Fósforo (elemento)

Fósforo
; 15	P
	P
	As
	Silicio ← Fósforo → Xofre
	Táboa periódica dos elementos
	[[Ficheiro:{{{espectro}}}\|300px\|center]]
	Liñas espectrais do Fósforo
Información xeral
Nome, símbolo, número	Fósforo, P, 15
Serie química	Non metal
Grupo, período, bloque	15, 3, p
Densidade	1823 kg/m3
Dureza	{{{dureza}}}
Aparencia	Incoloro / vermello / branco prateado;
N° CAS
N° EINECS
Propiedades atómicas
Masa atómica	30,973761998(5) u
Raio medio	100 pm
Raio atómico (calc)	98 pm
Raio covalente	106 pm
Raio de van der Waals	180 pm
Configuración electrónica	[Ne]3s2 3p3
Electróns por nivel de enerxía
Estado(s) de oxidación	±3, 1, 5 (levemente ácido)
Óxido
Estrutura cristalina	monoclínica
Propiedades físicas
Estado ordinario	Sólido
Punto de fusión	317,3 K
Punto de ebulición	550 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	12,129 kJ/mol
Entalpía de fusión	0,657 kJ/mol
Presión de vapor	20,8
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	m3/mol
Velocidade do son	m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	2,19
Calor específica	J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	1,0 × 10-9 S/m
Condutividade térmica	0,235 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	1011,8 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1907 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	2914,1 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	4963,6 kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	6273,9 kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
	MeV
	Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

O fósforo (P) é o elemento número 15 da táboa periódica; isto é, ten 15 protóns no seu núcleo, e, en estado neutro, outros tantos electróns. É un non metal multivalente pertencente ao grupo do nitróxeno, que se atopa na natureza combinado en fosfatos inorgánicos e en organismos vivos, pero nunca en estado nativo. É moi reactivo e oxídase espontáneamente en contacto có osíxeno atmosférico emitindo luz, dando nome ao fenómeno da fosforescencia.

Historia

O fósforo —do latín phosphŏrus, e este do grego φωσφόρος, portador de luz— antigo nome do planeta Venus, foi descuberto polo alquimista alemán Hennig Brand en 1669 en Hamburgo, ao destilar unha mestura de ouriños e area mentres buscaba a pedra filosofal. Ao evapora-la urea obtivo un material branco que brillaba na escuridade e ardía coma unha chama brillante. Dende entón ás substancias que brillan na escuridade sen arder chámaselles fosforescentes. Brand mantivo o seu descubrimento en segredo pero outro alquimista alemán, Kunckel, redescubriuno en 1677.

Función biolóxica

Os compostos de fósforo interveñen en funcións vitais para os seres vivos, polo que está considerado coma un elemento químico esencial. Forma parte das moléculas de ADN e ARN. As células emprégano para almacenar e transportar a enerxía mediante o adenosín trifosfato. Ademais a adición i eliminación de grupos fosfato ás proteínas, fosforilación e desfosforilación respectivamente, é o mecanismo principal para regula-la actividade de proteínas intracelulares, e dese modo o metabolismo das células eucariotas tales coma os espermatozoides.

Abundancia e obtención

Debido á súa reactividade, o fósforo non se atopa nativo na natureza, pero forma parte de numerosos minerais. A apatita é unha importante fonte de fósforo, existindo importantes xacementos en Marrocos, Rusia i Estados Unidos entre outros países.

A forma alotrópica branca pódese obter por distintos procedementos; nun deles, o fosfato tricálcico obtido das rochas quéntase nun forno a 1450 °C en presenza de silicio e carbono, reducindo o fósforo que se libera en forma de vapor.