Globalización

Globalización

Factores que impulsan o seu desenvolvemento: Apertura de mercados nacionais: Libre comercio. Fusións entre empresas: Multinacionais. Eliminación de empresas públicas: Privatizacións. Desregulación financeira internacional a favor do libre comercio: os Tratados de libre comercio. Beneficios potenciais: Maior eficiencia do mercado que aumenta o seu competencia diminuíndo o poder monopolista. Melloras na comunicación e cooperación internacional que pode levar a un mellor aproveitamento dos recursos. Impulso desenvolvemento científico-técnico ao ser lucrativo. Maior capacidade de manobra fronte ás flutuacións das economías nacionais. Eliminación das barreiras de entrada do mercado laboral, financeiro e de bens e servizos. Riscos: Irresponsabilidade de empresas e multinacionais. Aumento de desequilibrios económicos, sociais e territoriais. Descoido sobre os índices de desenvolvemento humano: aumento da pobreza. Perda de factores que non se adapten á competencia.

Evolución dos imperios coloniais desde 1492 até hoxe

A globalización é un proceso económico, tecnolóxico, social e cultural a grande escala, que consiste na crecente comunicación e interdependencia entre os diferentes países do mundo unificando os seus mercados, sociedades e culturas, a través dunha serie de transformacións sociais, económicas e políticas que lles dan un carácter global. A globalización é a miúdo identificada coma un proceso dinámico producido principalmente polas sociedades que viven baixo o capitalismo democrático ou a democracia liberal e que abriron as súas portas á revolución informática, pregando a un nivel considerábel de liberalización e democratización na súa cultura política, no seu ordenamento xurídico e económico nacional, e nas súas relacións internacionais.

Este proceso orixinado na civilización occidental e que se expandiu arredor do mundo nas últimas décadas da Idade Contemporánea (segunda metade do século XX) recibe o seu maior impulso coa caída do comunismo e o fin da Guerra fría, e continúa no século XXI. Caracterízase na economía pola integración das economías locais a unha economía de mercado mundial onde os modos de produción e os movementos de capital configúranse a escala planetaria cobrando meirande importancia o rol das empresas multinacionais e a libre circulación de capitais xunto coa implantación definitiva da sociedade de consumo. O ordenamento xurídico tamén sente os efectos da globalización e vese na necesidade de uniformar e simplificar procedementos e regulacións nacionais e internacionais co fin de mellorar as condicións de competitividade e seguridade xurídica, ademais de universalizar o recoñecemento dos dereitos fundamentais da cidadanía. Na cultura caracterízase por un proceso que interrelaciona as sociedades e culturas locais nunha cultura global. No tecnolóxico a globalización depende dos avances na conectividade humana (transporte e telecomunicacións) facilitando a libre circulación de persoas e a masificación das TICs e o Internet. No plano ideolóxico os credos e valores colectivistas e tradicionalistas causan un desinterese xeneralizado e van perdendo terreo fronte do individualismo e o cosmopolitismo da sociedade aberta. Os medios de comunicación clásicos, en especial a prensa escrita, perden a súa influencia social (cuarto poder) fronte á produción colaborativa de información da Web 2.0 (quinto poder).

Entrementres, na política, os gobernos van perdendo atribucións ante o que se denominou sociedade rede, o activismo cada vez xira máis en torno ás redes sociais, estendeuse a transición á democracia contra os réximes despóticos, e en políticas públicas destacan os esforzos para a transición ao capitalismo nalgunhas das antigas economías dirixidas e a transición do feudalismo ao capitalismo en economías subdesenvolvidas dalgúns países aínda que con diferentes graos de éxito. Xeopoliticamente o mundo debátese entre a unipolaridade da superpotencia estadounidense e o xurdimento de novas potencias rexionais, e en relacións internacionais o multilateralismo e o poder brando volvesen os mecanismos máis aceptados pola comunidade internacional. A sociedade civil tamén toma protagonismo no debate internacional a través de ONGs internacionais de dereitos humanos que monitorean a actividade interna ou externa dos Estados. No ámbito militar xorden conflitos entre organizacións armadas non-estatais (e transnacionais en moitos casos) e os exércitos estatais (guerra contra o terrorismo, guerra contra o narcotráfico etc), mentres as potencias que realizan intervencións militares a outros países (usualmente aos considerados como Estado falido) procuran gañarse á opinión pública interna e mundial ao formar coalicións multinacionais e alegando o combate a algunha ameaza de seguridade non sen amplos debates sobre a lexitimidade dos conceptos de guerra preventiva e intervención humanitaria fronte ao principio de non intervención e de oposición ás guerras.

