Bixkek

Bixkek

Бишкек (ky)
Epónimo	Mikhail Frunze (pt)
Localización
42°52′00″N 74°34′00″L
Estado	Kirguizistán
Enclave en	Rexión de Chuy
Capital de	Kirguizistán Frunze European canton (en) Kirgizkaya Autonomous Oblast (en) Kirghiz Autonomous Socialist Soviet Republic (en) República Socialista Soviética de Kirguizistán Kara-Kirghiz Autonomous Oblast (en) Pishpeksky Uyezd (en) (1891 (Xuliano)–) Chui Canton (en) (1926–1928)
Poboación
Poboación	1.145.044 (2023) (9.016,09 hab./km²)
Lingua usada	Língua Dungan (pt)
Xeografía
Superficie	127 km²
Bañado por	Ala-Archa River (en)
Altitude	750 m
Comparte fronteira con	Rexión de Chuy
Creación	1825
Organización política
• Xefe do goberno	Aziz Surakmatov (en) (2018–)
Identificador descritivo
Código postal	720000–720085
Fuso horario	UTC+06:00
Prefixo telefónico	312
ISO 3166-2	KG-GB
Outro
Irmandado con	Ancara (1992–) Almati (1993–) Colorado Springs (1994–) Esmirna (1996–) Minsk (1997–) Chemnitz (1997–) Kíiv (1997–) Qazvin (pt) (2003–) Amán (2006–) Astana (2011–) San Petersburgo (2012–) Liexa (2012–) Samsun (2013–) Shenzhen (2013–) Trebisonda (2014–) Lianyungang (pt) (2014–) Doha (2014–) Wuhan (2016–) Achkhabad (2018–)
Páxina web	meria.kg

Bixkek ou Bichkek (en alfabeto cirílico: Бишкек, IPA /bi 'kek/) é a capital de Kirguizistán. Bixkek é tamén o centro administrativo da Rexión de Chuy que rodea a cidade, aínda que a cidade mesma non é en si parte da provincia pero é unha unidade provincial de Kirguizistán.

Fundada en 1878 coma a fortaleza rusa de Pishpek (Пишпек), entre 1926 e 1991 era coñecida como Frunze (Фрунзе), polo líder militar bolxevique Mikhail Frunze. Crese que o nome deriva dunha palabra kirguiza para facer o leite de egua fermentado (kumis), a bebida nacional kirguiza. Está no val do Chu, no curso dos ríos Alaarcha e Alamedín, ao pé dos montes Kirguiz, a poucos quilómetros de Casaquistán. A súa altitude é de 850 m sobre o nivel do mar.

Xeografía

Situación

Sitúase no norte do Kirguistán, a uns 800 msnm xusto ao carón da franxa norte da cordilleira Ala-Too, unha extensión da cordilleira Tian Shan, que chega a elevarse a 4800 metros sobre o nivel do mar. No norte da cidade atópase unha fértil estepa suavemente ondulada que chega até a fronteira con Casaquistán.

Hidrografía

A cidade está percorrido polo río Chui, un río nado na confluencia dos ríos Joon Aryk e Kochkor, que é dos máis longos e importantes do país cos seus 1067 quilómetros.

Clima

Bixkek ten un clima continental seco de verán e mediterráneo dependendo de que isoterma se use. (Clasificación climática de Köppen Csa / Dsa respectivamente).. A precipitación media é de arredor 440 milímetros por ano. As temperaturas medias diarias altas varían de 3 °C en xaneiro a aprox. 31 °C en xullo. Os meses de verán son principalmente secos, con tormentas ocasiónais que forman fortes ventos racheados e raras tormentas de po. As montañas do sur fan un límite natural e protección contra gran parte do clima danoso, igual que a pequena cadena montañosa que se atopa de noroeste a sueste. Nos meses de inverno, as características dominantes son as escasas tormentas de neve e frecuente néboa pesada. Ás veces hai inversións de temperatura que fan que a néboa dure días.

Datos climáticos para Bixkek
Mes	Xan	Feb	Mar	Abr	Mai	Xuñ	Xul	Ago	Set	Out	Nov	Dec	Anual
Temperatura máxima en °C	19,2	25,3	30,5	34,7	35,6	40,9	42,8	39,7	36,8	34,1	27,9	23,3	42,8
Media máxima en °C	3,2	4,9	11,2	18,5	23,6	29,0	31,7	30,9	25,5	17,8	11,0	5,0	17,7
Media diaria en °C	−2,6	−0,8	5,3	12,3	17,4	22,4	24,9	23,8	18,5	11,0	4,7	−0,9	11,3
Media mínima en °C	−7,1	−5,2	0,4	6,4	11,1	15,6	17,9	16,4	11,3	5,0	−0,1	−5,1	5,6
Temperatura mínima en °C	−31,9	−34	−21,8	−12,3	−5,5	2,4	7,4	5,1	−2,8	−11,2	−32,2	−29,1	−34
Precipitación media mm	26	35	55	67	61	34	21	13	19	45	42	35	453
Media de días con chuvia	3	5	9	12	13	10	10	6	6	8	7	4	93
Media de días con neve	9	9	5	2	0,3	0	0	0	0	1	4	7	37
Humidade relativa media (%)	75	75	71	63	60	50	46	45	48	62	70	75	62
Media de horas de sol mensuais	137	128	153	194	261	306	332	317	264	196	144	114	2 546
Fonte #1: Pogoda.ru.net
Fonte #2: NOAA (sun, 1961–1990)

Demografía

Bixkek é a cidade máis poboada do Kirguizistán, a súa poboación foi estimada en 937.400 no ano 2015. Dende a fundación da cidade até a mediadios dos anos noventa do século XX, a xente que habitaba a cidade eran a meirande parte de etnias procedentes de Europa (rusos, ucraínos, alemáns...). Segundo o censo de 1970, só un 12,3% eran de etnia kirguiz e os europeos comprendían máis do 80% da poboación. Agora Bixkek está formada principalmente por xente de etnia kirguiz cunha porcentaxe do 66% da poboación, mentres que os europeos superan por pouco o 20% do total. Malia a maioría kirguiz, o ruso é a lingua principal da cidade mentres que o kirguiz segue a perder terreo especialmente nas novas xeracións.

Composición étnica

Etnia	% da poboación
Kirguiz	66,2%
Rusos	23%
Uigures	1,6%
Tártaros	1.5%
Coreanos	1,4%
Uzbekos	1,4%
Casacos	1,1%
Ucraínos	1%
Dungáns	0,5%

Morfoloxía urbana

En pouco máis dun século a cidade pasou dun pequeno poste de correos ao centro industrial e económico do país e unha das cidades máis importantes de Asia Central.

Distritos

Distrito	Poboación
Leninskiy	198,019
Oktyabrskiy	238,329
Pervomayskiy	171,467
Sverdlovskiy	214,100

Historia

Orixinariamente o que queda dunha parada de caravanas (posiblemente fundada polos sogdianos) nun dos ramais da ruta da Seda a través da cordilleira de Tien Xán, a cidade foi fortificada en 1825 polo uzbeko khanato de Kokhand cunha fortaleza de barro.

Paisaxe urbana de Bixkek.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficila de Bixkek (en ruso)