependen algo do método elixido.[93] O risco de morte por aborto achégase aproximadamente á metade do risco de morte por parto canto máis avanzada está a muller no embarazo; dun dun millón antes das 9 semanas de xestación a case un de dez mil ás 21 semanas ou máis (medido desde o último período menstrual).[94][95] Parece que ter unha evacuación uterina cirúrxica previa (xa sexa por aborto inducido ou por tratamento do aborto espontáneo) correlaciona cun pequeno aumento do risco de parto prematuro en embarazos futuros. Os estudos que apoian isto non controlaron factores non relacionados co aborto ou o aborto espontáneo e, polo tanto, non se determinaron as causas desta correlación, aínda que se suxeriron múltiples posibilidades.[96][97]

Algúns supostos riscos de aborto son promovidos principalmente por grupos antiabortistas,[98][99] pero carecen de apoio científico.[98] Por exemplo, a cuestión da relación entre aborto inducido e cancro de mama investigouse amplamente. Principais organismos médicos e científicos (incluíndo a OMS, National Cancer Institute, American Cancer Society, Royal College of OBGYN e American Congress of OBGYN) concluíron que o aborto non causa cancro de mama.[100]

No pasado mesmo a ilegalidade non significaba automaticamente que os abortos fosen inseguros. Referíndose aos Estados Unidos, a historiadora Linda Gordon afirma: "De feito, os abortos ilegais neste país teñen un historial de seguridade impresionante".[101]:25 De acordo con Rickie Solinger,

Un mito relacionado, promulgado por un amplo espectro de persoas preocupadas polo aborto e as políticas públicas, é que antes da legalización os abortistas eran carniceiros sucios e perigosos... [A] evidencia histórica non apoia tales afirmacións.[102]:4

Os autores Jerome Bates e Edward Zawadzki describen o caso dun abortista ilegal no leste dos Estados Unidos a principios do século XX que estaba orgulloso de ter completado con éxito 13.844 abortos sen ningunha vítima mortal.[103]:59 Na década de 1870 na cidade de Nova York, a famosa abortista/matrona Madame Restell (Anna Trow Lohman) parece que perdeu moi poucas mulleres entre as súas máis de 100.000 pacientes.[104]—unha taxa de mortalidade inferior á taxa de mortalidade por parto da época. En 1936, o destacado profesor de obstetricia e xinecoloxía Frederick J. Taussig escribiu que unha causa do aumento da mortalidade durante os anos de ilegalidade nos Estados Unidos foi que

Con cada década dos últimos cincuenta anos aumentou a frecuencia real e proporcional deste accidente [perforación do útero], debido, en primeiro lugar, ao aumento do número de abortos inducidos instrumentalmente; en segundo lugar, ao aumento proporcional dos abortos que manexan os médicos fronte aos que manexan as matronas; e, terceiro, á tendencia imperante a utilizar instrumentos en lugar do dedo para baleirar o útero. [105]:223

Saúde mental

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto e saúde mental.

A evidencia actual non atopa relación entre a maioría dos abortos inducidos e os problemas de saúde mental[106][107] distintos dos esperados para calquera embarazo non desexado.[108] Un informe da American Psychological Association concluíu que o primeiro aborto dunha muller non é unha ameaza para a súa saúde mental cando se realiza no primeiro trimestre, xa que estas mulleres non teñen máis probabilidades de ter problemas de saúde mental que as que teñen un embarazo non desexado acavado; o resultado de saúde mental dunha muller é menos seguro no segundo caso que no do aborto.[108][109] Algunhas revisións máis antigas concluíron que o aborto estaba asociado a un maior risco de problemas psicolóxicos;[110] con todo, non utilizaron un grupo de control axeitado.[107]

Aínda que algúns estudos mostran resultados negativos de saúde mental en mulleres que optan por abortar despois do primeiro trimestre por mor de anomalías do feto,[111] sería necesaria unha investigación máis rigorosa para mostrar isto de forma concluínte.[112] Algúns dos efectos psicolóxicos negativos do aborto foron referidos polos defensores do aborto como unha condición separada chamada "síndrome postaborto", pero isto non é recoñecido polos profesionais médicos ou psicolóxicos dos Estados Unidos.[113]

Un estudo a longo prazo entre mulleres estadounidenses descubriu que preto do 99% das mulleres sentiron que tomaron a decisión correcta cinco anos despois de ter un aborto. O alivio era a emoción principal e poucas mulleres sentían tristeza ou culpa. O estigma social foi o factor principal que predecía emocións negativas e arrepentimento anos despois.[114]

Aborto inseguro

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto inseguro.
Cartel soviético arredor de 1925, advertindo contra as matronas que practican abortos. Tradución do título: "Os abortos inducidos pola avoa ou as matronas autodidactas non só mutilan á muller, senón que adoitan levar á morte."

As mulleres que buscan un aborto poden usar métodos inseguros, especialmente cando está restrinxido legalmente. Poden tentar o aborto autoinducido ou buscar a axuda dunha persoa sen a formación ou as instalacións médicas adecuadas. Isto pode levar a complicacións graves, como aborto incompleto, sepsis, hemorraxia e danos nos órganos internos.[115]

Os abortos inseguros son unha das principais causas de lesións e mortes entre as mulleres de todo o mundo. Aínda que os datos son imprecisos, estímase que anualmente realizanse aproximadamente 20 millóns de abortos inseguros, sendo o 97% dos países en desenvolvemento.[70] Unsafe abortions are believed to result in millions of injuries.[70][116] As estimacións de mortes varían segundo a metodoloxía, e oscilaron entre 37.000 e 70.000 na última década;[70][117][118] as mortes por aborto inseguro representan ao redor do 13% de todas as mortes maternas.[119] A Organización Mundial da Saúde cre que a mortalidade baixou desde os anos 90.[120] Para reducir o número de abortos inseguros, as organizacións de saúde pública defenderon en xeral por destacar a legalización do aborto, a formación do persoal médico e garantir o acceso aos servizos de saúde reprodutiva.[121] En resposta, os opositores ao aborto sinalan que as prohibicións do aborto non afectan en absoluto á atención prenatal das mulleres que optan por levar o seu feto a termo. A Declaración de Dublín sobre Saúde Materna, asinada en 2012, sinala que “a prohibición do aborto non afecta, de ningún xeito, á dispoñibilidade de coidados óptimos para as mulleres embarazadas."[122]

Un factor importante para determinar se os abortos se realizan con seguridade ou non é a condición legal do aborto. Os países con leis de aborto restritivas teñen taxas máis altas de aborto inseguro e taxas xerais de aborto similares en comparación con aqueles onde o aborto é legal e dispoñible.[123][124][125][126][127] Por exemplo, a legalización do aborto en Suráfrica en 1996 tivo un impacto positivo inmediato na frecuencia das complicacións relacionadas co aborto.[128] coas mortes relacionadas co aborto caendo en máis de 90%.[129] Reducións similares na mortalidade materna observáronse despois de que outros países liberalizaron as súas leis de aborto, como Romanía e Nepal.[130] Un estudo de 2011 concluíu que nos Estados Unidos, algunhas leis antiaborto a nivel estatal están correlacionadas con taxas máis baixas de aborto nese estado.[131] A análise, con todo, non tivo en conta as viaxes a outros estados sen tales leis para obter un aborto.[132] Ademais, a falta de acceso a métodos anticonceptivos eficaces contribúe ao aborto inseguro. Estímase que a incidencia do aborto inseguro podería reducirse ata un 75% (de 20 millóns a 5 millóns anuais) se os servizos modernos de planificación familiar e saúde materna estivesen dispoñibles a nivel mundial.[133] As taxas de tales abortos poden ser difíciles de medir porque poden informarse de diversas formas como aborto espontáneo, "aborto inducido", "regulación menstrual", "miniaborto" e "regulación dunha menstruación atrasada/suspendida".[134][135]

O corenta por cento das mulleres do mundo poden acceder a abortos terapéuticos e electivos dentro dos límites de xestación,[123] mentres que un 35 por cento adicional ten acceso a un aborto legal se cumpren determinados criterios físicos, mentais ou socioeconómicos.[136] Aínda que a mortalidade materna raramente resulta de abortos seguros, os abortos inseguros provocan 70.000 mortes e 5 millóns de discapacidades ao ano.[117] As complicacións do aborto inseguro representan aproximadamente unha oitava parte das mortalidades maternas no mundo.[137] aínda que isto varía segundo a rexión.[138] A infertilidade secundaria causada por un aborto inseguro afecta a uns 24 millóns de mulleres.[125] A taxa de abortos inseguros aumentou do 44% ao 49% entre 1995 e 2008.[139] Propuxéronse educación sanitaria, acceso á planificación familiar e melloras na atención médica durante e despois do aborto para abordar este fenómeno.[140]

Incidencia

[editar | editar a fonte]

Hai dous métodos de uso común para medir a incidencia do aborto:

  • Taxa de abortos – número de abortos anuais por cada 1.000 mulleres de entre 15 e 44 anos[141] (algunhas fontes usan un intervalo de 15 a 49)
  • Porcentaxe de abortos – número de abortos de 100 embarazos coñecidos (os embarazos inclúen nacementos vivos, abortos e abortos espontáneos)

En moitos lugares, onde o aborto é ilegal ou supón un forte estigma social, os informes médicos sobre abortos non son confiables.[142] Por este motivo, as estimacións da incidencia do aborto deben realizarse sen determinar a certeza relacionada co erro estándar.[139]