A valoración positiva ou negativa deste fenómeno, ou a inclusión de definicións ou características adicionais para resaltar a inclusión dalgún xuízo de valor, poden variar segundo a ideoloxía do interlocutor. Isto porque o fenómeno globalizador despertou grande entusiasmo nalgúns sectores, mentres noutros despertou un profundo rexeitamento (antiglobalización), habendo tamén posturas eclécticas e moderadas.

Historia

A ruta da seda do Imperio Otomán ligaba a Europa, África e Asia.

Contexto político-económico previo

A característica máis notábel da globalización é a presenza de marcas mundiais

Os seres humanos interactuaron a través de longas distancias durante miles de anos. A ruta da seda que conecta Asia, África e Europa é un bo exemplo do cambio de poder transformador que existía no Vello Mundo. Filosofía, relixión, lingua, artes e outros aspectos da cultura estendéronse e mesturáronse nas nacións. Aldo Ferrer sinala que o actual proceso de globalización é parte dun proceso maior iniciado en 1492 coa conquista e colonización de gran parte do mundo por parte de Europa. Nos séculos XV e XVI, os europeos fixeron descubrimentos importantes na súa exploración dos océanos, incluíndo o inicio das viaxes transatlánticas para o Novo Mundo das América. O movemento global de persoas, bens e ideas ampliouse considerablemente nos séculos seguintes. A principios do século XIX, o desenvolvemento de novas formas de transporte, como o vapor e o ferrocarril e as telecomunicacións permitiron un intercambio máis rápido a nivel mundial. Xa no século 20, os vehículos de estrada o transporte intermodal e aeroliñas realizan o transporte aínda máis rápido. Marshall McLuhan sostiña xa en 1961 que os medios de comunicación electrónicos estaban creando unha aldea global. Rüdiger Safranski destaca que a partir da explosión da bomba atómica en Hiroshima en 1945 naceu unha comunidade global unida no terror a un holocausto mundial. Tamén asociouse o inicio da globalización á invención do chip (12 de setembro de 1958), a chegada do home á Lúa, que coincide coa primeira transmisión mundial vía satélite (20 de xullo de 1969), ou a creación de Internet (1 de setembro de 1969). Pero en xeral sitúase o comezo da globalización co fin da Guerra fría, cando desaparece a Unión Soviética e o bloque comunista que encabezaba, cuxo experimento errado de colectivismo representaba o ocaso dos proxectos de sociedades pechadas e economías protexidas. Aínda que a autodisolución da Unión Soviética produciuse o 25 de decembro de 1991, xeneralizouse simbolizala coa caída do Muro de Berlín o 9 de novembro de 1989.

O proceso de globalización tamén fai entrar en crise ao proteccionismo e o estado de benestar gañara popularidade en período de entreguerras, cando nas nacións capitalistas difúndese a noción de que o Estado ten unha dobre función fundamental no bo funcionamento da economía: un en asegurar a prosperidade da poboación e o outro en evitar os ciclos de crecemento e recesión. Créanse así as bases para a aparición do keynesianismo e o Trato Novo. Nas seguintes décadas posteriores á segunda guerra mundial viuse a urxencia á preeminencia das "corporacións" ou empresas multinacionais, que desprazan a importancia das empresas do capitalismo clásico que tanto Adam Smith como Karl Marx coñeceron cando formularon as súas teorías Viuse en Alemaña un precedente do éxito da liberalización que tomarían outros países: o rexurdimento da súa nación no denominado Milagre alemán.

Con todo, unha nova crise que se iniciou a mediados da década dos sesenta (ver estanflación), agravada pola crise do petróleo de 1973 provocou unha reorganización radical da economía, fundada na intensa promoción da innovación tecnolóxica (TIC), a reforma das políticas de desenvolvemento (ver Consenso de Washington) e tentativas de desmantelar do Estado de Benestar, que chegou a ser visto como -nas palabras de Margaret Thatcher - un "estado neneira", sufocador das liberdades e restrinxidor da capacidade de escoller dos individuos. Xa desde a década dos 70 e 80 do século XX varios analistas e políticos atoparon necesario ou conveniente efectuar unha forte crítica, sexa desde un punto de vista pragmático ou desde un punto de vista liberal a formas sociopolítico e económicas anteriores, que eles consideraban estatizantes e en consecuencia restritivas tanto das liberdades individuais como do desenvolvemento económico e social, propoñendo novas formas a fin de crear un terreo favorable para a revitalización das economías.

No goberno de Pinochet en Chile (no que se chamou "experimento", ver Milagre de Chile), seguido polo de Thatcher (1979-1990) no Reino Unido) e o de Reagan (1981-1989) nos Estados Unidos etc, puxeron en funcionamento parcialmente as políticas económicas de economistas como Friedrich Hayek e Milton Friedman respectivamente, o que de feito redundou na xeración de novas interrelacións entre os factores económicos e mercados de todo o mundo (consumidores, traballo, recursos naturais, investimentos financeiros etc.); con todo ambos os gobernos foron noutras áreas fortemente intervencionistas. A partir de entón outros gobernos aplicarían medidas combinando algún nivel de liberalismo económico xunto coa tecnocracia estatal, moitas veces para poder contentar con algún grado de intervencionismo a sectores sociais e grupos de presión que rexeitan o desmantelamento do Estado de Benestar. Todo este fenómeno en políticas públicas sería coñecido, especialmente polos seus críticos provenientes do socialismo posguerra fría, baixo o confuso termo de "neoliberalismo".

O 9 de novembro de 1989, produciuse a caída do Muro de Berlín, abrindo camiño á implosión da Unión Soviética en 1991 e a desaparición do bloque comunista. A partir dese momento comezou unha nova etapa histórica: a globalización. Ante os feitos en xullo-setembro de 1989 o economista político estadounidense Francis Fukuyama publica un artigo titulado The End of History and the Last Man (en galego O fin da Historia e o último home), chegou a dicir que «o que poderiamos estar vendo non é só o fin da Guerra fría, ou dun particular período de posguerra, senón o fin da historia como tal: isto é, o punto final da evolución histórica da humanidade e a universalización da democracia liberal occidental como a forma final de goberno humano». Posteriormente retractaríase de tal afirmación.

Durante este período destaca o rol dos organismos internacionais como OMC, OCDE, FMI e BM que nas últimas décadas foron retratados como impulsores da globalización, con todo, a globalización sendo un proceso civil e de mercado máis ben tende a ser vista como unha orde espontánea independente dos organismos políticos, sendo discutido se as accións dos organismos supraestatais dificultan no canto de facilitar a globalización. Unha organización privada que anualmente se reúne para dar o seu apoio ao proceso globalizador é o Foro Económico Mundial.

A nova relación socioeconómica

Barco británico cargado de mercadorías cruza do mar Caribe ao océano Pacífico a través do Canle de Panamá. A intensificación do comercio mundial levou ao goberno panameño a lanzar proxectos de ampliación da Canle.

Cibercafé en Seúl.

A globalización en si mesma é un proceso continuo e dinámico, que desafía as leis dos países na súa forma de regular o funcionamento de empresas e o comportamento económico dos individuos a nivel internacional que, aínda que poden dar traballo á man de obra desocupada e ser os contratados, tamén poden beneficiarse de irregularidades e debilidades subsistentes nun determinado país. É fácil para estas empresas simplemente trasladar os seus centros de produción a lugares nos cales se lles dá o máximo de facilidade. É tamén un desafío aos proxectos de desenvolvemento dos países, especialmente para aqueles que están en vía de desenvolvemento, pois non só considera calquera intervención estatal como inimiga aos intereses desas empresas (na medida que tales plans implican regulacións e demandan impostos e outros recursos) senón que ademais asevera que a idea mesma do desenvolvemento social como meta e obxectivo gobernamental ou estatal reclue a liberdade individual e distorce tanto a sociedade como o mercado.

Estas foron as pautas dun primeiro momento nesta nova relación socioeconómica. Pódese observar, como exemplo, que os altos custos de produción nos países desenvolvidos, que confluíndo cunha apertura dos países do leste oriental, especialmente a China e a India, aos mercados de capitais e a súa inclusión como membros da Organización Mundial do Comercio (OMC), resultou no traslado masivo da produción industrial desde Europa e os Estados Unidos a eses ou outros países que ofrecían condicións máis favorables ao incremento das ganancias desas empresas internacionais.