O número de abortos practicados no mundo parece manterse estable nos últimos anos, con 41,6 millóns en 2003 e 43,8 millóns en 2008.[139] A taxa de aborto en todo o mundo foi de 28 por cada 1000 mulleres por ano, aínda que foi de 24 por cada 1000 mulleres por ano nos países desenvolvidos e de 29 por cada 1000 mulleres por ano nos países en desenvolvemento.[139] O mesmo estudo de 2012 indicaba que en 2008, a porcentaxe estimada de abortos dos embarazos coñecidos era do 21% en todo o mundo, cun 26% nos países desenvolvidos e un 20% nos países en desenvolvemento.[139]

De media, a incidencia do aborto é similar nos países con leis restritivas sobre o aborto e aqueles con acceso máis liberal ao aborto..[143] Non obstante, as leis restritivas sobre o aborto están asociadas a aumentos na porcentaxe de abortos realizados de forma insegura.[123][144][143] A taxa de abortos inseguros nos países en desenvolvemento débese en parte á falta de acceso a anticonceptivos modernos; segundo o Instituto Guttmacher, proporcionar acceso a anticonceptivos produciría uns 14,5 millóns menos de abortos inseguros e 38.000 mortes menos por abortos inseguros ao ano en todo o mundo.[145]

A taxa de aborto inducido legal varía moito en todo o mundo. Segundo o informe dos empregados do Instituto Guttmacher oscilou entre 7 por cada 1000 mulleres ao ano (Alemaña e Suíza) a 30 por cada 1000 mulleres ao ano (Estonia) en países con estatísticas completas en 2008. A proporción de embarazos que terminaron en aborto inducido oscilou entre un 10% (Israel, Holanda e Suíza) e un 30% (Estonia) no mesmo grupo, aínda que podería chegar ao 36% en Hungría e Romanía, cuxas estatísticas foron consideradas incompletas.[146][147]

Un estudo estadounidense realizado en 2002 concluíu que aproximadamente a metade das mulleres que abortaban estaban a usar unha forma de anticonceptivo no momento de quedar embarazadas. O uso inconsistente foi informado pola metade das que usaban preservativos e tres cuartas partes das que usaban a pílula anticonceptiva; O 42% das que usaban condóns informaron fallas por esvaramento ou rotura.[148] O Instituto Guttmacher estimou que "a maioría dos abortos nos Estados Unidos son realizados por mulleres pertencentes a minorías" porque as mulleres pertencentes a minorías "teñen taxas moito máis altas de embarazos non desexados".".[149] En 2022, mentres que as persoas de cor comprenden o 44% da poboación de Mississippi, o 59% da poboación de Texas, o 42% da poboación de Luisiana e o 35% da poboación de Alabama, comprenden o 80%, 74%, 72. %, e o 70% das que reciben abortos.[150]

A taxa de abortos tamén se pode expresar como o número medio de abortos que ten unha muller durante os seus anos reprodutivos; isto denomínase "taxa total de abortos". (TAR).

Idade xestacional e método

[editar | editar a fonte]
Histograma dos abortos por idade xestacional en Inglaterra e Gales durante 2019. (esquerda) Aborto nos Estados Unidos por idade xestacional, 2016. (dereita)

As taxas de aborto tamén varían segundo a etapa do embarazo e o método practicado. En 2003, os Centros para o Control e a Prevención de Enfermidades ( CDC) notificaron que se sabía que o 26% dos abortos inducidos legais notificados nos Estados Unidos practicáronse antes das 6 semanas de xestación, o 18% ás 7 semanas, 15% ás 8 semanas, 18% ás 9 ou 10 semanas, 10% ás 11 ou 12 semanas, 6% ás 13 ou 15 semanas, 4% ás 16 ou 20 semanas e 1% a máis de 21 semanas. O 91% destes clasificáronse como realizados por "legrado" (aspiración, dilatación e legrado, dilatación e evacuación), 8 % por "médico" significa (mifepristona), >1% por "instilación intrauterina" (solución salina ou prostaglandina), e 1% por "outro método" (incluíndo histerotomía e histerectomía).[151] Segundo os CDC, debido ás dificultades de recompilación de datos, os datos deben considerarse provisionais e algunhas mortes fetais notificadas despois das 20 semanas poden ser mortes naturais clasificadas erroneamente como abortos se a extracción do feto morto se fixera mediante o mesmo procedemento que un aborto inducido.[152]

O Instituto Guttmacher estimou que houbo 2.200 procedementos de interrupcións médicas de embarazos nos EUA durante o ano 2000; isto supón <0,2% do total de abortos practicados ese ano.[153] Do mesmo xeito, en Inglaterra e Gales en 2006, o 89 % das baixas producíronse ás 12 semanas ou menos, o 9 % entre as 13 e as 19 semanas e o 2 % ás 20 semanas ou máis. O 64% dos anunciados foron por aspiración ao baleiro, o 6% por D&E e o 30% foron médicos.[154] Practicáronse máis abortos no segundo trimestre en países en desenvolvemento como a China, a India e Vietnam ca nos países desenvolvidos.[155]

Motivación

[editar | editar a fonte]

Persoal

[editar | editar a fonte]
Un gráfico de barras que representa datos seleccionados dun meta-estudo de 1998 do AGI sobre os motivos que indicaron as mulleres para abortar.

As razóns polas que as mulleres abortan son diversas e varían en todo o mundo.[152][156] Algunhas das razóns poden incluír a incapacidade para criar un fillo, violencia doméstica, a falta de apoio, a sensación de ser demasiado nova e o desexo de completar a educación ou avanzar nunha carreira.[157] Os motivos adicionais inclúen non poder ou querer criar un fillo concibido como resultado dunha violación ou un incesto.[156][158]

Sociais

[editar | editar a fonte]

Algúns abortos son o resultado das presións sociais.[159] Estes poderían incluír a preferencia polos nenos dun sexo ou unha raza específica, a desaprobación da maternidade solteira ou temperá, a estigmatización das persoas con discapacidade, o apoio económico insuficiente para as familias, a falta de acceso ou o rexeitamento dos métodos anticonceptivos ou os esforzos para o control da poboación (como a política dun só fillo da China). Estes factores ás veces poden resultar en aborto obrigatorio ou aborto selectivo por sexo.[160]

Saúde materna e fetal

[editar | editar a fonte]

Un factor adicional é a saúde materna, que foi catalogada como a razón principal por ao redor dun terzo das mulleres en 3 dos 27 países e ao redor do 7 % das mulleres noutros 7 destes 27 países.[152][161]

Nos Estados Unidos de América, as decisións da Corte Suprema nos casos Roe v. Wade e Doe v. Bolton: "regulaba que o interese do estado na vida do feto volvíase convincente só no punto de viabilidade, definido como o punto no que o feto pode sobrevivir independentemente da súa nai. Mesmo despois do punto de viabilidade, o Estado non pode favorecer a vida do feto sobre a vida ou a saúde da muller embarazada. Baixo o dereito á privacidade, os médicos deben ser libres de usar o seu "xuízo médico para a preservación da vida ou a saúde da nai". O mesmo día que a Corte decidiu o caso Roe, tamén decidiu o caso Doe v. Bolton, no que a Corte definiu a saúde moi amplamente: "O xuízo médico pódese exercer á luz de todos os factores -físicos, emocionais, psicolóxicos, familiares e da idade da muller- relevantes para o benestar da paciente. Todos estes factores poden estar relacionados coa saúde. Isto permítelle ao médico asistente o espazo que necesita para facer o seu mellor xuízo médico.[162]:1200–01

A opinión pública cambiou nos Estados Unidos tras o descubrimento por parte da presentadora da televisión infantil Sherri Finkbine durante o seu quinto mes de embarazo de que estivera exposta á talidomida. Finkbine o non poder conseguir un aborto legal nos Estados Unidos tivo que viaxar a Suecia.[163] De 1962 a 1965, un brote de sarampelo alemán deixou 15.000 bebés con graves defectos de nacemento. En 1967, a Asociación Médica Estadounidense apoiou publicamente a liberalización das leis do aborto. Unha enquisa do National Opinion Research Center realizada en 1965 mostrou que o 73% apoiaba o aborto cando a vida da nai estaba en risco, o 57% cando había defectos de nacemento e o 59% para os embarazos derivados de violación ou incesto.[164]

Sociedade e cultura

[editar | editar a fonte]
Véxase tamén: Actitudes sociais ante o aborto.

Debate sobre o aborto

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Debate sobre o aborto.

O aborto inducido foi durante moito tempo fonte de considerable debate. Ética, moral, filosófico, biolóxico, relixiosa e legal cuestións relacionadas co aborto están relacionadas co sistema de valores. As opinións sobre o aborto poden ser sobre dereitos fetais, autoridade gobernamental e dereitos da muller.

Tanto no debate público como no privado, os argumentos presentados a favor ou en contra do acceso ao aborto céntranse na permisibilidade moral dun aborto inducido ou na xustificación das leis que permiten ou restrinxen o aborto.[165] A Declaración sobre o aborto terapéutico da Asociación Médica Mundial sinala que "as circunstancias que poñen os intereses dunha nai en conflito cos intereses do seu fillo non nacido crean un dilema e suscitan a cuestión de se debe ou non interrumpir o embarazo deliberadamente."[166] Os debates sobre o aborto, especialmente relativos ás leis do aborto, adoitan estar encabezados por grupos que defenden unha destas dúas posicións. Os grupos que favorecen maiores restricións legais ao aborto, incluída a prohibición total, descríbense a maioría das veces como "pro-vida", mentres que os grupos que están en contra destas restricións legais descríbense como "a favor da elección".".[167] En xeral, a primeira posición argumenta que un feto humano é unha persoa humana cun dereito a vivir, o que fai que o aborto sexa moralmente o mesmo que un asasinato. Esta última posición argumenta que unha muller ten certos dereitos reprodutivos, especialmente o dereito a decidir se levar ou non un embarazo a termo.