A nivel cultural, o incremento da intercomunicación física e virtual, incrementaron e facilitaron este proceso. A interconexión física baséase na masificación do transporte. A interconexión virtual baséase exclusivamente na tecnoloxía, por exemplo, Internet. Isto levou a dous resultados contraditorios: por unha banda a centralización do control administrativo e político a niveis gobernamentais e corporativos viuse facilitada enormemente. Por outro, facilitouse de xeito igualmente enorme a diseminación de ideas críticas e a comunicación a nivel de cidadáns comúns e correntes, que anteriormente estaban para a súa información a mercé dos medios establecidos ou non podían responder rápida e efectivamente a decisións que os afectaban.

Na cultura

Detalle dunha das exposicións dos Guerreiros de Terracota, nos Estados Unidos.

A globalización na cultura maniféstase na integración e o contacto de prácticas culturais: marcas, consumo de medios, valores, iconas, personaxes, imaxinario colectivo, costumes, relacións, etc. Nun sentido restritivo do concepto de cultura, enténdese sobre todo o relacionado coa difusión e consumo dos produtos culturais de alcance mundial, fundamentalmente cine, televisión, literatura e música, nos que o factor tecnolóxico multiplica a súa capacidade de difusión a grande escala.

A isto súmase a existencia de focos de atracción para un intenso turismo cultural, manifestados nos principais destinos turísticos e nos grandes eventos expositivos (grandes museos, feiras e convencións) que aspiran a facer accesible unha cultura de alcance mundial, en estreita relación coa ampliación das redes de transporte internacionais, especialmente o aéreo.

O mercado mundial para as industria do entretemento, das que o cine estadounidense foi o maior expoñente ao longo de todo o século XX, depende de dous factores técnicos: medios de comunicación e idioma. A barreira do idioma segue dependendo da realización de dobraxes e traducións, nas industrias de contidos narrativos, creándose mercados sectoriais para as grandes linguas multinacionais como o español ou o francés, ademais da posición dominante do inglés.

Coa progresiva e rápida dixitalización de todos os soportes de comunicación, redúcense as barreiras á difusión mundial, reservada durante boa parte da segunda metade do século XX ás firmas de radiodifusión, os circuítos de exhibición e os acontecementos de cobertura internacional (especialmente os deportivos). A cultura global é polo tanto audiovisual, e de masas. Os argumentos universais narrativos e simbólicos tenden a fundirse nas novas iconas audiovisuais, renovados na súa estética (estilo, actores, efectos especiais, ambientación, etc.)

Importancia das cidades

As novas condicións socioeconómicas terminan esvaendo o poder e as atribucións dos estados-nación. Ante este panorama xorden con forza as cidades, grandes urbes, que compiten entre elas para atraer capital, talento e turismo. Deixaron de formar parte dunha orde xerárquica que establecía a súa preeminencia en factores de poboación, de conectividade, ou culturais. Na globalización as cidades son unha porta, un modo de acceso á economía global, e as cidades deixan de ser fitos, e pasan a conformar redes. Unha mellor inserción nestas redes supón maior competitividade e atracción. Simultaneamente, a globalización é a impulsora do acelerado proceso de urbanización e metropolización da humanidade. Nos procesos migratorios, ademais das causas económicas, ambientais ou bélicas para abandonar un territorio está a perspectiva de acceder á economía global, da mellora nas condicións de vida que supón en moitos casos chegar á cidade. E unhas teñen moito máis que ofrecer que outras.

Fitos no período de globalización

A continuación algúns fitos da crecente interdependencia entre os países do mundo. Non é unha lista que reflicta todo o que a globalización é, pero estes eventos poden identificarse no contexto desta.

• En novembro de 1989 o economista británico John Williamson incluíu nun documento de traballo unha lista de dez políticas que consideraba máis ou menos aceptadas polos grupos económicos con sede en Washington e titulouno o Consenso de Washington (Washington Consensus). para algunhas persoas representan os puntos claves da globalización, con todo ambas cousas non son o mesmo.
• A creación en 1995 da Organización Mundial do Comercio (OMC) é un dos momentos decisivos da globalización. Por estar integrada pola maioría dos países da poboación mundial: propiedade intelectual, regulación de empresas e capitais, subsidios, tratados de libre comercio e de integración económica, réxime de servizos comerciais (especialmente educación e saúde)etc.
• Crises económicas: a velocidade e liberdade alcanzada polos capitais para entrar e saír de países e empresas está asociada a unha serie de crises eco-financeiras locais de impacto global. A primeira da serie produciuse en México en 1994/1995 e o seu impacto global coñeceuse como efecto Tequila. Posteriormente producíronse a crise asiática en 1995/1997 (efecto Dragón), a crise rusa en 1998 (efecto Vodka), a crise brasileira en 1998/1999 (efecto Samba) e a crise arxentina en 2001/2002 (efecto Tango). As reiteradas crises económicas xerou unha ampla discusión sobre o papel desempeñado polo Fondo Monetario Internacional.
• Detención de Pinochet e creación da Corte Penal Internacional: en outubro de 1998 o ex-ditador de Chile, Augusto Pinochet, foi detido en Londres acusado en España por tortura e terrorismo. O 24 de marzo de 1999 o Tribunal dos Lores do Reino Unido resolveu que Pinochet podía ser extraditado, aínda que finalmente a extradición non foi completada debido á suposta demencia do comandante. O feito é destacado como un punto de inflexión na globalización dos dereitos humanos.
• Simultaneamente, en 1998 asinouse o Estatuto de Roma creando a Corte Penal Internacional, que entrou en vigor o 1 de xullo de 2002 logo de alcanzar a cantidade de ratificacións necesarias. En 2003 a Corte penal Internacional quedou constituída. O principal problema para o funcionamento da mesma é a posición dos Estados Unidos, oposto a súa xurisdición.
• Ingreso da China na OMC: en 2001 (Rolda de Doha) e despois de 15 anos de duras negociacións, China ingresou na OMC. Deste xeito o país máis poboado do mundo (22 % da humanidade), quinta economía mundial e a de maior crecemento nos últimos 30 anos, incorporouse plenamente ao mercado mundial. Os enormes desprazamentos de capital e traballo que está causando a economía chinesa, así como as consecuencias para o sistema mundial que terá a vinculación dunha xigantesca e puxante economía de "mercado socialista" (ver tamén socialismo de mercado) co sistema capitalista mundial, son discutidas apaixonadamente polos estudosos de todo o mundo. Existe con todo un amplo consenso de que a China, e o seu crecente liderado económico en Asia, está impulsando un proceso histórico que será determinante no curso do século XXI e a orientación da globalización mundial.
• Os atentados do 11 de setembro de 2001, contra o Centro Mundial de Comercio (World Trade Center) de Nova York e o Pentágono, transmitidos en vivo e en directo polas cadeas globais de televisión a toda a Humanidade, adquiriron unha significación mundial. A partir dese momento, a loita contra o terrorismo internacional e a defensa da seguridade nacional dos Estados Unidos, adquirirá unha xerarquía prioritaria na axenda global, propoñerá a necesidade de restrinxir os dereitos humanos para garantir a seguridade, e reinstalará o valor do Estado.
• Nos disturbios de Francia de 2005, en novembro, miles de mozos franceses, fillos de inmigrantes provenientes do norte de África, protagonizaron durante dúas semanas unha revolta que tivo o seu selo na queima de miles de automóbiles en París. Na rexión de París, máis da metade da poboación menor de 15 anos, é orixinaria de África, o que deu un envorco á cultura da zona en menos dunha xeración. O acontecemento sorprendeu ao mundo e puxo sobre o tapete a cuestión das migracións internacionais e as desigualdades sociais e territoriais na globalización.

Argumentos en favor da globalización

É importante anotar que entre os partidarios do desenvolvemento económico e social, existen correntes con visións atopadas e radicalmente diferentes na súa percepción sobre os beneficios da globalización; é o caso do liberalismo libertario e o neoconservadorismo no político, ou a escola austríaca e o monetarismo/escola neoclásica na doutrina económica.