Lei moderna do aborto

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Lei do aborto.
Véxase tamén: Historia do debate sobre a lei do aborto.
Situación xurídica do aborto no mundo
     Permitido a pedido, sen límite xestacional.
     Permitido a petición, cun límite xestacional despois das primeiras 17 semanas.
     Permitido ou sen castigo a pedido, con límite xestacional nas primeiras 17 semanas.
     Permitido a pedido, cun límite gestacional pouco claro.
Legalmente restrinxido os casos de:
     Risco para a vida da muller, para a súa saúde*, violación*, defectos do feto*
ou factores socioeconómicos
     Risco para a vida da muller, para a súa saúde*, violación ou defectos do feto
     Risco para a vida da muller, para a súa saúde* ou defectos do feto
     Risco para a vida da muller, para a súa saúde*, violación.
     Risco para a vida da muller, para a súa saúde*.
     Risco para a vida da muller.
     Ilegal sen excepcións
     Sen información
* Non se aplica a algúns países ou territorios desa categoría
Nota: Nalgúns países, as leis sobre o aborto son modificadas por outras leis, regulamentos, principios legais ou decisións xudiciais. Este mapa mostra o seu efecto combinado implementado polas autoridades.

As leis actuais relativas ao aborto son diversas e tratan de eliminar moitas restricións en situacións de emerxencia. Os factores relixiosos, morais e culturais seguen influíndo nas leis do aborto en todo o mundo. O dereito á vida, o dereito á liberdade, o dereito á seguridade da persoa e o dereito á saúde reprodutiva son cuestións principais dos dereitos humanos que ás veces constitúen a base para a existencia ou ausencia de leis do aborto.

Nas xurisdicións onde o aborto é legal, a miúdo débense cumprir certos requisitos antes de que unha muller poida obter un aborto legal (un aborto realizado sen o consentimento da muller considérase feticidio). Estes requisitos xeralmente dependen da idade do feto, a miúdo utilizase un sistema baseado en trimestres para regular o tempo de legalidade, ou como nos Estados Unidos de América, coa avaliación dun médico sobre a viabilidade do aborto. Algunhas xurisdicións requiren un período de espera antes do procedemento, prescriben a distribución de información sobre o desenvolvemento fetal ou esixen que se poña en contacto cos pais se a súa filla menor de idade solicita un aborto.[168] Outras xurisdicións poden esixir que unha muller obteña o consentimento do pai do feto antes de abortar, que os realizadores do aborto informen ás mulleres dos riscos para a saúde do procedemento, ás veces incluíndo "riscos" que non están apoiados pola ciencia médica—e que varias autoridades médicas certifiquen que o aborto é médico ou socialmente necesario.

China, que acabou coa súa política do fillo único,[169] e que agora ten unha política de dous fillos,[170][171] incorporou en ocasións os abortos obrigatorios como parte da súa estratexia de control da poboación.[172]

Outras xurisdicións prohiben o aborto case por completo. Moitas destas, pero non todas, permiten abortos legais nunha variedade de circunstancias. Estas circunstancias varían segundo a xurisdición, pero poden incluílo se o embarazo é o resultado dunha violación ou incesto, o desenvolvemento do feto está afectado, o benestar físico ou mental da muller está en perigo ou as consideracións socioeconómicas fan que o parto sexa unha dificultade.[136] Nos países onde o aborto está totalmente prohibido, como Nicaragua, as autoridades médicas rexistraron aumentos nas mortes maternas directa e indirectamente debido ao embarazo, así como mortes debido ao temor dos médicos a ser procesados se tratan outras emerxencias en persoas xinecolóxicas.[173][174] Algúns países, como Bangladesh, que prohiben nominalmente o aborto, tamén poden apoiar clínicas que realizan abortos baixo o pretexto de hixiene menstrual.[175] Esta é tamén unha terminoloxía na medicina tradicional.[176] Nos lugares onde o aborto é ilegal ou constitúe unha forte estigma social, as mulleres embarazadas poden participar no turismo médico e viaxar a países onde poden interromper o seu embarazo..[177] As mulleres sen medios para viaxar poden recorrer a provedores de abortos ilegais ou tentar practicar un aborto por si mesmas..[178]

A organización Women on Waves ((en galego) "Mulleres sobre as Ondas") (WoW) leva impartindo educación sobre abortos médicos desde 1999. A ONG creou unha clínica médica móbil dentro dun contedor de transporte, que logo viaxa en barcos alugados a países con leis restritivas sobre o aborto. Dado que os buques están rexistrados nos Países Baixos, a lei holandesa prevalece cando o buque está en augas internacionais. Mentres está no porto, a organización ofrece educación e obradoiros gratuítos; mentres que en augas internacionais, o persoal médico é legalmente capaz de receitar medicamentos e asesoramento para o aborto con medicamentos.[179][180][181]

O aborto na Unión Europea

[editar | editar a fonte]

Na Unión Europea o aborto recibe diferentes consideracións legais:

A interrupción voluntaria do embarazo en España

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Aborto en España.

Desde 2010, o aborto pode realizarse dentro das primeiras 14 semanas de xestación sen máis requisito que a vontade da muller, expresada por escrito. No caso das mozas de 16-17 anos, a decisión correspóndelle exclusivamente a elas, aínda que a lei establece que un dos seus pais ou representantes legais será informado desta decisión [182].

En estadíos de xestación máis avanzados poderá solicitarse o aborto por causas médicas no caso de grave risco para a saúde ou a vida da nai ou graves anomalías no feto (antes das 22 semanas da xestación) ou, en calquera momento, cando se detecten anomalías fetais incompatibles coa vida ou enfermidades do feto extremadamente graves e incurables no momento do diagnóstico.

A interrupción voluntaria do embarazo en Galicia

[editar | editar a fonte]