• Os liberais libertarios e outros partidarios do laissez-faire (deixen facer, deixen pasar) capitalista din que os altos niveis de liberdades políticas e económicas, na forma de democracia e capitalismo, foron fins valiosos en si mesmo no mundo desenvolvido e produciron altos niveis de riqueza material. Eles ven na globalización un proceso benéfico de extensión da liberdade e o capitalismo.
• Aqueles que apoian o libre comercio proclaman que o aumento tanto da prosperidade económica como de oportunidades, especialmente nos países en desenvolvemento, incrementa as liberdades civís e lévaos até un razoamento de recursos máis eficientes. As teorías económicas da vantaxe comparativa suxiren que o mercado libre produce tal razoamento efectivo de recursos, a maior beneficio de todos os países que estean desenvolvidos. En xeral, isto conduce a redución de prezos, máis empregos, incremento na produción e de niveis de vida especialmente para os que viven en países en desenvolvemento.
• Existen tamén os chamados "globalistas" ou "mundialistas", que propoñen unha "globalización democrática". Eles cren que a primeira etapa da globalización, orientada ao mercado ou os asuntos económicos, debe ser seguida por unha etapa de creación de institucións políticas globais que representen as visións ou aspiracións do "cidadán mundial". A súa diferenza con outros "globalistas" é que eles non definen por adiantado unha ideoloxía para orientar esta vontade, deixándoa á vontade deses cidadáns a través dun proceso democrático
• Propoñentes da globalización argumentan que o movemento antiglobalización é proteccionista e usa evidencias puntuais e anecdóticas para apoiar as súas visións, mentres que as fontes estatísticas provén un apoio forte á globalización.
• A pesar de que algúns o discuten, a desigualdade do ingreso a nivel mundial parece estar a decrecer, como o economista Xavier Sala i Martín argumentou en 2007 - [2]. Deixando de lado quen ten a razón, pódese alegar que máis importante é a medida de pobreza absoluta: se todos vivisen na miseria, a desigualdade de ingresos seria moi baixa.
• Desde 1981 ao 2001, de acordo a figuras do Banco Mundial, o número de persoas que viven cun dólar ou menos de ingreso ao día declinou en termos absolutos de mil cincocentos millóns de persoas a mil cen millóns. Ao mesmo tempo, a poboación do mundo aumentou. Así pois, en termos porcentuais o número de tales persoas declinou nos países en desenvolvemento do 40% a 20%. da poboación. coas maiores diminucións tendo lugar nas economías que reduciron máis as barreiras ao comercio e investimento. Con todo, algúns críticos advirten que seria conveniente usar medidas máis detalladas da pobreza.

• A porcentaxe de persoas que viven con menos de dous dólares de ingreso ao día caeu moito en áreas afectadas pola globalización, mentres que a taxa de pobreza permaneceu estable noutras áreas. Na Asia do leste, incluíndo China, esa porcentaxe decaeu nun 50.1 %, comparado cun incremento do 2.2 % na África subsahariana.

Área	Demografía	1981	1984	1987	1990	1993	1996	1999	2002	Cambio Percentual 1981-2002
Asia do leste e Pacífico	Menos de $1 por día	57.7%	38.9%	28.0%	29.6%	24.9%	16.6%	15.7%	11.1%	-80.76%
	Menos de $2 por día	84.8%	76.6%	67.7%	69.9%	64.8%	53.3%	50.3%	40.7%	-52.00%
América latina	Menos de $1 por día	9.7%	11.8%	10.9%	11.3%	11.3%	10.7%	10.5%	8.9%	-8.25%
	Menos de $2 por día	29.6%	30.4%	27.8%	28.4%	29.5%	24.1%	25.1%	23.4%	-29.94%
África subsahariana	Menos de $1 por día	41.6%	46.3%	46.8%	44.6%	44.0%	45.6%	45.7%	44.0%	+5.77%
	Menos de $2 por día	73.3%	76.1%	76.1%	75.0%	74.6%	75.1%	76.1%	74.9%	+2.18%