Segundo datos do SERGAS, no ano 2009 producíronse 2.650 abortos en Galicia, o 13% en centros públicos e o 87% en centros privados. En 12 casos eran rapazas de menos de 15 anos de idade.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para aborto.
  2. ↑ "Avortament induït o provocat: causes, procediments i possibles conseqüències". 10 de decembro de 2013. Consultado o outubro de 2014. 
  3. ↑ Bruguera i Talleda, Jordi; Fluvià i Figueras, Assumpta (1996 (2004, 4ª edición)páxina = 94). Diccionari etimològic. Barcelona: Enciclopèdia Catalana. ISBN 9788441225169. 
  4. ↑ Seva i Llinares, Antoni (1993 (2007)). Diccionari Llatí-Català. Barcelona: Ed. Enciclopèdia Catalana. p. 36. ISBN 978-84-7739-631-4. 
  5. ↑ Espai Món, ed. (2014). "La penalització de l'avortament: partint d'una premissa errònia". Arquivado dende o orixinal o 08 de novembro de 2014. Consultado o 8 de novembro de 2014. 
  6. ↑ Organización Mundial da Saúde (6 de maio de 2014). "Why do so many women still die in pregnancy or childbirth?" (en inglés). Consultado o 8 de novembro de 2014. The vast majority of maternal deaths could be prevented if women had access to quality family planning services, skilled care during pregnancy, childbirth and after delivery, or post-abortion care services and where permissible, safe abortion services. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Potts, Malcolm; Graff, Maura; Taing, Judy (2007-10-01). "Thousand-year-old depictions of massage abortion". BMJ Sexual & Reproductive Health (en inglés) 33 (4): 233–234. ISSN 2515-1991. PMID 17925100. doi:10.1783/147118907782101904. Consultado o 2021-05-22. 
  8. ↑ "Aristotle, Politics, Book 7, section 1335b". www.perseus.tufts.edu. Consultado o 2021-05-22. 
  9. ↑ Miles, Steven (2005). El juramento hipocrático y la ética de la medicina. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-518820-2.
  10. ↑ Paul, M; Lichtenberg, ES; Borgatta, L; Grimes, DA; Stubblefield, PG; Creinin, MD; Joffe, Carole (2009)."1. Aborto y medicina: Una historia sociopolítica" (PDF). Manejo del embarazo no deseado y anormal (1a ed.). Oxford: John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1293-5. OL 15895486W. Archivado (PDF) desde el original el 19 de enero de 2012.
  11. ↑ "Scribonius Largus and the Oath of Hippocrates". penelope.uchicago.edu. Consultado o 14 de febreiro do 2022. 
  12. ↑ Soranus (1991-08). Soranus' Gynecology (en inglés). JHU Press. ISBN 978-0-8018-4320-4. Consultado o 2021-05-22. 
  13. ↑ "MENAabortion-pdf". PRB (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2022. Consultado o 2021-05-22. 
  14. ↑ Brodie, Janet Farrell (1997). Contraception and abortion in nineteenth-century America. Ithaca, New York: Cornell University Press. p. 254. ISBN 0-8014-8433-2. OCLC 37699745. 
  15. ↑ Paul, M; Lichtenberg, ES; Borgatta, L; Grimes, DA; Stubblefield, PG; Creinin, MD; Joffe, Carole (2009)."1. Aborto y medicina: Una historia sociopolítica" (PDF). Manejo del embarazo no deseado y anormal (1a ed.). Oxford: John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1293-5. OL 15895486W.
  16. ↑ Lee Charles A (1838). "Informe de un juicio por asesinato". American Journal of the Medical Sciences. XXII: 351-53.
  17. ↑ Keith Simpson, Medicina Forense, Edward Arnold Publishers, 1969 [publicado por primera vez en 1947], pp. 173-74.
  18. ↑ Para as fontes que describen a política do aborto na Alemaña nazi, véxase: Friedlander, Henry (1995). Los orígenes del genocidio nazi: de la eutanasia a la solución final. Chapel Hill: University of North Carolina Press. p. 30. ISBN 978-0-8078-4675-9. OCLC 60191622. Archivado desde el original el 29 de julio de 2016. Proctor, Robert (1988). Higiene racial: Medicina bajo los nazis. Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 122-23, 366. ISBN 978-0-674-74578-0. OCLC 20760638. Arnot, Margaret L. ; Cornelie Usborne (1999). Género y crimen en la Europa moderna. Nueva York: Routledge. p. 231. ISBN 978-1-85728-745-5. OCLC 186748539. DiMeglio, Peter M. (1999). "Alemania 1933-1945 (National Socialism)". En Helen Tierney (ed.). Enciclopedia de estudios de la mujer. Westport, CN: Greenwood Press. p. 589. ISBN 978-0-313-31072-0. OCLC 38504469. Archivado desde el original el 15 de octubre de 2015.
  19. ↑ askabide (ed.). "Ley del aborto". Consultado o 14 de febreiro do 2022. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 MedlinePlus (ed.). "Aborto espontáneo.". Consultado o 15 de febreiro do 2022. 
  21. ↑ Churchill Livingstone medical dictionary. Edinburgh New York: Churchill Livingstone Elsevier. 2008. ISBN 978-0-443-10412-1. The preferred term for unintentional loss of the product of conception prior to 24 weeks' gestation is miscarriage. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Sociedad Española de Ginecología y obstetricia (xullo de 2010). "Aborto espontáneo". Protocolos asistenciales en Obstetricia 45 (9): 207-224. doi:10.1016/S0304-5013(02)75814-7. 
  23. ↑ Spencer, James B. (1908). Cría de ovejas en Canadá. p. 114. OCLC 798508694.
  24. ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2015-07-28. Archived from the original on 28 de xullo de 2015. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  25. ↑ Kim, Ill-Hwa; Choi, Kyung-Chul; An, Beum-Soo; Choi, In-Gyu; Kim, Byung-Ki; Oh, Young-Kyoon; Jeung, Eui-Bae (2003-7). "Effect on abortion of feeding Korean pine needles to pregnant Korean native cows". Canadian Journal of Veterinary Research 67 (3): 194–197. ISSN 0830-9000. PMID 12889725. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  26. ↑ Njaa, Bradley L., editor (2011). Diagnóstico de aborto y pérdida neonatal en animales de Kirkbride. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-95852-0.
  27. ↑ "Herpesvirus in Dog Pups". www.petmd.com (en inglés). Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  28. ↑ "Spaying Pregnant Females". www.carolsferals.org. Arquivado dende o orixinal o 18 de novembro de 2012. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  29. ↑ McKinnon, Angus O.; Voss, James L. (1995-01-17). Equine Reproduction (en inglés). Wiley. ISBN 978-0-8121-1427-0. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  30. ↑ Berger, Joel W; Vuletić, L; Boberić, J; Milosavljević, A; Dilparić, S; Tomin, R; Naumović, P (5 de maio de 1983). "Aborto inducido y factores sociales en caballos salvajes". Naturaleza. 303 (5912): 59-61.Bibcode:1983Natur.303...59B. doi:10.1038/303059a0. PMID 6682487. S2CID 4259800.
  31. ↑ Pluháček, xaneiro (2005). "Más evidencia de infanticidio masculino y feticidio en la cebra de las llanuras cautivas, Equus burchelli" (PDF). Folia Zoologica. 54 (3): 258-62. Arquivado desde o orixinal (PDF) o 22 de febreiro de 2012. Consultado el 16 de febreiro do 2022.
  32. ↑ Agoramoorthy, G. ; Mohnot, S.M. ; Sommer, V. ; Srivastava, A. (1988). "Abortos en langures Hanuman de libre alcance (Presbytis entellus) - ¿una estrategia inducida por hombres?". Evolución humana. 3 (4): 297-308. doi:10.1007/BF02435859. S2CID 84849590.
  33. ↑ Técnicas de Interrupción voluntaria del embarazo, 2009, estadísticas, España
  34. ↑ Aborto médico o Aborto con medicamentos, en MedlinePlus
  35. ↑ Aborto quirúrgico, en MedlinePlus
  36. ↑ Unintended Pregnancy and Abortion Worldwide, Instituto Guttmacher.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 Miranda Montecinos, Alejandro (novembro de 2014). "¿Qué es el aborto indirecto?". Acta bioethica 20 (2). doi:10.4067/S1726-569X2014000200003. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  38. ↑ Carmen Astete A., Juan Pablo Beca I., Alberto Lecaros U. (novembro de 2014). "Propuesta de un glosario para la discusión del aborto." (PDF). Rev Med Chile (142): 1449-1451. 
  39. ↑ KidsHealth (ed.). "Embarazo ectópico." (en castelán). Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  40. ↑ 40,0 40,1 Kulier, Regina; Kapp, Nathalie; Gülmezoglu, A Metin; Hofmeyr, G Justus; Cheng, Linan; Campana, Aldo (2011-11-09). "Medical methods for first trimester abortion". The Cochrane Database of Systematic Reviews 2011 (11). ISSN 1469-493X. PMC 7144729. PMID 22071804. doi:10.1002/14651858.CD002855.pub4. Consultado o 16 de febreiro do 2022. 
  41. ↑ Creinin MD, Gemzell-Danielsson K (2009). "Aborto médico al principio del embarazo". En Paul M, Lichtenberg ES, Borgatta L, Grimes DA, Stubblefield PG, Creinin MD (eds.). Manejo de embarazos no deseados y anormales: atención integral del aborto. Oxford: Wiley-Blackwell. pp. 111-34. ISBN 978-1-4051-7696-5.
  42. ↑ Kapp N, von Hertzen H (2009). "Métodos médicos para inducir el aborto en el segundo trimestre". En Paul M, Lichtenberg ES, Borgatta L, Grimes DA, Stubblefield PG, Creinin MD (eds.). Manejo de embarazos no deseados y anormales: atención integral del aborto. Oxford: Wiley-Blackwell. pp. 178-92. ISBN 978-1-4051-7696-5.
  43. ↑ Chen, Melissa J.; Creinin, Mitchell D. (2015-07-01). "Mifepristone With Buccal Misoprostol for Medical Abortion: A Systematic Review.". Obstetrics and gynecology (en inglés) 126 (1): 12–21. ISSN 0029-7844. doi:10.1097/aog.0000000000000897. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  44. ↑ Research, Center for Drug Evaluation and (2021-04-13). "Mifeprex (mifepristone) Information". FDA (en inglés). Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  45. ↑ Paul, Maureen (2009). Management of unintended and abnormal pregnancy : comprehensive abortion care. ISBN 1-4443-1293-6. OCLC 424554827. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  46. ↑ "Les interruptions volontaires de grossesse en 2008 et 2009" (PDF). web.archive.org (en francés). 2011-09-26. Archived from the original on 26 de setembro de 2011. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  47. ↑ Fjerstad, Mary; Sivin, Irving; Lichtenberg, E Steve; Trussell, James; Cleland, Kelly; Cullins, Vanessa (2009-9). "Effectiveness of medical abortion with mifepristone and buccal misoprostol through 59 gestational days". Contraception 80 (3): 282–286. ISSN 0010-7824. PMC 3766037. PMID 19698822. doi:10.1016/j.contraception.2009.03.010. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  48. ↑ "Statistique suisse - Interruptions de grossesse". web.archive.org (en francés). 2011-10-03. Archived from the original on 03 de outubro de 2011. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  49. ↑ Jones, Rachel K.; Witwer, Elizabeth; Jerman, Jenna (2019-09-18). "Abortion Incidence and Service Availability in the United States, 2017" (en inglés). doi:10.1363/2019.30760. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  50. ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2012-01-18. Archived from the original on 18 de xaneiro de 2012. Consultado o 2021-05-22. 
  51. ↑ Healthwise (2004). "Manual and vacuum aspiration for abortion". WebMD. Arquivado dende o orixinal o 11 de febreiro de 2007. Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  52. ↑ "Surgical Abortion Procedures". WebMD (en inglés). Consultado o 17 de febreiro do 2022. 
  53. ↑ Meckstroth K, Paul M (2009). "Aborto por aspiración del primer trimestre". En Paul M, Lichtenberg ES, Borgatta L, Grimes DA, Stubblefield PG, Creinin MD (eds.). Manejo de embarazos no deseados y anormales: atención integral del aborto. Oxford: Wiley-Blackwell. pp. 135-156. ISBN 978-1-4051-7696-5.
  54. ↑ "Dilation and evacuation (D&E) for abortion". Healthwise. WebMD. 2004-10-07. Arquivado dende o orixinal o 2007-05-02. Consultado o 18 de febreiro do 2022. 
  55. ↑ Hammond, C; Chasen, S (2009). Dilatación y evacuación. En Paul M, Lichtenberg ES Borgatta L Grimes DA Stubblefield P Creinin (eds)Manejo de embarazos no deseados y anormales: atención integral del aborto. Oxford: Wiley-Blackwell. pp. 178-92. ISBN 978-1-4051-7696-5.
  56. ↑ "Boletín de Práctica No. 135: Aborto del segundo semestre". Obstetricia y Ginecología. 121 (6): 1394-1406. Junio de 2013. doi:10.1097]]/01. AOG.0000431056.79334.cc. ISSN 0029-7844.PMID 23812485.
  57. ↑ "Practice Bulletin No. 135: Second-Trimester Abortion". Obstetrics & Gynecology (en inglés) 121 (6): 1394–1406. June 2013. ISSN 0029-7844. PMID 23812485. doi:10.1097/01.AOG.0000431056.79334.cc. 
  58. ↑ Templeton, A. ; Grimes, D.A. (2011). "A Request for Abortion". New England Journal of Medicine. 365 (23): 2198-2204.doi:10.1056/NEJMcp1103639. PMID 22150038.
  59. ↑ Borgatta, L (decembro 2014). "Labor Induction Termination of Pregnancy". Global Library of Women's Medicine. GLOWM.10444. doi:10.3843/GLOWM.10444. Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015. Consultado o 19 de febreiro de 2022. 
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 Society of Family Planning (febreiro 2011). "Clinical Guidelines, Labor induction abortion in the second trimester". Contraception 84 (1): 4–18. PMID 21664506. doi:10.1016/j.contraception.2011.02.005. Consultado o 19 de febreiro de 2022. 10. Cal é o efecto do feticidio no resultado do aborto por indución do parto? Causar deliberadamente a morte do feto antes de que se realice o aborto por indución do parto, principalmente para evitar a supervivencia fetal transitoria despois da expulsión; este enfoque pode ser para a comodidade tanto da muller como do persoal, para evitar esforzos de reanimación inútiles. Algúns provedores alegan que o feticidio tamén facilita o parto, aínda que poucos datos apoian esta afirmación. A supervivencia fetal transitoria é moi improbable despois da instalación intraamniótica de solución salina ou urea, que son directamente feticidas. A supervivencia transitoria con misoprostol para o aborto de indución do parto a maiores de 18 semanas varía do 0% ao 50% e observouse ata nun 13% dos abortos realizados con altas doses de oxitocina. Os factores asociados cunha maior probabilidade de supervivencia fetal transitoria co aborto por indución do parto inclúen o aumento da idade xestacional, a diminución do intervalo de aborto e o uso de axentes indutivos non feticidas como os análogos de PGE1. 
  61. ↑ 2015 Clinical Policy Guidelines (PDF). National Abortion Federation. 2015. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de agosto de 2015. Consultado o 319 de febreiro de 2022. Declaración de política: o aborto de indución médica é un método seguro e eficaz para a interrupción do embarazo máis aló do primeiro trimestre cando o realizan médicos adestrados en consultorios médicos, clínicas independentes, centros de cirurxía ambulatoria e hospitais. Os axentes feticidas poden ser especialmente importantes cando xorden problemas de viabilidade. 
  62. ↑ Riddle, John M. (1997). Las hierbas de Eva: una historia de anticoncepción y aborto en Occidente. Cambridge, MA: Harvard University Press.ISBN 978-0-674-27024-4. OCLC 36126503.
  63. ↑ Sullivan, John B.; Rumack, Barry H.; Thomas, Harold Jr; et al. (1979). "Pennyroyal oil poisoning and hepatoxicity". Journal of the American Medical Association 242 (26): 2873–24. PMID 513258. doi:10.1001/jama.1979.03300260043027. 
  64. ↑ Ciganda C, Laborde A (2003). "Herbal infusions used for induced abortion". Journal of Toxicology: Clinical Toxicology 41 (3): 235–39. PMID 12807304. doi:10.1081/CLT-120021104. 
  65. ↑ Smith JP (1998). "Elecciones arriesgadas: Los peligros de los adolescentes que usan intentos de aborto autoinducidos". Journal of Pediatric Health Care.12 (3): 147-51. doi:10.1016]]/S0891-5245(98)90245-0.PMID 9652283.
  66. ↑ Smith JP (1998). "Risky choices: The dangers of teens using self-induced abortion attempts". Journal of Pediatric Health Care 12 (3): 147–51. PMID 9652283. doi:10.1016/S0891-5245(98)90245-0. 
  67. ↑ Potts, M.; Graff, M.; Taing, J. (2007). "Thousand-year-old depictions of massage abortion". Journal of Family Planning and Reproductive Health Care 33 (4): 233–34. PMID 17925100. doi:10.1783/147118907782101904. 
  68. ↑ Practitioners, The Royal Australian College of General. "Self induction of abortion with instrumentation" (PDF). www.racgp.org.au (en inglés). Consultado o 20 de febreiro do 2022. 
  69. ↑ "The Prevention and Management of Unsafe Abortion" (PDF). World Health Organization. abril de 1992. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 30 de maio de 2010. Consultado o 20 de febreiro do 2022. 
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Grimes, DA; Benson, J; Singh, S; Romero, M; Ganatra, B; Okonofua, FE; Shah, IH (2006). "Unsafe abortion: The preventable pandemic" (PDF). The Lancet 368 (9550): 1908–19. PMID 17126724. doi:10.1016/S0140-6736(06)69481-6. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 29 de xuño de 2011. Consultado o 20 de febreiro do 2022. 
  71. ↑ Grimes, DA; Creinin, MD (2004). "Induced abortion: an overview for internists". Annals of Internal Medicine 140 (8): 620–26. PMID 15096333. doi:10.7326/0003-4819-140-8-200404200-00009. 
  72. ↑ Petersen, Emily E. (2019). "Vital Signs: Pregnancy-Related Deaths, United States, 2011–2015, and Strategies for Prevention, 13 States, 2013–2017". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 68 (18): 423–429. ISSN 0149-2195. PMC 6542194. PMID 31071074. doi:10.15585/mmwr.mm6818e1. 
  73. ↑ Petersen, Emily E. (2019). "Vital Signs: Pregnancy-Related Deaths, United States, 2011–2015, and Strategies for Prevention, 13 States, 2013–2017". MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 68 (18): 423–429. ISSN 0149-2195. PMC 6542194. PMID 31071074. doi:10.15585/mmwr.mm6818e1. 
  74. ↑ 74,0 74,1 Raymond, EG; Grossman, D; Weaver, MA; Toti, S; Winikoff, B (November 2014). "Mortality of induced abortion, other outpatient surgical procedures and common activities in the United States". Contraception 90 (5): 476–79. PMID 25152259. doi:10.1016/j.contraception.2014.07.012. Resultados: a taxa de mortalidade relacionada co aborto en 2000-2009 nos Estados Unidos foi de 0,7 por 100.000 abortos. Estudos en aproximadamente os mesmos anos atoparon taxas de mortalidade de 0,8-1,7 mortes por cada 100.000 procedementos de cirurxía plástica, 0-1,7 mortes por cada 100.000 procedementos odontolóxicos, 0,6-1,2 mortes por cada 100.000 maratóns corridos e polo menos 4 mortes entre 100.000 ciclistas profesionais nun gran evento anual de ciclismo. A taxa de mortalidade de tráfico por cada 758 millas de vehículos percorridos por turismos nos Estados Unidos en 2007-2011 foi aproximadamente igual á taxa de mortalidade relacionada co aborto. Conclusións: a seguridade do aborto inducido practicado nos Estados Unidos durante a última década cumpriu ou superou as expectativas dos procedementos cirúrxicos ambulatorios e comparouse favorablemente coa de dúas actividades voluntarias non médicas comúns. 
  75. ↑ National Academies of Sciences, Engineering; Division, Health Medicine; Board on Health Care Services; Board on Population Health Public Health Practice; Committee on Reproductive Health Services: Assessing the Safety Quality of Abortion Care in the U.S (2018). Read "The Safety and Quality of Abortion Care in the United States" at NAP.edu. ISBN 978-0-309-46818-3. PMID 29897702. doi:10.17226/24950. 