Fonte: World Bank, Poverty Estimates, 2002

• A esperanza de vida nos países en desenvolvemento, a partir da segunda guerra mundial, case que se dobrou e está empezado a acurtar distancia entre estes e os países desenvolvidos, onde o melloramento porcentualmente foi menor. Mesmo nos países da África subsahariana, a rexión menos desenvolvida, a esperanza de vida aumentou pois pasou de ser de menos de 30 anos antes desa guerra a ao redor de 50 anos antes da pandemia de sida, e outra vez empezan a reducila novamente ata o presente nivel de ao redor dos 47 anos. A mortalidade infantil decreceu en todas as rexións do mundo en desenvolvemento.
• A presenza da democracia incrementou dramaticamente: desde unha posición na cal había poucas nacións con sufraxio universal en 1900 a estar presente nun 62,5 % de todos os países no 2000.
• Os dereitos das mulleres (ver Feminismo) avanzou. Mesmo en áreas tales como Bangladesh elas están a lograr acceso a traballos que provén estabilidade e independencia económica.
• A proporción da poboación mundial que vive en países nos cales as provisión de alimentos per cápita é menor que 2200 calorías ou 9,200 joule por persoa e día diminúo desde o 56 % en 1960 a menos do 10 % en 1990.
• Entre 1950 e 1990. a taxa de alfabetización mundial aumento do 52 % ao 81 %. As mulleres representaron moito dese crecemento: a taxa de alfabetización feminina, como porcentaxe da masculina, aumento de 59 % en 1970 a 80 % no 2000.
• Hai tendencias similares a respecto do acceso a electricidade, autos, radios, teléfonos, etc. Ao mesmo tempo en que unha proporción crecente da poboación con acceso a auga potable.
• A porcentaxe de menores na forza de traballo caeu desde un 24 % en 1960 ao 10 % no 2000.
• Indur M. Goklany, no seu libro The Improving State of the World tamén atopa evidencia que esas, e outras, medidas do benestar humano están a mellorar e que a globalización é parte da explicación. Tamén busca responder o argumento que o Impacto ambiental limitaría ese progreso.
• Outros autores, como o senador canadense Douglas Roche, simplemente ven a globalización como inevitable e argumentan a favor de crear institucións tales como unha Asemblea Parlamentaria das Nacións Unidas elixida a fin de supervisar e controlar a acción de corpos e institucións internacionais non electos.

• A pesar que os críticos da globalización quéixanse que esta implica un predominio da cultura occidental (ou occidentalización) un informe do ano 2005 da UNESCO mostra que o cambio cultural está a facerse en ambas as direccións. No 2002, China foi o terceiro país en exportacións de bens culturais, detrás de Gran Bretaña e EE. UU. Entre 1994 e o 2002, a proporción desas exportacións de tanto América do Norte como Europa decaeu, mentres as exportacións de Asia creceron ata exceder á estadounidense.

Os proponentes da globalización critican duramente algunhas políticas correntes en países desenvolvidos. En particular, os subsidios á agricultura e as tarifas proteccionistas neses países. Por exemplo, case a metade do orzamento da Unión Europea emprégase en subsidios agrícolas, na súa maioría, ás grandes empresas e granxas industrializadas que constitúen un poderoso lobby. Xapón, pola súa banda, concedeu ao seu sector agrícola 47 mil millóns de dólares no 2005. case catro veces a cantidade que deu en axuda oficial ao desenvolvemento. Os Estados Unidos dan 3900 millóns de dólares cada ano ao seu sector agrícola algodoneiro, que inclúe 25 mil granxeiros, tres veces superior ao orzamento completo de USAID para os 500 millóns de habitantes de África Estas políticas esgotan os recursos dos contribuíntes e incrementan o prezo aos consumidores nos países desenvolvidos, diminúen a competencia e eficiencia, evitan as exportacións de agricultores máis eficientes e outros sectores nos países en desenvolvemento e socavan as industrias nos cales os países desenvolvidos teñen vantaxes comparativas. Así, as barreiras ao comercio dificultan o crecemento económico non só das nacións en desenvolvemento, o que ten un efecto negativo nos niveis de vida xerais.

Globalización desde un punto de vista crítico

A globalización é un fenómeno complexo, non debería ser sorpresa polo tanto que provoque diferentes reaccións entre diferentes individuos ou grupos. Para algúns, como o senador canadense, ameaza a estrutura mesma da "Nación estado" e o concepto moderno de democracia, mentres que para outros, tales como os partidarios do Islamismo político, busca impoñer estruturas políticas non islámicas (laicas) sobre países que o rexeitan. Para uns, ameaza a identidade nacional, mentres que para outros –por exemplo para o escritor Mario Vargas Llosa– ven esa identidade como unha construción imposta que busca obliterar diferenzas individuais e culturas locais co fin dunha unidade artificial. Aínda outros ven o proceso como simplemente unha continuación ou mesmo axudización de procesos explotativos, resultado directo do neocolonialismo capitalista, mentres para outros ameaza o fin desa predominancia. Para algúns, promete unha nova era de riquezas para todos, para outros, tales como o escritor Eduardo Galeano é a sedución dun consumismo que arruinará económica e moralmente á maioría (comparar tamén coa posición da Igrexa católica.)