  76. ↑ Donnelly L (26 de febreiro de 2011). "Abortion is Safer than Having a Baby, Doctors Say". The Telegraph. 
  77. ↑ Dixon-Mueller R, Germain A (January 2007). "Fertility regulation and reproductive health in the Millennium Development Goals: the search for a perfect indicator". American Journal of Public Health 97 (1): 45–51. PMC 1716248. PMID 16571693. doi:10.2105/AJPH.2005.068056. 
  78. ↑ Guttmacher Institute, ed. (2008). "Abortion in Indonesia" (PDF) (en inglés). Consultado o 21 de febreiro do 2022. 
  79. ↑ Ralph, Lauren J.; Schwarz, Eleanor Bimla; Grossman, Daniel; Foster, Diana Greene (11 June 2019). "Self-reported Physical Health of Women Who Did and Did Not Terminate Pregnancy After Seeking Abortion Services: A Cohort Study". Annals of Internal Medicine (en inglés) 171 (4): 238–247. ISSN 0003-4819. PMID 31181576. doi:10.7326/M18-1666. 
  80. ↑ Raymond, Elizabeth G.; Grimes, David A. (febreiro de 2012). "The Comparative Safety of Legal Induced Abortion and Childbirth in the United States". Obstetrics & Gynecology (en inglés) 119 (2, Part 1): 215–219. ISSN 0029-7844. PMID 22270271. doi:10.1097/AOG.0b013e31823fe923. 
  81. ↑ Abbas, D; Chong, E; Raymond, EG (setembro de 2015). "Outpatient medical abortion is safe and effective through 70 days gestation". Contraception 92 (3): 197–99. PMID 26118638. doi:10.1016/j.contraception.2015.06.018. 
  82. ↑ WHO Department of Reproductive Health and Research (2006). Frequently asked clinical questions about medical abortion (PDF). Geneva: World Health Organization. ISBN 92-4-159484-5. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de decembro de 2011. Consultado o 22 November 2011. 
  83. ↑ Grossman D (3 September 2004). "Medical methods for first trimester abortion: RHL commentary". Reproductive Health Library. Geneva: World Health Organization. Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2011. Consultado o 21 de febreiro do 2022. 
  84. ↑ Chien P, Thomson M (15 December 2006). "Medical versus surgical methods for first trimester termination of pregnancy: RHL commentary". Reproductive Health Library. Geneva: World Health Organization. Arquivado dende o orixinal o 17 de maio de 2010. Consultado o 21 de febreiro do 2022. 
  85. ↑ Westfall JM, Sophocles A, Burggraf H, Ellis S (1998). "Manual vacuum aspiration for first-trimester abortion". Arch Fam Med 7 (6): 559–62. PMID 9821831. doi:10.1001/archfami.7.6.559. Arquivado dende o orixinal o 5 de abril de 2005. 
  86. ↑ Dempsey, A (December 2012). "Serious infection associated with induced abortion in the United States". Clinical Obstetrics and Gynecology 55 (4): 888–92. PMID 23090457. doi:10.1097/GRF.0b013e31826fd8f8. 
  87. ↑ White, Kari; Carroll, Erin; Grossman, Daniel (November 2015). "Complications from first-trimester aspiration abortion: a systematic review of the literature". Contraception 92 (5): 422–38. PMID 26238336. doi:10.1016/j.contraception.2015.07.013. 
  88. ↑ ACOG Committee on Practice Bulletins – Gynecology (maio de 2009). "ACOG practice bulletin No. 104: antibiotic prophylaxis for gynecologic procedures". Obstetrics & Gynecology 113 (5): 1180–89. PMID 19384149. doi:10.1097/AOG.0b013e3181a6d011. 
  89. ↑ Templeton, A.; Grimes, D.A. (2011). "A Request for Abortion". New England Journal of Medicine 365 (23): 2198–2204. PMID 22150038. doi:10.1056/NEJMcp1103639. 
  90. ↑ Sawaya GF, Grady D, Kerlikowske K, Grimes DA (May 1996). "Antibiotics at the time of induced abortion: the case for universal prophylaxis based on a meta-analysis". Obstetrics & Gynecology 87 (5 Pt 2): 884–90. PMID 8677129. 
  91. ↑ Achilles, Sharon L.; Reeves, Matthew F. (April 2011). "Prevention of infection after induced abortion". Contraception (en inglés) 83 (4): 295–309. PMID 21397086. doi:10.1016/j.contraception.2010.11.006. 
  92. ↑ Barnard, S; Kim, C; Park, MH; Ngo, TD (27 de xullo de 2015). "Doctors or mid-level providers for abortion" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD011242. PMID 26214844. doi:10.1002/14651858.CD011242.pub2. 
  93. ↑ Lerma, Klaira; Shaw, Kate A. (15 de setembro de 2017). "Update on second trimester medical abortion". Current Opinion in Obstetrics and Gynecology 29 (6): 413–18. ISSN 1473-656X. PMID 28922193. doi:10.1097/GCO.0000000000000409. O aborto cirúrxico do segundo trimestre é ben tolerado e cada vez máis rápido 
  94. ↑ Committee on Practice Bulletins-Gynecology; Steinauer, Jody; Jackson, Andrea; Grossman, Daniel (June 2013). "Second-trimester abortion. Practice Bulletin No. 135.". American College of Obstetrics & Gynecology - Practice Bulletins. Consultado o 4 December 2019. The mortality rate associated with abortion is low (0.6 per 100,000 legal, induced abortions), and the risk of death associated with childbirth is approximately 14 times higher than that with abortion. Abortion-related mortality increases with each week of gestation, with a rate of 0.1 per 100,000 procedures at 8 weeks of gestation or less, and 8.9 per 100,000 procedures at 21 weeks of gestation or greater. 
  95. ↑ Bartlett, Linda A. (April 2004). "Risk Factors for Legal Induced Abortion–Related Mortality in the United States". Obstetrics & Gynecology 103 (4): 729–737. PMID 15051566. doi:10.1097/01.AOG.0000116260.81570.60. TO factor de risco que segue a estar máis fortemente asociado coa mortalidade por aborto legal é a idade xestacional no momento do aborto. 
  96. ↑ Saccone, Gabriele; Perriera, Lisa; Berghella, Vincenzo (May 2016). "Prior uterine evacuation of pregnancy as independent risk factor for preterm birth: a systematic review and metaanalysis" (PDF). American Journal of Obstetrics and Gynecology 214 (5): 572–591. PMID 26743506. doi:10.1016/j.ajog.2015.12.044. Prior surgical uterine evacuation for either I-TOP[induced termination of pregnancy] or SAB[spontaneous abortion, - also known as miscarriage] is an independent risk factor for PTB[pre-term birth]. These data warrant caution in the use of surgical uterine evacuation and should encourage safer surgical techniques as well as medical methods. 
  97. ↑ Averbach, Sarah H.; Seidman, Dominika; Steinauer, Jody; Darney, Philip (1 de xaneiro de 2017). "Re: Prior uterine evacuation of pregnancy as independent risk factor for preterm birth: a systematic review and metaanalysis". American Journal of Obstetrics & Gynecology 216 (1): 87. PMID 27596618. doi:10.1016/j.ajog.2016.08.038. 
  98. ↑ 98,0 98,1 Jasen P (October 2005). "Breast cancer and the politics of abortion in the United States". Medical History 49 (4): 423–44. PMC 1251638. PMID 16562329. doi:10.1017/S0025727300009145. 
  99. ↑ Schneider, A. Patrick II; Zainer, Christine; et al. (agosto de 2014). "The breast cancer epidemic: 10 facts". The Linacre Quarterly (Catholic Medical Association) 81 (3): 244–77. PMC 4135458. PMID 25249706. doi:10.1179/2050854914Y.0000000027. numerosos investigadores occidentais e non occidentais de todo o mundo atoparon unha asociación entre [aborto inducido] e cancro de mama. Isto é especialmente certo nos informes máis recentes que permiten un período de latencia suficiente do cancro de mama desde a adopción dun estilo de vida occidental no comportamento sexual e reprodutivo.. 
  100. ↑ As declaracións de posición dos principais organismos médicos sobre o aborto e o cancro de mama inclúen:
  101. ↑ Gordon, Linda (2002). The Moral Property of Women. University of Illinois Press. ISBN 0-252-02764-7. 
  102. ↑ Solinger, Rickie (1998). Solinger, Rickie, ed. "Abortion Wars: A Half Century of Struggle, 1950–2000". University of California Press. pp. 1–9. ISBN 978-0-520-20952-7. 
  103. ↑ Bates, Jerome E.; Zawadzki, Edward S. (1964). Criminal Abortion: A Study in Medical Sociology. Charles C. Thomas. ISBN 978-0-398-00109-4. 
  104. ↑ Keller, Allan (1981). Scandalous Lady: The Life and Times of Madame Restell. Atheneum. ISBN 978-0-689-11213-3. 
  105. ↑ Taussig, Frederick J. (1936). Abortion Spontaneous and Induced: Medical and Social Aspects. C.V. Mosby. 
  106. ↑ Lohr, PA; Fjerstad, M; Desilva, U; Lyus, R (2014). "Abortion". BMJ 348: f7553. doi:10.1136/bmj.f7553. 
  107. ↑ 107,0 107,1 Horvath, S; Schreiber, CA (14 de setembro de 2017). "Unintended Pregnancy, Induced Abortion, and Mental Health". Current Psychiatry Reports 19 (11): 77. PMID 28905259. doi:10.1007/s11920-017-0832-4. 
  108. ↑ 108,0 108,1 "APA Task Force Finds Single Abortion Not a Threat to Women's Mental Health" (Nota de prensa). American Psychological Association. 12 de agosto de 2008. Arquivado dende o orixinal o 6 de setembro de 2011. Consultado o 23 de febreiro do 2022. 
  109. ↑ "Report of the APA Task Force on Mental Health and Abortion" (PDF). Washington, DC: American Psychological Association. 13 August 2008. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 June 2010. 
  110. ↑ Coleman, PK (setembro de 2011). "Abortion and mental health: quantitative synthesis and analysis of research published 1995–2009". The British Journal of Psychiatry 199 (3): 180–86. PMID 21881096. doi:10.1192/bjp.bp.110.077230. 
  111. ↑ "Mental Health and Abortion". American Psychological Association. 2008. Arquivado dende o orixinal o 19 de abril de 2012. Consultado o 27 de febreiro do 2022. 
  112. ↑ Steinberg, J.R. (2011). "Later Abortions and Mental Health: Psychological Experiences of Women Having Later Abortions – A Critical Review of Research". Women's Health Issues 21 (3): S44–S48. PMID 21530839. doi:10.1016/j.whi.2011.02.002. 
  113. ↑ Kelly, Kimberly (febreiro de 2014). "The spread of 'Post Abortion Syndrome' as social diagnosis". Social Science & Medicine 102: 18–25. PMID 24565137. doi:10.1016/j.socscimed.2013.11.030. 
  114. ↑ Rocca, Corinne H.; Samari, Goleen; Foster, Diana G.; Gould, Heather; Kimport, Katrina (2020-01-13). "Emotions and decision rightness over five years following an abortion: An examination of decision difficulty and abortion stigma". Social Science & Medicine (en inglés) 248: 112704. ISSN 0277-9536. PMID 31941577. doi:10.1016/j.socscimed.2019.112704. 
  115. ↑ Okonofua, F. (2006). "Abortion and maternal mortality in the developing world" (PDF). Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada 28 (11): 974–79. PMID 17169222. doi:10.1016/S1701-2163(16)32307-6. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de xaneiro de 2012. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  116. ↑ Haddad, LB; Nour, NM (2009). "Unsafe abortion: unnecessary maternal mortality". Reviews in Obstetrics & Gynecology 2 (2): 122–26. PMC 2709326. PMID 19609407. 
  117. ↑ 117,0 117,1 Shah, I; Ahman, E (December 2009). "Unsafe abortion: global and regional incidence, trends, consequences, and challenges" (PDF). Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada 31 (12): 1149–58. PMID 20085681. doi:10.1016/s1701-2163(16)34376-6. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 July 2011. 
  118. ↑ Lozano, R (15 dde decembro de 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet (en inglés) 380 (9859): 2095–128. PMID 23245604. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. hdl:10536/DRO/DU:30050819. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  119. ↑ Darney, Leon Speroff, Philip D. (2010). A clinical guide for contraception (5th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. 406. ISBN 978-1-60831-610-6. 
  120. ↑ World Health Organisation (2011). Unsafe abortion: global and regional estimates of the incidence of unsafe abortion and associated mortality in 2008 (PDF) (6th ed.). World Health Organisation. p. 27. ISBN 978-92-4-150111-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 28 de marzo de 2014. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  121. ↑ Berer M (2000). "Making abortions safe: a matter of good public health policy and practice". Bulletin of the World Health Organization 78 (5): 580–92. PMC 2560758. PMID 10859852. 
  122. ↑ "Translations". Dublin Declaration. Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2015. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  123. ↑ 123,0 123,1 123,2 Culwell KR, Vekemans M, de Silva U, Hurwitz M (July 2010). "Critical gaps in universal access to reproductive health: Contraception and prevention of unsafe abortion". International Journal of Gynecology & Obstetrics 110: S13–16. PMID 20451196. doi:10.1016/j.ijgo.2010.04.003. 
  124. ↑ Sedgh G, Henshaw S, Singh S, Ahman E, Shah IH (2007). "Induced abortion: estimated rates and trends worldwide". Lancet 370 (9595): 1338–45. PMID 17933648. doi:10.1016/S0140-6736(07)61575-X. 
  125. ↑ 125,0 125,1 "Unsafe abortion: Global and regional estimates of the incidence of unsafe abortion and associated mortality in 2003" (PDF). World Health Organization. 2007. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 February 2011. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  126. ↑ Berer M (November 2004). "National laws and unsafe abortion: the parameters of change". Reproductive Health Matters 12 (24 Suppl): 1–8. PMID 15938152. doi:10.1016/S0968-8080(04)24024-1. 
  127. ↑ Culwell, Kelly R.; Hurwitz, Manuelle (May 2013). "Addressing barriers to safe abortion". International Journal of Gynecology & Obstetrics 121: S16–S19. PMID 23477700. doi:10.1016/j.ijgo.2013.02.003. 
  128. ↑ Jewkes R, Rees H, Dickson K, Brown H, Levin J (marzo de 2005). "The impact of age on the epidemiology of incomplete abortions in South Africa after legislative change". BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology 112 (3): 355–59. PMID 15713153. doi:10.1111/j.1471-0528.2004.00422.x. 
  129. ↑ Bateman C (December 2007). "Maternal mortalities 90% down as legal TOPs more than triple". South African Medical Journal 97 (12): 1238–42. PMID 18264602. Arquivado dende o orixinal o 30 August 2017. 
  130. ↑ Conti, Jennifer A.; Brant, Ashley R.; Shumaker, Heather D.; Reeves, Matthew F. (November 2016). "Update on abortion policy". Current Opinion in Obstetrics and Gynecology 28 (6): 517–521. PMID 27805969. doi:10.1097/GCO.0000000000000324. 
  131. ↑ New, M.J. (15 February 2011). "Analyzing the Effect of Anti-Abortion U.S. State Legislation in the Post-Casey Era". State Politics & Policy Quarterly 11 (1): 28–47. doi:10.1177/1532440010387397. 
  132. ↑ Medoff, M.H.; Dennis, C. (21 July 2014). "Another Critical Review of New's Reanalysis of the Impact of Antiabortion Legislation". State Politics & Policy Quarterly 14 (3): 269–76. doi:10.1177/1532440014535476. 
  133. ↑ "Facts on Investing in Family Planning and Maternal and Newborn Health" (PDF). Guttmacher Institute. 2010. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de marzo de 2012. Consultado o 24 May 2012. 
  134. ↑ Grimes, David A. (2006). "Unsafe Abortion – The Preventable Pandemic". Lancet 368 (9550): 1908–19. PMID 17126724. doi:10.1016/S0140-6736(06)69481-6. Arquivado dende o orixinal o 5 de marzo de 2014. Consultado o 16 January 2010. 
  135. ↑ Nations, MK (1997). "Women's hidden transcripts about abortion in Brazil". Social Science & Medicine 44 (12): 1833–45. PMID 9194245. doi:10.1016/s0277-9536(96)00293-6. 
  136. ↑ 136,0 136,1 Boland, R.; Katzive, L. (2008). "Developments in Laws on Induced Abortion: 1998–2007". International Family Planning Perspectives 34 (3): 110–20. PMID 18957353. doi:10.1363/3411008. Arquivado dende o orixinal o 7 October 2011. 
  137. ↑ Maclean, Gaynor (2005). "XI. Dimension, Dynamics and Diversity: A 3D Approach to Appraising Global Maternal and Neonatal Health Initiatives". En Balin, Randell E. Trends in Midwifery Research. Nova Publishers. pp. 299–300. ISBN 978-1-59454-477-4. Arquivado dende o orixinal o 15 March 2015. 
  138. ↑ Salter, C.; Johnson, H.B.; Hengen, N. (1997). "Care for Postabortion Complications: Saving Women's Lives". Population Reports (Johns Hopkins School of Public Health) 25 (1). Arquivado dende o orixinal o 7 de decembro de 2009. 
  139. ↑ 139,0 139,1 139,2 139,3 139,4 Sedgh, G.; Singh, S.; Shah, I.H.; Åhman, E.; Henshaw, S.K.; Bankole, A. (2012). "Induced abortion: Incidence and trends worldwide from 1995 to 2008" (PDF). The Lancet 379 (9816): 625–32. PMID 22264435. doi:10.1016/S0140-6736(11)61786-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 6 de febreiro de 2012. Consultado o 25 de febreiro do 2022. Dado que poucas das estimacións do aborto baseáronse en estudos de mostras aleatorias de mulleres e porque non utilizamos un enfoque baseado en modelos para estimar a incidencia do aborto, non foi posible calcular intervalos de confianza baseados nos erros estándar arredor das estimacións. A partir da información dispoñible sobre a exactitude e precisión das estimacións do aborto que se utilizaron para desenvolver as taxas subrexionais, rexionais e mundiais, calculamos intervalos de certeza arredor destas taxas (apéndice web). Calculamos intervalos máis amplos para as taxas de aborto inseguro que para as taxas de aborto seguro. A base destes intervalos incluíu avaliacións publicadas e non publicadas dos informes de aborto en países con leis liberais, estudos publicados recentemente sobre o aborto inseguro nacionais e estimacións altas e baixas do número de abortos inseguros desenvolvidas pola OMS. 
  140. ↑ UNICEF; UNFPA; WHO; World Bank (2010). "Packages of interventions: Family planning, safe abortion care, maternal, newborn and child health". Arquivado dende o orixinal o 9 de novembro de 2010. Consultado o 24 de febreiro do 2022. 
  141. ↑ Organización Mundial da Saúde, ed. (xaneiro de 2012). "Facts on Induced Abortion Worldwide" (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 9 de marzo de 2021. Consultado o 25 de febreiro do 2022. 
  142. ↑ Sedgh G, Henshaw S, Singh S, Ahman E, Shah IH (2007). "Induced abortion: estimated rates and trends worldwide". Lancet 370 (9595): 1338–45. PMID 17933648. doi:10.1016/S0140-6736(07)61575-X. 
  143. ↑ 143,0 143,1 Rosenthal, Elizabeth (12 October 2007). "Legal or Not, Abortion Rates Compare". The New York Times. Arquivado dende o orixinal o 28 August 2011. Consultado o 18 July 2011. 
  144. ↑ Shah I, Ahman E (December 2009). "Unsafe abortion: global and regional incidence, trends, consequences, and challenges". Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada 31 (12): 1149–58. PMID 20085681. doi:10.1016/s1701-2163(16)34376-6. Non obstante, as posibilidades dunha muller de abortar son similares tanto se vive nunha rexión desenvolvida como nunha rexión en desenvolvemento: en 2003 as taxas eran de 26 abortos por cada 1000 mulleres de 15 a 44 anos nas zonas desenvolvidas e de 29 por 1000 nas zonas en desenvolvemento. A principal diferenza está na seguridade, xa que o aborto é seguro e de fácil acceso nos países desenvolvidos e, en xeral, está restrinxido e inseguro na maioría dos países en desenvolvemento. 