Antes de facer unha crítica é necesario considerar un aspecto fundamental: a diferenza entre o que os partidarios do proceso propoñen e a maneira que esas propostas foron ou están a ser implementada. O libre comercio da globalización non só refírese ao libre movemento de capitais senón que tamén ao libre movemento de bens e persoas. Quizais de maneira similar alúdeo certo autor, cando di, que, a globalización foi unha realidade moi antiga para a humanidade. Polo tanto os globalistas consideran inaceptable, como se viu, as barreiras aduaneiras e tratos preferentes que os países desenvolvidos impoñen ou practican cando así lles convén. As mesmas obxeccións aplícanse ás barreiras de todo tipo á migración e movemento dos traballadores: como poden os recursos ser distribuídos racionalmente ou as sociedades derivar o máximo de beneficio do sistema cando se impoñen condicións que son ultimamente irracionais en termos económicos?

Puntos a considerar segundo os críticos

• A apertura xeneralizada dos mercados de bens e capitais que suxire o fin dos bloques comerciais, tratados rexionais e independencia económica dos países pero ao mesmo tempo facilita a capacidade de resolver necesidades económicas que actores locais foron incapaces de satisfacer.

• A crecente privatización dos sectores económicos públicos como a sanidade, o ensino e as administracións públicas (ademais doutras empresas públicas), por parte de gobernos de corte neoliberal, xunto ao auxe da empresa multinacional e o adelgazamento de empresas e estado nacionais.

• O fomento da competencia como valor económico universal, que por unha banda incrementa a cantidade e calidade dos produtos e polo outro ameaza as condicións de traballo como salarios e dereitos laborais. Esta eterna competencia entre empresas multinacionais favorece á depredación do medio ambiente en plena crise climática global.

• O acceso aos mercados internacionais das elites oligárquicas de países ricos en recursos naturais pero pouco desenvolvidos industrialmente leva ao abandono de intentos políticos de promover progreso e xustiza social nos devanditos países, xa que ditas elites destinan a súa produción a unha exportación moito máis lucrativa, a curto prazo, que establecer un tecido industrial local nacionalizando a súa produción.

Véxase tamén

Outros artigos

• Aldea global
• Anticonsumismo
• Cidade global
• Moeda global

Bibliografía

• AGUILAR MONTEVERDE, Alonso. Globalización y Capitalismo. México: Plaza & Janés, 2002, ISBN 978-968-11-0503-7.
• BAUMAN, Zygmunt. La globalización: consecuencias humanas. Segunda edición en español. México: Fondo de Cultura Económica, 2002, ISBN 950-557-330-8.
• BRÜNNER, José Joaquín. Globalización cultural y posmodernidad. Primera reimpresión. Santiago de Chile: Fondo de Cultura Económica, 1998, ISBN.
• FERRER, Aldo. Hechos y ficciones de la globalización, Fondo de Cultura Económica, Buenos Aires, 1997, ISBN 978-950-557-244-1.
• FRIEDMAN, Thomas L. The World Is Flat: A Brief History of the Twenty-first Century, Farrar, Straus and Giroux, Nova York, 2005, ISBN 978-0-374-53048-8 (versión en español: La tierra es plana, una breve historia del siglo XXI, Martínez Roca, 2006 ISBN 978-84-270-3222-4).
• GHEMAWAT, Pankaj, Redefiniendo la globalización: la importancia de las diferencias en un mundo globalizado. Ediciones Deusto, Barcelona, 2008, ISBN 978-84-234-2606-5.
• GIDDENS, Anthony, Europa en la era global , Ediciones Paidós Ibérica, 2007 ISBN 978-84-493-2036-1
• GODIO, Julio. El mundo en que vivimos: un ensayo sobre el derrumbe del socialismo real y el significado de la autorrevolución del capital, Editorial Corregidor, Buenos Aires, 2000 ISBN 978-950-05-1322-7.
• IANNI, Octavio. Teorías de la globalización. México: Siglo XXI Editores, 1996, ISBN 978-968-23-2001-9.
• NORBERG, Johan. En defensa del capitalismo global, Unión Editorial, Madrid, ISBN 978-84-7209-469-7. Tradución do orixinal In Defense of Global Capitalism, Timbro, Sweden, 2001, ISBN.
• ROBINSON, William I. A Theory of Global Capitalism: Production, Class, and State in a Transnational World. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2004, ISBN 978-0-8018-7927-2.
• SAMPEDRO,José Luis. El mercado y la globalización. Barcelona: Destino, 2002.
• WOLF, Martin. Why Globalization Works, Yale University Press, 2004 ISBN 978-0-300-10252-9.