  145. ↑ "Facts on Investing in Family Planning and Maternal and Newborn Health" (PDF). Guttmacher Institute. November 2010. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 20 de outubro de 2011. Consultado o 24 October 2011. 
  146. ↑ Sedgh, G.; Singh, S.; Henshaw, S.K.; Bankole, A. (2011). "Legal Abortion Worldwide in 2008: Levels and Recent Trends". Perspectives on Sexual and Reproductive Health 43 (3): 188–98. PMID 21884387. doi:10.1363/4318811. Arquivado dende o orixinal o 7 January 2012. 
  147. ↑ Instituto Nacional de Estadística, Romanian Statistical Yearbook, chapter 2, page 62, 2011
  148. ↑ Jones, R.K.; Darroch, J.E.; Henshaw, S.K. (2002). "Contraceptive Use Among U.S. Women Having Abortions in 2000–2001" (PDF). Perspectives on Sexual and Reproductive Health 34 (6): 294–303. JSTOR 3097748. PMID 12558092. doi:10.2307/3097748. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 June 2006. 
  149. ↑ Cohen, SA (2008). "Abortion and Women of Color: The Bigger Picture". Guttmacher Policy Review 11 (3). Arquivado dende o orixinal o 15 September 2008. 
  150. ↑ Analysis by the Kaiser Family Foundation and, in the case of Louisiana, by the state Health Department.
  151. ↑ Strauss, L.T.; Gamble, S.B.; Parker, W.Y.; Cook, D.A.; Zane, S.B.; Hamdan, S.; Centers for Disease Control Prevention (2006). "Abortion surveillance – United States, 2003". Morbidity and Mortality Weekly Report. Surveillance Summaries 55 (SS11): 1–32. PMID 17119534. Arquivado dende o orixinal o 2 de xuño de 2017. Consultado o 26 de febreiro do 2022. 
  152. ↑ 152,0 152,1 152,2 "The limitations of U.S. statistics on abortion". Issues in Brief. Nova York: The Guttmacher Institute. 1997. Arquivado dende o orixinal o 4 de abril de 2012. Consultado o 26 de febreiro do 2022. 
  153. ↑ Finer, L.B.; Henshaw, S.K. (2003). "Abortion Incidence and Services in the United States in 2000". Perspectives on Sexual and Reproductive Health 35 (1): 6–15. PMID 12602752. doi:10.1363/3500603. Arquivado dende o orixinal o 22 de xaneiro de 2016. Consultado o 26 de febreiro do 2022. 
  154. ↑ Department of Health (2007). "Abortion statistics, England and Wales: 2006". Arquivado dende o orixinal o 6 December 2010. Consultado o 26 de febreiro do 2022. 
  155. ↑ Cheng, Linan (1 November 2008). "Surgical versus medical methods for second-trimester induced abortion: RHL commentary". The WHO Reproductive Health Library. Geneva: World Health Organization. Arquivado dende o orixinal o 15 February 2009. Consultado o 26 de febreiro do 2022.  commentary on:
    Lohr, Patricia A.; Hayes, Jennifer L.; Gemzell-Danielsson, Kristina (23 de xaneiro de 2008). "Surgical versus medical methods for second trimester abortion". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD006714. PMID 18254113. doi:10.1002/14651858.CD006714.pub2. 
  156. ↑ 156,0 156,1 Bankole, Akinrinola; Singh, Susheela; Haas, Taylor (1998). "Reasons Why Women Have Induced Abortions: Evidence from 27 Countries". International Family Planning Perspectives 24 (3): 117–27, 152. JSTOR 3038208. doi:10.2307/3038208. Arquivado dende o orixinal o 17 de xaneiro de 2006. 
  157. ↑ Stotland, NL (July 2019). "Update on Reproductive Rights and Women's Mental Health.". The Medical Clinics of North America 103 (4): 751–766. PMID 31078205. doi:10.1016/j.mcna.2019.02.006. 
  158. ↑ Finer, L.B.; Frohwirth, L.F.; Dauphinee, L.A.; Singh, S.; Moore, A. M. (2005). "Reasons U.S. Women Have Abortions: Quantitative and Qualitative Perspectives". Perspectives on Sexual and Reproductive Health 37 (3): 110–18. PMID 16150658. doi:10.1111/j.1931-2393.2005.tb00045.x. Arquivado dende o orixinal o 7 de xaneiro de 2012. 
  159. ↑ Copelon, Rhonda (1990). "From Privacy to Autonomy: The Conditions for Reproductive and Sexual Freedom". En Fried, Marlene Gerber. From Abortion to Reproductive Freedom: Transforming a Movement. South End Press. pp. 27–43. ISBN 9780896083875. Consultado o 26 de febreiro de 2022. A prevalencia de abortos influenciados economicamente e as campañas de esterilización contra mulleres pobres, minoritarias e discapacitadas móstrannos que a autonomía é imposible sen a erradicación da discriminación e a pobreza. O racismo, o sexismo e a pobreza poden marcar a diferenza entre os abortos que reflicten unha elección e os que reflicten unha amarga necesidade. 
  160. ↑ Fried, Marlene Gerber (1990). From Abortion to Reproductive Freedom: Transforming a Movement (en inglés). South End Press. ISBN 978-0-89608-387-5. Consultado o 26 de febreiro de 2022. 
  161. ↑ "Reasons Why Women Have Induced Abortions: Evidence from 27 Countries". Guttmacher Institute (en inglés). 2005-07-13. Consultado o 27 de febreiro do 2022. 
  162. ↑ George J. Annas and Sherman Elias. "Legal and Ethical Issues in Obstetrical Practice". Chapter 54 in Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies, 6th edition. Eds. Steven G. Gabbe, et al. 2012 Saunders, an imprint of Elsevier. ISBN 978-1-4377-1935-2
  163. ↑ (19 August 1962) Mrs. Finkbine Undergoes Abortion In Sweden, New York Times ("The 30 year old mother of four healthy children was informed after the operation that the fetus was deformed, as she had feared.")
  164. ↑ Doan 2007, p. 57.
  165. ↑ Farrell, Courtney (2010). Abortion Debate. ABDO Publishing Company. pp. 6–7. ISBN 978-1-61785-264-0. 
  166. ↑ "WMA Declaration on Therapeutic Abortion" (en inglés). World Medical Association. Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2015. Consultado o 28 de febreiro do 2022. 
  167. ↑ Farrell, p. 8
  168. ↑ Theodore J. Joyce; Stanley K. Henshaw; Amanda Dennis; Lawrence B. Finer; Kelly Blanchard (abril de 2009). "The Impact of State Mandatory Counseling and Waiting Period Laws on Abortion: A Literature Review" (PDF). Guttmacher Institute. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 de marzo de 2012. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  169. ↑ Phillips, Tom (29 October 2015). "China ends one-child policy after 35 years". The Guardian. ISSN 0261-3077. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2016. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  170. ↑ Buckley, Chris (29 October 2015). "China Ends One-Child Policy, Allowing Families Two Children". The New York Times. ISSN 0362-4331. Arquivado dende o orixinal o 24 de novembro de 2016. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  171. ↑ "China to end one-child policy and allow two". BBC News. 29 de outubro de 2015. Arquivado dende o orixinal o 21 de novembro de 2016. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  172. ↑ Restivo, Sal P., ed. (2005). Science, Technology, and Society: An Encyclopedia. Oxford University Press. p. 2. ISBN 978-0-19-514193-1. Arquivado dende o orixinal o 15 de marzo de 2015. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  173. ↑ "European delegation visits Nicaragua to examine effects of abortion ban". Ipas. 26 de novembro de 2007. Arquivado dende o orixinal o 17 de abril de 2008. Consultado o 1 de marzo do 2022. Máis de 82 mortes maternas rexistráronse en Nicaragua desde o cambio. Neste mesmo período duplicáronse as mortes obstétricas indirectas, ou as causadas por enfermidades agravadas polos efectos normais do embarazo e non por causas obstétricas directas.. 
  174. ↑ "Nicaragua: 'The Women's Movement Is in Opposition'". Montevideo: Inside Costa Rica. IPS. 28 de xuño de 2008. Arquivado dende o orixinal o 6 de xuño de 2011. 
  175. ↑ "Surgical Abortion: History and Overview". National Abortion Federation. Arquivado dende o orixinal o 22 de setembro de 2006. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  176. ↑ Nations MK, Misago C, Fonseca W, Correia LL, Campbell OM (June 1997). "Women's hidden transcripts about abortion in Brazil". Social Science & Medicine 44 (12): 1833–45. PMID 9194245. doi:10.1016/s0277-9536(96)00293-6. Dúas condicións médicas populares, a menstruación "retrasada" (atrasada) e "suspendida" (suspendida), descríbense como as percibidas por mulleres brasileiras pobres do nordeste do Brasil. Tamén se describen métodos prescritos culturalmente para "regular" estas condicións e provocar o sangrado menstruald ... 
  177. ↑ Henshaw, S.K. (1991). "The Accessibility of Abortion Services in the United States" (PDF). Family Planning Perspectives 23 (6): 246–63. JSTOR 2135775. PMID 1786805. doi:10.2307/2135775. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de marzo de 2016. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  178. ↑ Bloom, Marcy (25 February 2008). "Need Abortion, Will Travel". RH Reality Check. Arquivado dende o orixinal o 30 de novembro de 2008. Consultado o 1 de marzo do 2022. 
  179. ↑ Gomperts, Rebecca (2002). "Women on Waves: Where next for the abortion boat?". Reproductive Health Matters 10 (19): 180–83. PMID 12369324. doi:10.1016/S0968-8080(02)00004-6. 
  180. ↑ Best, Alyssa (2005). "Abortion Rights along the Irish-English Border and the Liminality of Women's Experiences". Dialectical Anthropology 29 (3–4): 423–37. ISSN 0304-4092. doi:10.1007/s10624-005-3863-x. 
  181. ↑ Lambert-Beatty, Carrie (2008). "Twelve miles: Boundaries of the new art/activism". Signs: Journal of Women in Culture and Society 33 (2): 309–27. doi:10.1086/521179. 
  182. ↑ Non será preciso informar os pais se a menor alega fundadamente que facelo pode provocar unha situación de grave conflito (violencia intrafamiliar, ameazas, coaccións ou malos tratos) ou que se dea unha situación de desarraigo ou desamparo.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aborto&oldid=6683202»